Η Iστορία του Viagra: Tο Mπλε Xαπάκι που Άλλαξε το Σεξ για Πάντα

«Οι φορές που δεν τα κατάφερνα ήταν από τις πιο ευνουχιστικές στιγμές της ζωής μου», λέει ο 24χρονος Matt, όταν αναφέρεται στις σεξουαλικές συνευρέσεις που δεν ευοδώθηκαν, επειδή το πέος του δεν συνεργαζόταν. Ο Matt δεν είναι ο μόνος. Ρίξτε μια ματιά στους ασφαλείς χώρους των Men Rights Activits του Reddit ή τους σκονισμένους διαδρόμους του Yahoo Answers –ή μιλήστε με άλλους άνδρες που έχουν βρεθεί σε παρόμοια κατάσταση– και θα ανακαλύψετε πολλή ντροπή σε σχέση με τη στυτική δυσλειτουργία. Το αν έχει νόημα αυτή η ντροπή είναι ένα πράγμα, η συνταγή για την αποφυγή της –για την πλειοψηφία των ανδρών τα τελευταία 20 χρόνια– είναι ένα άλλο και λέγεται Viagra. Για τον Matt και πολλούς άλλους αυτά τα μπλε χαπάκια βοηθούν να «αντικατασταθεί η αίσθηση αδυναμίας, με μια αίσθηση ελέγχου».

Το Viagra κυκλοφόρησε στην αγορά πριν από 20 χρόνια, Απρίλιο και το brand name του κέρδισε το λιγότερο πιασάρικο «σιλδεναφίλη», όπως ονομάζεται η δραστική ουσία του φαρμάκου. Πριν από την κυκλοφορία του, υποτιθέμενες λύσεις για προβλήματα στύσης ήταν πρωτόγονες στην καλύτερη και επώδυνες στη χειρότερη. Ο βρετανός επιστήμονας Δρ Nicholas Terrett –ένας από τους δημιουργούς του Viagra που κατονομάζεται και στην αρχική πατέντα– λέει στο τηλέφωνο ότι οι μέθοδοι του παρελθόντος «δεν ήταν καθόλου διασκεδαστικές», είτε «έβαζες ένα φάρμακο στην ουρήθρα» είτε «εμφύτευες μια προσθετική συσκευή στο πέος σου».

Ξαφνικά όμως, υπήρχε «ένα φάρμακο που ήταν διαθέσιμο από το στόμα – έπαιρνες απλώς ένα χαπάκι», συμπληρώνει ο Terrett. Φυσικά, αυτή η μέθοδος αποδείχτηκε πολύ πιο δημοφιλής από οτιδήποτε περιελάμβανε ουρήθρες: τις πρώτες εβδομάδες κυκλοφορίας τους, αυτά τα χαπάκια σε σχήμα ρόμβου υπολογίζεται ότι είχαν συνταγογραφηθεί σε 40.000 άνδρες.

Είναι γνωστό ότι σκοπός του Viagra δεν ήταν μόνο η ενίσχυση της στύσης. Αρχικά, δημιουργήθηκε το 1989 ως UK-92480 από τους επιστήμονες της φαρμακοβιομηχανίας Pfizer, Peter Dunn και Albert Wood, για την αντιμετώπιση της υψηλής αρτηριακής πίεσης και τη στηθάγχη, έναν πόνο στο στήθος που προκαλείται από τη μειωμένη ροή αίματος στην καρδιά. Το 1991, ο Δρ Terret προσχώρησε στην ομάδα και κατατέθηκε μια βρετανική πατέντα για το Viagra, ως φάρμακο για την καρδιά.

Για τον λόγο αυτό, πολλά ρεπορτάζ παρουσίασαν τη σεξουαλική παρενέργεια του φαρμάκου για τη στηθάγχη ως καθαρή τύχη. Όμως σύμφωνα με τον Terrett, το ότι το φάρμακο μπορεί να καταπολεμήσει τη στυτική δυσλειτουργία ήταν μια πιθανότητα που υπέθεταν, πριν από την πρώτη του κλινική δοκιμή. Η ομάδα των επιστημόνων της Pfizer ανακάλυψε ότι ο μηχανισμός που ενίσχυε την κυκλοφορία του αίματος προς την καρδιά «ήταν αρκετά απλωμένος στο σώμα. Έτσι, αν βρίσκαμε ένα φάρμακο που μπορούσε να αλληλεπιδράσει με τον μηχανισμό-στόχο, θα μπορούσαμε να θεραπεύσουμε γαστρικές παθήσεις, παθήσεις του αναπνευστικού και τη στυτική δυσλειτουργία», λέει ο Terrett. Η πρώτη κλινική δοκιμή του Viagra σε υγιείς εθελοντές στη Νότια Ουαλία, ήταν πολύ πιο υποσχόμενη για τη θεραπεία του τελευταίου προβλήματος, σε σχέση με άλλες πρώιμες δοκιμές.

«Την ίδια εποχή, άλλες μελέτες αποκάλυπταν περισσότερες πληροφορίες για το βιοχημικό μονοπάτι που εμπλεκόταν στη διαδικασία διέγερσης», γράφει ο ερευνητής Ian Osterloh στο περιοδικό Cosmos. «Αυτό μας βοήθησε να καταλάβουμε πώς το φάρμακο μπορεί να ενισχύσει τη σεξουαλική διέγερση ανοίγοντας τα αιμοφόρα αγγεία στο πέος. Με τις πιθανότητες του UK-92480 για θεραπεία της στηθάγχης να είναι μικρές πια, αποφασίσαμε να κάνουμε πιλοτικές μελέτες σε ασθενείς με στυτική δυσλειτουργία».

Αυτές οι κλινικές δοκιμές έδειχαν «πρωτοφανή ανταπόκριση» στην πλειοψηφία των συμμετεχόντων, λέει ο Terrett και έτσι το μέλλον του φαρμάκου ήταν αποφασισμένο: τον Μάρτιο του 1998, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ ενέκρινε τη χρήση του για τη θεραπεία της στυτικής δυσλειτουργίας και τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς το Newsweek το αποκαλούσε «το πιο “καυτό” φάρμακο στην ιστορία, σχεδόν σε όλον τον κόσμο».

Από τότε, το Viagra έχει φέρει στην Pfizer κέρδη πάνω από ένα δισεκατομμύριο τον χρόνο. Εκτός από την αποτελεσματικότητά του σε έναν τομέα για τον οποίο ενδιαφέρονται πολλοί, έχει επωφεληθεί από έξυπνες καμπάνιες μάρκετινγκ. Η Dorothy Wetzel –που ξεκίνησε το τμήμα μάρκετινγκ καταναλωτών στην Pfizer– επέβλεψε τον πρώτο γύρο διαφημίσεων, που περιλάμβανε μια έντυπη διαφήμιση με τη φωτογραφία ενός ηλικιωμένου ζευγαριού με την ατάκα, «Ας ξεκινήσει ο χορός», καθώς και ένα σποτάκι για την τηλεόραση όπου συμμετείχε ο πρώην υποψήφιος πρόεδρος των ΗΠΑ Bob Dole.

Η Wetzel μού είπε ότι στόχος ήταν «πάντα μια ισορροπία ανάμεσα στο να είμαστε μια υπεύθυνη εταιρεία προϊόντων υγείας και στο να εκπροσωπούμε τις εγγενείς αλήθειες της ανθρώπινης σεξουαλικότητας». Μια από αυτές τις αλήθειες λέει πως είναι ότι «η σεξουαλική απόδοση είναι σημαντική για την αυτοεκτίμηση του άνδρα» – και προφανώς, κρίνοντας από τα σχόλια του Matt και τις ανησυχίες που βρίσκεις στο Ίντερνετ, έπεσε μέσα.

Για τον Wetzel, ο λόγος που το Viagra έχει γίνει τόσο εμβληματικό είναι επειδή «τα χάπια και το σεξ πάντα έπαιζαν σημαντικό ρόλο στην κουλτούρα μας». Όπως «το αντισυλληπτικό συμβόλιζε τη γυναικεία ελευθερία», το Viagra επέτρεψε «μια φαντασίωση Πίτερ Παν», στην οποία οι άνδρες μπορούσαν να είναι «για πάντα ο πραγματικός, δυναμικός εαυτός τους». Τα τελευταία χρόνια, όμως, υπάρχει ένας αυξανόμενος αριθμός νεότερων ανδρών που παίρνουν Viagra –ή αντίστοιχα φάρμακα που δεν είναι της Pfizer, όπως Cialis και Levitra-, συχνά για ψυχαγωγικούς λόγους. Αυτό ξεκίνησε ως αντίδοτο για τα προβλήματα στύσης από τα χάπια που έπαιρναν οι ravers, επειδή τα διεγερτικά –όπως ίσως ξέρετε– μπορούν να επηρεάσουν τη στύση. Ενώ δεν έχουν γίνει συγκεκριμένες μελέτες, πιστεύεται ότι αυτός ο συνδυασμός φαρμάκων και ναρκωτικών μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας. Αλλά και πάλι, αυτό δεν εμποδίζει τον Matt και άλλους να χρησιμοποιούν Viagra μαζί με «διεγερτικά, όπως MDMA ή speed, αλλά και με αλκοόλ, αν πιστεύω ότι μπορεί να έχω δυσκολία να μου σηκωθεί».

Όπως ανέφερε το Spectator στις αρχές Μαρτίου, το Viagra προωθείται πλέον ειδικά για νέους, ως ένα lifestyle φάρμακο, παρά ως ιατρική θεραπεία.

Μίλησα με τη Meika Loe, συγγραφέα του The Rise of Viagra (NYU Press), γι’ αυτήν την τάση. Τη βρίσκει ανησυχητική, λέει πως οφείλεται σε «έναν κόσμο φαστ-φουντ» και «μια κουλτούρα πορνό» που μας πιέζει να είμαστε «ρομποτικά, σεξουαλικοποιημένα πλάσματα με τέλειες τρισδιάστατες στύσεις». Όσο έγραφε το βιβλίο της, μίλησε με πολλούς νέους που τους θεώρησε «μέρος της φαρμακευτικής γενιάς – έχουν μάθει να λύνουν τα προβλήματα με χάπια». Αντί να βασίζονται σε μια γρήγορη χημική λύση, θα ήθελε να δει τους νέους να είναι «πιο ευάλωτοι με τους άλλους, όχι λιγότερο» και να θεραπεύουν «όλο το σώμα και τη σχέση» τους, αντί να παίρνουν ένα χάπι.

Ο Terrett ανησυχεί εξίσου για την οπτική γωνία της λαγνείας με την οποία προσεγγίζουν το Viagra πολλά ΜΜΕ και τονίζει ότι είναι ένα φάρμακο για ιατρικούς και όχι lifestyle σκοπούς. Έχοντας αυτό υπόψη, η πραγματική επιτυχία του Terrett ήταν ότι είδε την επίδραση που είχε το Viagra στην υγεία των ανδρών γενικά – εκτός από το ότι άνοιξε τα αιμοφόρα αγγεία σε εκατομμύρια πέη, ξεκίνησε σημαντικές συζητήσεις για τη σεξουαλική υγεία των ανδρών.

Άλλο ένα όφελος, λέει, στο οποίο δεν έχει δοθεί μεγάλη σημασία, είναι ότι η αυξανόμενη συζήτηση για τη στυτική δυσλειτουργία έχει οδηγήσει «στην ανακάλυψη ότι πολλοί άνθρωποι είχαν ανικανότητα ως συνέπεια κάποιας καρδιαγγειακής πάθησης που περιόριζε τη ροή του αίματος και δημιουργούσε προβλήματα στον στυτικό μηχανισμό». Έτσι, στο πλαίσιο της διάγνωσης, η συζήτηση έχει οδηγήσει ευθέως στην «παράταση της ζωής τους».

Το 2013, έληξε η πατέντα του Viagra στη Μεγάλη Βρετανία, επιτρέποντας σε αντίπαλες εταιρείες να προσφέρουν εναλλακτικά σκευάσματα και παρακινώντας την Pfizer να κυκλοφορήσει ένα άσπρο χαπάκι σε ένα κλάσμα του κόστους του μπλε χαπιού. Η πατέντα της Pfizer στις ΗΠΑ φτάνει μέχρι το 2002, αλλά στα τέλη του 2017 η εταιρεία ξεκίνησε να πουλάει το πιο φτηνό εναλλακτικό σκεύασμα. Πρόσφατα, η Μεγάλη Βρετανία έγινε η πρώτη χώρα όπου οι καταναλωτές μπορούν να αγοράσουν Viagra χωρίς συνταγή – μια προσπάθεια για την καταπολέμηση του διαδικτυακού εμπορίου ύποπτων πλαστών χαπιών που μπορεί να είναι επικίνδυνα και έχει βρεθεί ότι περιέχουν από μπλε μελάνι, μέχρι σκόνη από τούβλα.

Το ένα πέμπτο των Βρετανών πιστεύεται ότι έχει προβλήματα στύσης, καθώς οι συνταγές σιλδεναφίλης του βρετανικού ΕΣΥ τριπλασιάστηκαν, φτάνοντας τα σχεδόν τρία εκατομμύρια από το 2015 στο 2016. Ενώ οι καταναλωτές και πάλι θα πρέπει να συμπληρώσουν ένα διαδικτυακό ερωτηματολόγιο ή να απαντήσουν κάποιες ερωτήσεις στο φαρμακείο προτού αγοράσουν τα καινούργια χάπια Viagra Connect, η Pfizer λέει ότι προσφέρουν στους άνδρες «μια καινούργια και βολική πρόσβαση για τη θεραπεία συμπτωμάτων στυτικής δυσλειτουργίας».

Είτε πρόκειται για ιατρική χρήση είτε για ψυχαγωγικούς σκοπούς, η ζήτηση για Viagra ποτέ δεν ήταν υψηλότερη. Τώρα, 20 χρόνια απ’ όταν το φάρμακο πήρε το πράσινο φως για χρήση από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ, με την κυκλοφορία αυτών των χωρίς συνταγή χαπιών είναι πιο διαθέσιμα από ποτέ. Πώς θα επηρεάσει αυτό τα επόμενα 20 χρόνια του σεξ και της ανδρικής υγείας, κανείς δεν ξέρει.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE UK.

Περισσότερα από το VICE

«Έκανα τον Σταυρό μου και Έγινα Ταχυδακτυλουργός» - Ο Έλληνας Μάγος που Κάνει Περιοδεία Εδώ και 55 Χρόνια

Ο Παναγιώτης Κάνει τα Πάντα στα Άκρα - Αυτήν την Εποχή Σώζει Κακοποιημένους Σκύλους

Φόνοι, Ναρκωτικά, Γυναίκες: Οι Έλληνες Ρεμπέτες Ήταν Πολύ Σκληροί για να Πεθάνουν

Ακολουθήστε το VICE σε Twitter, Facebook και Instagram.