«Είναι Πρόκληση Κάποιος που Βλέπει Survivor να Έρθει στην Επίδαυρο, Ενώ το Αντίστροφο Είναι Απογοητευτικό»

Τον Παντελή Δεντάκη τον γνώρισα με αφορμή την παράσταση Δεν Πληρώνομαι, Δεν Πληρώνω, η οποία μεταφέρθηκε με δική του πρωτοβουλία, αλλά και τη σύμφωνη γνώμη της ομάδας του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν, στο αυτοδιαχειριζόμενο εργοστάσιο της ΒΙΟ.ΜΕ. Είναι από τους αξιόλογους και ταλαντούχους της γενιάς του, τόσο ως ηθοποιός όσο και ως σκηνοθέτης.

Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2017 ανεβάζει τον Κύκλωπα του Ευρυπίδη, το μοναδικά ακέραια σωζόμενο σατυρικό δράμα, με αποκλειστικά γυναικεία διανομή, σε μία προσπάθεια να διερευνήσει αυτόν τον ανδρικό κόσμο μέσα από τη γυναικεία φύση, τον ψυχισμό, τα εκφραστικά μέσα και το σώμα της γυναίκας. Η παράσταση που έκανε πρεμιέρα, σε συνεργασία με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, την περασμένη Πέμπτη, ως η μοναδική ελληνική συμμετοχή στο 1ο Διεθνές Φεστιβάλ Δάσους, ανεβαίνει στο Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου την Παρασκευή 21 και το Σάββατο 22 Ιουλίου.

Επί σκηνής μεταφέρεται ένας κόσμος αλληλοεξόντωσης και ανθρωποφαγίας, όπου το δίκαιο ορίζεται από τον εκάστοτε ισχυρό. Στη χώρα των Κυκλώπων ο ξένος δεν περιθάλπεται, δεν φιλοξενείται, γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης ή κατασπαράσσεται. Λίγο προτού παρουσιάσει το έργο στην Επίδαυρο, ο σκηνοθέτης Παντελής Δεντάκης μας μιλά για το έργο, την επιλογή του για γυναικείο θίασο, αλλά και για τους θεατές.

VICE: Εξήγησέ μας τι ακριβώς πραγματεύεται η παράσταση, για όσους δεν γνωρίζουν.
Παντελής Δεντάκης: Ο Κύκλωπας του Ευρυπίδη είναι το μόνο σατυρικό δράμα που σώζεται. Τι είναι σατυρικό δράμα; Στους θεατρικούς αγώνες, ο κάθε συγγραφέας παρουσίαζε τρεις τραγωδίες στη σειρά και στο τέλος ένα σατυρικό δράμα. Ήταν ένα κείμενο που είχε στοιχεία και τραγωδίας και κωμωδίας, οπότε στο τέλος αυτής της τριλογίας το κοινό σε έναν βαθμό χαλάρωνε, λειτουργούσε δηλαδή λίγο σαν μέσο αποφόρτισης.

Συνήθως, ο Κύκλωπας ανεβαίνει σαν αριστοφανική κωμωδία. Επειδή είναι ένα έργο που μιλάει για την ανθρωποφαγία και πολύ σκοτεινά ένστικτα, σκέφτηκα ότι αποκλείεται αυτό το έργο να το ανεβάσεις σαν μια γνήσια κωμωδία. Μπορεί σαφώς να έχει στοιχεία κωμικά, μπορεί να έχει κυνισμό ή σαρκασμό, αλλά πρέπει να έχει και την τραγικότητα.

Το έργο ανεβαίνει με γυναικείο θίασο, παρόλο που όλοι οι ρόλοι είναι ανδρικοί. Στην αρχαιότητα γνωρίζουμε ότι συνέβαινε το αντίστροφο, άνδρες υποδύονταν τους γυναικείους ρόλους.
Υπάρχουν δημιουργοί που έχουν προσπαθήσει να πλησιάσουν και να διερευνήσουν το αρχαίο δράμα σε σχέση με τις πληροφορίες που έχουμε για το πώς ανέβαινε τότε. Εγώ δεν έχω τέτοια απορία και περιέργεια. Περισσότερο με ενδιαφέρει πώς το αρχαίο δράμα μπορεί να μιλήσει σήμερα. Όταν διάβαζα το έργο πέρυσι το καλοκαίρι, ένιωσα ότι έκανα αρκετούς παραλληλισμούς με το τι συμβαίνει στον κόσμο αυτήν τη χρονική στιγμή. Εννοώ ότι ζούμε μια στιγμή της Ιστορίας που όλη η αγριότητα των κοινωνιών και των ανθρώπων είναι σε έξαρση. Σκέφτηκα, λοιπόν, πως αυτήν την αγριότητα στο κεφάλι μας τη συνδέουμε με το ανδρικό φύλο, μάλλον επειδή η κοινωνία είναι ανδροκρατούμενη και ότι αυτό το αυτοκαταστροφικό στοιχείο του ανθρώπου -με την έννοια ότι καταστρέφει αυτό που έχει δημιουργήσει- εκφράζεται περισσότερο από τους άνδρες.

Αναρωτήθηκα, λοιπόν, ποια είναι η θέση της γυναίκας σε όλο αυτό. Μου δημιουργήθηκε η περιέργεια πώς ένα τόσο ανδρικό κείμενο, που μιλάει ακριβώς γι' αυτήν τη σκληρότητα και αγριότητα του ανθρώπου, μπορεί να εκφραστεί από τη γυναικεία φύση. Αυτά τα λόγια και οι πράξεις που υπάρχουν στο έργο θα είναι λιγότερο ή περισσότερο σκληρές από τις γυναίκες; Είναι ψευδές να θεωρούμε τη γυναίκα περισσότερο δημιουργό, από καταστροφέα; Θα είναι πιο αυθεντικά σκληρές; Ο άνδρας όταν βγάζει την αγριότητα, θέλει και να φαίνεται. Το πλασάρει, το ντύνει. Ενώ, ίσως, από τη γυναίκα να είναι πιο γυμνό και πηγαίο αυτό. Αναρωτιόμουν, θα βγει περισσότερο το χιούμορ αυτού του πράγματος; Οπότε ουσιαστικά είναι ένας πειραματισμός το ότι το ανεβάζω με γυναίκες μέσα στον θίασο και τα συμπεράσματα θα τα δώσει ο κόσμος.

Σχετικά με την ανθρωποφαγία, τι σχέση βλέπεις με το σήμερα;
Δεν είμαι σε μια φάση της ζωής μου που έχω ένα θετικό πρόσημο εντός μου. Υπάρχουν πολλά που με απογοητεύουν. Υπάρχει το παγκόσμιο, αυτό που συμβαίνει στον κόσμο σήμερα. Ο κόσμος είναι σε αναταραχή. Το βλέπω και στην Ευρώπη, είναι επίσης σε αναταραχή. Οι χώρες κλείνουν, οι λαοί γυρίζουν στον εαυτό τους. Το να γυρίζει ένας λαός στον εαυτό του, για να ψάξει εντός του, δεν είναι απαραίτητα κακό, επειδή προσπαθεί να βρει τις ρίζες του και να αποκτήσει πιο ισχυρή βάση. Αυτό θα έλεγα ότι είναι θετικό, αν όμως δεν θεωρούσαν εχθρικό οτιδήποτε εξωτερικό.

Σε σχέση με την Ελλάδα;
Είναι μία κοινωνία που αποσαθρώνεται, αποδομείται και αυτό δυστυχώς περνάει και μέσα στις σχέσεις. Στην αρχή της κρίσης, κάποιοι θεωρούσαν ότι αυτό μπορεί να κάνει καλό στις ανθρώπινες σχέσεις. Δεν έχει συμβεί, έχει συμβεί το αντίθετο και νιώθω πως όλο αυτό το ανθρωποφαγικό στοιχείο που έχει ο Κύκλωπας είναι πολύ έντονο αυτήν τη στιγμή μέσα στο ζευγάρι, στην οικογένεια, ανάμεσα στους φίλους.

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Τι στοιχεία έχει ο Κύκλωπας;
Ο Ευριπίδης δεν δημιουργεί θετικά και αρνητικά πρόσωπα. Δημιουργεί πρόσωπα που έχουν και τα δύο χαρακτηριστικά. Το ανθρωποφάγο ον δεν είναι μόνο ο Κύκλωπας. Είναι και ο Οδυσσέας και ο Σειληνός και οι Σάτυροι. Οπότε, δεν φτιάχνει καλούς και κακούς.

Τι καλό έχει ο Κύκλωπας, ως χαρακτήρας;
Ο Κύκλωπας υπερασπίζεται τον νόμο της φύσης, την ίδια τη φύση. Χλευάζει τον πολιτισμό των ανθρώπων, όταν φτιάχνει άδικους νόμους ή φτιάχνει θεούς για να ελέγχει ή όταν κάνει πολέμους ο ένας απέναντι στον άλλον. Από την άλλη, είναι η φύση του να είναι ανθρωποφάγος, αυτό που απλοϊκά λέμε ότι το μεγάλο ζώο τρώει το μικρότερο. Δεν τον αθωώνω, επειδή έχει και τη συνείδηση ότι το κάνει, δεν είναι σαν το ζώο που δεν έχει τη συνείδηση, αλλά μόνο το ένστικτο.

Ποιος μπορούμε να πούμε ότι είναι ο σύγχρονος Κύκλωπας;
Νιώθω ότι όλοι οι ήρωες είναι τόσο σύνθετοι, που όλοι μας έχουμε στοιχεία από τον καθένα.

Γενικά, ο κόσμος βλέπει αρκετά θέατρο. Πιστεύεις ότι φεύγοντας συζητάει γι' αυτό ή μένει στη θέαση;
Αυτό εξαρτάται και από τι παράσταση θα δει ο κόσμος. Ωστόσο, σίγουρα δεν νομίζω ότι η πλειοψηφία της κοινωνίας είναι σε μια φάση που συζητάει, που οι συζητήσεις μας είναι δημιουργικές και ουσιαστικές. Λέμε κυρίως χαζομάρες μεταξύ μας. Ο διάλογος, πάντως, μπορεί να είναι και εντός. Εντός σίγουρα γίνεται κάποιος διάλογος. Αισθάνομαι ότι είναι αρκετά χαοτικός αυτήν την εποχή, αλλά ένα έργο τέχνης είναι ένα ερέθισμα, δυνάμει αρθρώνει λόγο. Οπότε, συμμετέχει στον διάλογο το κοινό. Σίγουρα, φεύγοντας ο καθένας μας από μία παράσταση, αν του έχει δώσει υλικό, το συζητά εντός του.

Βλέπω στα social media την κουβέντα για το Survivor, σε διάφορες παρέες, στο σούπερ μάρκετ. Ένας γέρος έλεγε στη γυναίκα του ότι ο τάδε παίκτης θα είχε δει σίγουρα τον Ναυαγό με τον Tom Hanks και κατάλαβα ότι το συζητούσε πολύ σοβαρά. Δεν έκανε αστείο, είχε κάνει μία ολόκληρη σκέψη, μία διαδρομή. Είχε κάνει μία διαδρομή για το Survivor. Υπάρχουν άνθρωποι και στον κύκλο μου, που υποτίθεται ότι είναι κόσμος του πνεύματος και μου λένε, «έχω φάει κόλλημα με το Survivor». Εντάξει, είναι ένα μικρόβιο που μεταφέρεται.

Ο κόσμος που θα έρθει στην Επίδαυρο να δει τον Κύκλωπα είναι πλέον και ο κόσμος που θα δει Survivor; Παλιά ήταν τελείως διαφορετικό κοινό, θεωρώ.
Εννοείται. Για μένα είναι πρόκληση να έρθει να δει παράστασή μου ένας άνθρωπος που βλέπει Survivor ή που χαζεύει στην τηλεόραση. Το απογοητευτικό είναι ένας άνθρωπος που χαζεύει θέατρο, μετά να βλέπει Survivor. Είναι πρόκληση να πεις, «μπορεί η Τέχνη να τραβήξει έναν άνθρωπο που χαζεύει;». Το «χαζεύει» έχει να κάνει και με μια πραγματική ανάγκη των ανθρώπων να χαζέψουν, όταν βομβαρδίζονται από άγχη, πίεση, δουλειά, προβλήματα. Αυτό μπορεί να συμβεί και στο θέατρο, σε ένα πιο δημιουργικό επίπεδο. Από τη μία, είναι πρόκληση. Από την άλλη, είναι απογοητευτικό στον χώρο μου να μου λέει ένας συνάδελφος ή ένας φίλος ότι έφαγε κόλλημα με αυτό. Δεν μπορώ να μπω στη διαδικασία να το συζητήσω. Με ακυρώνει τόσο πολύ, που δεν μπορώ να το διεκδικήσω και να πω «ρε συ, προστάτευσε τον εαυτό σου». Μου φαίνεται ότι έχει χαθεί το παιχνίδι προ πολλού.

Περισσότερα από το VICE

Ένα Απόγευμα με τους Ανώνυμους Υπερφάγους της Αθήνας που τους Ενώνει ο Ψυχαναγκασμός με το Φαγητό

Η Υπέροχη Ζωή του Επαναστάτη Δημάρχου της Τήλου που Άλλαξε την Ιστορία του Νησιού

Με Aυτές τις Παιδικές Χαρές θα Εύχεσαι να Ήσουν Ξανά Παιδί