Ο David Cronenberg Καλύτερα να Φτιάχνει Μόνο Ταινίες

Η Debbie Harry από την ταινία Videodrome (1983)

H δουλειά του David Cronenberg έχει αφήσει ανεξίτηλα σημάδια στο μυαλό μου. Όταν είδα για πρώτη φορά το Videodrome, η σκηνή με το τσιγάρο και την Debbie Harry ήταν μια αποκάλυψη. Η ψυχοσεξουαλική τρομοκρατία του Dead Ringers με στοιχειώνει μέχρι τώρα, ενώ ακόμα μπορώ να ακούσω μέσα στο μυαλό μου, τους υγρούς ήχους της τελικής μεταμόρφωσης του Brundlefly στο The Fly.

To Consumed, που σηματοδοτεί την πρώτη συγγραφική απόπειρα του Cronenberg, είναι και αυτο αξέχαστο, δυστυχώς όμως επειδή είναι πραγματικά κακό.

Καταρχήν, οι χαρακτήρες δεν πείθουν καθόλου. Όπως πολλοί από τους ανθρώπους που συναντάμε στο βιβλίο, ο βασικός πρωταγωνιστής Nathan Math, έχει το κακό συνήθειο να περιγράφει ανοιχτά την προσωπικότητά του. «Είμαι συναισθηματικά ενδεής», λέει στην έκτη σελίδα. Λίγο αργότερα μας ενημερώνει ότι δεν γνωρίζει το κίνητρό του.

Η Naomi, η κοπέλα του Nathan είναι λιγότερο συνεπής ως χαρακτήρας κι από την καριέρα του Nicolas Cage. Γράφει για δύο Γάλλους φιλοσόφους, έστω και αν «δεν έχει ακούσει για τον Karl Marx». Παρά το γεγονός της ύπαρξης αυτού του τρανταχτού πολιτισμικού κενού – που δένει με την δήλωσή της ότι είναι «τελείως αμόρφωτη» - στην εξέλιξη του βιβλίου, μια φωτογραφία της θυμίζει την Simone de Beauvoir και τον «αιώνιο πρόεδρό της Jean-Paul Sartre”.

Και τα δύο μέλη αυτού του απόλυτα χάρτινου ζευγαριού εννοείται πως είναι δημοσιογράφοι και ο Cronenberg χρησιμοποιεί το επάγγελμα τους για να θρηνήσει την διάλυση του τύπου. Παρά την πτώση βέβαια, η Naomi και ο Nathan στέλνονται σε δημοσιογραφικές αποστολές σε όλον τον κόσμο από εξειδικευμένα περιοδικά, φαινομενικά όμως χωρίς να τους ασκείται κάποια ιδιαίτερη πίεση ώστε να αρθρογραφήσουν για το οτιδήποτε.

Με την δυσπιστία μου απέναντι στην βιωσιμότητα των επαγγελμάτων των βασικών χαρακτήρων να έχει στρατοπεδεύσει για τα καλά στο μυαλό μου, η εμφάνιση των επικίνδυνων Βορειοκορεατών εντομολόγων στην τρίτη πράξη του βιβλίου με αποτελείωσε.

Ο David Cronenberg (Φωτογραφία από Wikipedia)

Οι χαρακτήρες υποφέρουν επίσης και από μια πρωτοφανή ανικανότητα να μιλήσουν σαν άνθρωποι. Οι ταινίες του Cronenberg δεν φημίζονται για τους διαλόγους τους, αλλά κάποιος μπορεί να αγνοήσει τα λάθη σε ένα σενάριο, όταν ταξιδεύει σε εναλλακτικές video game-ικές πραγματικότητες ή όταν αντιμετωπίζει πιτσιρικάδες με βαριοπούλες. Γίνεται όμως πολύ πιο δύσκολο να αγνοήσεις κακούς διαλόγους, όταν οι λέξεις βρίσκονται ακριβώς μπροστά σου. Για παράδειγμα, όταν ένας χαρακτήρας λέει «όλο αυτό με κάνει νευρικό…κάπως υπαρξιακά ασταθή» ή το περίφημο «υποθέτω πως θα πρέπει να σχηματίσω την αφήγηση για σένα», δεν μπορείς παρά να το δεις.

Όλα αυτά τα προβλήματα είναι αποτέλεσμα του γεγονότος ότι ο Cronenberg πολύ απλά δεν μπορεί να γράψει. Οι περιγραφές του είναι στην καλύτερη περίπτωση αδέξιες, στην χειρότερη πραγματικά σε μπερδεύουν. Το «οι αλλόκοτα πρησμένες αρθρώσεις των δαχτύλων, έμοιαζαν σαν ξωτικά που φορούσαν διάφανα φορέματα από λάτεξ», είναι απλά ένα απόσπασμα που βρήκα ανοίγοντας το βιβλίο σε ένα τυχαίο σημείο. Επιπλέον, οι σεξουαλικές του περιγραφές, που είναι ακραίες και συγκρουσιακές στις ταινίες του, εδώ είναι τουλάχιστον ξεκαρδιστικές: «η εικόνα ζυμώθηκε στο μυαλό του Nathan και κατέβηκε μέσω του πέους του στο ζεστό, αφηρημένο στόμα της Naomi».

Στην pre-release κόπια του βιβλίου, οι υποστηρικτικές δηλώσεις -όλες εκ των οποίων προέρχονται από ανθρώπους με τους οποίους ο Cronenberg έχει δουλέψει στο παρελθόν- τον παρομοιάζουν με τον Borges, τον Nabokov και τον Kafka, κάτι που αν θυμηθούμε μόνο το απόσπασμα περί ξωτικών και λάτεξ είναι τουλάχιστον αστείο. Αν όμως πρέπει να βρούμε τη σκιά κάποιου στα λόγια του, τότε η επιρροή του JG Ballard, ενός εκ των συνεργατών του Cronenberg, είναι ξεκάθαρη στην πένα του.

Στοιχεία του Ballard υπάρχουν σε πολλές ταινίες του Cronenberg: η παράλογη βία, η καθηλωτική ψύχωση και η σεξουαλικότητα που ορίζεται από την μηχανική μεσολάβηση. Είναι αυτή τους η σύνδεση που έκανε τον Ballard να δηλώσει πως ο Cronenberg ήταν ο ιδανικός άνθρωπος για να μεταφέρει το Crash στην μεγάλη οθόνη και άρα είναι απόλυτα λογικό το Consumed να αναδεικνύει ξεκάθαρα από τις σελίδες του, την επιρροή του συγγραφέα.

Σκηνή από την ταινία Crash (1996)

Όμως, όπως και με πολλά στοιχεία του βιβλίου του, ο Cronenberg αποτυγχάνει να χρησιμοποιήσει αυτήν την επιρροή προς όφελός του. Δεν έχει ούτε την λογοτεχνική φινέτσα, αλλά ούτε και την απόκοσμη αντίληψη, έτσι ώστε να περάσει έναν επαρκή φόρο τιμής στον μεγάλο πειραματιστή μέσα από τις σελίδες του. Εκεί που ο Ballard κοίταξε μέσα στα έντερα της κοινωνίας και προέβλεψε την ψυχοπάθεια του μέλλοντος, ο Cronenberg παραδίδεται σε ένα άσκοπο κυνήγι της ουράς του, προσπαθώντας να αντλήσει βαθιές αλήθειες από ένα παρόν που δεν καταλαβαίνει.

Το χειρότερο όμως πράγμα με αυτό μυθιστόρημα, δεν είναι οι χάρτινοι χαρακτήρες, η κωμικά κακή του γραφή ή οι φιλοδοξίες που έχει για να φτάσει τις όποιες λογοτεχνικές βουνοκορφές. Το χειρότερο πράγμα με αυτό το βιβλίο, είναι πως θα μπορούσε να γίνει μια αρκετά καλή ταινία. Αν το έκοβες και το ελευθέρωνες από όλες αυτές τις φανφάρες, το Consumed έχει όλα τα στοιχεία μιας κλασσικής Cronenberg-ικής ταινίας.

Οι αποτυχημένες απόπειρες που κάνει για να σοκάρει τους αναγνώστες του, θα μπορούσαν να γίνουν κλασσικές σκηνές τρόμου στην μεγάλη οθόνη. Με το κατάλληλο cast, οι υποστηρικτικοί και μη πειστικοί χαρακτήρες θα μπορούσαν να ζωντανέψουν και να σταθούν δίπλα σε τέρατα της μεγάλης οθόνης όπως ο Vaughan του Crash και ο Darryl Revok του Scanners. Και το σενάριο, αν και επιτηδευμένο, παρέχει άφθονες ευκαιρίες για την ανάλυση διαστροφών στις οποίες μας έχει συνηθίσει ο σκηνοθέτης, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν το κοινό με έναν τρόπο που το Χόλιγουντ δεν μπορεί να ακολουθήσει.

Σε αυτό διαπρέπει ο Cronenberg και έτσι καθιερώθηκε ως ένας από τους πιο ενδιαφέροντες και προκλητικούς δημιουργούς των καιρών μας. Ο κόσμος χρειάζεται περισσότερες ταινίες του Cronenberg. Αυτό που δεν χρειάζεται είναι ασκήσεις ματαιοδοξίας όπως αυτό το βιβλίο.

Σε παρακαλώ λοιπόν David Cronenberg, κάνε αυτό που ξέρεις καλύτερα.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter,  Facebook και Instagram.