Για να Μην Υπάρξει Άλλη Έλενα

Ήθελε, λένε, να γίνει κοινωνική λειτουργός. Μήπως και προστατεύσει κι άλλα παιδιά κάποτε. Ήθελε να σταθεί στο δικαστήριο και να μιλήσει, για να μη ζήσει κάποιος άλλος όσα εκείνη. Ήθελε λένε να ζήσει. Αλλά όλοι αποφάσισαν πως καλό είναι να το βουλώσει, να εξαφανιστεί, να καταστραφεί, να σταματήσει να αναπνέει. Η ιστορία του κοριτσιού από την Κύπρο μπορεί να ξεκίνησε κιόλας από τη γέννησή της, αλλά δεν τελείωσε ακόμη - και στην πραγματικότητα δεν θα τελειώσει ποτέ εάν δεν εξασφαλίσουμε πως κανένα παιδί δεν θα μένει απροστάτευτο στα χέρια ανθρώπων, που το μόνο μέλημά τους, είναι να το κακοποιήσουν.

Η ιστορία της Έλενας είναι πλέον για όλους γνωστή. Είχε δοθεί σε ανάδοχη οικογένεια στην ηλικία των τεσσάρων ετών, όταν οι κρατικές υπηρεσίες της Κύπρου αποφάσισαν πως πρέπει να απομακρυνθεί από τη μητέρα της. Έτσι, στα τέσερά της μόλις χρόνια δόθηκε σε ανάδοχη οικογένεια -οικογένεια που αποτελείτο από έναν ιερέα και τη σύζυγό του- στην περιοχή των Εργατών. Η ίδια κακοποιούνταν σεξουαλικά από τον θετό της πατέρα, ενώ η σύζυγός του την ξυλοκοπούσε τακτικά και της ασκούσε πέρα από τη σωματική, λεκτική και ψυχολογική βία.

Όταν έφτασε στην ηλικία των δέκα ετών, κατήγγειλε τα όσα βίωνε στις κρατικές υπηρεσίες και στο Γραφείο Ευημερίας μέσω του σχολείου της. Δεν την πίστεψε κανείς ή ακόμη και αν την πίστεψαν, δεν έδωσαν καμιά σημασία. Οι κρατικοί λειτουργοί που αποφάσιζαν για την τύχη της, απλώς δεν μπήκαν στον κόπο να ψάξουν τις καταγγελίες του παιδιού, ενώ ο φάκελός της, όπως λένε, «χάθηκε». Παρέμεινε στην ανάδοχη οικογένεια. Συνέχισε να κακοποιείται σεξουαλικά από τον θετό της πατέρα και -σωματικά, αλλά και λεκτικά- από τη σύζυγό του. Υπέμενε το μαρτύριο, μέχρι η μητέρα της να την πάρει από εκείνο το σπίτι, έναν χρόνο αργότερα.

Όταν ενηλικιώθηκε, με τη βοήθεια της ψυχολόγου της, αποφάσισε να προσπαθήσει ξανά να τιμωρηθούν όσοι ευθύνονταν για τα βαθιά ψυχικά της τραύματα. Η ειδικός που την παρακολουθούσε την προέτρεψε να μιλήσει, να καταγγείλει το περιστατικό, έτσι ώστε να οδηγηθεί ο ιερέας και η σύζυγός του ενώπιον του δικαστηρίου για να προστατεύσει κι άλλα παιδιά, αφού ο ίδιος συνέχισε να φιλοξενεί ανήλικες σαν ανάδοχος γονέας. Βάσει μιας απαρχαιωμένης νομοθεσίας της Κύπρου που δεν είχε προλάβει ακόμη να αλλάξει, ο κληρικός καταδικάστηκε σε 18 μήνες φυλάκισης μόνο, ενώ η απεμπλοκή της πρεσβυτέρας συζύγου του ήρθε αναίμακτα, αφού δεν καταδικάστηκε ποτέ για την κακοποίηση που της ασκούσε.

Η Έλενα προσπάθησε να έχει ζωή. Κατά τη διάρκεια του δικαστηρίου δεν επέτρεψε η φωτογραφία της να βγει προς τα έξω, δεν θέλησε να τραβήξει τα βλέμματα. Ήλπιζε μονάχα σε μια λυτρωτική -για την ίδια- καταδίκη, ώστε να πάρει κουράγιο και να συνεχίσει τη ζωή της. Σήμερα, μετά τον θάνατο της, η Εκκλησία και ο Μητροπολίτης Ταμασσού και Ορεινής, Ησαΐας, προσπαθώντας να αποποιηθούν κάθε ευθύνη, διαλαλούν πως ο ιερέας μετά την αποφυλάκισή του απομονώθηκε. Όπως μαρτυρούν οι εικόνες που ο ίδιος ο θύτης είχε ανεβάσει στον προσωπικό του λογαριασμό στα κοινωνικά δίκτυα, συνέχισε να λειτουργεί και να έχει επαφή με παιδιά. Και πώς να μην έχει αφού η Ιερά Σύνοδος αποφάσισε πως είναι αθώος βασιζόμενη στους δικούς της «ιερούς» νόμους.

Στις 25 Ιουνίου του 2015, μετά την αποφυλάκιση του κληρικού, η Ιερά Σύνοδος συνεδρίασε έτσι ώστε να αποφασίσει την τύχη του. Από την ανάγνωση των πρακτικών εκείνης της συνεδρίασης, προέκυψε ότι ακόμη και αν ο θύτης είχε καταδικαστεί από τα πολιτικά δικαστήρια, για την Εκκλησία δεν έτρεχε τίποτα. Έτσι δεν προχώρησαν στην καθαίρεση του. Ο Μητροπολίτης Ταμασού Ησαΐας και άλλα πέντε μέλη της Ιεράς Συνόδου συνέτειναν στην απαλλαγή του ανθρώπου αυτού, ενώ μεταξύ άλλων στη συνεδρίαση αναφέρθηκε πως «Ο Μητροπολίτης Ταμασού εισηγείται όπως η Σύνοδος, επιδεικνύουσα την επιείκειαν αυτής, αποκαταστήσει, κατ’ οικονομίαν, τον ιερέα, ο ίδιος δε εις τοιαύτην περίπτωσιν θα καλέσει τον π. Στυλιανό Σάββα εις μετάνοιαν. “Έχει αρκετά ταλαιπωρηθεί”, λέγει ο Μητροπολίτης Ταμασού, “τόσον ό ίδιος όσον και η οικογένειά του. Εξάλλου το δικαστήριον απαίτησεν όπως αυτός μη εργάζεται σε χώρους που απασχολούνται ανήλικοι”, θα τοποθέτησει αυτόν ως εφημέριον εις το παρά την κοινότητα Μαλούντας κείμενον Ιερόν Ησυχαστήριον του Αγ. Μάρκου τού Ευγενικού. Ο εν λόγω κληρικός θα καλύπτει παραλλήλως και τας λειτουργικάς ανάγκας προσκυνηματικού ναού παρά την κοινότητα Φικάρδου. Η προτεινομένη λύσις θα συμβάλει πρώτον εις την συνέχισιν της οικονομικής στηρίξεως του εν λόγω κληρικού, δεύτερον εις την οριστικήν επίλυσιν του δημιουργηθεντός εκ της αναχώρησης ως και της επιστροφής αυτού εις την κοινότητα προβλήματος και τρίτον θα απαλλάξει τον μητροπολίτην της φροντίδος της συνεχούς εκ περιτροπής αποστολής ιερέως προς κάλυψιν των αναγκών του εν λόγω ναού».

VICE Video: Τροφή, ο Χειρότερος Εχθρός μου

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Άλλο ένα σημείο των πρακτικών τονίζεται πως «το παράπτωμα διά το όποιον κατηγορείται ο π. Στυλιανός Σάββα δεν είναι ούτε μοιχεία, ούτε πορνεία, αλλά “συγκυλισμός” (δηλαδή η σωματική επαφή χωρίς συνουσία) και θα πρέπει να εξετάσωμεν τι οι ιεροί κανόνες διαλαμβάνωσιν εις την περίπτωσιν ταύτην». Όπως αποκάλυψε με δημοσίευμά της η κυπριακή εφημερίδα Φιλελεύθερος, τα πρακτικά ανέφεραν χαρακτηριστικά πως: «Ο Μητροπολίτης Λεμεσού, λαβών τον λόγον, λέγει, ότι όταν εις μίαν υπόθεσιν δεν υπάρχωσι δύο ή τρεις μάρτυρες, τότε η υπόθεσις θεωρείται ως μη υπάρχουσα. Εφ όσον, λέγει η Ανακριτική Επιτροπή περατώσασα το έργον αυτής κατέληξεν εις το συμπέρασμα ότι ουδέν αξιόποινον έπραξεν ο π. Στυλιανός Σάββα, τότε θα πρέπει να αποδεχθώμεν την γνώμην του οικείου επισκόπου, αντί, να αναμένωμεν την τυχόν προσφυγήν του ως άνω καταδικασθεντός κληρικού εις τριτοβάθμιον δικαστήριον».

Σε άλλο σημείο των πρακτικών της συνεδρίασης υπογραμμίζεται πως αποφασίστηκε ομόφωνα δεν υπάρχει κανένας λόγος παραπομπής του ιερέα σύμφωνα με την επιτροπή που αποτελούνταν από Μητροπολίτες: «Ο Μητροπολίτης Κιτίου και πρόεδρος της Ανακριτικής Επιτροπής καταθέτει, ενώπιον της Ιεράς Συνόδου, πόρισμα αυτής, διά τού οποίου ενημερώνει τα μέλη της Ιεράς Συνόδου περί της υποθέσεως του ιερέως Στυλιανού Σάββα εξ Εργατών. Ως αναγράφεται εν αυτώ, η “Επιτροπή, μελετήσασα τον φάκελον των ανακρίσεων και ακούσασα τον ανακριτήν, απεφάνθη ομοφώνως ότι δεν υφίστανται αποχρώσες ενδείξεις διά την άσκησιν διώξεως και παραπομπής τού εν λόγω ιερέως ενώπιον τού Συνοδικού Δικαστηρίου διά την υπόθεσιν αυτού μετά της κ. Ε.Φ., συμφώνως και τού άρθρου 15, παράγρ. 3, κεφ. Ποινικής Δικονομίας, τού Καταστατικού Χάρτου της Εκκλησίας της Κύπρου. Τα πόρισμα και οι φάκελοι των ανακρίσεων κατετέθησαν υπό τού προέδρου της Ανακριτικής Επιτροπής και ευρίσκονται εν τω αρχείω του Γραφείου της Ιεράς Συνόδου».

Αντίθετα με την επιτροπή της Ιεράς Συνόδου που αξιολογούσε την υπόθεση, ο ψυχίατρος που ορίστηκε από την Ιερά Σύνοδο, για να αξιολογήσει την κατάσταση ήταν κατηγορηματικός στην έκθεσή του: «Αναφορικά με τη διάγνωση της Έλενας Φραντζή ως "πολύ-θυματοποιημένου" παιδιού, μάλλον δεν χωρά αμφιβολία στο βαθμό που πολλαπλές εμπειρίες θυματοποίησης της κατά τη διάρκεια της παιδικής της ηλικίας μπορεί να εντοπιστούν και να διασταυρωθούν από πολλαπλές πηγές ένθεν κακείθεν των εμπλεκομένων. Υπό αυτήν την έννοια, μπορεί να υποστηριχθεί με βεβαιότητα ότι το οργανωμένο κοινωνικό σύνολο απέτυχε εμφανώς να παράσχει προστασία σε ένα ανήλικο που είχε την απόλυτη ανάγκη. Δυστυχώς, μέσα σε αυτές τις προσπάθειες παροχής προστασίας που εμφανώς απέτυχαν εξ αποτελέσματος μπορεί να ενταχθεί και η τοποθέτηση της με το θεσμό της αναδοχής στην οικογένεια του πατρός( αναφέρεται το όνομα του ιερέα) χωρίς ωστόσο να είναι ούτε η μόνη τέτοια (αποτυχημένη προσπάθεια) ούτε να μπορεί να καταλογισθεί εκ πρώτης κάποια εμφανής ή συνειδητή πρόθεση προς τούτο», ανέφερε η έκθεση Ιατρικής Πραγματογνωμοσύνης που παραδόθηκε στην Ιερά Σύνοδο.

Ο ψυχίατρος δε, επισημαίνει πως ενώ η Έλενα συνεργάστηκε πλήρως στην εξέταση, ο ιερέας αρνήθηκε μέχρι και να τον συναντήσει. «Συνοψίζοντας συμπερασματικά, η αφήγηση της κ. Φραντζή και η εξέταση των λοιπών στοιχείων φαίνεται να πείθουν αναφορικά με τη σωματική και ενίοτε σοβαρή κακοποίησή της, την ψυχολογική κακοποίηση και την παραμέληση της κατά την διαμονή της στην οικία του πρεσβυτέρου… Είναι προφανές πως ο εν λόγω ιερέας προδήλως και εκ του αποτελέσματος απέτυχε να προστατεύσει την ανήλικη τότε κ. Φραντζή που η Πολιτεία του είχε εμπιστευτεί για αυτόν ακριβώς το λόγο. Αναφορικά, δε, με τις κατηγορίες της σεξουαλικής παραβίασης της κ. Φραντζή από τον ιερέα, κατά την από πλευράς μας εξέταση αναβρέθησαν πλείστα στοιχεία που αποτελούν ενδείξεις του αληθούς χαρακτήρα των καταγγελιών», θα αναφέρει ο Ψυχίατρος-Πραγματογνώμονας στους Μητροπολίτες. Παρόλα αυτά το ιερατείο αθώωσε τον κληρικό, του επέτρεψε να συνεχίσει να λειτουργεί και να βρίσκεται κοντά σε παιδιά.

Κατά τη διάρκεια της δικαστικής διαμάχης και όσο το κορίτσι αυτό, μόνο, ευάλωτο και αβοήθητο επιζητούσε δικαίωση, η τοπική κοινωνία μαζευόταν έξω από το δικαστήριο και την αποδοκίμαζε, της πετούσε πράγματα, την ανάγκαζε για άλλη μια φορά να ψάξει για θάρρος μέσα της ώστε να καταφέρει να βγει απ' αυτό αλώβητη. Είναι εντυπωσιακό ότι στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης είχε δημιουργηθεί μέχρι και σελίδα συμπαράστασης στον ιερέα -και μάλιστα λειτουργεί ακόμη-, ενώ οι υποστηρικτές του δεν δίσταζαν να τη βρίζουν χρησιμοποιώντας τις χυδαιότερες εκφράσεις που θα μπορούσε κάποιος να σκεφτεί.

Γιατί; Επειδή τόλμησε να μιλήσει, να σπάσει την ομερτά εκείνη που είναι μάστιγα κάθε μικροκοινωνίας, η οποία σκανδαλωδώς πλέον επιχειρεί να θάψει τα κακώς κείμενα της για να μην εκτεθεί. Αυτή η αγέλη που τελικά λειτουργεί με τους δικούς της νόμους, είναι ακόμη πιο επικίνδυνη από τον ιερέα και κρύβει πιο ζοφερά στοιχεία κι από την προσπάθεια συγκάληψης της ίδιας της εκκλησίας. Η κοινωνία αυτή που αποτελείται από καθώς πρέπει οικογενειάρχες, με χριστά ήθη και ανίκητα είδωλα, είναι κι αυτή ηθικός αυτουργός που δεν πρόκειται να πληρώσει όμως ποτέ.

Οι υποστηρικτές του ιερέα, που μάλιστα ήταν πολλοί, δεν θέλησαν να δεχτούν πως υπάρχει το ενδεχόμενο αυτό το παιδί να λέει την αλήθεια του. Ούτε σκέφτηκαν πως ένας ιερέας δεν μπορεί να έχει το ακαταλόγιστο και να χαίρει κάποιας ιδιαίτερης προστασίας επειδή απλά και μόνο φοράει ένα ράσο. Κι αν η ανυπαρξία κανόνων από το κράτος οδηγεί σε καταστάσεις που θυμίζουν προηγούμενους αιώνες, τι θα πρέπει να πει κάποιος για το ποίμνιο που προκειμένου να μην απομυθοποιήσει τα ιερά και τα όσια άφησε ένα ανήλικο στην τύχη του; Η πιο τρομακτική πτυχή αυτής της υπόθεσης είναι πως κάποιοι προκειμένου να κάνουν ήρεμοι το σταυρό τους το βράδυ, άφησαν ένα παιδί εν γνώσει τους να κακοποιείται.

Δεν ήταν «λάθη», ούτε και αστοχίες, ούτε μεμονωμένα περιστατικά όπως θα ήθελαν όλοι να πιστεύουν. Δεν είναι το μόνο περιστατικό. Δεν είναι η πρώτη φορά. Και αν δεν λάβουμε τα μέτρα μας, δεν θα είναι η τελευταία. Η αλυσίδα της σιωπής που έγινε θηλιά στο λαιμό ένας τραυματισμένου ανθρώπου μόλις στα 29 του χρόνια, κυριαρχεί ποιος ξέρει σε πόσες περιοχές κρατώντας σε ομηρεία ανυπολόγιστα στον αριθμό παιδιά. Αυτή η αλυσίδα αποτελείται από κρατικούς λειτουργούς που δεν έδωσαν σημασία, από ευυπόληπτους πολίτες που κατηγόρησαν την ίδια για τα όσα βίωσε, από ιερείς που δεν διέκριναν κανένα αμάρτημα. Υπάρχουν τόσοι κρίκοι και αν ένας απ' αυτούς να είχε σπάσει ίσως και να ήταν ζωντανή, να διεκδικήσει μια ζωή και μια δικαίωση που λυσσαλέα της στέρησαν. Τουλάχιστον ας γίνει κάτι τώρα, να σπάσουν αυτές οι αλυσίδες, να μην υπάρχει πια αυτή η σιωπή όταν υπάρχουν Έλενες.

Περισσότερα από το VICE

Έλληνες Πρώην Emo Θυμούνται τις Εποχές που Άραζαν στα Σκαλάκια του Συντάγματος

Φραπέ, Che Guevara και Εφοριακοί: Φωτογραφίες που Περιγράφουν την Αναμονή στα Δημόσια Κτίρια

Ένας Χρήσιμος Οδηγός για το Ποια Συμπληρώματα Διατροφής Λειτουργούν Τελικά