Ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής από τις «Νύχτες Πρεμιέρας» Λέει Πότε Έκλαψε Τελευταία Φορά με Ταινία

Τον συναντώ στο γραφείο του, λίγες ημέρες προτού ανακοινωθεί το πρόγραμμα για τις Νύχτες Πρεμιέρας. Λίγο η προετοιμασία του φεστιβάλ, λίγο η διεύθυνση του Athens Open Air Film Festival και του cinemagazine.gr, δεν του έχει μείνει χρόνος για ξεκούραση το καλοκαίρι. Ο Λουκάς Κατσίκας βρίσκεται στο τιμόνι του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας ως καλλιτεχνικός διευθυντής από το 2016, έχοντας δώσει ήδη το στίγμα του στον αγαπημένο πλέον θεσμό των σινεφίλ. Φέτος, για την 24η χρονιά του φεστιβάλ, έχει ετοιμάσει μαζί με την ομάδα του -για την οποία μιλά με τα καλύτερα λόγια- ένα πρόγραμμα για το οποίο αν μη τι άλλο είναι περήφανος. Παράλληλα, απαντά με ποια ταινία έκλαψε τελευταία φορά, ποια είναι τα SOS του φετινού φεστιβάλ, αλλά και τι θα απαντούσε σε μια πρόταση να αναλάβει θεσμικό ρόλο.

VICE: Τι θα δούμε στις Νύχτες Πρεμιέρας φέτος;
Λουκάς Κατσίκας: Θα είμαστε συνεπείς με το κοινό μας, σε ό,τι αφορά αυτά που περιμένει να δει, δηλαδή κάποιες μεγάλες πρεμιέρες, κάποιες αναμενόμενες ταινίες της σεζόν, κάποια αφιερώματα, κάποιες καινούριες ταινίες. Αλλά υπάρχει μια μεγάλη διαφορά φέτος, σε σχέση με όλα τα προηγούμενα χρόνια: Έχει δοθεί πολύ μεγάλη έμφαση στο καινούριο.

Προς τα που είναι προσανατολισμένο αυτό το καινούριο;
Θέλουμε να επανέλθει όσο είναι εφικτό το κοινό στη λογική της εξερεύνησης και της ανακάλυψης, δηλαδή να μπορέσει να ανακαλύψει μόνος του τις ταινίες που θέλει να δει και που εν τέλει θα του αρέσουν. Οπότε είναι μεγάλο ρίσκο αυτό που παίρνουμε φέτος, επειδή είναι ένα φεστιβάλ που συστήνει, αντί να επιβεβαιώνει - με την έννοια του ότι πολύ μεγάλο μέρος από το φεστιβάλ φέτος αφορά ταινίες καινούριων σκηνοθετών και δη σκηνοθετών από όλα τα μέρη του κόσμου και ειδικά από απρόσμενες γωνιές του κόσμου. Δεν θα δει τόσο πολύ τις ταινίες που ως δική του επιθυμία περιμένει να φιλοξενηθούν στις Νύχτες Πρεμιέρας. Κακά τα ψέματα, η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία χρόνια τους έχουμε λίγο «κακομάθει», με την έννοια ότι αντιλαμβανόμαστε λιγάκι ποιες ταινίες θέλει να δει ο κόσμος και για ποιες χτυπάει δυνατά η καρδιά του.

Πέρυσι, μια τέτοια περίπτωση ήταν το Να με Φωνάζεις με τ’ Όνομά σου ( Call Me by Your Name) και δεν είναι παράλογο ότι για την ταινία αυτήν, με το που κυκλοφόρησαν τα εισιτήρια, εξαντλήθηκαν σε μία ώρα. Δεν ξέρω πόσες φορές έχει συμβεί αυτό στο φεστιβάλ. Πέρυσι, λοιπόν, ήταν ένα πρόγραμμα γεμάτο από τέτοιες κολακευτικές χειρονομίες και πράξεις, κάπως, αγάπης. Φέτος, θέλουμε να είμαστε λίγο πιο επιλεκτικοί και να δώσουμε τη δυνατότητα στο κοινό να μπορέσει να ανακαλύψει μόνο του, επειδή νομίζω ότι η λογική και η φιλοσοφία ενός φεστιβάλ που σέβεται τον εαυτό του είναι αυτό, να οδηγήσει στο καινούριο, στο αναπάντεχο, στο περιπετειώδες.

Πόσο εύκολο ήταν να πάρεις αυτό το ρίσκο;
Είναι πολύ εύκολο, δεδομένου ότι υπάρχει ένα αχανές σινεμά εκεί έξω, σε ολόκληρο τον κόσμο, το οποίο σε καλεί να το ανακαλύψεις. Πολλές φορές, ένα μεγάλο μέρος στο σινεμά αυτού έχουν κάποιοι την τύχη να το ανακαλύψουν σε φεστιβάλ του εξωτερικού. Ένα άλλο μέρος του σινεμά αυτού τυχαίνει και φτάνει στις αίθουσες, χάρη σε κάποιους ριψοκίνδυνους διανομείς. Υπάρχει, όμως και ένα κομμάτι που δεν θα φτάσει ποτέ στις αίθουσες. Αυτό το κομμάτι προσπαθούμε φέτος να καλύψουμε εμείς.

Αυτό ακούγεται πολύ αισιόδοξο φαντάζομαι και για τους νέους δημιουργούς στην Ελλάδα. Πώς βλέπεις τα πράγματα για αυτούς τους ανθρώπους που έχουν τις ιδέες, έχουν το όραμα, αλλά δεν έχουν την επιχορήγηση ή τα μέσα;
Κοίτα, δεν ξέρω τι να σου πω στον τομέα αυτό, με την έννοια ότι αυτό είναι ένα αίτημα το οποίο υπήρχε ανέκαθεν στην εγχώρια κινηματογραφία και στον τρόπο που λειτουργούν τα πράγματα. Αυτό που ξέρω είναι πως όταν υπάρχει ταλέντο, υπάρχουν ιδέες και υπάρχουν ιστορίες που πρέπει να ειπωθούν, θα βρουν τον δρόμο τους στη μεγάλη οθόνη. Κανείς δεν είχε ετοιμάσει ποτέ το έδαφος για τον εκάστοτε Αγγελόπουλο, υπάρχουν όμως δημιουργοί, μέσα σε όλες αυτές τις δεκαετίες, οι οποίοι ποτέ δεν είχαν τη στήριξη του κράτους και οι οποίοι έκαναν εκπληκτικό σινεμά - ένας από τους οποίους ήταν ο Νίκος Νικολαΐδης, ο οποίος κατάφερε και έκανε ένα από τα πιο συναρπαστικά σινεμά στην Ελλάδα. Ο Νίκος Νικολαΐδης ήταν ένας μοναχικός γερόλυκος. Αυτό είναι το παράδειγμα που θέλω να χρησιμοποιώ πάντοτε για όσους θέλουν να διηγηθούν μια ιστορία και πιστεύουν στον εαυτό τους. Οι ταλαντούχοι άνθρωποι πιστεύω ότι δεν χάνονται.

Στην Ελλάδα γίνεται πολύ καλή δουλειά στις ταινίες μικρού μήκους και πολλές βγαίνουν στα φεστιβάλ του εξωτερικού και πάνε εξαιρετικά. Πώς θα πείσετε τον κόσμο να έρθει να δει τις ταινίες μικρού μήκους στις Νύχτες Πρεμιέρας, ανάμεσα σε όλο το πρόγραμμα;
Είναι πολύ ενδιαφέρον αυτό που λες, επειδή φέτος είναι μια από τις πιο δυνατές χρονιές στον τομέα των μικρού μήκους ταινιών. Είναι ούτως ή άλλως ένα τμήμα που για μας έχει πολύ μεγάλη σημασία. Είναι και λίγο ένα φυτώριο των αυριανών δημιουργών που ελπίζω πως θα μας απασχολήσουν στην Ελλάδα. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις νέων σκηνοθετών που έχουν πάρα πολλά να δώσουν και βλέπεις από πολύ νωρίς τις δυνατότητες που έχουν. Η διαδικασία που τηρείται για τις μικρού μήκους ταινίες είναι η διαδικασία που φαντάζεσαι: Έρχονται οι ταινίες, ανοίγει μια θυρίδα και όποιος θέλει μπορεί να βάλει μέσα την ταινία του να τη δούμε, να τη συζητήσουμε και αναλόγως να προχωρήσει στην τελική επιλογή. Φέτος, οι ταινίες αυτές έφτασαν έναν αριθμό-ρεκόρ. Τα παιδιά που τις παρακολούθησαν, οι συνάδελφοί μου, ως επί το πλείστον μου είπαν ότι σε μεγάλο βαθμό δυσκολεύτηκαν. Ήταν πολύ καλή χρονιά και χαίρομαι πάρα πολύ για τις μικρού μήκους ταινίες, επειδή είναι το μέλλον. Είναι λες και ξαφνικά παρουσιάζεται μπροστά σου μια εικόνα από το μέλλον και είναι πολύ ωραία να πετυχαίνεις έναν δημιουργό που είναι στο ξεκίνημά του και να βάζεις στο μυαλό σου πού μπορεί να οδηγηθεί αυτός ο άνθρωπος. Είναι πολύ μεγάλο κεφάλαιο του φεστιβάλ αυτό για εμάς. Έχει περάσει και στον κόσμο πολύ αυτό, δηλαδή και η απήχηση που έχουμε πλέον στον τομέα αυτό και οι συμμετοχές και το πόσο πολύ ενδιαφέρον δείχνει το κοινό και το πόσο καρδιοχτυπούν τα παιδιά αυτά. Μας δίνει να καταλάβουμε ότι δεν είναι μόνο δική μας ιδέα, ότι είναι ένα όντως πολύ ισχυρό κομμάτι του φεστιβάλ και όχι άδικα.

Τον τελευταίο έναν χρόνο βλέπουμε ότι υπάρχει μια στρατηγική που -επικοινωνιακά τουλάχιστον- προωθεί η κυβέρνηση σε σχέση με το σινεμά στην Ελλάδα. Τις προάλλες, o Υφυπουργός Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης, Λευτέρης Κρέτσος, είπε ότι είναι πρόσφορο έδαφος η Ελλάδα για το σινεμά. Πώς το βλέπεις εσύ;
Η Ελλάδα είναι πρόσφορο έδαφος για το σινεμά, με την έννοια ότι είναι από μόνη της ένα εντυπωσιακό φυσικό σκηνικό που μπορεί να αξιοποιηθεί. Για παράδειγμα, φέτος, η επιτυχία του καλοκαιριού -και στη χώρα μας-, το Mamma Mia 2, θα μπορούσε να έχει γυριστεί στην Ελλάδα. Δεν χρειάζεται να σου αναλύσω γιατί δεν γυρίστηκε στην Ελλάδα. Υπάρχει μια αναλγησία τρομερή, η οποία απωθεί τους ανθρώπους στο να υπολογίζουν τη χώρα μας ως πιθανή για κινηματογραφική εκμετάλλευση.

Από την άλλη, όλες οι ανακοινώσεις και τα διαγγέλματα με βρίσκουν λίγο-πολύ καχύποπτο, αν όχι λίγο πεσιμιστή, επειδή τα 20κάτι χρόνια που δουλεύω δεν έχω δει να προχωράει κάτι, σε ό,τι αφορά την εγχώρια κινηματογραφική κοινότητα και τη σχέση της με το κράτος. Να στο πω διαφορετικά, το κράτος ποτέ δεν έχει βοηθήσει σε αυτήν τη χώρα τους ανθρώπους που θέλουν να κάνουν σινεμά. Το αποτέλεσμα της αναλγησίας αυτής είναι ότι χάνουμε μεγάλα ταλέντα. Ο Γιώργος Λάνθιμος αυτήν τη στιγμή δουλεύει στο εξωτερικό. Δεν δουλεύει στην Ελλάδα και δεν τον αδικώ. Βλέπεις ότι με το που έφυγε από την Ελλάδα, η εκτόξευσή του ήταν σχεδόν άμεση, δηλαδή συνέβη σε ελάχιστο χρονικό διάστημα και δεν υπάρχει πια σταματημός σε αυτό.

Δημιουργήθηκε το Εθνικό Κέντρο Οπτικοακουστικών Μέσων και Επικοινωνίας. Ήταν σε διάλογο μαζί σας;
Ποτέ. Δεν νομίζω ότι συμβουλεύονται τους υπόλοιπους κινηματογραφικούς φορείς στη χώρα καθόλου. Εγώ, όπως και εσείς, τα μαθαίνω από τις ανακοινώσεις, τις διαβάζω στιγμιαία, αφήνω το μυαλό μου να τρέξει και να τις φαντασιώνεται και αμέσως μετά επιστρέφω στην πραγματικότητά μας, που είναι θλιβερή.

Θα αναλάμβανες ποτέ θεσμικό ρόλο;
Εάν με αυτόν τον τρόπο μπορούσα να βοηθήσω, πέρα από το αν οι δυνατότητές μου το επέτρεπαν, ναι. Βρίσκομαι σε αυτήν τη δουλειά ούτως ή άλλως από αγάπη για το σινεμά. Θα έκανα οτιδήποτε, για να το υπερασπιστώ και να το υπηρετήσω.

Με οποιαδήποτε κυβέρνηση;
Δεν με αφορά αυτό τόσο πολύ. Πώς λέει το τραγούδι, «οι κυβερνήσεις πέφτουνε, μα η αγάπη μένει». Δεν με πολυενδιαφέρει, δεν είμαι ένας άνθρωπος ο οποίος συνδέει την πολιτική με το σινεμά. Τα πάντα ξεκινούν από την καθαρή και ανιδιοτελή αγάπη – αυτό είναι και το ισχυρό θεμέλιο πάνω στο οποίο βασίζεται το φεστιβάλ. Αυτό λέω και για μένα, το λέω και για τους συνεργάτες μου: Είναι ηρωικά παιδιά, τα οποία βρίσκονται εδώ πέρα από αγάπη και έχουν περάσει και πάρα πολλά, έχουν δυσκολευτεί πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια.

ΑΤΗ ΚΙDS: Τα Παιδιά της Αθήνας

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Θυμάσαι την τελευταία φορά που έκλαψες σε ταινία;
Έκλαψα προχθές, απλώς δεν ήταν ακριβώς ταινία, ήταν ένα ντοκιμαντέρ που είδα και με έπιασε μάλλον σε δύσκολη στιγμή. Μια ταινία που έκλαψα είναι το Να με Φωνάζεις με τ’ Όνομά σου. Την είχα δει πέρυσι που έπαιξε στο Φεστιβάλ Βερολίνου και ένιωσα την ανάγκη να τη μοιραστώ με κάποιον άνθρωπο με το που την είδα. Έτσι είπα ότι αυτήν την ταινία πρέπει οπωσδήποτε να τη φέρω στο φεστιβάλ. Ξεκίνησε μια περιπέτεια μεγάλη, επειδή η ταινία ανήκει σε μεγάλο στούντιο και τα στούντιο έχουν τη δικιά τους τακτική για το αν θα δώσουν κάποια ταινία σε φεστιβάλ και λοιπά. Η Ελλάδα είναι και μικρή χώρα, δεν είναι τόσο υπολογίσιμη, οπότε περάσαμε μια ολόκληρη διαδικασία. Θεωρώ πολύ μεγάλη μου χαρά που τα καταφέραμε, επειδή πέρυσι ήταν η αγαπημένη μου ταινία και ήταν μια ταινία που ήθελα να μοιραστώ.

Προχθές τι ακριβώς είδες κι έκλαψες;
Ένα ντοκιμαντέρ που λέγεται ο Won't You Be My Neighbor? και είναι η ιστορία ενός τηλεοπτικού παρουσιαστή ο οποίος είχε μια διάσημη παιδική εκπομπή στην Αμερική. Την ταινία αυτή εμείς την είχαμε προγραμματίσει στο φεστιβάλ, αλλά διέρρευσε στο Ίντερνετ σχετικά νωρίς. Σκέφτηκα, λοιπόν, ότι οποιοσδήποτε ενδιαφέρεται να τη δει, μπορεί να την έχει δει ήδη. Εγώ δεν την είχα δει, όμως. Κάθομαι προχθές λίγο να ξεθολώσω και τη βλέπω και πραγματικά ήταν αδιανόητο ότι έκλαψα, επειδή είμαι ένας άνθρωπος ο οποίος δεν κλαίει στο σινεμά, πολύ σπάνια. Την επόμενη μέρα, είχαμε τυπώσει το ωρολόγιο πρόγραμμα και είπα «Παιδιά, τι θα κάνουμε; Πρέπει να το έχουμε στο φεστιβάλ». Ήταν, όμως, αργά. Οπότε, το προτείνω σε οποιονδήποτε θέλει να δει ένα πολύ ωραίο ντοκιμαντέρ, το οποίο φαντάζομαι ότι θα φτάσει και στα Όσκαρ. Θέλω να το ελπίζω, είναι θαυμάσιο.

Θέλεις να μου ξεχωρίσεις κάποια ταινία από το φετινό πρόγραμμα; Αν μπορεί κάποιος άνθρωπος να διαθέσει κάποια χρήματα, για να δει τις τρεις καλύτερες ταινίες στο φεστιβάλ, ποιες ταινίες θα του έλεγες να επιλέξει;
Θα πω μια ταινία σίγουρα - και θα με κοροϊδεύουν και οι δικοί μου, επειδή μου λένε ότι θα το κάνεις μόδα πια και κάθε χρόνο θα λες μια ταινία. Πέρυσι είχα κάνει μια ολόκληρη εκστρατεία για το Να με Φωνάζεις με τ’ Όνομά σου και φέτος, από όλες οι ταινίες που έχω δει, μία ταινία έχει ξεχωρίσει, προς το παρόν. Έχω δει και άλλες ταινίες πολύ ωραίες, αλλά αν πρέπει κάποιος να δει μία μόνο, ας δει το Burning. Είναι μια ταινία που διαγωνίστηκε για τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών. Εισέπραξε την πιο μεγάλη βαθμολογία στα τελευταία δέκα και πλέον χρόνια από τους εκεί κριτικούς, αν και είναι μια ταινία η οποία είναι άγνωστη, σχετικά - αξίζει να τη δει κάποιος. Αν έχει κάποιος την ευκαιρία να δει τέσσερις ταινίες, ας δει μία ταινία από το Πολωνικό μας αφιέρωμα φέτος, ας δει μία ή δύο ταινίες από το διαγωνιστικό, ας δει μία ταινία του Γιώργου Πανουσόπουλου -που είναι το αφιέρωμά μας- και ας δει και μία ταινία που θα επιλέξει από τις πρεμιέρες μας. Αυτή η ταινία μπορεί να είναι και το Burning, που ο ελληνικός τίτλος είναι Παιχνίδι με τη Φωτιά.

Περισσότερα από το VICE

Η Ιστορία των Τούρκων Φυγάδων που Συνελήφθησαν στην Πάτρα με Πλαστά Διαβατήρια και Αθωώθηκαν

Ο Johnny Depp Κυνηγάει τον Δολοφόνο του Notorious B.I.G. στη Νέα Ταινία του

Τι να Κάνεις και τι να Μην Κάνεις αν Έχεις Σχέση Όταν Ξεκινάς Πανεπιστήμιο