Όσα Περιλαμβάνει το Ημερολόγιο Αποστολής Ενός Γιατρού Χωρίς Σύνορα

Τι περιλαμβάνει ένα ημερολόγιο αποστολής με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα; Με φόντο την ανθρωπιστική κρίση των Ροχίνγκια στο Νοτιανατολικό Μπανγκλαντές, το ντοκιμαντέρ της οργάνωσης απαντά στο ερώτημα παρακολουθώντας τον Νικόλα Παπαχρυσοστόμου, στον ρόλο του ως επικεφαλής της επείγουσας παρέμβασης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Μέσα από τις προσωπικές του σκέψεις, όπως ο ίδιος τις καταγράφει και τις αφηγείται στα «Ημερολόγια Αποστολής» του, ο κεντρικός ήρωας του ντοκιμαντέρ επιχειρεί να αποκωδικοποιήσει τις προσωπικές του επιλογές. Μέσα από διαρκείς μεταμορφώσεις, βρίσκεται αντιμέτωπος με πηγαία ερωτήματα για την ορθότητα των αποφάσεών του, τα κίνητρα και τον ρόλο του, καθώς επίσης και τον πραγματικό αντίκτυπο της σύγχρονης ανθρωπιστικής δράσης.

Ο Νικόλας άφησε πίσω τις σπουδές Οικονομίας στον Καναδά και την πολλά υποσχόμενη καριέρα σε πολυεθνική εταιρία στον χρηματοοικονομικό τομέα στην Αθήνα των αρχών των '00s και αποφάσισε να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα: Να κάνει τον γύρο του κόσμου σε επτά χρόνια. Μετά από αυτήν την περιπλάνηση εντάσσεται στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, συμμετέχοντας σε αποστολές της οργάνωσης σε Υεμένη, Νότιο Σουδάν, Κολομβία, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στην κεντρική Μεσόγειο, Ιράκ, Μπανγκλαντές, Καμερούν, Μπουρκίνα Φάσο.

Λίγο πριν την προβολή του ντοκιμαντέρ στις Νύχτες Πρεμιέρας, ο Νικόλας Παπαχρυσοστόμου μιλά στο VICE και συμβουλεύει όσους θέλουν να αλλάξουν τη ζωή τους, όπως αυτός, να το κάνουν χθες.

VICE: Πώς αποφάσισες να κάνεις αυτό το ντοκιμαντέρ;
Νικόλας Παπαχρυσοστόμου: Το ντοκιμαντέρ μού προτάθηκε από τους συναδέλφους του Ελληνικού Τμήματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, ως μια δημιουργία που αποσκοπούσε στην προσέγγιση του έργου της οργάνωσης μέσα από ένα αφήγημα πιο προσωπικό που θα άγγιζε τον κόσμο για το πώς κανείς παίρνει τις αποφάσεις στη ζωή του. Ιδιαίτερα επίκαιρο τώρα που στην Ελλάδα τα πράγματα δεν είναι και τόσο απλά για τους νέους ανθρώπους που κάνουν το ξεκίνημά τους. Από την αρχή κατάλαβα ότι μέσα από τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ θα έπρεπε πρώτα εγώ ο ίδιος να κάνω την αυτοκριτική μου για τις αποφάσεις που έχω πάρει εντός και εκτός Γιατρών Χωρίς Σύνορα, σε ένα πείραμα άμεσης επικοινωνίας με ένα ευρύ ακροατήριο που καλείται να αντιμετωπίσει τα ίδια ερωτήματα. Η ιδέα μου φάνηκε πολύ ελκυστική.

Τι θα δει κανείς όταν έρθει στις Νύχτες Πρεμιέρας;
Το ντοκιμαντέρ επιχειρεί να απομυθοποιήσει την ιδέα του ότι το ανθρωπιστικό έργο είναι κάτι απόμακρο, εξωπραγματικό σχεδόν που επιτελείται από ανθρώπους που έχουν ιδιαίτερες ικανότητες. Το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει πτυχές της ιστορίας ενός από τους 47.000 και πλέον ανθρώπους που εργάζονται για τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα ανά τον κόσμο, ώστε να φέρει το θεατή πιο κοντά στις ανθρωπιστικές κρίσεις δίνοντας ονόματα στους ανθρώπους που αδυνατούν να επέμβουν στην ίδια τους τη μοίρα, αλλά και στους ανθρώπους που βρίσκονται κοντά για να απαλύνουν αυτή την αδυναμία. Γιατί λοιπόν μέσα από τις χιλιάδες διαφορετικές επιλογές που εμφανίζονται στο δρόμο μας να επιλέξει κανείς τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα; Και πού οδηγεί μια τέτοια επιλογή; Αυτά είναι κάποια από τα ερωτήματα που πραγματεύεται το ντοκιμαντέρ «Ημερολόγια Αποστολής» που θα προβληθεί στις Νύχτες Πρεμιέρας την Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου στις 16.00 στον κινηματογράφο Δαναό 1.

Κρατάς όντως ημερολόγια αποστολής; Αν ναι, τι σημειώνεις συνήθως σε αυτά;
Θυμάμαι τον πατέρα μου να μου λέει ξανά και ξανά, «Να γράφεις. Το γραπτό μένει για πάντα». Από μικρός, λοιπόν, ξεκίνησα να γράφω, κυρίως σε στιγμές παιδικής απόγνωσης. Τα χειρόγραφα ημερολόγιά μου θα με συντρόφευαν πιστά και αργότερα, κατά τη διάρκεια της επταετούς περιπλάνησής μου ανά τον κόσμο. Με βάση αυτά τα κουρασμένα κιτάπια γράφω το βιβλίο του ταξιδιού μου τώρα.

Στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα συνεχίζω να γράφω προσπαθώντας να εξωτερικεύσω τα συναισθήματα που γεννιούνται μέσα μας όταν είμαστε σε χώρους, όπου οι άνθρωποι πασχίζουν να εξασφαλίσουν το αυτονόητο. Περιγράφω αυτό που βλέπω, προσπαθώντας να μου υπενθυμίζω γιατί έχει νόημα να συνεχίσουμε να συνυπάρχουμε και να συμπάσχουμε, όσο γίνεται, σε αυτόν τον κόσμο που όλοι εμείς διαμορφώνουμε. Ίσως έτσι να νιώσουμε περισσότερο συν-άνθρωποι με αυτούς τους λιγότερο τυχερούς από εμάς.

Ποιο είναι το πιο παράτολμο πράγμα που έχεις κάνει όσο είσαι στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα;
Στην πανέμορφη Κολομβία έχω περάσει 13 μήνες συντονίζοντας ένα πρόγραμμα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα με κινητές κλινικές σε παραποτάμιες κοινότητες αποκλεισμένες από την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Ένοπλες ομάδες βρίσκονται σε σύγκρουση με τις κυβερνητικές δυνάμεις καθιστώντας τις μετακινήσεις με κανό εξαιρετικά επικίνδυνες.

Σε αυτό το περιβάλλον, ως συντονιστής, έπρεπε να διαπραγματευτώ την πρόσβασή μας μέσα από ζώνες ελεγχόμενες από αντάρτες μα και στρατιωτικούς.

Προσπαθώ να πείσω έναν τοπικό διοικητή, να αφήνει την ομάδα μας να επισκέπτεται ασθενείς με ψυχοσωματικά προβλήματα στην κοινότητά του. Αγγίζει ίσως το παράτολμο το να προσπαθώ να επιχειρηματολογήσω απέναντι σε έναν αφρο-κολομβιανό άνδρα δυο μέτρα ύψος, που ενώ με περιεργάζεται καχύποπτα, στριφογυρίζει το οπλισμένο περίστροφό του από το ένα δάχτυλο στο άλλο με δεξιοτεχνία. Απροσδόκητα και μετά από μια μακρόσυρτη κουβέντα συγκατένευσε απότομα. «Καλά, μπορείς να οδηγήσεις την ομάδα σας εδώ και κανείς δεν θα σας εμποδίσει». Ανακουφισμένος που θα απομακρυνόμουν από το περίστροφο που στριφογύριζε μερικά εκατοστά από το πρόσωπό μου, χαμογέλασα και επιβιβάστηκα στο κανό μας για να πάω να ανακοινώσω τα καλά νέα στους συναδέλφους.

Aνάποδα Τιμόνια

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Kαι ποια είναι η ανταμοιβή που παίρνεις και σε κάνει να συνεχίζεις;
Νομίζω ότι ο καθένας μας εννοεί τον όρο ανταμοιβή με τον δικό του τρόπο. Για μένα η ανταμοιβή μου είναι κάτι πολύ απλό: είναι το αίσθημα ανακούφισης που νιώθω όταν πάω για ύπνο το βράδυ. Είναι η ικανοποίηση που αισθάνομαι, σκεπτόμενος ότι την επόμενη μέρα ίσως να επιστρέψουμε αυτό το ίδιο αίσθημα ανακούφισης σε κάποιον άγνωστο που χωρίς αυτό ο πόνος, σωματικός ή ψυχικός, δεν θα τον αφήσει να κοιμηθεί. Είναι ακόμη μια κρυφή χαρά και περηφάνια - αν μου επιτρέπετε, κάθε φορά που είτε είμαι στην Ισπανία, στον Καναδά, στην Ελλάδα ή όπου αλλού, απαντώντας στο ερώτημα για τη φύση της δουλειάς μου ακούω την απάντηση, «Βεβαίως και γνωρίζω τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, είμαι δωρητής».

Σε απογοητεύει όταν οι άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται τι συμβαίνει κάποια χιλιόμετρα μακριά από την ασφάλεια του σπιτιού τους, όπως σε μέρη στα οποία έχεις πάει αποστολές;
Δεν με απογοητεύει αλλά με προβληματίζει. Δεν φταίει μόνο ένα πράγμα για τον τρόπο που λειτουργεί η κοινωνία μας. Δεν φταίνε μόνο οι άνθρωποι που δεν αντιλαμβάνονται, φταίνε και οι κρατούντες που διαχειρίζονται την πληροφορία. Είναι λογικό ο κόσμος να εστιάζει πρώτα στα προβλήματα που τον περιβάλλουν και έπειτα στα προβλήματα άλλων. Η ευαισθητοποίηση ως προς τα κοινά απαιτεί μια υπέρβαση την οποία πρέπει να κάνουμε όλοι εμείς που είμαστε σε θέσεις ευθύνης και βρισκόμαστε σε θέση να επηρεάζουμε γνώμες. Η συνειδητοποίηση των προβλημάτων γύρω μας από όλους είναι θέμα και παιδείας και εκπαίδευσης και θα επέλθει σταδιακά. Θέλω να παραμένω αισιόδοξος και να πιστεύω ότι μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι πρεσβευτές, ατομικά και συλλογικά, της οικουμενικής αρχής της αλληλεγγύης.

Σκέφτηκες κάποια στιγμή να τα παρατήσεις;
Όχι και δεν το λέω για να αποδείξω κάτι, κάθε άλλο. Μου αρέσει αυτό που κάνω -και κάνουμε ως Γιατροί Χωρίς Σύνορα–, προσωπικά θεωρώ ότι η δουλειά μας είναι ενδιαφέρουσα κι ας είναι συχνά γεμάτη αδιέξοδα. Η ζωή στην αποστολή με διατηρεί σε εγρήγορση και μου δίνει σκοπό. Νομίζω ότι παραπάνω ανησυχία θα ένιωθα αν δεν ήμουν παρών σε μία κατάσταση επείγουσας ανάγκης. Αν μη τι άλλο, έτσι ξέρω ότι είμαστε σε μία, τρόπον τινά, επιφυλακή και προσπαθούμε για ένα θετικό αποτέλεσμα δεδομένων των περιορισμών μας ανάλογα και με την εκάστοτε κρίση.

Σε όσους σκέφτονται να αλλάξουν τη ζωή τους, όπως έκανες κι εσύ, αλλά φοβούνται το ρίσκο, τι συμβουλή θα έδινες;
Αύριο κιόλας! Είναι σύντομος ο χωρόχρονος του καθενός μας και δεν αξίζει να ζει κανείς μέσα στη συνεχή αμφιβολία του «αν πάρω το ρίσκο να υπερβώ τη ζώνη άνεσής μου θα τα καταφέρω;». Το χειρότερο, δε, θα είναι αν η αμφιβολία αυτή δημιουργηθεί αργότερα, οπότε το ερώτημα γίνεται συχνά πιο επίπονο: «Αν άλλαζα τη ζωή μου τότε που μπορούσα, ποιος ή πως θα ήμουν τώρα;». Κι αυτό, διότι το ερώτημα πια δεν επιδέχεται απάντησης αφού ο καιρός έχει περάσει και δεν θα μάθουμε ποτέ γι’ αυτή την εναλλακτική ζωή που θα μπορούσαμε να είχαμε ζήσει.

Τι κίνητρο θα έδινες σε κάποιον ώστε να έρθει να δει την ταινία στις Νύχτες Πρεμιέρας;
Το ντοκιμαντέρ των Γιατρών Χωρίς Σύνορα παρουσιάζει μια ιδιαιτερότητα που έχει νόημα να αναλογιστεί ο θεατής: Δεν υλοποιήθηκε από ηθοποιούς. Αυτό που θα δείτε είναι μια πραγματική εικόνα της ζωής εκεί έξω έτσι ακριβώς όπως τη βιώνουμε και εμείς που βρισκόμαστε εκεί. Οι εικόνες είναι ωμές, μινιμαλιστικές, και δίνουν ένα δείγμα των ήχων, των γεύσεων, των αγγιγμάτων που συνιστούν τις δικές μας εμπειρίες εντός μιας κρίσης. Έπειτα όλο αυτό έρχεται σε αντίθεση με τη ζωή στην Αθήνα που βρίσκεται στον αντίποδα της ζωής στην αποστολή.

Θα αναγνωρίσετε ίσως κάπου μέσα στο ντοκιμαντέρ τους φίλους σας, τους δικούς σας, αλλά και αγνώστους για τους οποίους πιθανότατα έχετε ακούσει. Αν προσέξετε κάπως καλύτερα σίγουρα θα αναγνωρίσετε κάπου μέσα στις πολλαπλές εναλλαγές και τον ίδιο σας τον εαυτό … αυτό είναι και το κίνητρο για να το παρακολουθήσετε.

Περισσότερα από το VICE

Μια Γυναίκα που Μένει σε Κακοποιητική Σχέση «Δεν Είναι Άξια της Μοίρας της»

Greece's Next Top Pornstar: Πήγαμε σε Κάστινγκ για Πορνοστάρ στο Μπουρνάζι

Τα Πρώτα «Καλλιστεία Τραβεστί» στη Θεσσαλονίκη Είναι Ένα Διαδικτυακό Κειμήλιο