Ο Χασισοβολώνας της Ευρώπης Βρίσκεται μια Ώρα από τα Ελληνοαλβανικά Σύνορα

Περνώντας τον μεθοριακό σταθμό της Κακαβιάς, προς το αλβανικό έδαφος, απλώνεται μπροστά η κοιλάδα του ποταμού Δρίνου. Έχοντας το ποτάμι σταθερά στα δεξιά, ο δρόμος οδηγεί βορειοδυτικά προς το Αργυρόκαστρο. Λίγο έξω από την πόλη, βρίσκεται η διασταύρωση για το Λαζαράτι, ένα χωριό -«αετοφωλιά» στον ορεινό όγκο του αλβανικού Νότου. Οι περισσότεροι οδηγοί συνεχίζουν προς την πόλη. Εκτός από τους χωριανούς, μετρημένοι στα δάχτυλα ξένοι παίρνουν τον δρόμο για το Λαζαράτι κι αυτοί έχουν συνήθως έναν συγκεκριμένο λόγο να το κάνουν.

Το χωριό των 4.000 κατοίκων χαρακτηρίζεται από τις διεθνείς διωκτικές Αρχές ως ο «χασισοβολώνας της Ευρώπης». Σε αυτή την ξερή γη υπολογίζεται ότι παράγονται κάθε χρόνο 900 τόνοι φούντας, περίπου το 90% της αλβανικής παραγωγής. Τα τελευταία 24ωρα, το Λαζαράτι βρίσκεται ξανά στο μάτι του κυκλώνα.

Ειδικές δυνάμεις της Αστυνομίας έχουν κυκλώσει το χωριό, προσπαθώντας να προσεγγίσουν τις χασισοφυτείες που σπέρνονται αυτήν την εποχή, και να τις καταστρέψουν. Οι Λαζαρατινοί ναρκω-έμποροι πήραν τα όπλα για να υπερασπιστούν την παραγωγή τους. Οι δυνάμεις ασφαλείας κατόρθωσαν τη Δευτέρα να φτάσουν ως τα πρώτα σπίτια κατάσχοντας 10.000 χασισόδεντρα. Πολλοί πυρπόλησαν φυτείες πριν εισβάλει η Αστυνομία στην περιοχή. Από τις αδέσποτες σφαίρες που ρίχνονται για εκφοβισμό, ένα άντρας σκοτώθηκε σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από το χωριό, ενώ αστυνομικός τραυματίστηκε από τυφλά πυρά.

Στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής, η Λόρα Τοτράκου, εκπρόσωπος της Αλβανικής Αστυνομίας, περιγράφει το πρωί της Τρίτης ότι η κατάσταση είναι σχετικά ελεγχόμενη στο Λαζαράτι. «Οι αστυνομικές δυνάμεις βρίσκονται σε καίριες θέσεις και καλούν τους κακοποιούς να παραδώσουν τα όπλα» μας λέει. Και ότι οι αρχές Ασφαλείας ζητούν από τους κατοίκους να απομονώσουν τους ενόπλους και να συνεργαστούν.

Ο Φώτος Γκούτζος είναι πρόεδρος του μειονοτικού χωριού Δερβιτσάνη, μόλις 2 χιλιόμετρα από την εμπόλεμη ζώνη. «Στο χωριό έφτασαν χιλιάδες σφαίρες από Καλάσνικοφ, έσπασαν τζάμια και τρύπησαν στέγες. Μαζέψαμε τα παιδιά στα σπίτια και περιορίσαμε τις μετακινήσεις» λέει ψύχραιμος στο τηλέφωνο. Ο ίδιος έχει ζήσει πολλές φορές τα απόνερα της μάχης γύρω από το ναρκω-εμπόριο. «Παλιότερα, σε αντίστοιχη επιχείρηση, δύο παιδιά στη Δερβιτσάνη πληγώθηκαν από αδέσποτες σφαίρες, που έριχναν οι Λαζαρατινοί για εκφοβισμό. Η Αστυνομία σπάνια πλησιάζει, αλλά αυτή τη φορά φαίνεται πιο αποφασισμένη» λέει ο Γκούτζος.

Η εντυπωσιακή παραγωγή χασίς στο Λαζαράτι δεν προορίζεται βέβαια για εσωτερική κατανάλωση. Το μεγαλύτερο μέρος εξάγεται στην Ελλάδα μέσα σε κρύπτες οχημάτων ή πάνω σε μουλάρια, καθώς και στην Ιταλία, με ταχύπλοα σκάφη ακόμη και με μικρά αεροπλάνα. Προ ημερών, το ΑΠΕ-ΜΠΕ μετέδωσε εντυπωσιακές εικόνες από θερμικές κάμερες αστυνομικών στα ελληνοαλβανικά σύνορα, όπου το κυνήγι της φούντας είναι ρουτίνα.

Η φετινή έκθεση (Μαρ 2014) του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τα ναρκωτικά κατατάσσει την Αλβανία σε νούμερο ένα χώρα παραγωγής κάνναβης στην Ευρώπη. «Παρά το υψηλό επίπεδο της καλλιέργειας του κάνναβης, το 2013, η Αλβανία έχει επιτύχει αποτελέσματα στην καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης ναρκωτικών» αναφέρεται στην έκθεση. Το 2013 κατασχέθηκαν περίπου 33 τόνοι, έναντι 21,2 τόνων το 2012. Συνελήφθησαν 803 άτομα που συνδέονται με τη διακίνηση ναρκωτικών, ενώ το 2012 ο αριθμός των συλληφθέντων ήταν 729.

Τον περσινό Αύγουστο η ιταλική Οικονομική Αστυνομία (Guardiadi Finanza) βιντεοσκόπησε από αέρος τις χασισοφυτείες, σε χαράδρες, πλαγιές, ακόμη και αυλές σπιτιών. Ο επικεφαλής των εναέριων δυνάμεων της ιταλικής αρχής, Στέφανο Μπαστόνι, παρουσίασε το υλικό στους δημοσιογράφους και δήλωσε ότι μόνο στο Λαζαράτι η παραγωγή κάνναβης αποφέρει κάθε χρόνο στην τοπική κοινωνία κέρδη 4,5 δισ. ευρώ. Το ποσό είναι συγκλονιστικό, φτάνοντας στο μισό του ΑΕΠ της χώρας, στην οποία καταγράφεται σχεδόν μηδενική πρωτογενή παραγωγή, υψηλός δείκτης ανεργίας και συνεχώς μειούμενα εμβάσματα μεταναστών από την Ελλάδα και την Ιταλία.

Τον τελευταίο καιρό ο «χασισοβολώνας της Ευρώπης» έχει γίνει πεδίο εσωτερικής πολιτικής αντιπαράθεσης στην Αλβανία. Στελέχη της αντιπολίτευσης έφτασαν στο σημείο να καταγγείλουν τις διωκτικές Αρχές ότι «έχουν παραχωρήσει μικρά στρατιωτικά αεροδρόμια σε διακινητές ναρκωτικών». Η κυβέρνηση απορρίπτει κατηγορηματικά τις καταγγελίες. Ο νέος Πρωθυπουργός, Έντι Ράμα, μιλώντας στην ιταλική τηλεόραση δήλωσε ότι «είμαστε συγκεντρωμένοι απόλυτα σε έναν αγώνα μηδενικής ανοχής κατά του οργανωμένου εγκλήματος και κάθε είδους λαθρεμπορίου». Σε ερώτηση για ενδεχόμενη νομιμοποίηση της χρήσης κάνναβης, απάντησε: «Θα προτιμούσα να μην το σχολιάσω. Δεν μπορεί η Αλβανία να λάβει μια τέτοια απόφαση, όταν το θέμα της νομιμοποίησης της μαριχουάνας είναι ακόμα ένα ανοικτό ζήτημα στις πιο αναπτυγμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

Ο πόλεμος για το χασίς στον Νότο επηρεάζει και την ενταξιακή πορεία της χώρας στην ΕΕ, καθώς αξιωματούχοι στο Ευρωκοινοβούλιο εκφράζουν συχνά δυσαρέσκεια. Τη Δευτέρα, πάντως, με αφορμή τα γεγονότα στο Λαζαράτι, ο επίτροπος της ΕΕ αρμόδιος για τη Διεύρυνση, Στέφαν Φούλε, με μήνυμα στο Twitter χαιρέτησε την επιχείρηση της αλβανικής Αστυνομίας.

Η κυβέρνηση Ράμα, ωστόσο, πρέπει πρώτα να καταπολεμήσει τη διαφθορά στον κρατικό μηχανισμό, καθώς συχνά αξιωματούχοι εμφανίζονται μπλεγμένοι στο ναρκω-εμπόριο. Η τελευταία έκθεση (Φεβ 2014) του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τη διαφθορά στην Αλβανική δικαιοσύνη αναφέρει: «Οι προσπάθειες της κυβέρνησης να τιμωρήσει τους κρατικούς λειτουργούς που έχουν διαπράξει παραβιάσεις υπήρξαν σποραδικές και όχι συνεχής. Κυβερνητικοί αξιωματούχοι, πολιτικοί, και δικαστές, καθώς και άτομα με ισχυρά επιχειρηματικά συμφέροντα, συχνά διαφεύγουν από τις αρχές της δικαιοσύνης".

Στο μεταξύ, στο Λαζαράτι περιγράφονται πρακτικές δουλεμπορίου εργατών στην παραγωγή της φούντας. Μειονοτικός που έχει υπηρετήσει σε δημόσια υπηρεσία στην περιοχή και ζητά να διατηρηθεί η ανωνυμία του, περιγράφει στο VICEότι για την καλλιέργεια και τη συγκομιδή της κάνναβης προσλαμβάνονται κάθε χρόνο ως και 2.000 εξαθλιωμένοι Ρομά εργάτες, οι περισσότεροι γυναίκες και έφηβοι. Διαμένουν σε καταυλισμό έξω από το Λαζαράτι, μεταφέρονται με μίνι-μπας στις φυτείες και πληρώνονται 8 ευρώ για κάθε 10 κιλά επεξεργασμένου ναρκωτικού.

Εξαιτίας των απάνθρωπων συνθηκών εργασίας, εκατοντάδες εργάτες μεταφέρονται κάθε χρόνο στο νοσοκομείο με στομαχικούς πόνους, καρδιακές αρρυθμίες και υψηλή αρτηριακή πίεση. Ο γιατρός Χισνί Λούκα στο Αργυρόκαστρο δήλωσε στον τηλεοπτικό σταθμό Top Channel ότι 700 εργάτες στις χασισοφυτείες παρουσίασαν προβλήματα υγείας. Οι ίδιοι εργάτες δεσμεύονται οικονομικά από τους μεγαλεμπόρους κι έχει καταγγελθεί ότι χρησιμοποιούνται ακόμη και σε προεκλογικές εκστρατείες υπέρ πολιτευτών που στηρίζουν το επικερδές λαθρεμπόριο.

Οι Λαζαρατινοί άρχισαν να καλλιεργούν χασίς συστηματικά μετά την κατάρρευση του 1997. Το δίκτυο απέκτησε γρήγορα τους δικούς του εργάτες, διακινητές και «βαρόνους». Τα αστρονομική κέρδη της κάνναβης ξεπλένονται με αγορές ακριβών τζιπ, ανέγερση πολυτελών σπιτιών και αγορά αγροτικών εκτάσεων στις πλαγιές του Λαζαράτι, με θέα τον κάμπο της Δρόπολης, όπου πολλοί πρώην ιδιοκτήτες γης εξαναγκάστηκαν να φύγουν.

Τα τελευταία 15 χρόνια ελάχιστες φορές η Αστυνομία μπήκε στο χωριό. Σε δύο επιχειρήσεις αστυνομικοί τραυματίστηκαν, ενώ το 2007 ομάδα κατοίκων πυρπόλησε δεκάδες αυτοκίνητα έξω από το αστυνομικό τμήμα Αργυροκάστρου ως αντίποινα στον θάνατο καταζητούμενο σε συμπλοκή. Στο παρελθόν, οι αλβανικές Αρχές, καθώς αδυνατούσαν να μπουν στο Λαζαράτι, απλώς εμπόδιζαν εποχικούς εργάτες να μετακινηθούν προς τις φυτείες, ενώ επέβαλαν εμπάργκο σε υδροφόρες και φορτία με λιπάσματα που ανηφόριζαν προς το χωριό. Οι χωρικοί άνοιξαν νέες γεωτρήσεις και περιχαρακώθηκαν ακόμη περισσότερο στον απροσπέλαστο οικισμό τους. Ελάχιστα νοικοκυριά στο Λαζαράτι πληρώνουν σήμερα ρεύμα και νερό.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.