Ελλάδα: Ένας Χρόνος Lockdown

Το βράδυ της Κυριακής 22 Μαρτίου 2020, ο Έλληνας Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, εμφανίστηκε σε τηλεοπτικό μήνυμα για τέταρτη φορά από το ξέσπασμα της πανδημίας. Σε 7.17 λεπτά ανακοίνωσε ότι από τις 6 το πρωί της επόμενης μέρας ισχύει απαγόρευση κάθε άσκοπης κυκλοφορίας και μετακίνησης πολιτών σε όλη την επικράτεια.

To VICE κυκλοφόρησε με ειδική άδεια στο κέντρο της Αθήνας τις πρώτες ώρες του γενικού lockdown. Υπήρχε λιγοστός κόσμος που πήγαινε σε όσες από τις δουλειές ήταν ακόμα ανοιχτές, κάποιοι ιδιοκτήτες σκύλων που βγήκαν για βόλτα και ελάχιστοι διαβάτες. Τον επόμενο έναν χρόνο τίποτα δεν θα ήταν το ίδιο.

Ο τελευταίος μήνας πριν από την επιβολή του lockdown στην Ελλάδα έτρεξε πολύ γρήγορα. Στις 26 Φεβρουαρίου είχε καταγραφεί το πρώτο κρούσμα κορονϊού στη Θεσσαλονίκη και στις 12 Μαρτίου, ο πρώτος θάνατος από Covid19. Έκλεισαν σχολεία, εστιατόρια, εμπορικά καταστήματα και τα χερσαία σύνορα της χώρας. Τα πρώτα χωριά στην Κοζάνη είχαν επίσης μπει σε καραντίνα πριν από το πρώτο γενικό lockdown.

O Σωτήρης Τσιόδρας

Κάθε απόγευμα στις 6 αρχίσαμε όλοι, σχεδόν μηχανικά, να στεκόμαστε μπροστά στην τηλεόραση για να ακούσουμε τον καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα, εκπρόσωπο του Υπουργείου Υγείας, ο οποίος, άλλοτε με ψυχραιμία και άλλοτε με συναισθηματική φόρτιση, ανακοίνωνε αριθμούς κρουσμάτων και νεκρών, παρηγορούσε και εμψύχωνε κατά περίπτωση. Σε έρευνα που είχε γίνει την πρώτη εβδομάδα του lockdown, το 67% των πολιτών δήλωσε ότι παρακολουθεί συστηματικά την ενημέρωση στις 6. Ένας στους δύο πίστευε ότι ήταν «πιθανό και πολύ πιθανό» να νοσήσει. Η καθημερινή παρουσία του καθηγητή Τσιόδρα διήρκεσε ως το τέλος της πρώτης καραντίνας, στις αρχές Μαΐου. Έπειτα, οι εμφανίσεις του αραίωσαν και σήμερα δεν εμφανίζεται δημόσια.

Ένα μη-Πάσχα

Το ορθόδοξο Πάσχα γιορτάστηκε στις 19 Απριλίου. Η Αθήνα ήταν μια πόλη-φάντασμα. «Αυτή η Ανάσταση θύμισε Δεκαπενταύγουστο», έγραψε το VICE, που βγήκε στο κέντρο της πρωτεύουσας το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου. Άδειοι δρόμοι, πυροτεχνήματα​ στον αθηναϊκό ουρανό και σκόρπια βαρελότα στις γειτονιές συνέθεσαν την εικόνα του πιο σιωπηλού εορτασμού που είχαμε ποτέ ζήσει. Εκτός των άλλων, οι θρησκευτικές γιορτές στο ημερολόγιο είναι κι ένας τρόπος για να τα βγάζουμε πέρα με την αμείλικτη έννοια του χρόνου. Στην πρώτη καραντίνα, ο χρόνος είχε διασταλεί.

Το new normal

Στην πρώτη καραντίνα μάθαμε πολλά, αρχικά για τον εαυτό μας και όσους συνυπάρχουμε στο ίδιο σπίτι. Το cocooning, λέξη που χρησιμοποίησε ο πρωθυπουργός, ήταν παράξενο στην αρχή, αργότερα αστείο, όμως όσο περνούσε ο καιρός οι τέσσερις τοίχοι του σπιτιού γίνονταν καταφύγιο και φυλακή ταυτόχρονα. Η ηλεκτρονική οθόνη έγινε το παράθυρο στον έξω κόσμο, βυθίζοντας περισσότερο την κατάσταση στα άκρα. Το επόμενο διάστημα αποκαλύφθηκε το New Normal στα εργασιακά, η μαύρη εργασία πίσω από το γκλαμ της Μυκόνου και η πρώτη στάση τηλεργασίας στην Ελλάδα. Μάθαμε για το «χάπι των ναυτικών» που θα μπορούσε να μας σώσει στην πανδημία και την ίδια ώρα για την τέχνη του drag που ανθίζει ακόμα και σε αυτές τις συνθήκες.

Η πρώτη μέρα χωρίς νεκρό

Στις 22 Απριλίου ήταν η πρώτη μέρα που δεν καταγράφηκε κανένας νεκρός στη «μαύρη» στατιστική της πανδημίας στην Ελλάδα. «Δεν μπορούμε να μείνουμε για πάντα εγκλωβισμένοι», είπε ο Σωτήρης Τσίοδρας και ανακοίνωσε πως ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) επρόκειτο να συνεδριάσει την ίδια με θέμα την άρση των μέτρων. Ο Υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας, Νίκος Χαρδαλιάς, σχολίασε ότι παρατηρήθηκε αυξημένη κίνηση λόγω των καλών καιρικών συνθηκών. «Καμία σκέψη για μετακινήσεις την Πρωτομαγιά», είπε αργότερα ο Χαρδαλιάς, ενώ έκανε λόγο για τη σταδιακή μετάβαση σε μία νέα καθημερινότητα.

Οι πρώτες ώρες μετά το lockdown

Η πρώτη καραντίνα κράτησε ως τις 4 Μαΐου, συνολικά 42 μέρες. Εκείνη τη Δευτέρα ο κόσμος βγήκε στον δρόμο χωρίς να στείλει SMS στο 13033. Επαναλειτούργησε περίπου το 10% των επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου, που είχε δεχτεί σοβαρό πλήγμα. Άνοιξαν τα κομμωτήρια και τα κέντρα αισθητικής, επιτράπηκε η ατομική λατρεία σε θρησκευτικούς χώρους και άρχισε σταδιακά να αποκαταστάθηκε η κυκλοφορία στους δρόμους. Υποχρεωμένοι να φορούν μάσκα ήταν οι οδηγοί ταξί και οι εργαζόμενοι σε Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, κέντρα αισθητικής και κομμωτήρια, σούπερ μάρκετ, νοσοκομεία, ιατρεία και διαγνωστικά μέτρα. Παρότι δεν το επέβαλε, ο ΕΟΔΥ συνέστησε τη χρήση μάσκας και σε χώρους με έντονο συνωστισμό.

Οι μάσκες

Το καλοκαίρι η κυβέρνηση άνοιξε τα σύνορα στους ξένους τουρίστες με δειγματοληπτικά τεστ ή καθόλου τεστ. Στα τέλη Αυγούστου είχαμε το τρέιλερ όσων θα ακολοθούσαν. Γονείς άρχισαν να φτιάχνουν γκρουπ στο Facebook, ζητώντας να στείλουν τα παιδιά τους στο σχολείο χωρίς μάσκα. Η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος ξεκίνησε έρευνα και κατέβασε σελίδες. Αυτό που θορύβησε τις Αρχές ήταν κυρίως ο φανατισμός των χρηστών στα σχόλια και η προσπάθεια εκμετάλλευσης του φόβου από ακροδεξιά και λούμπεν στοιχεία. Στους μαθητές μοιράστηκαν μάσκες τον Σεπτέμβριο, όμως τα πράγματα έγιναν χειρότερα. Το Υπουργείο Παιδείας και η ΚΕΔΕ δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν στις διαστάσεις του υφάσματος - οι μάσκες είχαν το μέγεθος αλεξίπτωτου. Αυτό πυροδότησε ένα από τα πολλά σπαρταριστά trend στα social media, κατά τον πρώτο χρόνο της πανδημίας.

Καθολική χρήση μάσκας

Στα τέλη Οκτωβρίου, ο αριθμός των κρουσμάτων άρχισε πάλι να μεγαλώνει. Μπήκαμε σε ένα σπιράλ, που κρατά ως σήμερα. Στις 24 Οκτωβρίου, η κυβέρνηση ανακοίνωσε το μέτρο της καθολικής χρήσης μάσκας σε κλειστούς και εξωτερικούς χώρους, σε περιοχές που ήταν στο επίπεδο κινδύνου 3 και 4 - «πορτοκαλί» και «κόκκινο». Στις ίδιες περιοχές επιβλήθηκε απαγόρευση κυκλοφορίας, από τις 00:30 έως τις 05:00, με εξαίρεση όσους εργάζονται αυτές τις ώρες. Λίγες μέρες νωρίτερα, είχε ανακοινωθεί νέα σειρά μέτρων και περιορισμών, μεταξύ άλλων η υποχρεωτική τηλεργασία στο 40% σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Το VICE βγήκε στον δρόμο την πρώτη μέρα επιβολής του μέτρου της καθολικής χρήσης μάσκας.

Ο «εφιάλτης» της Θεσσαλονίκης

Τον Νοέμβριο αρχίσαμε ξαφνικά να μετράμε νεκρούς στη Θεσσαλονίκη. Στα κοιμητήρια της πόλης ανοίγονταν μαζικά νέοι τάφοι, ήταν πρωτοφανείς εικόνες που θύμιζαν πόλεμο. Τα νοσοκομεία μετατράπηκαν σε κλινικές μίας νόσου, μονάδες συγχωνεύτηκαν και άλλες υπολειτουργούσαν. Οι ΜΕΘ ήταν γεμάτες πριν ξεκινήσουν οι εφημερίες. Οι υγειονομικοί δέχτηκαν τεράστια πίεση, όπως κατέγραψε ρεπορτάζ του VICE στο Ιπποκράτειο. Υπήρξαν μια σειρά από λάθη, που δεν έχουν προσδιοριστεί με ακρίβεια, για παράδειγμα οι θρησκευτικοί εορτασμοί του Αγίου Δημητρίου, η πίεση των ιδιοκτητών μπαρ/εστιατορίων της πόλης να παραμείνουν ανοιχτά, πιθανόν και η ετεροχρονισμένη καταγραφή κρουσμάτων από τις κινητές μονάδες του ΕΟΔΥ το ίδιο διάστημα στην πόλη. Για τον «εφιάλτη» της Θεσσαλονίκης υπάρχει εισαγγελική έρευνα σε εξέλιξη, η πορεία της οποίας είναι προς το παρόν άγνωστη.

Το δεύτερο lockdown

Στις 6 Νοεβρίου επιβλήθηκε το δεύτερο lockdown, σε μια ύστατη, οριζόντια και μάλλον όχι «έξυπνη» προσπάθεια να περιοριστεί η εξάπλωση της πανδημίας. Επέστρεψε το μέτρο των SMS στο 13033, έκλεισαν καταστήματα και σχολεία. Η πρεμιέρα του συστήματος τηλεκπαίδευσης δεν πήγε καλά. Στις 13 Νοεμβρίου απαγορεύτηκε η κυκλοφορία μετά τις 9 το βράδυ σε όλη τη χώρα. Η αρχική απόφαση ήταν καραντίνα τριών εβδομάδων, όμως στην πράξη -με ένα διάλειμμα στα τέλη του περασμένου Γενάρη- η ίδια κατάσταση παραμένει ως σήμερα. Το τρίτο lockdown επιβλήθηκε στις αρχές Φεβρουαρίου.

Δυτική Αττική στο «κόκκινο»

Στις 17 Δεκεμβρίου και μετά από σύσταση των λοιμωξιολόγων, ανακοινώθηκε η επιβολή σκληρού lockdown στην Ελευσίνα, τον Ασπρόπυργο και τη Μάνδρα. Οι κάτοικοι της Δυτικής Αττικής είπαν ότι η περιοχή τους στιγματίζεται για ακόμη μία φορά. Το βράδυ των Χριστουγέννων και την παραμονή της Πρωτοχρονιάς σημειώθηκαν επεισόδια στη Γκορυτσά στον Ασπρόπυργο. Αστυνομικές δυνάμεις επενέβησαν, έγιναν προσαγωγές και έλεγχοι σε σπίτια. Το VICE βρέθηκε σε οικισμούς Ρομά, οι οποίοι αντιμετωπίζουν σοβαρά βιοποριστικά προβλήματα, λόγω του σκληρού lockdown, και κατέγραψε τις ημέρες των γιορτών γλέντια με 50-60 άτομα, κυρίως μεταξύ συγγενών.

Το εμβόλιο

Στο μεταξύ, στις 27 Δεκεμβρίου ξεκίνησαν οι εμβολιασμοί στην Ελλάδα κατά της Covid19. Η Ευσταθία Καμπισιούλη, νοσηλεύτρια ΜΕΘ στον «Ευαγγελισμό», ήταν ο πρώτος άνθρωπος που εμβολιάστηκε. Την ίδια μέρα, εμβολιάστηκαν συμβολικά ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου. Ο αρχικός σχεδιασμός ήταν να ακολουθήσει αμέσως μετά μια κλειστή ομάδα κρατικών αξιωματούχων, οι οποίοι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της μάχης με την πανδημία. Ωστόσο, θέση πήραν άσχετοι κυβερνητικοί που παρέκαμψαν ακόμη και τη σειρά των γιατρών. Προκλήθηκαν αντιδράσεις κι αυτό σταμάτησε.

Αύξηση 80% στη χρήση κοκαΐνης

Την περίοδο Σεπτεμβρίου-Δεκεμβρίου καταγράφηκε εντυπωσιακή αύξηση της χρήσης κοκαΐνης και ψυχοδραστικών ουσιών στην Αθήνα, όπως προκύπτει από τις αναλύσεις στα λύματα. Ο καθηγητής Αναλυτικής Χημείας στο ΕΚΠΑ, Νίκος Θωμαϊδης, δήλωσε στην ιστοσελίδα iatropedia.gr ότι διαπιστώθηκε αύξηση στη χρήση κοκαΐνης κατά 80%, σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο το 2019. Σημαντική αύξηση παρατηρήθηκε και στη χρήση ψυχοδραστικών ουσιών. «Από τον Αύγουστο μέχρι τον Νοέμβριο φάνηκε αύξηση των αγχολυτικών», δήλωσε ο καθηγητής.

Η Ικαρία

Στις αρχές Φεβρουαρίου, ο Κ. Μητσοτάκης επισκέφθηκε την Ικαρία και παραβρέθηκε σε γεύμα στη βεράντα του σπιτιού τοπικού βουλευτή. Το ίδιο διάστημα, όμως, οι συναθροίσεις είχαν τεθεί σε αναστολή σε όλη τη χώρα. Προκλήθηκε μίνι σκάνδαλο, που κλόνισε την εμπιστοσύνη των πολιτών στα κυβερνητικά μέτρα για τον περιορισμό της πανδημίας. «Θα δεχθώ ότι η εικόνα πλήγωσε τους πολίτες και αδίκησε την ουσία της επίσκεψης. Δεν θα επαναληφθεί», δήλωσε αργότερα ο κ. Μητσοτάκης.

Η Νέα Σμύρνη

Στις 7 Μαρτίου αστυνομικοί στη Νέα Σμύρνη χρησιμοποίησαν υπέρμετρη βία σε βάρος πολιτών κατά τη διάρκεια ελέγχου ρουτίνας για τα μέτρα της πανδημίας. Δύο μέρες μετά, πραγματοποιήθηκε μεγάλη διαδήλωση κατά της αστυνομικής βίας, η οποία πήρε άγρια τροπή. Σημειώθηκαν πολύωρες οδομαχίες, με αποτέλεσμα να χτυπηθεί σοβαρά ένας μοτοσικλετιστής της ομάδας «Δράση». Αστυνομικοί απάντησαν με άγριες επιθέσεις σε βάρος πολιτών. Τα γεγονότα της Νέας Σμύρνης προκαλούν κρίση που συνεχίζεται ως σήμερα.

Στο σημείο μηδέν

Η Ελλάδα μπήκε τον Νοέμβριο σε καραντίνα με 2.917 νέα κρούσματα, 187 διασωληνωμένους και 29 θανάτους ασθενών Covid19 σε ένα 24ωρο. Τεσσεράμισι μήνες μετά, με ένα σύστημα lockdown-ακορντεόν, τα κρούσματα της Παρασκευής ήταν 2.785, με 649 διασωληνωμένους ασθενείς και 64 θανάτους - την περασμένη Τετάρτη τα κρούσματα είχαν φθάσει στον αριθμό ρεκόρ των 3.465.

Τα νοσοκομεία της Αττικής είναι ξανά στο «κόκκινο». Ο Υπουργός Υγείας απηύθηνε δραματική έκκληση για ενίσχυση του ΕΣΥ από ιδιώτες γιατρούς, χωρίς όμως ανταπόκριση μέχρι και τη λήξη της 48ωρης διορίας, χθες το βράδυ. Kαμία πιθανή ημερομηνία για άρση του lockdown δεν διαφαίνεται.

Ακολουθήστε τον Κώστα Κουκουμάκα στο Twitter.

Περισσότερα από το VICE

Η Gen Z για τα Πανεπιστήμια και τη Φύλαξη

Μια Παρέα στη Θεσσαλονίκη Ράβει Εσώρουχα Αποκλειστικά για LGBTQ+ Άτομα

Unplugged: Άκουσε το Podcast του VICE Greece

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.