Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE Sweden.«Σεμίρα» σημαίνει «φύλαξη» ή «επίβλεψη» -είναι η εβραϊκή παράδοση της αγρυπνίας του νεκρού, από τη στιγμή που πεθαίνει, μέχρι τη στιγμή της ταφής. Στο παρελθόν, το τελετουργικό αυτό γινόταν εν μέρει για πρακτικούς λόγους – αποτελούσε έναν τρόπο να προστατευτούν οι νεκροί από αρουραίους, κλέφτες και όποιον μπορούσε να βεβηλώσει το πτώμα. Αλλά σήμερα, αποτελεί ένδειξη σεβασμού, μια καλή πράξη, το βλέπουν ως έναν τρόπο να παρηγορήσουν την ψυχή του νεκρού – που σύμφωνα με την εβραϊκή παράδοση είναι ανήσυχη και μπερδεμένη λίγο μετά τον θάνατο και περιφέρεται για κάποιες μέρες κοντά στο σώμα του νεκρού. Η πρακτική πλευρά της φύλαξης μπορεί να χάθηκε με την εφεύρεση των νεκροτομείων, αλλά αυτό που έχει διατηρηθεί ανά τους αιώνες είναι το γεγονός ότι η αγρύπνια γίνεται από ανθρώπους που ονομάζονται «σομρίμ».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
«Δεν είναι για όλους αυτή η δουλειά», λέει η Anna Nachman, επικεφαλής του Σουηδικού Συνδέσμου Εβραϊκών Κηδειών, καθώς μιλάμε στο τηλέφωνο. «Δεν πρέπει να φοβάσαι εύκολα. Επίσης, κανείς δεν θα σε ευχαριστήσει για τη δουλειά που κάνεις, έτσι δεν θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητά σου το να σε συμπαθούν και να σε εκτιμούν οι άνθρωποι με τους οποίους δουλεύεις».Για να μάθω περισσότερα, συνόδευσα τον 20χρονο Elias, έναν part-time σομέρ (όπως λέγονται οι άνδρες σομρίμ) σε μια συναγωγή στα νότια της Στοκχόλμης. Σίγουρα δεν ήξερα τι να περιμένω – ήταν η πρώτη μου φορά σε συναγωγή και η πρώτη φορά που θα βρισκόμουν κοντά σε νεκρό.
Ο Elias ανάβει ένα κερί στο παρεκκλήσι της συναγωγής.
Φτάσαμε αργά το απόγευμα και ο Elias πρώτα με ξενάγησε στη συναγωγή. Μου έδειξε τις τρεις αίθουσες όπου παραμένουν οι νεκροί της κοινότητας μέχρι την ταφή – η αίθουσα Tαχάρα όπου το πτώμα καθαρίζεται και το ντύνουν με απλά λευκά λινά, η αίθουσα όπου γίνεται η φύλαξη και το Παρεκκλήσι, όπου τελικά γίνεται η κηδεία.
Το φέρετρο στο παρεκκλήσι.
Ο άνδρας που έπρεπε να προσέχει ο Elias είχε γεννηθεί στην Πολωνία το 1935. Απελάθηκε μαζί με τους γονείς του στη Σιβηρία, από εκεί βρέθηκε στην Παλαιστίνη και τελικά ήρθε στη Σουηδία, το 1947. Η ζωή του δεν ήταν εύκολη – σύμφωνα με τον Elias είχε αντιμετωπίσει μια σειρά σωματικών και ψυχικών προβλημάτων υγείας από νεαρή ηλικία και έτσι κατέληξε σχετικά απομονωμένος. Πέθανε στα 82 του σε ένα γηροκομείο, δεν είχε συγγενείς και έτσι, μέχρι να γίνει η κηδεία, έπρεπε να τον φυλάει ένας σομέρ, όπως ο Elias.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Η αίθουσα της φύλαξης ήταν απλή, με δυο καρέκλες, μια λάμπα και μερικά βιβλία. Ο Elias με ρώτησε αν ήθελα να δω το πτώμα και αρνήθηκα ευγενικά. Ευτυχώς για μένα, δεν ήμασταν πολύ κοντά του κατά τη διάρκεια του τελετουργικού – παρέμεινε στο φέρετρο στο παρεκκλήσι, ενώ εμείς τον προσέχαμε από ένα παράθυρο στην αίθουσα φύλαξης, δίπλα στο παρεκκλήσι.
Ο Elias το πρωί καθώς φεύγαμε από τη συναγωγή.
Οι σομρίμ δεν επιτρέπεται να φάνε, να πιουν, να κοιμηθούν ή να χρησιμοποιήσουν ηλεκτρονικές συσκευές, όσο εκτελούν το τελετουργικό. Δεν μπορούν να απολαύσουν ό,τι δεν μπορεί πια να απολαύσει ο νεκρός. Κάθονται, σκέφτονται και διαβάζουν πού και πού από την Τορά.Όπως καθόμουν εκεί με τον Elias για ώρες, μπόρεσα να μάθω περισσότερα για εκείνον και για το πώς εξασκεί τη θρησκεία του. Στα 17, όπως πολλοί άλλοι φίλοι του, αποφάσισε να σταματήσει να εξασκεί ενεργά τον Ιουδαϊσμό. Αισθανόταν ότι υπήρχαν υπερβολικά πολλοί κανόνες και λέει ότι πολλοί εβραίοι έφηβοι στη Σουηδία που μεγάλωσαν σε θρησκευόμενο περιβάλλον, εγκαταλείπουν την πίστη τους για τον ίδιο λόγο.«Ο μπαμπάς μου είναι ο πρώην ραβίνος της Στοκχόλμης και προφανώς στην αρχή δεν χάρηκε με την απόφασή μου», μου είπε ο Elias. «Αλλά το έχει δεχτεί τώρα. Στο παρελθόν, προσευχόμουν τρεις φορές τη μέρα, αλλά τώρα πηγαίνω στη συναγωγή μόνο μια φορά το μήνα».Ρώτησα τον Elias γιατί εξακολουθούσε να θέλει να συμμετέχει σε ένα βαθιά θρησκευτικό γεγονός όπως η Σεμίρα, εφόσον δεν ήθελε να εξασκεί πια τη θρησκεία του. Μου είπε ότι ακόμη σεβόταν πολύ τις αξίες που συνοδεύουν την εβραϊκή πίστη και νιώθει άνετα στην εβραϊκή κοινότητα. «Το 80% των φίλων μου είναι Εβραίοι. Έχουμε πολλά κοινά, δεδομένου ότι μοιραζόμαστε το ίδιο background και τον ίδιο τρόπο ζωής», είπε. «Επίσης, θέλω να διδάξω στα παιδιά την εβραϊκή πίστη και παράδοση, αλλά θα αποφασίσουν μόνα τους αν θέλουν να είναι θρησκευόμενα».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Η αίθουσα Ταχάρα όπου το σώμα καθαρίζεται και το ντύνουν με λευκά λινά.
Μετά από μερικές ώρες στη σκοτεινή αίθουσα, τόσο κοντά με κάποιον που είχε πεθάνει μόλις πριν από λίγες ώρες, ένιωθα ηρεμία. Αντί να θέλω απεγνωσμένα να χρησιμοποιήσω το κινητό μου ή να φρικάρω με την ιδέα ότι είχα έναν πεθαμένο κοντά μου, ξεκίνησα να εκτιμώ τη σιωπή. Όσο καθόμασταν εκεί, τόσο πιο ήρεμη ένιωθα. Δεν είμαι θρησκευόμενη, αλλά υπάρχει μια ομορφιά στο να ξαγρυπνάς δίπλα σε κάποιον που πέρασε μια δύσκολη και μοναχική ζωή, φροντίζοντας να μην είναι μόνος.Μετά από περίπου επτά ώρες εκεί, το λήξαμε. Παρά τις επιταγές της παράδοσης, ο Elias είχε αποκοιμηθεί δίπλα μου – και εγώ κρατιόμουν με νύχια και με δόντια να μείνω ξύπνια. Με διαβεβαίωσε ότι μπορούσαμε να φύγουμε, πράγμα που μου φάνηκε ταιριαστό με τον τρόπο που ο Elias εξασκεί πια τον Ιουδαϊσμό – τιμά τις αξίες και την έννοια της κοινότητας στην εβραϊκή πίστη, αλλά δεν ακολουθεί πιστά συγκεκριμένους κανόνες.Έτσι, στις 3 π.μ. ο Elias και εγώ φύγαμε από τη συναγωγή. Αν όλα έγιναν όπως έπρεπε, είχαμε βοηθήσει μια ψυχή να βρει γαλήνη.Περισσότερα από το VICEΓιατί να Υπάρχουν Άστεγοι Όταν Έχουμε Τόσα Άδεια Σπίτια;Η Μάχη Αυτή δεν Είναι «Ελλάδα vs Αλβανία» Αλλά «Μάρκου vs Μπιτάκος»Ένα Μικρό Μάθημα Ιστορίας Αποδεικνύει ότι τα Fidget Spinner Είναι το Pokemon Go του 2017
Με την εγγραφή σας στο newsletter του VICE συμφωνείτε να λαμβάνετε ηλεκτρονικά ενημερώσεις που αφορούν το VICE, οι οποίες ορισμένες φορές ενδέχεται να περιλαμβάνουν διαφημιστικό ή/και χορηγούμενο περιεχόμενο.
