FYI.

This story is over 5 years old.

Άποψη

Το #ΜeToo Είναι μια Καλή Αρχή Αλλά στην Ελλάδα Δεν Αρκεί

Ας μιλήσουμε για σεξισμό, στη χειρότερη χώρα της Ε.Ε. για να ζει μια γυναίκα.
Άννα Νίνη
Κείμενο Άννα Νίνη
Φωτογραφία: Max Pixel

Για να πάω στη δουλειά μου, περνάω συχνά από μια υπόγεια διάβαση στο Μαρούσι. Εκεί, εδώ και έναν χρόνο, βρίσκεται ένα σύνθημα που λέει «Οι δράκοι δεν είναι ράτσα ειδική. Είναι άνδρες καθημερινοί». Στη συγκεκριμένη διάβαση, έξι γυναίκες δέχτηκαν το 2016 επίθεση από τον επονομαζόμενο «Δράκο» του Αμαρουσίου. Το σύνθημα γράφτηκε από φεμινιστικές οργανώσεις για να επισημάνει τον κίνδυνο και τα περιστατικά. Γνωρίζοντας τι έχει συμβεί στο συγκεκριμένο σημείο, η όψη του μου προκαλεί πάντα μια φοβία, περίπου σαν κι αυτό το συναίσθημα που είχαμε σαν παιδιά όταν βλέπαμε μια ταινία τρόμου. Θα ήθελα κάποια στιγμή να μην έχει λόγο ύπαρξης, αλλά πολύ φοβάμαι πως δεν θα γίνει με με ένα hashtag, ακόμα και αν είναι τόσο δυνατό όσο το #ΜeToo.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Οι περισσότεροι, ξέρετε την ιστορία: Πριν από λίγο καιρό ήρθε στη δημοσιότητα το πρόσφατο σκάνδαλο που άφηνε -υποτίθεται- συγκλονισμένο τον κόσμο της Αμερικής. Ένα από τα μεγαλύτερα στελέχη του Hollywood, ο γνωστός παραγωγός Harvey Weinstein κατηγορήθηκε για αμέτρητες σεξουαλικές παρενοχλήσεις. Η αρχή των αποκαλύψεων σύμφωνα με την εφημερίδα New York Times που πρώτη ανέδειξε το ζήτημα, έγινε με την ηθοποιό Ashley Judd, την οποία είχε καλέσει στην έπαυλή του στο Μπέβερλι Χιλς πριν από 20 χρόνια. Η ίδια νόμιζε ότι ήταν ένα απλό επαγγελματικό ραντεβού, όμως ο παραγωγός την έστειλε στο δωμάτιό του. Εκεί εμφανίστηκε με τη ρόμπα του και της ζήτησε να του κάνει μασάζ ή απλώς να τον κοιτάζει όσο κάνει μπάνιο.

Οι αποκαλύψεις συνεχίστηκαν και από άλλες ηθοποιούς αλλά και από το προσωπικό της Weinstein Company, της εταιρίας που έχει δημιουργήσει ο παραγωγός με τον αδερφό του. Μέσα σε λίγες ημέρες ήρθαν στη δημοσιότητα χιλιάδες στοιχεία. Ο ίδιος, επίσημα και δημόσια, υποστήριζε τον φεμινισμό, έπαιρνε μέρος σε πορείες υπέρ των γυναικών, παράλληλα όμως επιχειρούσε να θωπεύσει τις εργαζόμενές του, τις εξανάγκασε να τον βλέπουν γυμνό ή τους υποσχόταν βοήθεια στην καριέρα τους έναντι σεξουαλικών ανταλλαγμάτων και έκανε τουλάχιστον οκτώ εξώδικες διευθετήσεις με γυναίκες τις οποίες είχε παρενοχλήσει εντός της εταιρίας του.

Διαβάστε ακόμη: Όταν η Courtney Love Προειδοποιούσε τις Νεαρές Ηθοποιούς για τον Harvey Weinstein

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Την Κυριακή, μετά τις συνεχείς αναφορές στο ζήτημα, δημιουργήθηκε το hashtag #MeToo από την ηθοποιό Alyssa Milano, η οποία μέσω του λογαριασμού της στο Twitter προέτρεψε όλες τις γυναίκες να το χρησιμοποιήσουν για να δείξουν την έκταση του προβλήματος με τις σεξουαλικές παρενοχλήσεις. Στην πραγματικότητα όμως το #ΜeToo είχε ξεκινήσει πριν δέκα χρόνια από την Αμερικανίδα μαύρη ακτιβίστρια Tarana Burke. H ίδια, έχοντας υποστεί σεξουαλική κακοποίηση, θέλησε να δημιουργήσει ένα συνδετικό κρίκο κατανόησης μεταξύ των γυναικών που έχουν υποστεί κάποιου είδους κακοποίηση, για να δείξει στις γυναίκες αυτές πως δεν είναι μόνες. Όμως δεν πήρε ποτέ τόση δημοσιότητα ως κίνημα.

Όταν αυτό το κύμα ξεκίνησε πριν από λίγες ημέρες μετά τις αποκαλύψεις για τον παραγωγό του Hollywood, οι γυναίκες σε όλο τον κόσμο άρχισαν να στρέφουν τα βέλη τους δικαίως προς τους άνδρες, ρωτώντας τι θα κάνουν γι' αυτό. Ο Αυστραλός δημοσιογράφος και σεναριογράφος Benjamin Law δημιούργησε το #HowIWillChange, ένα hashtag στο οποίο άνδρες μπορούν να μοιράζονται το τι θα κάνουν για να αλλάξει το καθεστώς της πατριαρχίας που διέπει τον πλανήτη και οδηγεί σε τέτοια περιστατικά. Όπως τα περισσότερα ζητήματα στα social media, το θέμα πήρε παγκόσμιες διαστάσεις και αρκετές γυναίκες αποφάσισαν να δημοσιοποιήσουν μαρτυρίες κακοποίησης, παρενόχλησης και βιασμών. Για την ακρίβεια, μέχρι χθες, τα ελληνικά social media είχαν γεμίσει με αναρτήσεις στις οποίες γυναίκες εξομολογούνταν περιστατικά που καλύπτουν όλο το φάσμα των περιστατικών σεξισμού, μισογυνισμού και παρενόχλησης που έχουν υποστεί.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Το πρόβλημα με το #MeToo

Υπάρχουν εδώ πολύπλευρα ζητήματα. Αφενός οι γυναίκες που αποφάσισαν να μιλήσουν για τις εμπειρίες τους αυτές, είναι αξιοθαύμαστες. Δεν έχει σημασία που το έκαναν τώρα, σε ένα παγκόσμιο φεμινιστικό ξέσπασμα, αλλά το ότι αποφάσισαν να το κάνουν, πράγμα που δεν είναι καθόλου εύκολο για μια γυναίκα που έχει υποστεί οποιαδήποτε κακοποίηση ή παρενόχληση. Ακόμη και αν αρκετοί άνδρες που είναι βουτηγμένοι στον μισογυνισμό λένε πως κουράστηκαν από τη συγκεκριμένη «μόδα», πάντα είναι μια καλή ευκαιρία να ακουστεί το τι βιώνουν οι γυναίκες καθημερινά.


[VICE Video] Ανήλικοι Πρόσφυγες Πέφτουν Θύματα Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης στο Κέντρο της Αθήνας

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.


Ανάμεσα στα σχόλια που εμφανίζονται τακτικά, ωστόσο, δεν λείπουν κι αυτά που αναφέρουν πόσο σοκαρισμένοι είναι οι άνδρες από τις αποκαλύψεις τυχαίων γυναικών. Ορισμένοι δε, αντιδρούν με τρόμο λέγοντας πως δεν μπορούν να πιστέψουν ότι οι γυναίκες βιώνουν τέτοιου είδους περιστατικά - ακριβώς όπως και ο κόσμος του Hollywood που ξαφνικά σοκαρίστηκε από τις αποκαλύψεις, λες και δεν γνώριζε πως η βιομηχανία του θεάματος είναι γεμάτη από σεξισμό και έμφυλες ανισότητες. Ξεκινώντας από τη μισθολογική ανισότητα και φτάνοντας σε ακραίες σεξουαλικές παρενοχλήσεις το Hollywood, όπως και όλος ο κόσμος είναι δομημένος στα πατριαρχικά άνισα πρότυπα.

Πρόσφατα, μια 22χρονη καταδικάστηκε σε 16 χρόνια κάθειρξης επειδή προσπάθησε να αμυνθεί από έναν άνδρα που προσπάθησε να πλησιάσει εκείνη και τη φίλη της.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Το πρόβλημα λοιπόν είναι πως μου είναι δύσκολο να δεχτώ πως όλοι αυτοί οι άνδρες που σοκάρονται από τέτοιου είδους αποκαλύψεις, όπως αυτές που συμβαίνουν μαζικά αυτήν τη στιγμή, πέφτουν από τα σύννεφα όπως και στην περίπτωση των αποκαλύψεων του μεγαλοπαραγωγού ταινιών. Στην πραγματικότητα, βρίσκονται εκεί έξω πολλοί περισσότεροι Harvey Weinstein απ' όσοι πιστεύουμε πως υπάρχουν. Στην πυραμίδα των προνομίων και των ευκαιριών, οι λευκοί Δυτικοί άνδρες είναι αναμφίβολα πιο προνομιούχοι. Είναι εκείνοι που δημιουργούν τον σεξισμό, επειδή τα προνόμιά τους σε ένα πατριαρχικό σύστημα είναι ιδιαιτέρως βολικά. Φυσικά όχι όλοι. Υπάρχουν -ευτυχώς για όλους μας- πέρα από τις φεμινίστριες, άνδρες φεμινιστές που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και κατ' επέκταση τα δικαιώματα των γυναικών περισσότερο από άλλες γυναίκες. Ακόμη και το ότι το #MeToo όμως έλαβε τόση δημοσιότητα όταν προωθήθηκε από μια λευκή Αμερικανίδα ηθοποιό και όχι από τη μαύρη ακτιβίστρια που το ξεκίνησε δέκα χρόνια πριν, φανερώνει πως οι μαύρες γυναίκες είναι ακόμη πιο χαμηλά στην πυραμίδα των δικαιωμάτων από τις λευκές γυναίκες.

Η ανάγκη των ανδρών να μην είναι σεξιστές

Ως γυναίκα λοιπόν εκπλήσσομαι από την υποτιθέμενη ανάγκη που παρουσιάζεται να εκπαιδευτούν οι άνδρες ώστε να μην είναι σεξιστές. Φαίνεται αδιανόητο ότι περίμεναν ξαφνικά ένα παγκόσμιο κύμα προσωπικών αποκαλύψεων για να δουν σε τι κόσμο ζούμε και ότι αντιδρούν σαν να μην έχουν ακούσει ποτέ για παρόμοιες εμπειρίες από μητέρες, φίλες και συντρόφους τους. Αφενός διότι αυτή η υποτιθέμενη άγνοια φανερώνει μια επικινδυνότητα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να δικαιολογήσει συμπεριφορές που προσβάλουν την αξιοπρέπειά μου, αφετέρου διότι δεν είναι δουλειά μου να μάθω σε κανέναν το πώς να μην παραβιάζει τα όριά μου. Άνδρες, γυναίκες, ακόμη και οι πιο σκληροπυρηνικές φεμινίστριες, έχουν πατριαρχικά κατάλοιπα. Κατάλοιπα τα οποία μπορείς να τα διακρίνεις σε συμπεριφορές ή απόψεις. Η διαφορά μεταξύ των σεξιστών και όσων απλώς δεν έχουν συνειδητοποιήσει τα κατάλοιπα αυτά, είναι πως ο σεξιστής, ακόμη και μετά τις απαραίτητες διευκρινίσεις, θα παραμείνει σεξιστής.

Για παράδειγμα, όταν σε έναν εργασιακό χώρο ένας άνδρας λέει σε μια γυναίκα ότι έχει ωραίο στήθος, αποδεδειγμένα παραβιάζει τον χώρο της και αντικειμενοποιεί το σώμα της. Όταν ένας προϊστάμενος σου πετάει συνεχώς υπονοούμενα για την εμφάνισή σου ή για κάποιο μέρος του σώματός σου, για το ντύσιμό σου ή τη σεξουαλικότητά σου, είναι αναπόφευκτο να νιώσεις άβολα. Σταδιακά μπορεί να δείξει τη συμπάθειά του - κάτι απολύτως θεμιτό. Όμως, αν σιγά-σιγά τα όρια που πιστεύει πως έχει στη διάθεσή του επεκτείνονται, αρχίζεις να αναρωτιέσαι εάν πρόκειται για παρενόχληση ή για φιλοφρόνηση. Εκεί ξεκινάει το πρόβλημα. Και δεν μιλάμε για το φλερτ μεταξύ των ανθρώπων όταν ενισχύεται και από τις δυο πλευρές, ούτε καν για το «πέσιμο» που μπορεί να συμβεί σε έναν εργασιακό χώρο και από άνδρες και από γυναίκες. Μιλάμε για την ανεπιθύμητη επιμονή που μπορεί να σε φέρει σε δυσάρεστη θέση όταν έχεις απορρίψει τη διάθεση του άλλου ξανά και ξανά.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Διαβάστε ακόμη: Ελληνίδες Φωτογραφίζονται με τα Ρούχα που Φορούσαν Όταν τους Έκαναν Παρατήρηση στη Δουλειά

Η σεξουαλική παρενόχληση στον εργασιακό χώρο είναι ίσως η πιο συχνή μορφή παρενόχλησης για πολυποίκιλους λόγους, ανεξάρτητα από το αν θα φτάσει στα άκρα με τον άνδρα να απλώνει το χέρι του είναι δυσάρεστο και σε λεκτικό επίπεδο. Είναι περιστατικά που μένουν στην αφάνεια επειδή οι γυναίκες πιστεύουν πως μπορούν ή πως πρέπει να τα ανεχτούν για να μη χάσουν τη δουλειά τους ή επειδή δεν έχουν πάντα χειροπιαστές αποδείξεις για ό,τι συμβαίνει. Και κυρίως, είναι δύσκολο να δικαιωθούν τόσο νομικά όσο και ηθικά, γιατί θεωρούνται «υπερβολικές». Πρόσφατα, μια 22χρονη καταδικάστηκε σε 16 χρόνια κάθειρξης για ανθρωποκτονία. Εξήγησε πως προσπάθησε να αμυνθεί από έναν άνδρα που προσπάθησε να πλησιάσει απειλητικά εκείνη και τη φίλη της, αλλά δεν εισακούστηκε. Τι ελπίδες έχει μια εργαζόμενη να δικαιωθεί όταν καταγγείλει ένα περιστατικό λεκτικής παρενόχλησης στη δουλειά της;

Στην Ελλάδα, πόσες σερβιτόρες αναγκάστηκαν να καταπιούν αμάσητα τα σχόλια των πελατών για να μην χάσουν τα τρία ευρώ την ώρα;

Και φυσικά δεν είναι μόνο οι προϊστάμενοι. Πόσες γυναίκες αναγκάστηκαν να νιώσουν άβολα και να μην πουν κουβέντα όταν κάποιος πελάτης στο μαγαζί ή στην εταιρία όπου εργάζονται τις έκανε να νιώσουν σαν αντικείμενα λέγοντας τους χυδαίες ατάκες; Πόσες σερβιτόρες αναγκάστηκαν να καταπιούν αμάσητα τα σχόλια των πελατών για να μη χάσουν τα τρία ευρώ την ώρα που τους δίνει ο εργοδότης, επειδή μας διέπει η κουλτούρα που θέλει ότι ο πελάτης έχει πάντα δίκιο; Και μάλιστα, όταν ζούμε σε μια χώρα που μαστίζεται από την οικονομική κρίση, την επισφάλεια στην εργασία και την ανεργία, το να αντιδράσεις και να κινδυνεύσεις να απολυθείς, δεν είναι τόσο συχνή επιλογή.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Όμως, ειλικρινά, θα πρέπει να εκπαιδευτούν οι άνδρες; Όταν στέκεται στο φανάρι μια γυναίκα για να περάσει τον δρόμο, βρίσκεται ανάμεσα σε άλλους ανθρώπους και ακούει σχόλια για τα οπίσθιά της, ναι, νιώθει άσχημα. Όταν περπατάει το βράδυ και παιχτεί κάποιο catcalling, ναι φοβάται ή νιώθει άσχημα γιατί ξέρει πως μπορεί να της συμβεί οτιδήποτε. Όταν μπαίνει στο λεωφορείο και κάποιος βρίσκει την ευκαιρία να την αγγίξει επίμονα και περίεργα, ναι, παγώνει και δεν ξέρει πώς να αντιδράσει. Όταν μετά από κάποιο ξενύχτι επιστρέφει με κάποιον άνδρα σπίτι της, όχι δεν είναι απαραίτητο πως θέλει να κάνει σεξ μαζί του. Όταν λέει στον σύντροφό της πως δεν θέλει να την αγγίξει, όχι δεν θέλει παρακάλια. Όταν λέει σε κάποιον πως δεν ενδιαφέρεται να βγει μαζί του, όχι δεν θέλει να αποκτήσει έναν άνδρα κυνηγό. Όταν ντύνεται προκλητικά, το κάνει επειδή έτσι νιώθει και όχι επειδή θέλει να βιαστεί. Όταν μεθάει, το κάνει γιατί έτσι γουστάρει και όχι για να μην έχει αναστολές.

Η Ελλάδα είναι η χειρότερη χώρα της Ε.Ε. για να ζει μια γυναίκα.

Πριν από λίγες ημέρες, δημοσιεύτηκε ο επικαιροποιημένος Δείκτης Ισότητας των Φύλων από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων και έδειξε, για άλλη μια φορά, πως η Ελλάδα είναι η χειρότερη χώρα της Ε.Ε. για να ζει μια γυναίκα. Όπως έχει εκτιμηθεί από την ActionAid, θα χρειαστούν άλλα 170 χρόνια μέχρι να υπάρξει οικονομική ισότητα ανάμεσα στους άνδρες και στις γυναίκες, αφού οι γυναίκες αμείβονται λιγότερο από τους άνδρες για τις ίδιες θέσεις εργασίας. Αν μια γυναίκα είναι θύμα βιασμού θα πρέπει να περάσει από ένα δικαστικό γολγοθά δέκα ετών μέχρι να βρει δικαίωση και πάντα υπάρχει η πιθανότητα να ενοχοποιηθεί η ίδια, αφού ζούμε σε μια κοινωνία της οποίας ένα μεγάλο μέρος συγχωρεί τον βιασμό και λέει με χαρακτηριστική ευκολία πως «Τα ήθελε ο οργανισμός της».

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Πόσες γυναίκες θα πρέπει να υποφέρουν ακόμη μέχρι να εκπαιδευτούν οι άνδρες; Μέχρι να κατανοήσουν πως το πρόβλημα είναι η πατριαρχία; Πόσα χρόνια θα πάρει να αλλάξει η αντίληψη που καλλιεργείται από την ώρα που γεννιόμαστε για το πώς πρέπει να είναι οι κοινωνικοί έμφυλοι ρόλοι μας; Και πως όσο συνεχίζουμε να τους αναπαράγουμε, τόσο οι γυναίκες θα συνεχίζουν να βιώνουν παρενοχλήσεις, βιασμούς και όλα τα δεινά που απορρέουν από αυτό το αρρωστημένο πατριαρχικό μοτίβο που μας ήθελε από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα λιγότερο προνομιούχες.

Διαβάστε ακόμα: Αυτή η Γυναίκα Bγάζει Selfie με τους Άνδρες που την Παρενοχλούν στον Δρόμο και τους Εκθέτει

Το ζήτημα λοιπόν είναι να κατανοήσουμε πλέον ένα πράγμα: Πρέπει να είμαστε όλοι ίσοι και όλοι διαφορετικοί. Να ρίξουμε αυτήν την πυραμίδα των προνομίων. Και αυτό μπορεί να γίνει μόνο με δυο τρόπους: Είτε οι περισσότερο προνομιούχοι θα παραχωρήσουν ίσα δικαιώματα σε όλους, είτε οι λιγότερο προνομιούχοι θα αναγκαστούμε να τα πάρουμε μόνοι μας, παλεύοντας καθημερινά γι' αυτό. Το μόνο που ελπίζω, ως γυναίκα, είναι το #MeToo να μην είναι προσωρινό.

Περισσότερα από το VICE

Δέκα Ερωτήσεις που Πάντα Ήθελες να Κάνεις σε Κάποιον που Αφαιρεί Τατουάζ (και τον Λένε «Θηρίο»)

«Έχεις Πολύ Ωραίο Στήθος» - Πέρασα Έναν Μήνα Λέγοντας σε Όλους Μόνο την Αλήθεια

Τα Εξάρχεια Έχουν Λόξιγκα

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.