Η Μοναξιά του Αμερικανικού Ονείρου

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο i-D.

Οι φωτογραφίες της Τania Franco-Klein δημιουργούν μια κωμικοτραγική αίσθηση που θυμίζει Samuel Beckett. Με περίτεχνα σκηνικά και έντονες χρωματικές αντιθέσεις, η Μεξικανή φωτογράφος κατασκευάζει αινιγματικές σκηνές, όπου η υπαρξιακή αγωνία συνομιλεί με τη σιωπηρή παρακμή της δυτικής κοινωνίας, συχνά με μια γερή δόση σάτιρας. «Όλη μου η ζωή έχει να κάνει με την κοινωνική συμπεριφορά και τη μοναξιά», μου λέει η όλως περιέργως αισιόδοξη 27χρονη, όταν συναντιόμαστε σε μια συνοικιακή καφετέρια της περιοχής Ρόμα Σουρ, στην Πόλη του Μεξικού, από όπου κατάγεται. «Η τεχνολογία υποτίθεται ότι μας φέρνει πιο κοντά, όμως τελικά μας απομακρύνει».

Η νεαρή φωτογράφος είναι το επίκεντρο της προσοχής αυτήν την περίοδο, καθώς τα έργα της βρέθηκαν στο Photofairs του Σαν Φρανσίσκο, όπως και στη γκαλερί Almanaque στην Πόλη του Μεξικού, στην οποία εκτίθενται φωτογραφίες από την τελευταία της σειρά, με τίτλο Our Lives in the Shadows (Οι Ζωές μας στις Σκιές). Με τις φωτογραφίες να έχουν τραβηχτεί τα τελευταία δύο χρόνια μεταξύ Μεξικού και Καλιφόρνιας, τα εσωστρεφή έργα της (τα οποία θα κυκλοφορήσουν επίσης σε βιβλίο, αργότερα μέσα στη χρονιά) κυριαρχούνται από αυτοπροσωπογραφίες που περιλαμβάνουν γυμνό, περούκες και έναν καυστικό σχολιασμό στα ξεπερασμένα ιδανικά του αμερικάνικου ονείρου. «Είναι ένα αυτοβιογραφικό project, είναι πολύ προσωπικό», εξηγεί η καλλιτέχνιδα, η οποία έχει δουλέψει στο παρελθόν με μοντέλα κάθε ηλικίας, που το καθένα ακολουθεί το δικό του μονοπάτι στη ζωή (γενικά αγνώστους). «Το χρησιμοποίησα ως ψυχοθεραπεία», εξομολογείται.

Τραβηγμένες σε μοτέλ και ερημικά τοπία, οι φωτογραφίες δημιουργούν μια αίσθηση αποκοπής μεταξύ του οικιακού και του φυσικού κόσμου. Εν τω μεταξύ, η παρουσία των σκηνικών –από vintage σταθερά τηλέφωνα και παλιές ηλεκτρικές σκούπες, μέχρι χοντροκομμένα 80s γυαλιά– προσδίδει ένα στοιχείο νοσταλγίας για έναν χαμένο παράδεισο, ο οποίος καταστράφηκε από τη νεοφιλελεύθερη στροφή και την ψηφιακή εποχή.

«Η ιδέα που έχουμε για την επιτυχία είναι τόσο βαθιά ριζωμένη στις δυτικές ιδεολογίες», επιβεβαιώνει η Tania, κάνοντας μια αναφορά στο σημαντικότατο βιβλίο του 2015, Η Κοινωνία της Κόπωσης (εκδ. Όπερα), στο οποίο ο γεννημένος στην Κορέα και μεγαλωμένος στη Γερμανία φιλόσοφος Byung-Chul Han ισχυρίζεται ότι η υπερβολική θετικότητα που χαρακτηρίζει την εποχή που ζούμε αποτελεί μια παθογένεια που εξαπλώνεται. «Όλοι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δίνουν διαρκώς μια παράσταση υποδυόμενοι τον εαυτό τους», συνεχίζει η φωτογράφος, «υπάρχει τεράστιο πρόβλημα με τη μοναξιά».

Η μοναξιά, πράγματι, βρίσκεται στον πυρήνα της σειράς. Σε μια φωτογραφία, ένα παλιό σταθερό τηλέφωνο βρίσκεται πάνω σε ένα μπλε δερμάτινο σκαμπό, δίπλα σε ένα γυάλινο σταχτοδοχείο γεμάτο αποτσίγαρα με κραγιόν, συμβολίζοντας ένα πολυαναμενόμενο τηλεφώνημα που προφανώς δεν έγινε ποτέ. Σε μια άλλη φωτογραφία, η φωτογράφος είναι λιπόθυμη στην επιφάνεια μιας ξύλινης κουζίνας, με το πρόσωπό της να καθρεφτίζεται σε μια παλιά φρυγανιέρα, καμουφλαρισμένο με περούκα και γυαλιά, να ονειρεύεται μια άλλη πραγματικότητα.

Η σειρά της, Pest Control, του 2015, αντίθετα, έχει πιο κωμικές αφηγήσεις. Αντλώντας έμπνευση από την έννοια των μη-τόπων (ένας όρος που εισήγαγε ο Γάλλος ανθρωπολόγος Marc Augé, για να περιγράψει χώρους προσωρινότητας και μεταβατικότητας, όπως τα αεροδρόμια και τα εμπορικά κέντρα), η φωτογράφος έχει φανταστεί μια κοινωνία στην οποία ακίδες απώθησης περιστεριών έχουν αναδυθεί σε όλη τη δημόσια σφαίρα, λειτουργώντας ως ένας μηχανισμός αποφυγής κοινωνικών προβλημάτων. Κοσμούν τα παπούτσια μας, τα έπιπλα, τα καθίσματα στο τρένο: συμβολίζουν τη συλλογική μας υστερία, ενώ ταυτόχρονα υποδηλώνουν τη διευρυνόμενη τάση του εχθρικού αστικού σχεδιασμού (ο οποίος γενικά στοχεύει στον περιορισμό της πρόσβασης των άστεγων στους δημόσιους χώρους).

Ταυτόχρονα, η σειρά Fun Fair εισάγει μια ιδιαίτερα σουρεαλιστική αισθητική, την οποία πετυχαίνει μέσω της τεχνολογίας πράσινης οθόνης. Η φωτογράφος κατέγραψε κάποια από τα πιο εντυπωσιακά αξιοθέατα σε λούνα παρκ γύρω από το Λονδίνο και χρησιμοποιώντας ψηφιακό ρετουσάρισμα, άλλαξε τις κατά τα άλλα καθημερινές σκηνές, μετατρέποντάς τις σε ένα επικό θέαμα, στο οποίο τα παπούτσια των επισκεπτών του λούνα παρκ πετάνε σε έναν γαλανό ουρανό που θυμίζει πίνακα του Magritte. Εδώ, η απεικόνιση του τυχαίου, στην πιο ασήμαντη μορφή του, φαίνεται να αποκαλύπτει τις ρωγμές στο σύστημα μιας κοινωνίας που έχει εμμονή με τη διασκέδαση και τα επιτεύγματα.

Όμως η φωτογραφική μηχανή δεν ήταν η πρώτη επιλογή της Tania. Προτού σπουδάσει φωτογραφία μόδας στο London College of Fashion, είχε εκπαιδευτεί ως αρχιτέκτονας και είχε δουλέψει για ένα μικρό διάστημα με τον κορυφαίο Μεξικανό αρχιτέκτονα, Michel Rojkind. «Κάτι έλειπε», λέει, μιλώντας για το προηγούμενο επάγγελμά της, εξηγώντας ότι αυτό που την ενδιέφερε πάντα ήταν η σφαίρα των συναισθημάτων. «Όμως η πράξη του να βγάζεις μια φωτογραφία, για εμένα, είναι το τελευταίο κομμάτι της δουλειάς», συνεχίζει, αναφερόμενη στο εκλεπτυσμένο της mises-en-scène, το οποίο αποδεικνύει την εξαιρετική αίσθηση του χώρου που έχει η φωτογράφος.

Όμως δεν είναι μόνο η προσεκτική σύνθεση των σκηνικών που δημιουργεί θεατρικότητα στη δουλειά της Tania – είναι επίσης και τα αντικείμενα και πιο συγκεκριμένα, η μεγάλη της συλλογή από περούκες. Όπως και η Cindy Sherman (την οποία η Tania αναφέρει ως πηγή έμπνευσης, όπως και τον Martin Parr και τον Jimmy De Sana) οι αυτοπροσωπογραφίες της Μεξικανής φωτογράφου ενέχουν ένα στοιχείο παιχνιδιού ανταλλαγής ρόλων, υποβοηθούμενων από φθηνές περούκες και άλλα μεταχειρισμένα αξεσουάρ. «Έχω φτάσει σε σημείο να μιλάω για τους δικούς μου χαρακτήρες στο τρίτο πρόσωπο, λες και είναι πραγματικοί άνθρωποι!», λέει γελώντας, υπονοώντας ότι ενδέχεται να είναι εξίσου νευρωτική με τα υποκείμενα της δουλειάς της.

«Θεωρώ ότι μόνο όταν δεν ενδίδω σε αυτά τα συναισθήματα, κερδίζω», λέει η καλλιτέχνιδα, αναλογιζόμενη την προσωπική της μάχη με τον παράλογο χαρακτήρα του ύστερου καπιταλισμού, ο οποίος τροφοδοτεί την τέχνη της τόσο με λυρισμό, όσο και με πνεύμα. «Δεν έχει να κάνει με τη φωτογραφία», λέει, «αλλά με τη ζωή».

Περισσότερα από το VICE

Στην Αθήνα Κάποιοι Κάνουν Black Metal Yoga

Ναζί Eξηγούν Γιατί Έγιναν Nαζί

Μπορεί να Βοηθήσει τον Εγκέφαλό σου η Κρεατίνη;