Η Άνοδος του Finstagram Δείχνει πως Όλοι Είμαστε Ψεύτικοι στο Internet

To άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο i-D.

Χθες βράδυ, ένας φίλος μού έστειλε ένα μήνυμα: «Πώς είσαι; Βλέπω τα finstas σου».

Ενώ το πραγματικό μου Instagram περιλαμβάνει μια σταθερή αισθητική πολύχρωμων φωτογραφιών, δικών μου και της ζωής μου στην πόλη, ο άλλος, «ψεύτικος» λογαριασμός μου –το finsta μου, εκ του fake Instagram- είναι μια συλλογή σκυθρωπών selfies, memes και ανανεώσεων που βλέπουν μόνο οι πιο στενοί μου φίλοι. Πάντα αλλάζει και απεικονίζει τα πάνω και τα κάτω της πραγματικής μου ζωής, σαν ένα ψηφιακό ημερολόγιο που συχνά ανανεώνεται – ενώ το πραγματικό μου Instagram είναι μια πολύ προσεγμένη παρουσίαση του πώς θέλω να είμαι.

Ποστάρω στον πραγματικό μου λογαριασμό μερικές φορές τον μήνα και στο finsta μου μερικές φορές τη μέρα (ή και κάθε ώρα). Σχεδόν όλοι οι φίλοι μου έχουν finstas και έχουν παρόμοιες συνήθειες αναρτήσεων. Αν σκρολάρω στον πραγματικό μου λογαριασμό βλέπω ένα συνονθύλευμα φαινομενικά τέλειων ζωών, ενώ οι ίδιοι φίλοι στο finsta τους θα ποστάρουν φωτογραφίες θλίψης.

Μιλώντας με ειδικούς των social media και παιδιά της Generation Z από τέσσερις ηπείρους και δώδεκα πόλεις, προσπάθησα να φτάσω στην καρδιά της ψηφιακής μας διχοτόμησης σε fake και πραγματική διαδικτυακή ταυτότητα.

Το περασμένο καλοκαίρι, σε μια μελέτη βρέθηκε ότι το Instagram ήταν το χειρότερο απ’ όλα τα social media για την ψυχική υγεία. Η εικονοκεντρική εφαρμογή συνδέθηκε με υψηλά επίπεδα άγχους και κατάθλιψης – και αυτή η μελέτη δεν εκπλήσσει κανέναν.

Ο Adam Alter, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και συγγραφέας του βιβλίου Irreversible: The Rise of Addictive Technology and the Business of Keeping Us Hooked, εξηγεί: «Οι άνθρωποι δείχνουν μόνο το καλύτερο 1% της ζωής τους στους άλλους και έτσι δίνουν την εντύπωση ότι ζουν καλύτερες ζωές και πιο συναρπαστικές απ’ ό,τι συμβαίνει στην πραγματικότητα. Αυτό δεν ισχύει στον ίδιο βαθμό για το Facebook, το Snapchat και το Twitter, που έχουν διαφορετικό σκοπό και περιλαμβάνουν πιο ευρύ περιεχόμενο».

Η Klyn, φοιτήτρια ψυχολογίας από το Σικάγο, συμφωνεί: «Αν κάποιος δει το finsta μου, δεν θα καταλάβει ότι έχω κατάθλιψη». Στο feed της υπάρχουν ηλιόλουστες επαγγελματικές φωτογραφίες και φωτογραφίες από πάρτι – δεν φαίνεται κάποιο σημάδι ψυχικής ασθένειας. Ελπίζει να προχωρήσουμε «προς μια κοινωνία όπου οι άνθρωποι θα νιώθουν άνετα να είναι ευάλωτοι», αλλά προς το παρόν η Klyn, όπως και πολλοί άλλοι, έχουν το finsta ως έναν online χώρο, όπου μπορούν να είναι ευάλωτοι.

Όμως, εκτός από μια πλατφόρμα για την αποδοχή του να είσαι ευάλωτος, οι finstas είναι και ένας τρόπος να απευθυνθείς ταυτόχρονα σε όλους τους στενούς σου φίλους. «Έχω τους φίλους μου από το Δημοτικό, τους φίλους μου απ’ όταν ζούσα στην Γκάνα, τους φίλουςμου από το Παρίσι», λέει η Nhyira, φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο Τζορτζτάουν. Με όλους αυτούς τους φίλους σε όλο τον κόσμο, η Nhyira μου είπε για τις πολιτισμικές διαφορές στον τρόπο που χρησιμοποιούμε το finsta: «Στην Αμερική, τα παιδιά χρησιμοποιούν το finsta για εκτόνωση και για να ποστάρουν γελοίες φωτογραφίες. Στην πατρίδα μου είναι μια πλατφόρμα, για να ανεβάζουν τις "ακατάλληλες" φωτογραφίες τους». Στην Άκκρα, που είναι η πρωτεύουσα της Γκάνας και ένα πολύ συντηρητικό μέρος, το finsta γίνεται χώρος αυτο-έκφρασης με τρόπο που δεν γίνεται σε έναν πραγματικό λογαρισμό. Η Sophia, από το Βιετνάμ, εξηγεί ότι «τα αμερικάνικα finstas είναι ξεκάθαρα αυτοαναφορικά και κουβαλάνε πολύ συναισθηματικό φορτίο, σε σχέση με των φίλων μου από αλλού, που είναι λιγότερο σοβαρά και μάλλον ποστάρουν περισσότερεςφωτογραφίες μεθυσμένοι».

VICE Video: Η «Μις Γυμνές Σέλφι» του Instagram

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Στο finsta μπορείς αναμφίβολα να είσαι όποιος θέλεις. Ο John, φωτογράφος από τη Νέα Υόρκη, έκανε outing στο finsta του. «Ήθελα να το ξέρουν μόνο οι στενοί μου φίλοι», λέει ανασηκώνοντας τους ώμους.

Στο μεταξύ, στις φοιτητικές αδελφότητες, που ορισμένες φορές θυμίζουν παραθρησκευτική οργάνωση, τα finstas μπορεί να είναι μια απαραίτητη ανακούφιση, καθώς τα κορίτσια ασκούν έντονη κριτική στους πραγματικούς λογαριασμούς Instagram – ή αλλιώς «rinsta» (real Instagram). «Το Instagram είναι πάρα πολύ σημαντικό», λέει η Sarah, από το Πανεπιστήμιο της Αριζόνα. «Βλέπεις τον αριθμό ακολούθων και κάνεις αυστηρές κρίσεις αμέσως. Είναι τα πάντα». Η Sarah παίζει το παιχνίδι χωρίς να ντρέπεται – μερικές φορές ντύνεται, για να βγάλει μια φωτογραφία και ύστερα βγάζει τα extensions της και επιστρέφει στο κρεβάτι. «Τα social media είναι μορφή τέχνης και μπορείς να ξεγελάσεις τους πάντες».

Μια άλλη φίλη μου, η Vienna, είναι κάποια που μπορείς να χαρακτηρίσεις ως influencer, με ένα rinsta 70 φορές μεγαλύτερο από το finsta της. Για εκείνη, εκτός από το να χρησιμοποιεί το finsta ως ημερολόγιο εικόνων, το χρησιμοποιεί ως έναν τρόπο να διαχωρίζει τον «εξωτερικό από τον συναισθηματικό εαυτό» της. Η Παριζιάνα φοιτήτρια καλών τεχνών, Viona, επίσης εκφράζει αυτό το συναίσθημα και λέει πώς τα online μηνύματα και το ψηφιακό φλερτ εντάσσονται σ’ αυτό: «Στο Instagram κρύβεις σωματικά χαρακτηριστικά και διαστάσεις του εαυτού σου – είναι αδύνατον να μην το κάνεις. Το να γνωρίζεις τους ανθρώπους από κοντά έχει γίνει η φαντασίωση της γενιάς μας».

Αφού άκουσα όλες αυτές τις οπτικές, αναρωτήθηκα σοβαρά αν θα ήταν καλύτερα για όλους μας να συνδυάζαμε τον εξωτερικό με τον συναισθηματικό εαυτό μας και να ξεμπερδεύαμε τελείως με τα finstas. Τι θα γινόταν, αν ήμασταν απλώς αληθινοί στους αληθινούς μας λογαριασμούς, διαρκώς;

Ρώτησα τη φίλη μου τη Lili από το Τορόντο γιατί χρησιμοποιεί τον αληθινό της λογαριασμό με τον τρόπο που οι περισσότεροι χρησιμοποιούν το finsta – ποστάρει τακτικά τα πάντα, από χρήση ναρκωτικών, μέχρι καταρρεύσεις και αϋπνίες. «Δεν θέλω ο βασικός μου λογαριασμός να είναι finsta», λέει. Κάνοντας την απλή, αλλά και ταυτόχρονα σύνθετη επιλογή να μην φιλτράρει την εικόνα της στο ίντερνετ, δεν τυραννιέται από το άγχος των social media. «Πολλοί followers μου λένε ότι ταυτίζονταν, επειδή περνάμε τα ίδια. Τα finstas είναι σίγουρα μηχανισμός αντιμετώπισης καταστάσεων και δεν ξέρω αν είναι υγιής. Οι περισσότεροι τέτοιοι μηχανισμοί δεν είναι».

Άρα, να είμαστε όλοι σαν τη Lili; Μήπως διαμορφώνοντας τόσο πολύ τις διαδικτυακές ταυτότητές μας, χάνουμε τον έλεγχο της πραγματικής μας ταυτότητας; Μήπως γινόμαστε ψηφιακά brands και όχι πολυδιάσταστοι άνθρωποι;

Ίσως ένας τρόπος να απαλλαγούμε από αυτά τα διλήμματα είναι να σβήσουμε μαζικά τα finstas μας. Ίσως αν το κάναμε, να ενισχύαμε συλλογικά την επίγνωση για την ψυχική υγεία (ένα θέμα που το Instagram πράγματι αναγνωρίζει και με το οποίο σκοπεύει να ασχοληθεί). Ίσως η σχέση με τον εαυτό μας και τους άλλους να γινόταν πιο δυνατή. Δεν μπορούμε να δείξουμε πραγματικά τη στενοχώρια ή τον πόνο μας ή την αγάπη μας μέσα από πίξελ σε μια οθόνη. Δεν μπορούμε να ξέρουμε πόσο πήρε σε κάποιον να γράψει μια εξομολογητική λεζάντα ή πόση ώρα πέρασε κάποιος βάζοντας φίλτρα σε μια selife. Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν κάποιος παραποιεί την εικόνα του ή αν έχει συναίσθηση ότι το κάνει. Ποτέ δεν θα μπορέσουμε να επιβεβαιώσουμε, αν κάποιος λέει ψέματα στο Ίντερνετ.

Τα social media είναι πράγματι μια μορφή τέχνης – και εν έτει 2018, είτε μας αρέσει είτε όχι, έχουμε γίνει όλοι καλλιτέχνες.

Περισσότερα από το VICE

Τα Καλύτερα Video Games που Περιμένουμε Μέσα στο 2018

Tέχνη που Εξερευνά την Ομορφιά και την Κοινοτοπία της Περιόδου

Αλήθεια, τι Προκαλεί Περισσότερο Έναν Φασίστα;