Την Τρίτη, 70 χρόνια μετά την απελευθέρωση του Άουσβιτς, ξεκίνησε η δίκη του 93χρονου πρώην Ναζί φρουρού στη Γερμανία.

Ο Όσκαρ Γκρένινγκ, ένας από τους τελευταίους εν ζωή αξιωματικούς των Waffen SS, κατηγορείται για το ρόλο του στο Ολοκαύτωμα. Κατά την έναρξη της δικαστικής διαδικασίας, ο ίδιος παραδέχτηκε ότι φέρει ηθική ενοχή, αλλά πρόσθεσε ότι οι εισαγγελείς θα πρέπει να προσδιορίσουν τη νομική ενοχή του.

«Ζητώ συγχώρεση», είπε στους δικαστές. «Εχω μερίδιο της ηθικής ευθύνης, όμως το εάν είμαι ένοχος βάσει του Ποινικού Δικαίου θα πρέπει να το κρίνετε εσείς».

Οι Ναζί σκότωσαν περισσότερους από 1.1 εκατομμύρια άνθρωπους, κυρίως Εβραίους, στο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ο Γκρένινγκ, γνωστός ως ο «λογιστής του Άουσβιτς», κατηγορείται για συνέργεια σε τουλάχιστον 300.000 δολοφονίες.

Ο πρώην φρουρός σε ντοκιμαντέρ του BBC το 2005, «Auschwitz: The Nazis and the Final Solution», είχε δηλώσει ότι είχε υπάρξει αυτόπτης μάρτυρας συστηματικών μαζικών εκτελέσεων και κακοποίησεων στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, όπου αρμοδιότητά του ήταν η συλλογή και η καταγραφή των χρημάτων των φυλακισμένων, κατά την είσοδό τους στο Άουσβιτς.

«Είδα τους θαλάμους αερίων. Είδα τα κρεματόρια. Είδα τις φωτιές. Βρισκόμουν στην ράμπα όταν γίνονταν οι επιλογές [για τους θαλάμους αερίων]», είχε δηλώσει στο ντοκιμαντέρ απαντώντας στους αρνητές του Ολοκαυτώματος. «Θα ήθελα να πιστέψετε ότι οι φρικαλεότητες αυτές πράγματι συνέβησαν – διότι ήμουν εκεί».

Δεκατέσσερις επιζώντες αναμένεται να καταθέσουν, ενώ η δίκη μάλλον θα διαρκέσει αρκετούς μήνες, και ο ίδιος ο Γκρένινγκ αναμένεται να μιλήσει περαιτέρω για το ρόλο του στο Ολοκαύτωμα.

Σύμφωνα με τον Λόρενς Ντάγκλας -συγγραφέας του βιβλίου, «The Right Wrong Man: John Demjanjuk and the Last Great Nazi War Crimes Trial», για την τελευταία μεγάλη ναζιστική δίκη που αναμένεται να κυκλοφορήσει σύντομα, και καθηγητής νομικής στο πανεπίστημιο Amherst- το γεγονός ότι ο Γκρένινγκ δεν κατηγορείται για την διάπραξη δολοφονιών, αλλά για συνέργεια σε δολοφονίες, είναι μέρος μίας καινούργιας τάσης στη Γερμανία, σε ό,τι αφορά τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται τα εγκλήματα πολέμου. «Για μεγάλο χρονικό διάστημα το νομικό σύστημα στη Γερμανία, δεν ήταν έτοιμο να καταδικάσει ανθρώπους σαν τον Όσκαρ Γκρένινγκ, αλλά αυτό άλλαξε με την καταδικαστική απόφαση Demjanjuk. Πλέον δικάζονται και οι φύλακες», είπε στο VICE News.

Ο John Demjanjuk για ένα διάστημα ζούσε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τη δεκαετία του 1980, ο αιμοδιψής φρουρός του στρατοπέδου συγκέντρωσης Τρεμπλίνκα στην Πολωνία, γνωστός ως «Ιβάν ο Φοβερός», απελάστηκε από τις ΗΠΑ στο Ισραήλ για να δικαστεί. Αν και καταδικάστηκε, το Ανώτατο Δικαστήριο του Ισραήλ τον αθώωσε το 1993 καθώς παρουσιάστηκαν νέα στοιχεία.

Τελικά λίγα χρόνια αργότερα τον απέλασαν από το Ισραήλ στη Γερμανία όπου καταδικάστηκε το 2011 ως συνεργός σε πάνω από 28.000 δολοφονίες. Κατά τη διάρκεια της 18μηνης δίκης, ο 91χρονος εμφανιζόταν συχνά με αναπηρικό καροτσάκι. Ο Demjanjuk καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια κάθειρξης και πέθανε εν αναμονή της απόφασης της έφεσης, γεγονός το οποίο οδήγησε στην αναίρεση της καταδίκης.

Η υπόθεση του Demjanjuk άνοιξε το δρόμο για να γίνουν κι άλλες διώξεις των συμμετεχόντων στο Ολοκαύτωμα και οι εισαγγελείς ξεκίνησαν ένα ανελέητο κυνηγητό των φερόμενων δραστών. Τελικά, επανεξετάστηκαν περίπου 30 υποθέσεις, αλλά μόνο περίπου τρεις -μία εκ των οποίων ήταν και η υπόθεση του Γκρένινγκ- άνοιξαν ξανά.

«Είναι η 11η ώρα», δήλωσε η Deborah Ε Lipstadt, ερευνήτρια του Ολοκαυτώματος στο Πανεπιστήμιο Emory, στο VICE News, αναφερόμενη στο γεγονός ότι οι συγκεκριμένοι παραβάτες δεν θα είναι ζωντανοί για πολύ καιρό ακόμα. «Κάποιοι υποστηρίζουν ότι πρόκειται για ηλκιωμένους και ότι πρέπει να τους αφήσουμε ήσυχους, να μην τους ενοχλούμε. Αλλά είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι Ναζί σκότωσαν γέρους ανθρώπους και μωρά, ανθρώπους που δεν μπορούσαν να αμυνθούν. Είναι μέρος της δικαιοσύνης».

«Ο Γκρένινγκ έχει παραδεχτεί δημοσίως ότι υπηρέτησε ως αξιωματικός των SS», σημείωσε. «Η προθυμία και η ειλικρίνειά του μάλλον θα ληφθούν υπόψη από το δικαστήριο».

Ο κατηγορούμενος έχει επικροτηθεί τόσο για την προθυμία του να παραδεχτεί το ρόλο του, όσο και για την επιθυμία του να αναδείξει την γελοιότητα των αρνητών του Ολοκαυτώματος. Ο Ντάγκλας και η Lipstadt είπαν ότι αυτό μάλλον θα επηρεάσει τη δίκη του.

«Ο Όσκαρ Γκρένινγκ πραγματικά θα καταθέσει», δήλωσε ο Ντάγκλας. «Υπάρχει μια πολύ γνωστή έκφραση ενός Γερμανού Εβραίου Εισαγγελεά της δεκαετίας του '60. Κατά τη διάρκεια μίας δίκης για το Ολοκαύτωμα, δήλωσε ότι περίμενε απλώς μια ανθρώπινη λέξη από τον κατηγορούμενο, και ότι μια ανθρώπινη λέξη θα μπορούσε να είχε αλλάξει τα πάντα. Έτσι, θα έχει πολύ ενδιαφέρον να δούμε εάν ο Γκρένινγκ, ο οποίος έχει παραδεχθεί τη συμμετοχή του, θα κάνει μια συγκινητική, ενδιαφέρουσα και στοχαστική δήλωση».

Η δίκη θα επιβλέπεται από τρεις δικαστές και δύο λαϊκούς «αξιολογητές» οι οποίοι θα είναι κάτι σαν ένορκοι, αλλά δεν θα επηρεάσουν σε τόσο μεγάλο βαθμό την τελική απόφαση, εξήγησε ο Ντάγκλας. Σημείωσε ότι πρόκειται για την τελευταία προγραμματισμένη δίκη για ναζιστικά εγκλήματα από το τέλος του πολέμου. «Στη μεταπολεμική περίοδο η Γερμανία δεν έδειχνε πρόθυμη να δικάζει τους πρώην Ναζί», δήλωσε ο Ντάγκλας. «Χωρίς να απλοποιούμε τα πράγματα, η γερμανική δικαστική εξουσία αποτελούνταν σε μεγάλο βαθμό από πρώην Ναζί, και έτσι δεν υπήρχε η επιθυμία να έρθουν αυτές οι υποθέσεις στο φως».

Στα χρόνια που μεσολάβησαν, η Κεντρική Υπηρεσία -το ελεγκτικό σώμα της Γερμανίας- διερεύνησε χιλιάδες υποθέσεις. Ωστόσο, τελικά έγινε μόνο «ένας πολύ μικρός αριθμός δικών, και από αυτόν τον μικρό αριθμό, υπήρξαν ακόμα λιγότερες καταδικαστικές αποφάσεις», δήλωσε ο Ντάγκλας. «Το γεγονός ότι η [Γερμανία], 70 χρόνια μετά συνεχίζει να διεξάγει ανάλογες δίκες μας θυμίζει πόσο σκοτεινή είναι αυτή η περίοδος της ιστορίας μας, και το πώς ακόμα η προσπάθεια να συμφιλωθούμε με αυτό το κομμάτι είναι μία δύσκολη και επίπονη διαδικασία.».

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.