Ένας Καταυλισμός «Μαγισσών» στη Βόρεια Γκάνα, Όπως τον Έζησε μια Ελληνίδα

Το VICE Greece δίνει βήμα σε επιλεγμένες ανθρωπιστικές οργανώσεις και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων με τη δημιουργία της νέας στήλης «Ρισπέκτ», στην οποία κάθε Δευτέρα θα δημοσιεύονται προσωπικές ιστορίες, άρθρα άποψης, φωτογραφίες, ρεπορτάζ ή άλλες υποθέσεις που ενδιαφέρουν την ελληνική κοινωνία. Στόχος μας είναι να ενημερώσουμε το κοινό και να ανοίξουμε διάλογο για ζητήματα, με τα οποία καταπιάνονται οι συγκεκριμένες οργανώσεις και αξίζουν την προσοχή όλων.

Το συγκεκριμένο άρθρο της ActionAid, υπογράφει η Ασπασία Κάκαρη. Η Ασπασία βρέθηκε δύο φορές στη βόρεια Γκάνα για τις ανάγκες της οργάνωσης και μάς διηγείται όσα έζησε στον καταυλισμό Tindan-zhie, όπου ζουν ηλικιωμένες γυναίκες που έχουν κατηγορηθεί για μαγεία.

Όταν μας ενημέρωσαν ότι μπορούσαμε να επισκεφτούμε έναν από τους πέντε καταυλισμούς μαγισσών στη βόρεια Γκάνα, δε μου περνούσε απ’ το μυαλό ότι ανάμεσα στις γυναίκες που θα γνώριζα θα ήταν και μικρά κορίτσια. Και όμως. Μαζί με τις 40 ηλικιωμένες γυναίκες που έχουν κατηγορηθεί για μαγεία και ζουν εξόριστες στον καταυλισμό Tindan-zhie, μένουν και μικρά παιδιά όπως η πεντάχρονη Μανίλα. Πώς μεγαλώνει ένα παιδί σ’ ένα χωριό στη μέση του πουθενά, χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα και χωρίς νερό; Πώς βρέθηκαν εκεί αυτές οι γυναίκες; Γιατί υπάρχουν ακόμη καταυλισμοί μαγισσών στη Γκάνα;

Έφτασα σ΄ αυτό το ιδιόμορφο χωριό γεμάτη ερωτηματικά. Η αλήθεια είναι ότι στην Ευρώπη το κυνήγι μαγισσών είναι πλέον θέμα μόνο για τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο. Στη Γκάνα, όμως, η πίστη στη μαγεία είναι πολύ διαδεδομένη. Στην περιοχή Dagbon, δηλαδή στο βόρειο κομμάτι της χώρας, χρησιμοποιούν τις λέξεις "sogu" ή "sotim" για να περιγράψουν την ικανότητα μιας γυναίκας, και πολύ σπάνια ενός άνδρα, να βλάψει με υπερφυσικά μέσα κάποιον προκαλώντας την ασθένεια ή ακόμη και το θάνατό του. Το πιο σοκαριστικό είναι ότι αρκεί μια γυναίκα να κατηγορηθεί από κάποιον συγγενή ή συγχωριανό της για τη συμφορά που τον βρήκε για να θεωρηθεί ότι είναι μάγισσα και να πετροβοληθεί μέχρι θανάτου. Γι’ αυτό και οι υποτιθέμενες μάγισσες εκτοπίζονται ή φυγαδεύονται από τις οικογένειές τους στους καταυλισμούς που έφτιαξε η κυβέρνηση της Γκάνας τον προηγούμενο αιώνα.

Τη Wurichi την έφερε στο Tindan-zhie πριν από οκτώ χρόνια ο αγαπημένος της γιος για να τη γλιτώσει από το μένος των συγχωριανών της. «Μέχρι τότε ζούσαμε όμορφα με την οικογένεια του άντρα μου. Όμως, μια μέρα, ο κουνιάδος μου με κατηγόρησε ότι έφταιγα εγώ για την αποβολή της γυναίκας του που ήταν έγκυος. Τότε έλεγαν όλοι στον άντρα μου να με διώξει κι εκείνος δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς. Αν έμενα, θα κινδύνευε η οικογένειά μου», μου λέει κρατώντας μου το χέρι. Η Wurichi είναι τυφλή κι αυτό κάνει τη ζωή της στην εξορία ακόμα πιο δύσκολη. Έτσι εξηγείται η απόφαση του γιου της να στείλει στον καταυλισμό την πεντάχρονη κόρη του. Η μικρή Μανίλα ζει με τη γιαγιά της για να τη βοηθάει με το μαγείρεμα και τις δουλειές του σπιτιού. Έτσι κάθε μέρα περπατάει χιλιόμετρα για φέρει νερό και να κουβαλήσει ξύλα. Και είναι μόλις πέντε χρονών.

Οι υπόλοιπες γυναίκες είναι σχεδόν όλες ηλικιωμένες και δεν μπορούν καν να υπολογίσουν την ηλικία τους. Οι περισσότερες προέρχονται από χαμηλά οικονομικά στρώματα, είναι ανύπαντρες ή χήρες, συνήθως χωρίς δυνατούς οικογενειακούς δεσμούς και ζουν αποκλεισμένες στους καταυλισμούς για πάνω από 10 χρόνια. Υπάρχουν μάλιστα γυναίκες που έχουν ζήσει εξόριστες για περίπου 40 χρόνια. «Ο καταυλισμός προσφέρει καταφύγιο τον καιρό που κινδυνεύεις από τις κατηγορίες, αλλά δεν είναι μέρος για να ζήσει ένας άνθρωπος τη ζωή του», παραπονιέται η Wurichi. Και έχει απόλυτο δίκιο. Μπορεί οι καταυλισμοί αυτοί να δημιουργήθηκαν για να τις προστατέψουν αλλά στην πράξη οι γυναίκες αυτές ζουν κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες και συνεχίζουν να είναι θύματα εκμετάλλευσης και βίας.

Στο Tindan-zhie, αρχηγός του χωριού είναι ένας ιδιαίτερα ψηλός άνδρας που όση ώρα πέρασα στον καταυλισμό μισοκοιμόταν ακουμπισμένος στον κορμό ενός δέντρου. Οι γυναίκες παραπονιούνται ότι ο άντρας αυτός αντί να τις φροντίζει, τις κακομεταχειρίζεται. «Άπαξ και σε κατηγορήσουν, κανείς δε σου φέρεται καλά», λέει η Wurichi. Η ηλικιωμένη γυναίκα ανυπομονεί να πεθάνει ο κουνιάδος της για να γυρίσει πίσω στο χωριό της. Όμως, η επιστροφή μιας «μάγισσας» δεν είναι απλή υπόθεση. Οι περισσότερες φοβούνται να γυρίσουν στο χωριό τους ή δεν έχουν πού να μείνουν.

Η συνάδελφος από την ActionAid Γκάνας που δουλεύει με τις γυναίκες του Tindan-zhie μου εξηγεί πως για να κλείσει ένας καταυλισμός πρέπει να ευαισθητοποιηθούν οι κοινότητες για να δεχθούν πίσω τις κατηγορούμενες. Αλλά οι αντιλήψεις που είναι βαθιά ριζωμένες στη συνείδηση του κόσμου δεν αλλάζουν εύκολα. Από το 2006, η ActionAid έχει βοηθήσει να επιστρέψουν περίπου 200 γυναίκες στις κοινότητές τους φροντίζοντας για την επιβίωση και την επανένταξή τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις η οργάνωση έφτιαξε σπίτια για να μπορούν να μένουν οι ευάλωτες αυτές γυναίκες όταν επιστρέφουν χωρίς να γίνονται βάρος στις οικογένειές τους. Έτσι έκλεισε οριστικά ένας καταυλισμός στη Γκάνα κι αυτή τη στιγμή έχουν μείνει πέντε, όπου ζουν καταδικασμένες στην απομόνωση περίπου 600 γυναίκες. Οι περισσότερες έχουν κατηγορηθεί για το θάνατο του άντρα τους. Άλλες γιατί ξέσπασε μια ασθένεια στο χωριό. Καμιά τους όμως δεν έχει ποτέ δικαστεί.

VICE Video: Έχω Αυτισμό, Είμαι Διαφορετικός, Είμαι ο Εαυτός μου

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Φεύγοντας από το Tindan-zhie συνειδητοποίησα πόσο εύκολα μπορεί μια κοινωνία να ενοχοποιήσει τους πιο αδύναμους κρίκους της για να ξορκίσει τους φόβους της. Μόνο που κλείνοντας τους αποδιοπομπαίους τράγους σ’ έναν καταυλισμό, ούτε η οι ασθένειες θεραπεύονται, ούτε τα προβλήματα λύνονται.

Διάβασε περισσότερα για το έργο της ΑctionAid στην Γκάνα εδώ.

Περισσότερα από το VICE

Η Ζωή μου Εκτός Κορυδαλλού με το Βραχιολάκι

«Το Μέτρο των Εποπτευόμενων Χώρων Χρήσης Είναι Υποκριτικό», Κατερίνα Μάτσα

Η Αναστασία Τσουκαλά Έγραψε Βιβλίο για την Ένοπλη Πάλη