Κείμενο: Αριστείδης Χατζής. Ο Αριστείδης Χατζής είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου & Θεωρίας Θεσμών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Να αρχίσω από τα καλά ή τα κακά νέα; Θα ξεκινήσω από τα κακά νέα γιατί καλά δεν υπάρχουν.

Η νίκη του Τραμπ θα έχει σοβαρές αρνητικές συνέπειες για ολόκληρο τον πλανήτη. Δεν ξέρω αν το καταλάβατε αλλά μόλις εξελέγη Πρόεδρος των ΗΠΑ ένας ακραίος δεξιός λαϊκιστής, τρομακτικά επιφανειακός και ημιμαθής, ρατσιστής, σεξιστής και εθνικιστής. Θυμίζω ότι οι ΗΠΑ είναι η ισχυρότερη δύναμη στον πλανήτη, πολιτικά, στρατιωτικά, οικονομικά και διπλωματικά. Η νίκη του Τραμπ θα την απομονώσει, θα την αποδυναμώσει και ίσως να την κάνει επικίνδυνη. Επιπλέον, η νίκη του θα ανοίξει διάπλατα τον ασκό του Αιόλου στον λαϊκισμό και στην ξενοφοβία.

Ας θυμηθούμε ότι οι ΗΠΑ και ειδικά η κυβέρνηση Ομπάμα ήταν αυτή που στήριξε την ελληνική κυβέρνηση το 2015 περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη στον πλανήτη. Μετά το ατυχές δημοψήφισμα, οι Αμερικανοί πίεσαν με πολλούς τρόπους τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς να κρατήσουν την Ελλάδα στην Ευρωζώνη. Καθοδήγησαν την ελληνική κυβέρνηση (κυριολεκτικά) σε κάθε βήμα της τελικής διαπραγμάτευσης και έπεισαν τους πάντες ότι το Grexit θα ήταν λάθος. Από τότε είναι η μοναδική κυβέρνηση που συνεχίζει να πιέζει για νέο -και μάλιστα γενναίο- κούρεμα του δημόσιου χρέους μας. Δεν είναι τυχαίο ότι ο αντιπρόεδρος της αριστερής κυβέρνησής μας ευχαρίστησε τις ΗΠΑ και τον Πρόεδρο Ομπάμα δημόσια στον ραδιοφωνικό σταθμό του ΣΥΡΙΖΑ. Θα δείτε τι θα γίνει και την ερχόμενη εβδομάδα όταν θα μας επισκεφτεί ο απερχόμενος Αμερικανός Πρόεδρος. Ομπάμα θα λέμε και θα κλαίμε…

Αυτό είναι ένα μόνο παράδειγμα του πόσο σημαντική είναι η σταθεροποιητική παρέμβαση των ΗΠΑ όταν παίζουν αυτόν τον ρόλο. Αλλά βέβαια όλα αυτά είναι αδιάφορα για τον πλανήτη. Οι συνέπειες για την Ελλάδα είναι ασήμαντες μπροστά στο χάος που θα προκαλέσει η εκλογή του σε πολλά επίπεδα.

Η εκλογή του θα αποσταθεροποιήσει τις ΗΠΑ. Η εκλογή του εξέπληξε τους πάντες. Έχει απέναντί του την πολιτική, οικονομική, πνευματική και καλλιτεχνική ελίτ, από τους προοδευτικούς διανοούμενους και καλλιτέχνες μέχρι τους τραπεζίτες στη Wall Street και τους βετεράνους συντηρητικούς πολιτικούς στην Ουάσιγκτον. Η Αμερική θα ξυπνήσει τρομοκρατημένη και ανήσυχη σήμερα. Ας μην ξεχνάμε ότι η χώρα είναι χωρισμένη κυριολεκτικά στα δύο. Οι μισοί Αμερικανοί δεν ψήφισαν τον Τραμπ και επιπλέον τον απεχθάνονται.

Η ζωή του, λοιπόν, δεν θα είναι καθόλου εύκολη. Μπορεί το δικό του, το δεξιό ρεπουμπλικανικό κόμμα, να έχει πλέον την πλειοψηφία και στα δύο νομοθετικά σώματα (Γερουσία και Βουλή των Αντιπροσώπων). Όμως το ίδιο του το κόμμα τον περιφρονεί και είναι βέβαιο ότι θα τον υπονομεύσει. Είναι επίσης βέβαιο ότι η Αμερικανική Δημοκρατία αποσταθεροποιείται και μάλιστα μετά από μια οκτάχρονη Προεδρία από έναν από τους καλύτερους Προέδρους μεταπολεμικά, του Μπαράκ Ομπάμα. Ενός γνήσια προοδευτικού και φιλελεύθερου Προέδρου που παρά τα όποια λάθη του κατόρθωσε να αποκαταστήσει το κύρος των ΗΠΑ σε ολόκληρο τον κόσμο (είναι δημοφιλής ακόμα και στην Ελλάδα!) και να ξεπεράσει τα αποτελέσματα της κρίσης του 2008. Αφήνει μια χώρα με αργή αλλά σταθερή ανάπτυξη και ελάχιστη ανεργία (κάτω του 5%), σε πολύ καλύτερη φόρμα από εκείνη των Ευρωπαϊκών κρατών.

Η αποσταθεροποίηση όμως των ΗΠΑ θα έχει αρνητικές συνέπειες για όλους μας. Ας μην ξεχνάμε ότι οι ΗΠΑ παραμένουν ο ηγέτης των φιλελεύθερων δημοκρατιών παγκοσμίως. Δυστυχώς η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί να παίξει αυτόν τον ρόλο ενώ οι αντίπαλοί της δημοκρατίας ισχυροποιούνται (Κίνα, Ρωσία). Το βάθρο των ΗΠΑ σήμερα κλονίστηκε όσο ποτέ στην πρόσφατη ιστορία τους. Αρκεί να αναλογιστούμε ότι ο Τραμπ δηλώνει σχεδόν θαυμαστής του Πούτιν. Αυτό δεν είναι μόνο πρωτοφανές είναι και εξαιρετικά επικίνδυνο.

Οπωσδήποτε. Οι ΗΠΑ μέχρι σήμερα ήταν αυτές που πίεζαν για την απελευθέρωση του παγκόσμιου εμπορίου. Αυτή η απελευθέρωση οδήγησε στη μείωση της ακραίας φτώχιας στον τρίτο κόσμο από τα 2 δισ. το 1990, στα 700 εκ. το 2015 (μείωση κατά 65%!). Βέβαια το κόστος αυτής της μείωσης ήταν η στασιμότητα στις αποδοχές των μεσηλίκων μικρομεσαίων λευκών υπαλλήλων και εργατών στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Αυτοί αποτέλεσαν το εκλογικό ακροατήριο του Τραμπ, αυτοί τον οδήγησαν στη νίκη και αυτοί στηρίζουν τον αριστερό αλλά κυρίως τον δεξιό λαϊκισμό στην Ευρώπη. Δεν είδαμε ακόμα το τέλος της αντίδρασή τους.

Οι ΗΠΑ, κατά τη διακυβέρνηση Ομπάμα, προσπάθησαν να παίξουν έναν κατευναστικό ρόλο διεθνώς μετά την επιθετική πολιτική Μπους. Τώρα επανερχόμαστε σε μια περίοδο αβεβαιότητας, στην καλύτερη περίπτωση. Ο Τραμπ βέβαια δεν θα τολμήσει να απελάσει όλους τους μουσουλμάνους από τις ΗΠΑ, όπως υποσχέθηκε. Όμως είναι πιθανόν να κάνει άλλα λάθη, πολύ πιο καταστροφικά, στη Μέση Ανατολή και αλλού. Ή να μην κάνει ό,τι πρέπει, όταν πρέπει. Εξίσου επικίνδυνο.

Οι ΗΠΑ, με τον Ομπάμα, συμμετείχαν στις διασκέψεις για το περιβάλλον και φαινόταν ότι θα πρωταγωνιστούσαν, επιτέλους, στις απαραίτητες πολιτικές για την αντιμετώπιση του μεγαλύτερου προβλήματος του πλανήτη. Τώρα είναι πολύ πιθανό να ανατρέψουν τα πάντα. Από το Κογκρέσο μέχρι τον νέο Πρόεδρο οι φορείς εξουσίας έχουν μια τρομακτικά μυωπική και αντιεπιστημονική εικόνα για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή.

Οι ΗΠΑ θα συνεχίζουν προφανώς να ασκούν ηγεμονικό ρόλο αλλά οπωσδήποτε αυτό θα γίνει με στρεβλό τρόπο. Όταν θα τελειώσει η περίοδος Τραμπ, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, θα είναι όχι μόνο η χειρότερη στην μεταπολεμική ιστορία των ΗΠΑ αλλά και του υπόλοιπου κόσμου.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι. Αρκετοί από αυτούς έχουν να κάνουν με την αδύναμη υποψηφιότητα της Κλίντον. Άλλοι έχουν να κάνουν με αμερικανικές ιδιαιτερότητες. Εμάς όμως μας ενδιαφέρουν πολύ περισσότερο οι λόγοι που μας θυμίζουν (ή προοιωνίζουν) εκλογικές συμπεριφορές και στην Ευρώπη.

Καταρχάς πρόκειται για την ενστικτώδη αντίδραση των χαμένων της παγκοσμιοποίησης. Η παγκοσμιοποίηση έφερε μεγάλα οφέλη σε παγκόσμιο επίπεδο αλλά κυρίως στον τρίτο κόσμο και στις ισχυρές οικονομικά τάξεις στις ανεπτυγμένες χώρες. Την αντίδραση αυτή την κατανοώ αν και δεν τη συμμερίζομαι. Πάντως κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει για την εκλογική συμπεριφορά τους όσους αισθάνονται (και σε μεγάλο βαθμό είναι) αδικημένοι.

Αλλά αυτή η αντίδραση κατευθύνεται προς πολιτικές δυνάμεις που είναι λαϊκιστικές και προφανώς εξαπατούν τους ψηφοφόρους με ανεδαφικές υποσχέσεις ενώ τους κολακεύουν με χυδαίο τρόπο. Γιατί οι ψηφοφόροι καταπίνουν τόσο εύκολα όλα όσα τους σερβίρουν οι πολιτικοί τυχοδιώκτες; Μα, επειδή είναι διαπιστωμένο πλέον ότι ο μέσος ψηφοφόρος έχει πολιτική άγνοια και πάσχει από οικονομικό αναλφαβητισμό. Δεν μπορεί να κατανοήσει τις ευνοϊκές συνέπειες της απελευθέρωσης της οικονομίας, φοβάται τους ξένους (είτε είναι μετανάστες, είτε επενδυτές), είναι τεχνοφοβικός και δεν μπορεί να αντιληφθεί ότι ο σημερινός κόσμος είναι καλύτερος (περισσότερο ελεύθερος, πλουσιότερος και με σαφώς λιγότερη βία) από οποιαδήποτε εποχή στο παρελθόν. Αυτός ο ψηφοφόρος είναι το εύκολο θύμα του Τραμπ και των ομοίων του στην Ευρώπη. Οι λαϊκιστές προσπαθούν (και προς το παρόν το πετυχαίνουν) να πείσουν τον κόσμο ότι οι πνευματικές ελίτ που τον προειδοποιούν για τους κινδύνους ψεύδονται και τον εξαπατούν, καθώς είναι μέρος του συστήματος. Έτσι αυτός ο κόσμος κλείνει τα αυτιά του στα ορθολογικά επιχειρήματα, γίνεται έρμαιο όσων εκμεταλλεύονται τον πόνο και την άγνοιά του.

Οι ΗΠΑ είναι μια φιλελεύθερη δημοκρατία με υπεραναπτυγμένους τους θεσμικούς ελέγχους και ισορροπίες. Οι πατέρες του Αμερικανικού Συντάγματος και ειδικά ο συγγραφέας του, ο James Madison φρόντισαν να διασπάσουν την εξουσία περισσότερο από ό,τι συμβαίνει σε οποιαδήποτε άλλο κράτος. Ο ίδιος ο Madison έκανε κάτι ακόμα που θα είναι καθοριστικό. Προστάτευσε αποτελεσματικά τον τύπο και την ελευθερία του λόγου. Στην Αμερική αρχίζει μια μεγάλη μάχη σήμερα. Οι θεσμοί της, οι δημοκρατικοί πολίτες της, οι διανοούμενοι και ο Tύπος θα κάνουν το παν για να περιορίσουν την εξουσία και τις αυθαιρεσίες του Τραμπ. Θα δούμε πόσο καλά θα τα καταφέρουν.

Αστάθεια στις ΗΠΑ. Αποσταθεροποίηση στην Ευρώπη καθώς οι λαϊκιστές ενθαρρύνονται και δυναμώνουν. Αβεβαιότητα και κίνδυνοι σε ολόκληρο τον κόσμο. Το μέλλον φαίνεται να είναι ζοφερό.

Περισσότερα από το VICE

Άνθρωποι που Έχουν Σκοτώσει Μιλούν για το Συναίσθημα να Αφαιρείς μια Ζωή

Ο Σταύρος Πετρακόπουλος Ξέρει Πόσες Φορές Κέρδισε ο ΠΑΟΚ τον Άρη με Γκολ στην Πλευρά της Θύρας 4

Ο Καλλιτέχνης που Μετατρέπει σε Σκίτσα Φωτογραφίες με Πέη