Σε Πείσμα της Τρομοκρατίας, η Underground Σκηνή της Κωνσταντινούπολης Συνεχίζει να Χορεύει

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο Noisey.

«Όλοι χρειάζονται ένα μέρος για να ξεφύγουν», μου λέει ένας ατημέλητος graphic designer ονόματι Saïd, καθώς βαδίζουμε στον δρόμο. Ο Saïd και οι φίλοι του -μια ετερόκλητη παρέα την οποία ενώνει η κοινή απέχθεια για τη mainstream ζωή στην Τουρκία-, ως συνήθως, ψάχνουν ένα dancefloor και ένα σταθερό beat. Πρέπει να αποφεύγουν την Αστυνομία που σταματάει κόσμο τυχαία για έλεγχο ταυτοτήτων, επειδή οι περισσότεροι δεν έχουν. «Οι μπάτσοι δεν σε ενοχλούν, αν καταναλώνεις», λέει ο Saïd ανασηκώνοντας τους ώμους, μια κίνηση που κρύβει μια υπόνοια ειρωνείας. «Η Κωνσταντινούπολη θυμίζει σιγά-σιγά Δαμασκό».

Περνώντας μπροστά από το κύμα τουριστών, έρχονται αντιμέτωποι με ένα απογοητευτικό θέαμα: άλλη μια πόρτα club κλειστή.

«Όλοι οι δρόμοι οδηγούν στο Kassette», έλεγαν κάποτε. Ήταν λίγο μεγαλύτερο από τηλεφωνικό θάλαμο και έβλεπε σε ένα σκεπαστό στενάκι, αλλά οι θαμώνες συγχωρούσαν την έλλειψη χώρου, χάρη στη διαρκή παρουσία τοπικών DJs έως αργά το βράδυ. Τον Αύγουστο, η Αστυνομία μπήκε και έκλεισε τη μουσική, για να κάνει έλεγχο ταυτοτήτων. Όλοι έφυγαν και οι ιδιοκτήτες αποφάσισαν να το κλείσουν. Δεν ήταν το πρώτο τέτοιο περιστατικό. Τους τελευταίους μήνες, πέντε από τα μεγαλύτερα club της Κωνσταντινούπολης έκλεισαν τις πόρτες τους.

Αυτές είναι τα σημάδια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης στην οποία έχει περιέλθει η Τουρκία τους τελευταίους 14 μήνες. Τον τελευταίο χρόνο, οι δρόμοι της Κωνσταντινούπολης τα έχουν δει όλα: τανκς και βόμβες, οικονομικό κραχ, πολιτικές διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες που καταπνίγηκαν, προτού καλά-καλά ξεκινήσουν.

Για να ανακεφαλαιώσουμε, πέρσι τον Ιούλιο, μια απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος -που πιστεύεται ευρέως ότι είχε οργανωθεί από μέλη του κινήματος Gülen, κάτι σαν αίρεση, ένα τουρκικό υβρίδιο Σαϊεντολογίας και Στρατού Σωτηρίας- μετέτρεψε την πόλη εν μία νυκτί σε εμπόλεμη ζώνη. Στην εκκαθάριση που ακολούθησε, χιλιάδες άτομα, από δημόσιοι υπάλληλοι μέχρι δημοσιογράφοι, φυλακίστηκαν, απολύθηκαν και κατηγορήθηκαν ως υποστηρικτές της τρομοκρατίας.

Στο κλίμα φόβου που επικρατούσε, η οικονομία καταποντίστηκε, οι ξένοι έφυγαν από τη χώρα. Παραδίπλα, η Συρία μετρούσε επτά χρόνια πολέμου. Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, ένας ένοπλος άνδρας, εμπνευσμένος από το Ισλαμικό Κράτος, εφόρμησε σε ένα κυριλέ club της Κωνσταντινούπολης, το Reina, σκοτώνοντας 39 ανθρώπους. Στους δρόμους επικρατούσε σιωπή για τρεις εβδομάδες, μέχρι που πιάστηκε ο ένοπλος. Πέντε μήνες αργότερα, η κυβέρνηση κατεδάφισε το Reina, χωρίς εξήγηση.

Από αυτά που κάνουν οι άνθρωποι για να ξεφύγουν, μπορείς να καταλάβεις πολλά για την πολιτική κατάσταση μιας χώρας, όμως η τουρκική κοινωνία είναι τόσο διχασμένη όσο και ποικιλόμορφη. Πολλοί νιώθουν ότι η ελευθερία τους να διασκεδάζουν μειώνεται με γοργούς ρυθμούς. Με τεράστια υποστήριξη από τους συντηρητικούς -αλλά οριακή πλειοψηφία- το φιλο-ισλαμικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) ελέγχει όλη την κυβέρνηση. Ο ηγέτης του AKP, Tayyip Erdoğan, που κάποτε φυλακίστηκε από την κοσμική κυβέρνηση, επειδή διάβασε δημοσίως ένα θρησκευτικό ποίημα, είναι σήμερα, 18 χρόνια αργότερα, Πρόεδρος και φτιάχνει το δικό του όραμα για την Τουρκία.

Στα χαρτιά, το 91% του πληθυσμού στην Τουρκία είναι μουσουλμάνοι. Το φάσμα του κοινωνικού συντηρητισμού κυμαίνεται από «είμαι μουσουλμάνος που πίνει», μέχρι «θα σε σπάσω στο ξύλο που ήπιες μπίρα και άκουγες Radiohead κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού» - σύμφωνα με τη Mujo, διευθύντρια εστιατορίου στην πιο ήσυχη άκρη της Ιστικλάλ.

«Αυτό είναι το άλλο μισό της τουρκικής κοινωνίας που εκδικείται», λέει η Mujo. Ο πατέρας της ήταν αριστερός που φυλακίστηκε κατά τη διάρκεια των ταραχών τη δεκαετία του '80 – μια περίοδο την οποία διαδέχθηκε ένα στρατιωτικό κοσμικό καθεστώς, ρίχνοντας τον σπόρο της λαϊκιστικής αναζωπύρωσης που εκτόξευσε τον Erdoğan.

«Η Ιστικλάλ αλλάζει. Οι άνθρωποι που έρχονται τώρα εδώ, δεν έρχονται για το αλκοόλ και τη δυνατή μουσική, αν με πιάνεις», λέει η Mujo – αναφέρεται στη χαρακτηριστική άνοδο των «τουριστών χαλάλ», τους οποίους η κυβέρνηση προσπαθεί να προσελκύσει από τις γειτονικές χώρες του Περσικού Κόλπου. «Απλώς οι άνθρωποι φοβούνται ότι με το AKP σιγά-σιγά θα χειροτερέψει το πράγμα. Όλοι κλείνουν τα μάτια και περιμένουν να τελειώσει».

Το σχέδιο για την ανέγερση τζαμιού στην πλατεία Ταξίμ –επίκεντρο των διαμαρτυριών στο πάρκο Γκεζί το 2013 - είναι ένα από τα πολλά τοπικά σκάνδαλα που αποδεικνύουν ότι γίνεται μια προσπάθεια να «καθαρίσει» η περιοχή, σβήνοντας την πλούσια, αλλά βρόμικη, ιστορία της.

Ο δήμος που είναι υπεύθυνος για την Ιστικλάλ, τόσο ως τουριστική ατραξιόν όσο και κέντρο της νυχτερινής ζωής της πόλης, σταδιακά αυστηροποιεί τους κανονισμούς για τους χώρους συναθροίσεων. Πρώτα απαγόρευσε ξαφνικά το να κάθεσαι έξω, ύστερα τους χώρους καπνιστών, έπειτα επέβαλε όριο στην ένταση της μουσικής, το ωράριο, ανέβασε το κόστος της ανανέωσης των αδειών πώλησης αλκοόλ στο ένα εκατομμύριο τουρκικές λίρες (250.000 ευρώ) ή τις αρνούνταν τελείως, είπαν τρεις ιδιοκτήτες club.

«Προσπαθούν συστηματικά να αποτελειώσουν τη μουσική σκηνή στην Ιστικλάλ», λέει o Çağdaş, καθώς τριγυρνάμε έξω τα μεσάνυχτα. Ο Çağdaş είναι DJ, υπεύθυνος του Anatolian Sessions, ενός indie label γνωστό για το μουσικό γούστο του, ένα πρωτότυπο μείγμα ανατολίτικης downtempo house. Ο αγαπημένος ήχος της Κωνσταντινούπολης ήταν για καιρό η techno και η house και είχε να επιδείξει μια πλούσια ιστορία ως η πιο ανατολική πρωτεύουσα clubbing της Ευρώπης. Έχοντας εμμονή στην ποιότητα, ο Çağdaş φοβάται ότι το πολιτικό κλίμα επηρεάζει την ηλεκτρονική μουσική σκηνή.

«Το αποτέλεσμα είναι ότι τα μαγαζιά είναι πια χάλια, άθλια μπαρ που παίζουν pop μαλακίες», λέει ο Çağdaş. Η αιτία είναι οικονομική και πολιτική. «Είχαμε ένα σωρό club να πάμε, ποτέ δεν περνούσαμε όλη τη βραδιά σε ένα μέρος», λέει ο Fuat Demiraoğlu, DJ/παραγωγός, γνωστός ως Illumina. «Τα λεφτά άλλαξαν χέρια στην Τουρκία τα τελευταία δέκα χρόνια, επειδή η κυβέρνηση δίνει δουλειές μόνο στους δικούς της, έτσι η μεσαία τάξη άλλαξε. Οι δικοί τους δεν βγαίνουν έξω, δεν πίνουν, δεν πάνε για clubbing και οι άνθρωποι που τα έκαναν όλα αυτά, δεν έχουν λεφτά πλέον».

Υπάρχουν φυσικά τα δήθεν κυριλέ μαγαζιά στο Μπέγιογλου, όπως το Klein Garten, που προσπαθεί απεγνωσμένα να μοιάζει με exclusive club και το Soho House, που είναι όντως πριβέ club, με 900 ευρώ συνδρομή. Μπορεί να παίζουν house, αλλά, ως τυπικοί μπουρζουάδες, είναι άσχετοι για το τι σημαίνει να φτιάχνεις house μουσική.

«Το underground; Δεν είναι ένα μέρος, είναι στάση ζωής», λέει ο DJ B-Drive. «Έχει να κάνει με το να βιώνεις τη μουσική. Είναι ένα πριβέ πάρτι, όπου όλοι είναι ευπρόσδεκτοι».

Για τους τακτικούς της σκηνής, δεν είναι απλώς DJ, αλλά και θεραπευτής. Είναι ένας θρύλος της techno στην Ανατολία. Παίζει από τότε που υπήρχαν κασέτες και CD και τον αποκαλούν «ο γκουρού του ρυθμού». Αν θέλεις να χορέψεις σαν είσαι μέσα σε ένα subwoofer, τότε πηγαίνεις στου B-Drive. Ένα μικροσκοπικό υπόγειο κάτω από ένα τουρκικό εστιατόριο που σκάφτηκε και ανακαινίστηκε με ένα ηχοσύστημα 24.000 watt, το Temple είναι ένας τόπος λατρείας του underground της Κωνσταντινούπολης.

«Χρειαζόμαστε τέτοια μέρη, για να είμαστε με ανθρώπους στο ίδιο μήκος κύματος», λέει ο Saïd. Κουρασμένος από χρόνια στην εξορία, η στάση του είναι ειλικρινής. «Δεν δίνω δεκάρα για την πολιτική, θέλω να ζήσω τη ζωή μου και είναι δικαίωμά μου. Θέλω μόνο ένα σκοτεινό μέρος με δυνατή μουσική, για να χορέψω και να νιώσω την ελευθερία που δεν έχω τη μέρα». Είναι κάτι σαν εμψυχωτικός λόγος, για να ξεκινήσει η βραδιά. Πιάνει τη φίλη του, την Batool, από το μπράτσο και ξεχύνονται στους δρόμους.

Παλιοί επαναστάτες, ο Saïd και η Batool γνωρίστηκαν σε ένα διαμέρισμα στη Δαμασκό, πολύ προτού ο πόλεμος αποκόψει τις ζωές από τα όνειρά τους. Μια εξόριστη με σκούρα μπλε μάτια από μια πόλη, που κάποτε ονομαζόταν πρωτεύουσα της συριακής επανάστασης, η Batool έφτασε στην Κωνσταντινούπολη το 2014 και βρήκε τη θέση της στο σκοτάδι του underground. Τελικά, αποφάσισε να δοκιμάσει να γίνει DJ, και πήρε το όνομα OM.EL BEAT.

Δεν θέλει να μιλάει για το παρελθόν και την πολιτική, αλλά οι ήχοι της πατρίδας της ακούγονται έντονοι στα live sets της – κάθε sample αντιπαραβάλλεται για να κάνει κάποιο statement, επιτίθεται ανελέητα στη νοσταλγία με ένα μεταπολεμικό εξπρεσιονισμό. Σε ένα κομμάτι, μαχητικά τζετ ακούγονται πάνω από έναν ηλεκτρονικό ρυθμό, ενώ ένα sample από το Full Metal Jacket επαναλαμβάνει «LEMME SEE YOUR WAR FACE» κι ύστερα μπαίνει ένα trap beat πάνω σε έναν ισλαμικό ψαλμό, που χρησιμοποιεί το Ισλαμικό Κράτος στα προπαγανδιστικά βίντεό του.

«Όταν βάζω έναν ψαλμό με ένα beat, για να χορέψει ο κόσμος, είναι σαν να λέω "άντε γαμηθείτε". Ίσως σε κάποιους αρέσει, ίσως κάποιος να θέλει να με σκοτώσει», λέει χαμογελώντας με μαύρα χείλια. Όταν δεν φτιάχνει beat, συνήθως είναι κάπου και ακούει. «Χρειάζομαι τη μουσική, επειδή, όταν χάνομαι μέσα της, δεν σκέφτομαι τίποτα άλλο στη ζωή μου», λέει η Batool. «Δεν με νοιάζει τι θέλει να ακούσει ο κόσμος. Απλώς βάζω στη μουσική μου ό,τι ακούω στο κεφάλι μου». Μέχρι στιγμής, ψαγμένος κόσμος έρχεται ξανά και ξανά.

Μια συνηθισμένη νύχτα γι' αυτήν την αντισυμβατική παρέα συνήθως ξεκινάει στο Pixie, ένα μπαρ μια σταλιά, χωρίς φώτα, μόνο τη λάμψη του μίκτη. Άνοιξε το 2008 και ήταν από τα πρώτα μαγαζιά στην Κωνσταντινούπολη που ήταν αφιερωμένα στην drum & bass, την electro και την acid house. Χρεώνοντας δέκα λίρες είσοδο (δύο ευρώ), το Pixie φιλοξενεί τοπικούς καλλιτέχνες που ενσαρκώνουν την ενότητα με το κοινό, η οποία ορίζει τη house: μουσική που σου λέει ποιοι είναι και γιατί κάνουν τη μουσική, όπως την κάνουν.

Στο φως του στενού που βγαίνουν για κάπνισμα, εμφανίζονται πολλοί δρόμοι που οδηγούν στο underground. «Είναι εξίσου πιθανό να πετύχω μια πλατινέ ξανθιά που το έχει σκάσει κρυφά από την Τεχεράνη, μια drag queen που μου χρωστάει ποτό και τον τύπο που δουλεύει στο μαγαζάκι που πουλάει κεμπάπ στη γειτονιά μου. «Οι underground άνθρωποι είναι οι καλύτεροι στην Τουρκία», λέει ο Anda, ένας Τούρκος επιχειρηματίας. «Απ' όπου κι αν προέρχονται, ξέρουν τι σημαίνει να ξεχνάς το σύστημα και να ζεις τη ζωή».

Το Pixie κλείνει γύρω στις δύο το πρωί, αλλά η παρέα έχει προσαρμοστεί στο ωράριο. Στο Ταρλάμπασι -μια εξαθλιωμένη περιοχή δίπλα στην Ιστικλάλ που υφίσταται gentrification- ένας μαγαζάτορας γεμίζει το σακίδιο του Saïd μπίρες. Επιτρέπεται να πίνεις στους δρόμους, αλλά είναι παράνομο τα μαγαζιά να πουλάνε αλκοόλ μετά τις 10 μ.μ. Πίσω από το ταμείο βρίσκεται ένα ραδιόφωνο που παίζει μια προσευχή, την οποία διαβάζει ο Πρόεδρος Erdoğan. «Το έχω να παίζει γι' αυτούς που έρχονται για τους ελέγχους. Αλλά εσείς είστε εντάξει παιδιά», γελάει ο υπάλληλος.

Αργότερα, βρισκόμαστε στο Glow, ένα βρόμικο τούβλινο κουτί όπου συχνά παίζουν τοπικοί βετεράνοι και διεθνείς DJs που γυρίζουν από περιοδεία στα παράλια: ο προορισμός του after. Η Κωνσταντινούπολη μπορεί να μην είναι Βερολίνο ή Παρίσι, αλλά η σφιχτή ηλεκτρονική σκηνή στην πρωτεύουσα τριών χαμένων αυτοκρατοριών δημιουργεί οργανικά έναν μοναδικό ήχο, που όμοιός του δεν υπάρχει.

Στο Temple, το μοναδικό μίγμα old-school techno με μεσανατολίτικους πειραματισμούς είναι η άποψη του B-Drive για τη house. «Προσπαθούμε να φτιάξουμε γούστα», λέει ο B-Drive. «Παίρνει χρόνο να εξελιχθεί ένα είδος, αλλά σιγά-σιγά η Κωνσταντινούπολη φτιάχνει τον δικό της ήχο».

Οι Nihad Alabsi και Philippe Zarif, του διδύμου Boshoco, συνδυάζουν στοιχεία από την πατρίδα τους, το Χαλέπι της Συρίας και φτιάχνουν techno και progressive house.

«Η ηλεκτρονική χορευτική μουσική ενώνει τους ανθρώπους, χωρίς να σβήνει τον πολιτισμό. Αφήνει χώρο για την ταυτότητά σου, ώστε να εξελιχθεί, ενώ είσαι μέρος μιας μεγαλύτερης κοινότητας, μαζί με τον υπόλοιπο κόσμο», λέει ο Philippe. «Προσπαθούμε να χρησιμοποιούμε όργανα, μελωδικές κλίμακες και να δανειζόμαστε ήχους από την αραβική μουσική - όλα αυτά τα βάζουμε στην deep house με τρόπο που δεν υπάρχει σ' αυτού του είδους τη μουσική».

«Έτσι προσευχόμαστε σήμερα», λέει ο Nihad.

Οι πρόσφατες συνεργασίες ανάμεσα στους Boshoco και την Anatolian Sessions δείχνουν την ποικιλία του ήχου της Κωνσταντινούπολης. Ένα συγκοπτόμενο beat πάνω από έναν ρυθμό 4/4, παραδοσιακές μελωδίες που ανυψώνονται προς το ελεύθερο tarab -μια μουσική σαν trance, δανεισμένη από την αραβική μουσική, που ελάχιστα βασίζεται στον ρυθμό και την κλίμακα- και ύστερα το beat που σε επαναφέρει στην πραγματικότητα. Μερικές ονομασίες αυτού του πειραματικού στυλ είναι «oriental soul house», «Arab trip-ho»p, «ethnic techno» ή «eastern deep house». Αλλά οι καλλιτέχνες δεν θέλουν να περιοριστούν σε ένα είδος.

«Ένας ανατολίτικος ήχος εμφανίζεται στο EDM σήμερα, δεν θα έλεγα ότι είναι καινούριο είδος, είναι περισσότερο τάση», λέει ο Viken Arman, Γάλλος παραγωγός με αμερικανικές ρίζες. Έχει παίξει παντού, από τα μεγάλα club του Βερολίνου και το Burning Man, μέχρι ένα ιδιωτικό σετ σε δάσος της Γαλλίας. «Νομίζω πως απλώς έτσι ακούγεται, όταν οι παραγωγοί από αυτό το μέρος του κόσμου ασχολούνται με την ηλεκτρονική μουσική».

Όποιος έχει βρεθεί σε αιγυπτιακό γάμο μπορεί να σου πει πως η μίξη Δύσης και Ανατολής δεν είναι κάτι καινούριο. Αυτό που είναι μοναδικό είναι ότι οι καλλιτέχνες σήμερα κάνουν ηλεκτρονική χορευτική μουσική από τις εμπειρίες τους και η μίξη ήχων φτάνει σε μερικά από τα μεγαλύτερα φεστιβάλ ηλεκτρονικής μουσικής του κόσμου. «Ακόμη είμαστε στην αρχή των δυνατοτήτων τού πόσα μπορούμε να μεταφέρουμε από την κληρονομιά μας –ανατολίτικες κλίμακες, ρυθμούς, microtuning-, ενώ διατηρούνται οι διεθνείς κανόνες της πίστας», λέει ο Viken.

Η μουσική σκηνή της Κωνσταντινούπολης μπορεί να είναι μικρή, απομονωμένη και πολιορκημένη, αλλά η πίεση έχει φέρει πρωτοτυπία. «Μπορεί προηγουμένως στη Συρία να μην υπήρχε πόλεμος, αλλά δεν μπορούσες να είσαι ανεξάρτητο άτομο», λέει η Batool.

«Υπάρχει λιγότερη ελευθερία εδώ για έναν καλλιτέχνη, απ' ό,τι στην Ευρώπη, επειδή είναι μικρότερη η σκηνή. Αλλά είναι καλή σκηνή, ίσως είναι παραγωγική, επειδή όλοι ξεμείναμε εδώ», λέει ο Nihad των Boschoco.

[VICE Video] Ο MC Yinka Θεωρεί ότι το Ραπ Προκαλεί Συναισθήματα που δεν Γνώριζες

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Η Τέχνη ήταν πάντα μια μορφή αντίστασης σε σκοτεινούς καιρούς και τόπους. Με μικρή ελπίδα να βελτιωθεί η πολιτική κατάσταση οπουδήποτε στον κόσμο στο άμεσο μέλλον, οι αντισυμβατικοί της Κωνσταντινούπολης θεωρούν ότι το underground είναι ένας χώρος για να ξεφύγουν από τα προβλήματά τους, αλλά και να εξελιχθούν και να τα ξεπεράσουν.

«Φυσικά, η τρομοκρατία μας επηρέασε πολύ, αλλά το underground θα είναι πάντα εδώ - στην Ιστικλάλ χτυπάει η καρδιά μας», διακηρύσσει ο B-Drive σε ένα πιστό πλήθος, που ξημερώθηκε καπνίζοντας τσιγάρα και σχεδιάζοντας μια βόλτα σε μια καντίνα.

«Όταν παραδέχτηκα ότι η συριακή επανάσταση απέτυχε πολιτικά, τότε συνειδητοποίησα ότι η προσωπική επανάσταση συνεχίζεται», λέει ο Saïd. «Καταλαβαίνω τι περνάνε οι Τούρκοι, είμαστε εδώ, για να γλιτώσουμε από το ίδιο πράγμα».

Η Batool τον διορθώνει. «Η μουσική δεν είναι διαφυγή. Είναι γιατρειά».

Ο Shawn Carrié γράφει και φωτογραφίζει στην Κωνσταντινούπολη. Μπορείς να τον βρεις στο Twitter.

Περισσότερα από το VICE

«Στα Εξάρχεια Ένιωσα σαν Ερωτευμένος Έφηβος»: Το Γράμμα Ενός 28χρονου Πρόσφυγα Προς την Ελλάδα

Αυτή Είναι η πιο Ωραία Πολυκατοικία της Αθήνας - με Διαφορά

Βασίλη Τσιάρτα, Καλύτερα να Κλωτσάς Παρά να Ποστάρεις