Καθηγητές Καλλιτεχνικών, που Βρίσκονται Αντιμέτωποι με την Εξαφάνιση του Μαθήματός τους, Μιλούν στο VICE

Η είδηση της κατάργησης των καλλιτεχνικών έγινε viral, δημιούργησε αναστάτωση για το κατά πόσο ήταν fake news ή όχι, και τελικά μέσα στην πλούσια ειδησεογραφία του κορονοϊού και της αστυνομικής βίας ξεχάστηκε. Το πρόβλημα όμως παραμένει. Σε λίγους μήνες από τώρα οι μαθητές θα επιστρέψουν στα θρανία. Όχι όμως αρκετοί καθηγητές καλλιτεχνικών που βρίσκονται αντιμέτωποι με την ανεργία. Ο Μάκης Στάης, καθηγητής στο 4ο ΓΕΛ Αχαρνών και η αναπληρώτρια καθηγήτρια Eυθυμία Χριστοπούλου μιλούν στο VICE για το τι σημαίνει για τους μαθητές ο περιορισμός της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης.

VICE: Τελικά τι θα ισχύσει για το μάθημά σας;
Eυθυμία Χριστοπούλου: Καταργείται πλήρως το μάθημα επιλογής Καλλιτεχνική Παιδεία στην Α' Λυκείου, αλλά και η διδασκαλία των πανελλαδικώς εξεταζόμενων μαθημάτων Ελεύθερο και Γραμμικό σχέδιο στην Γ’ Λυκείου, τα οποία είναι προαπαιτούμενα για εισαγωγή σε πολυτεχνικές και καλλιτεχνικές σχολές. Επομένως δεν απομένει ούτε δείγμα καλλιτεχνικού μαθήματος σε ολόκληρο το Λύκειο. Επισήμως, οι εικαστικοί (ΠΕ08) πλέον μπορούν να διδάξουν μόνο στα Γυμνάσια. Υπαρχει το μάθημα και στο δημοτικό το οποίο εδώ και μια περίπου δεκαετία όμως το διδάσκουμε χωρίς οργανικές θέσεις. Αυτό σημαίνει ότι το κράτος δεν νομοθετεί να γίνεται το μάθημα των εικαστικών αποκλειστικά από εικαστικούς που είναι οι μόνοι με την ανάλογη ειδίκευση. Αντίθετα, συνάδελφοι πληροφορικοί, μουσικοί, γυμναστές κ.ά. δικαιούνται να διδάσκουν τα μαθήματα που τους αντιστοιχούν. Κάνουμε τεράστιες προσπάθειες εδώ και χρόνια για τη σύσταση οργανικών θέσεων, αλλά μέχρι στιγμής δεν υπάρχει πρόοδος. Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα υπάρχουν τέσσερις σχολές Καλών Τεχνών και οι απόφοιτοί τους δεν δικαιούνται να διδάσκουν το μάθημα των εικαστικών παρά μόνο στο Γυμνάσιο. Πώς είναι δυνατόν να δημιουργούνται Σχολές Καλών Τεχνων ανά την Ελλάδα και οι απόφοιτοι της να μην έχουν το δικαίωμα να διδάξουν το μάθημα σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης; Αυτό οδηγεί αυτομάτως τις σχολές αυτές σε μαρασμό.

Οι περισσότεροι εργάζεστε ως αναπληρωτές. Ουσιαστικά αυτή τη στιγμή οδηγείστε στην ανεργία. Υπάρχει κάποια πρόβλεψη γι' αυτό;
Eυθυμία Χριστοπούλου: Όχι δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για τους εκατοντάδες εικαστικούς που θα μείνουν άνεργοι. Αυτή είναι και η φύση της ελαστικής εργασίας άλλωστε: να μην κατοχυρώνουμε κανένα δικαίωμα με την προϋπηρεσία μας. Για την υπουργό δεν έχει σημασία το ότι δουλεύουμε 10-15 χρόνια ο καθένας μας, οργώνοντας την Ελλάδα με μια βαλίτσα στο χέρι και χωρίζοντας τις οικογένειες μας στα δύο. Είμαστε απλά αριθμοί. Αριθμοί με βαλίτσες στα χέρια, που πληρώνουν τεράστια ποσά για το δικαίωμα στην εργασία, λόγω του ότι απαραίτητη προϋπόθεση πλέον για να δουλεύουμε, είναι τα αμέτρητα μεταπτυχιακά, σεμινάρια και κάθε είδους πιστοποιητικό, τα οποία χρηματοδοτούμε αδρά. Μας προτάσουν ένα καρότο που ποτέ δεν θα φτάσουμε. Ο μέσος όρος για να μπούμε στις σχολές Καλών Τεχνών της Ελλάδας είναι περίπου τρία χρόνια, εγώ έδωσα τέσσερις φορές και είχα συμφοιτητές που έδωσαν μέχρι και οκτώ φορές, ενώ πληρώναμε ιδιωτικά φροντιστήρια όλα τα χρόνια προετοιμασίας. Τουτέστιν, πολλοί από μας έχουμε επενδύσει σχεδόν μια δεκαετία στις σπουδές μας και άλλα 10-15, ακόμα και 20 έτη σαν συμβασιούχοι στη δημόσια εκπαίδευση, για να μείνουμε άνεργοι στα 40-45 μας χρόνια, ύστερα από ανυπολόγιστες θυσίες, οικονομικές, ψυχικές και σωματικές. Οι αριθμοί δεν έχουν συναισθήματα και ανάγκες, δεν εξαντλούνται και δεν υποφέρουν, είναι απλά αριθμοί.

Μέχρι την Κορυφή

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Είδαμε τη στάση της κυβέρνησης απέναντι στους καλλιτέχνες κατά τη διάρκεια του lockdown. Είναι ένα ακόμα δείγμα της θέσης της η μείωση των μαθημάτων καλλιτεχνικών;
Eυθυμία Χριστοπούλου: Χιλιάδες συνάδελφοί μου καλλιτέχνες πείνασαν στη διάρκεια του lockdown, διότι η κυβέρνηση αρνήθηκε αρχικά να τους δώσει το επίδομα. Με την κυβέρνηση να αρνείται την ύπαρξή τους είναι ηλίου φαεινότερο ότι θεωρεί τους καλλιτέχνες εργαζόμενους φαντάσματα, είτε στον ιδιωτικό είτε στον δημόσιο τομέα. Σαν να τρέφονται με αέρα και σαν να μην έχουν παιδιά να φροντίσουν ή λογαριασμούς που τρέχουν. Αρνήθηκε την ύπαρξη των καλλιτεχνών που εργάζονται είτε ως ελεύθεροι επαγγελματίες είτε σε ιδιωτικές εταιρείες. Αναρωτιέμαι οι καλλιτέχνες υπάρχουμε; Σπουδάζουμε; Δουλεύουμε; Παράγουμε; Εχουμε επαγγελματικά και εργασιακά δικαιώματα;

Οι μαθητές σας πώς έχουν αντιδράσει;
Μάκης Στάης: Δεν έχουμε σαφή εικόνα από το μέτωπο των μαθητών. Αφενός μεν με τα σχολεία όντας κλειστά, η δια ζώσης ενημέρωση καθίσταται ελλειπής. Αφετέρου δε, υπάρχει ακόμη σκοπούμενα συγκεχυμένη πληροφόρηση (από το υπουργείο) προς τους γονείς και τα παιδιά για την κατάργηση των εικαστικών μαθημάτων. Έχουμε κάποιες σπασμωδικές, προς το παρών, αντιδράσεις από συλλόγους γονέων και κάποιες επιστολές μαθητών στα κοινωνικά δίκτυα. Είναι αρκετά νωπό. Θα το βιώσουν καθώς φαίνεται από την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς. Βλέπετε, το ζήτημά μας δεν χαίρει προβολής από τα καθεστωτικά media, έχουν σημαντικότερα θέματα να καλύψουν, όπως λ.χ. τις τσίγκινες ζαρντινιέρες του δημάρχου. Όποια κι αν είναι η ερώτηση, 20.000.000€ (σε επιλεγμένα media) είναι η απάντηση.

Τι γίνεται με τους μαθητές που επιλέγουν σχολές που ζητούν σχέδιο;
Μάκης Στάης: Νομίζω πως το ζήτημα αυτό είναι ελάσσονος σημασίας για το Υπουργείο Παιδείας. Η κυρία Κεραμέως και οι συνεργάτες της διακατέχονται από μια αυτοκρατορική θέαση των πραγμάτων η οποία φέρει -ταξικό και μόνο- πρόσημο στη δημόσια εκπαίδευση. Όποιος έχει χρήματα θα πληρώσει φροντιστήριο για την εκμάθηση του σχεδίου, οι υπόλοιποι ας προσέχατε.

Τι απαντάτε σε όσους λένε ότι τα καλλιτεχνικά «είναι η ώρα του παιδιού» και δεν είναι σημαντικό μάθημα;
Μάκης Στάης: Ευτυχώς που είναι η ώρα του παιδιού, ευτυχώς που είναι το πιο σημαντικό μάθημα. Ο ζωγράφος Πώλ Κλεέ είχε μιλήσει για τον homo ludens, δηλαδή τον «άνθρωπο που παίζει». Στο μάθημά μας άρονται -μερικώς- οι σωματικοί και πνευματικοί πειθαναγκασμοί που επιβάλλει το ωρολόγιο πρόγραμμα. Αυτό σαν αποτέλεσμα δύναται να δημιουργήσει εντροπίες δημιουργίας, οι οποίες μπορούν να ξεπεράσουν τα χωρικά και χρονικά όρια μιας τάξης. Η δουλειά μας με τα παιδιά πραγματοποιείται στο παρόν και έχει ταυτόχρονα δύο χρονικές απευθύνσεις: στο παρόν παιδί -ως βίωμα και εμπειρία ανασύνθεσης του κόσμου του μέσω της εικαστικής πράξης καθ’αυτής- στον μέλλοντα ενήλικα, στον οποίο θα λειτουργήσει ως κεκτημένη γνώση, αισθητική καλλιέργεια και ικανότητα να στέκεται διαλεκτικά σε αυτά που συμβαίνουν γύρω του.

Τι βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις θα έχει για τα παιδιά στο σχολείο;
Μάκης Στάης: Δυστυχώς πολλές, εκθετικά καταστρεπτικές, στο άμεσο αλλά και στο απώτερο μέλλον. Πρώτα απ’ όλα όπως αναφέραμε και παραπάνω, θα αποκλείεται ένα μεγάλο κομμάτι μαθητών/τριών από τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα λόγω έλλειψης πόρων εκ μέρους των γονέων τους, να χρηματοδοτήσουν φροντιστήριακά μαθήματα για εκμάθηση σχεδίου. Επιπλέον, το Υπουργείο «Παρα-παιδείας και αποκλεισμών των κατωτέρων τάξεων» αδυνατεί να αναστοχαστεί σε πράγματα πολύ απλά: ένα παιδί που δεν έχει μάθει να χρησιμοποιεί τα χέρια του και να συντονίζεται σε χειρονομίες που απαιτούν λεπτό χειρισμό, θα συναντήσει π.χ. μεγάλες δυσκολίες σαν γιατρός σε ένα χειρουργείο, ως μηχανικός, ως χειριστής/στρια εργαλείων ή μηχανημάτων, ως αισθητικός, κομμώτρια κλπ.

Η αισθητική καλλιέργεια είναι εξίσου μια πολύ σημαντική διάσταση η οποία σκοπίμως παραβλέπεται. Διότι ανεξαρτήτως των χειρονομιακών δεξιοτήτων που αναπτύσσει κάποιος στα μαθήματα τέχνης υπάρχει κάτι πιο κρίσιμο που διακυβεύεται: η καλλιέργεια αισθητικής και κριτικής σκέψης σε ότι συμβαίνει γύρω μας. Η κυβέρνηση δεν θέλει πολίτες που θα καταλαβαίνουν τι βλέπουν στα media που η ίδια χρηματοδοτεί, διότι θα κρίνουν και θα αντιδρούν. Τα μαθήματα τέχνης και οι κοινωνικές επιστήμες είναι οι εν δυνάμει φυσικοί της εχθροί, πρέπει να ξεριζωθούν από το δημόσιο σχολείο, παράγουν πολίτες που δεν χειροκροτούν καθ’ υπόδειξην της κυβέρνησης από τα μπαλκόνια τους, δεν δέχονται απρόσκοπτα ότι τους πουλάνε τα πληρωμένα media. Η κατάργησή τους δεν έγινε μόνο για οικονομίστικους σκοπούς αλλά έχει και μια ρεβανσιστική διάσταση, με βαθιά ιδεολογικό προσανατολισμό.

Ετοιμάζετε κινητοποιήσεις;
Μάκης Στάης: Ήδη έχουμε ξεκινήσει κινητοποιήσεις, από την στιγμή που δεν είδαμε τα βιβλία του κλάδου μας στον Διόφαντο (το αρμόδιο site του υπουργείου για τα υπό έκδοση βιβλία). Σε αυτήν την σελίδα στο Facebook, μπορεί κάποιος/α να δει ένα μεγάλο κομμάτι των έργων των μαθητών μας που έχουν γίνει στα εικαστικά μαθήματα στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Εχουμε κάνει κινητοποιήσεις έξω από το υπουργείο, έχουν γίνει παραστάσεις διαμαρτυρίας στις διευθύνσεις δευτεροβάθμιας άνα την χώρα, έχουν γίνει διαμαρτυρίες, εικαστικά δρώμενα σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα και όλες τις μεγάλες πόλεις. Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για τα αυτονόητα δικαιώματα των μαθητών του δημόσιου σχολείου. Ο αγώνας που κάνουμε είναι αγώνας ενάντια στον αλγόριθμο των οικονομολόγων του νεοφιλελευθερισμού, όπου ζητούν αίμα και θυσία αφενός για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη των ανθρώπων της κάστας τους, αφετέρου για να ανταπεξέλθουν στο τσουνάμι φτώχειας και ανεργίας που είναι καθ’οδόν. Είμαστε οι σταγόνες μιας καταγίδας που έρχεται.

Περισσότερα από το VICE

Φωτογραφίες που Δείχνουν Ότι Υπάρχει Ζωή Μετά και Έξω Από το Άσυλο

Οι Σεξεργάτριες στο Άμστερνταμ Επιλέγουν Συγκεκριμένες Στάσεις για να Είναι Ασφαλείς

Ένας Άνδρας Έκανε Trademark Εκείνο το "S" που Ζωγραφίζαμε στο Σχολείο