Η Κυρίαρχη Μορφή Ζωής στο Σύμπαν είναι Πιθανώς τα Ρομπότ Τεχνητής Νοημοσύνης

Εάν και όταν τελικά συναντήσουμε εξωγήινους, πιθανώς δεν θα μοιάζουν με μικρά πράσινα ανθρωπάκια. Είναι πιθανό να μην είναι βιολογικά πλάσματα, αλλά μάλλον, προηγμένα ρομπότ που ξεπερνούν τη νοημοσύνη μας με κάθε δυνατό τρόπο. Κι ενώ πλήθος φιλοσόφων, επιστημόνων και μελλοντολόγων έχουν προφητεύσει την άνοδο της τεχνητής νοημοσύνης, οι περισσότεροι έχουν περιορίσει τις προβλέψεις τους στη Γη. Λιγότεροι -πέρα από τη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας που είναι- έχουν την αντίληψη ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι ήδη εκεί έξω και υπάρχει εδώ και αιώνες.

Η Susan Schneider, καθηγήτρια φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ είναι μία από αυτούς. Ανήκει στην μικρή ομάδα αστρονόμων, ανάμεσά τους ο Seth Shostak διευθυντής του προγράμματος Έρευνα για Εξωγήινη Νοημοσύνη (SETI) της ΝΑΣΑ, ο αστροβιολόγος Paul Davies της ΝΑΣΑ και ο Stephen Dick που έχει την Έδρα Αστροβιολογίας στη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου, οι οποίοι ενστερνίζονται την άποψη ότι η κυρίαρχη νοημοσύνη στο σύμπαν είναι πιθανώς τεχνητή. Στο άρθρο «Alien Minds» που έγραψε και θα δημοσιευτεί σε επικείμενη έκδοση της ΝΑΣΑ, η Schneider περιγράφει γιατί οι εξωγήινες μορφές ζωής είναι πιθανό να είναι συνθετικές και πώς αυτά τα πλάσματα μπορεί να σκέφτονται.

«Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μια παραδοσιακή ιδέα για τους εξωγήινους, ότι είναι βιολογικά πλάσματα, αλλά αυτή δεν έχει κανένα νόημα εάν την εξετάσει κανείς με επιχείρημα το χρόνο» μου είπε ο Shostak. «Βάζω στοίχημα τους πρωινούς καφέδες, ότι εάν καταγράψουμε εξωγήινο σήμα, θα είναι από τεχνητή ζωή».

Με τα τελευταία στοιχεία που συνέλεξε η αποστολή Kepler της ΝΑΣΑ να δείχνουν ότι υπάρχει η πιθανότητα ολόκληρος ο γαλαξίας να είναι κατοικημένος από διάφορους κόσμους, γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο να ισχυριστούμε ότι είμαστε μόνοι μας στο σύμπαν. Κι εάν και όταν συναντήσουμε ευφυείς μορφές ζωής, θα θέλουμε να επικοινωνήσουμε μαζί τους, που σημαίνει ότι θα χρειαστούμε κάποια βάση για να κατανοήσουμε τη γνωστική λειτουργία τους. Ωστόσο για τη συντριπτική πλειοψηφία των αστροβιολόγων που μελετούν τη μονοκύτταρη ζωή, η εξωγήινη ευφυία δεν είναι κάτι που θεωρούν άξιο προσοχής.

«Εάν μου ζητούσες να φτιάξω ένα πάνελ επιστημόνων, οι οποίοι έχουν σκεφτεί το θέμα πολύ, θα πιεζόμουν σκληρά» είπε ο Shostak. «Φυσικά, κάποιοι σκέφτονται επικοινωνιακές στρατηγικές. Αλλά λίγοι σκέφτονται τη φύση της εξωγήινης ευφυΐας».

Το άρθρο της Schneider είναι μεταξύ των πρώτων που πραγματεύονται το θέμα.

«Οτιδήποτε αφορά την αντίληψή τους -πώς οι εγκέφαλοί τους λαμβάνουν και επεξεργάζονται τις πληροφορίες, ποιοι είναι οι στόχοι και τα κίνητρά τους- θα μπορούσε να είναι πολύ διαφορετικό από το δικό μας» μου είπε η Schneider. «Οι αστροβιολόγοι πρέπει να αρχίσουν να σκέφτονται την πιθανότητα ύπαρξης πολύ διαφορετικών τρόπων αντίληψης».

Δηλαδή, την περίπτωση της ανώτερης τεχνητής νοημοσύνης.

«Εδώ υπάρχει μια σημαντική διαφορά από την απλά "τεχνητή ευφυΐα"» μου είπε η Schneider. «Δεν λέω ότι θα πέσουμε πάνω σε επεξεργαστές της IBM στο εξώτερο διάστημα. Κατά πάσα πιθανότητα, αυτή η ευφυΐα θα είναι περισσότερο πολύπλοκη από όσο μπορούν να καταλάβουν οι άνθρωποι».

Η αιτία που έχει να κάνει με όλο αυτό είναι τα χρονοδιαγράμματα. Για τους αρχάριους να πούμε ότι όταν πρόκειται για εξωγήινη νοημοσύνη, υπάρχει αυτό που η Schneider ονομάζει «μικρό παράθυρο παρατήρησης» - η αντίληψη που λέει ότι μέχρι οποιαδήποτε κοινωνία μάθει να μεταδίδει ραδιοκύματα, θα είναι πιθανώς σε απόσταση αναπνοής από το να αναβαθμίσει και τη βιολογική δομή της. Μια «θεωρία» που έγινε γνωστή στο ευρύ κοινό από τον Ray Kurzweil, ότι δηλαδή το μετα-βιολογικό μέλλον της ανθρωπότητας είναι κοντά.

«Από τη στιγμή που ένας πολιτισμός εφεύρει τα ραδιοκύματα, βρίσκεται περίπου 50 χρόνια μακριά από τους υπολογιστές, έπειτα, πιθανώς άλλα πενήντα έως εκατό χρόνια από την εφεύρεση τεχνητής νοημοσύνης» είπε ο Shostak. «Σε αυτή τη φάση οι μαλακοί, ευαίσθητοι εγκέφαλοι θεωρούνται ξεπερασμένα μοντέλα».

Η Schneider υποδεικνύει τον εκκολαπτόμενο αλλά ταχέως αναπτυσσόμενο κόσμο της τεχνολογίας διεπαφής εγκεφάλου-υπολογιστή, συμπεριλαμβανομένου το τελευταίου προγράμματος νευρικού εμφυτεύματος ElectRX της DARPA, ως απόδειξη ότι η δική μας μοναδικότητα είναι κοντά. Τελικά, προβλέπει η Schneider, όχι μόνο θα αναβαθμίσουμε το μυαλό μας με την τεχνολογία αλλά θα κάνουμε και μια γενικότερη μετάβαση σε συνθετικό υλικό.

«Θα μπορούσε να σημαίνει ότι μέχρι τη στιγμή που θα συναντήσουμε άλλες σκεπτόμενες οντότητες, οι περισσότεροι άνθρωποι θα έχουμε ενισχύσει τους εγκεφάλους μας» είπε η Schneider.

Που εξηγεί τη δεύτερη γραμμή της επιχειρηματολογίας της Schneider για την ανώτερη τεχνητή νοημοσύνη: Οι περισσότεροι πολιτισμοί που χειρίζονται τα ραδιοκύματα εκεί έξω είναι πιθανώς χιλιάδες έως και εκατομμύρια χρόνια παλιότεροι από εμάς. Αυτό σύμφωνα με τους αστρονόμους που στοχάζονται τέτοιου τύπου θέματα.

«Ο τρόπος να φθάσει κανείς σε αυτό το συμπέρασμα είναι πολύ απλός» είπε ο Shostak. «Σκεφτείτε το γεγονός ότι κάθε σήμα που πιάνουμε πρέπει να έχει προέλθει από κάποιο πολιτισμό τουλάχιστον τόσο προηγμένο όσο εμείς. Τώρα, ας πούμε, συντηρητικά, ότι ένας μέσος πολιτισμός χρησιμοποιεί τα ραδιοκύματα 10.000 χρόνια. Καθαρά από άποψη πιθανοτήτων, η πιθανότητα να συναντήσεις μια κοινωνία πολύ παλιότερη από τη δική μας είναι αρκετά υψηλή».

Είναι σίγουρα ταπεινωτικό να θεωρούμε ότι μπορεί να είμαστε γαλαξιακά βρέφη συγκριτικά με τους συμπαντικούς αδελφούς μας. Όμως παρά την ανώτερη δύναμη επεξεργασίας τους, υπάρχει μια θεμελιώδης πτυχή της γνώσης που ίσως οι διαστρικοί γείτονές μας δεν έχουν: η συνείδηση.

Ακούγεται παράξενο αλλά, γράφει η Schneider, ακόμα δεν έχει προσδιοριστεί εάν οποιαδήποτε τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να διαθέτει αυτοεπίγνωση. Για να το θέσουμε απλά, γνωρίζουμε τόσα λίγα για τη νευρολογική βάση της συνείδησης που είναι σχεδόν αδύνατο να προβλέψουμε ποια συστατικά θα μπορούσαν να την αναπαράγουν τεχνητά.

«Δεν βλέπω κανένα καλό λόγο για να πιστέψω ότι μια τεχνητή ανώτερη ευφυϊα δεν θα μπορούσε να έχει συνείδηση, αλλά είναι σημαντικό να προσδιοριστή η πιθανότητα» είπε η Schneider.

Παρόλα αυτά, η Schneider νιώθει ότι ο ισχυρισμός πώς η τεχνητή ζωή απλώς δεν μπορεί να έχει συνείδηση χάνει έδαφος.

«Πιστεύω ότι ο εγκέφαλος είναι εγγενώς υπολογιστικός-ήδη έχουμε υπολογιστικές θεωρίες που περιγράφουν πλευρές της συνείδησης, συμπεριλαμβανομένης της εργαζομενης μνήμης και της προσοχής» είπε η Schneider. «Με δεδομένο τον υπολογιστικό εγκέφαλο, δεν βρίσκω κανένα καλό επιχείρημα ότι η σιλικόνη, αντί του άνθρακα, δεν μπορεί να είναι ένα εξαιρετικό μέσο για εμπειρίες».

Ελπίζω να έχει δίκιο. Κατά κάποιο τρόπο, η ιδέα ενός γαλαξία γεμάτου με άψυχους υπερυπολογιστές είναι πολύ πιο τρομακτική από εκείνη τα ντροπαλά όντα σαν τον WALL-E ή τον σαρδόνιο Qs.

«Είναι εξαιρετικά ανατριχιαστικό» συμφωνεί η Schneider.

Η άποψη της εξωγήινης ανώτερης τεχνητής νοημοσύνης εξακολουθεί να ακούγεται πολύ θεωρητική. Και είναι. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν αξίζει να ληφθεί υπόψη. Πράγματι, εάν διευρύνουμε τη θεώρησή μας για την εξωγήινη νοημοσύνη ίσως μας βοηθήσει να ταυτοποιήσουμε τα αποτυπώματα της ζωής στο σύμπαν. «Μέχρι τώρα έχουμε στρέψει τις κεραίες μας προς τα αστέρια που μπορεί να έχουν πλανήτες που μπορεί να έχουν ατμόσφαιρες φιλικές προς τη ζωή και ωκεανούς και κλπ» μου είπε ο Shostak. «Αλλά εάν έχουμε δίκιο ότι η κυρίαρχη ευφυΐα στο σύμπαν είναι τεχνητή, τότε χρειάζεται να ζει σε έναν πλανήτη με ωκεανό;».

«Όλες οι τεχνητές μορφές ζωής θα χρειάζονταν πρώτες ύλες» είπε ο Shostak. «Μπορεί να είναι βαθιά μέσα στο διάστημα, να αιωρούνται γύρω από ένα αστέρι, ή να τρέφονται από την ενέργεια μιας μαύρης τρύπας στο κέντρο του γαλαξία». (Αυτή η άποψη έχει χρησιμοποιηθεί πολλές φορές σε νουβέλες επιστημονικής φαντασίας, συμπεριλαμβανομένης της δουλειά των Greg Bear και Gregory Benford).

Ουσιαστικά θα μπορούσαν να είναι παντού.

Και μια τελευταία ερώτηση: Πώς μπορεί να μας βλέπουν οι υπερ-ευφυείς εξωγήινοι; Οι κοσμικοί μας συγγενείς θα μας βλέπουν ως βολικό καύσιμο όπως το Matrix; Ή μας μελετούν ήρεμα από μακριά, τηρώντας το αξίωμα της μη-παρέμβασης του Star Trek. Η Schneider αμφιβάλλει και για τα δυο. Στην πραγματικότητα, υποστηρίζει ότι οι υπερ-ευφυείς εξωγήινοι δεν θα μπορούσαν να ενδιαφέρονται λιγότερο για εμάς.

«Εάν ενδιαφέρονταν για μας, πιθανώς δεν θα ήμασταν εδώ» είπε η Schneider. «Το ένστικτό μου λέει ότι οι στόχοι και τα κίνητρά τους είναι πολύ διαφορετικά από τα δικά μας, δεν θα θέλουν να έρθουν σε επαφή μαζί μας».

Πρόκειται για μια ευπρόσδεκτη απόκλιση από τον ισχυρισμό του Steven Hawking ότι οι εξελιγμένοι εξωγήινοι μπορεί να είναι νομάδες, που ψάχνουν να αντλήσουν πόρους από όποιο πλανήτη μπορούν και πώς όλες οι προσπάθειες να επικοινωνήσουμε μαζί τους μπορεί να καταλήξουν στο δικό μας θάνατο.

«Θα συμφωνήσω με τη Susan ότι δεν ενδιαφέρονται για εμάς καθόλου» είπε ο Shostak. Είμαστε τόσο πολύ απλοϊκοί, πολύ άσχετοι. «Δεν αφιερώνεις και πάρα πολύ χρόνο για να διαβάσεις βιβλία με το χρυσόψαρο σου. Από την άλλη όμως ούτε και θέλεις να σκοτώσεις το χρυσόψαρο σου».

Οπότε εάν θέλουμε να συναντήσουμε τους γαλαξιακούς μας συμμαθητές, φαίνεται ότι θα πρέπει να συνεχίσουμε να τους ψάχνουμε. Αυτό ίσως πάρει χιλιάδες ή εκατομμύρια χρόνια, αλλά στο μεταξύ, ίσως αναβαθμίσουμε τη δική μας ευφυϊα αρκετά ώστε να εξασφαλίσουμε ισότιμους όρους ανταγωνισμού.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.