Μια Μέρα με τους «Φτωχοδιάβολους της Ανακύκλωσης» στη Θεσσαλονίκη

Οδηγούν τα καρότσια τους με ευελιξία… πιλότου, άλλοτε μέσα στους ποδηλατόδρομους, άλλοτε κινούμενοι στις διαβάσεις, πολλές φορές πάνω στα πεζοδρόμια και περισσότερες μέσα στους δρόμους. Είτε είναι καρότσια σούπερ μάρκετ, είτε παιδικά πάνω στα οποία έχει τοποθετηθεί μία παλιά λεκάνη μπάνιου από πολυεστέρα ή μια χαρτόκουτα τυλιγμένη με λάστιχα για να είναι σταθερή. Μπορεί να είναι καρότσια αυτοσχέδια με νοβοπάν που φτάνουν το μέγεθος ενός τρίκυκλου και στη βάση έχουν καρφωθεί ρόδες. Όλα τους πάντως είναι γεμάτα μέχρι τον… Θεό σε σημείο που οι οδηγοί τους να βλέπουν μπροστά, για να τα οδηγήσουν, μέσα από τα κενά που αφήνουν τα στοιβαγμένα ανακυκλώσιμα.

Πρόκειται για τους φτωχοδιάβολους των σκουπιδιών, αυτούς που μοχθούν νύχτα και μέρα να μαζέψουν λίγα κιλά χαρτιά - και αν βρουν μέταλλα επειδή κοστίζουν πιο ακριβά. «Σκατά βγάζω, 10-12 ευρώ την ημέρα βαριά-βαριά, μέχρι το ’90 ήταν καλά εδώ, τώρα τρέχω να ταΐσω τα εγγόνια, τα παιδιά μου ευτυχώς τα μεγάλωσα». Ο Μιχάλης, ένας 61χρονος ασπρομάλλης, είναι ομογενής, πόντιος και αυτό διακρίνεται από την προφορά του. Σπρώχνει με δυσκολία το μεταλλικό καρότσι του που είναι γεμάτο με μαύρες πλαστικές σακούλες στις οποίες έχει βάλει χαρτιά και χαρτόνια. Είναι το πρώτο που ετοιμάζεται να παραδώσει στη μάντρα ανακυκλώσιμων, μία από τις πολλές που έχουν ανοίξει στα Ξυλάδικα, πίσω από το Βαρδάρι, στη Θεσσαλονίκη.

«Μέχρι τρία την ημέρα μαζεύω, παραπάνω δεν γίνεται, δεν μου φτάνει ο χρόνος», λέει κοφτά χωρίς να έχει πολύ όρεξη να μιλήσει. Ασχολείται με τη συγκέντρωση ανακυκλώσιμων από κάδους σκουπιδιών και καταστήματα τα τελευταία τέσσερα χρόνια. «Έχει γεμίσει και αυτή η δουλειά με διάφορους. Ποιος να πρωτοπρολάβει να μαζέψει», διερωτάται και γρήγορα τρέχει στην πλάστιγγα, τη ζυγαριά όπου ξεφορτώνει τα ανακυκλώσιμα, ζυγίζονται και πληρώνεται. Τέσσερα λεπτά το χαρτί. Ο Μιχάλης καθημερινά τρέχει να βρει χαρτιά. Να προλάβει τα καταστήματα που πέταξαν τα χαρτόνια και δεν τα πήραν άλλοι, να γεμίσει το καρότσι του και να βγάλει το μεροκάματο των 12 ευρώ. Βαριά - βαριά.

Λίγα μέτρα πιο μακριά ο 67χρονος Γιάννης Μαγδαλιαννίδης, πόντιος και αυτός, ομογενής από τη Γεωργία, με αργές κινήσεις ξεκινάει τη δουλειά. «Μέχρι τις 11 δουλεύω, κάνει ζέστη αυτή την περίοδο, δεν αντέχω άλλο», λέει και ανάβει τσιγάρο, έτοιμος να ξεδιπλώσει την ιστορία της ζωής του. «Εγώ δούλευα σε ξενοδοχεία στην Κρήτη», αναφέρει περήφανα σαν να θέλει να δείξει ότι είναι ικανός και για «καλή» δουλειά και πως η ενασχόλησή του με τη συγκέντρωση ανακυκλώσιμων είναι κάτι παροδικό στο οποίο τον έριξε η κρίση. «Η οικογένεια είναι στην Ουκρανία, δεν δίνουν ταυτότητα στην κόρη μου, εγώ έχω, εκείνη γεννήθηκε εδώ και δεν δίνουν ταυτότητα, έφυγε», καταθέτει και το παράπονό του.

Ξεκλειδώνει το καρότσι του, είναι απ’ αυτά που χρησιμοποιούνται στα αεροδρόμια για τη μεταφορά των αποσκευών και είναι άγνωστο πώς έφτασε στο Βαρδάρι. Η πιάτσα του είναι απέναντι από τον σιδηροδρομικό σταθμό στα κάγκελα ενός υπαίθριου πάρκινγκ αυτοκινήτων και δίπλα στην περίφραξη μιας εταιρίας κούριερ. Όλη τη νύχτα ήταν εκεί γεμάτο με μέταλλα. «Το σίδερο κάνει 10 λεπτά το κιλό, το αλουμίνιο 40, αλλά πού να βρεις αλουμίνιο, ο χαλκός είναι ακριβός αλλά δεν έχει», παραθέτει τον τιμοκατάλογο των ανακυκλώσιμων μετάλλων.

VICE Video: Οι «Θεοί» του Ολύμπου

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Ο Γιάννης έχει δύο καρότσια, ένα με μέταλλα και ένα μικρότερο γεμάτα με χαρτιά. Δεν ξέρουμε με ποιόν τρόπο θα τα μεταφέρει ταυτόχρονα μέχρι τη μάντρα, ούτε μας λέει πώς έμειναν όλη τη νύχτα εκεί χωρίς κάποιος να τα κλέψει. Τα καρότσια ήταν δεμένα με αλυσίδες και κλειδαριές. «Μου έχουν κλέψει έξι μέχρι τώρα», λέει αλήθεια και αυτό φαίνεται αφού όλο το πεζοδρόμιο της οδού Μοναστηρίου είναι γεμάτο από διπλοκλειδωμένα καρότσια στις κολώνες. Το πιθανότερο είναι να κοιμήθηκε εκεί για να φυλάξει την πραμάτεια του, αν και ο ίδιος στην αρχή είπε ότι ήταν εκεί τη νύχτα και μετά πως τον φιλοξένησε ο αδερφός του. Μπέρδεμα.

Κάποιοι κάνουν πιο επαγγελματική δουλειά, βγάζουν όμως μάλλον τα ίδια. Ο Παναγιώτης είναι 63 χρόνων και δουλεύει με το ΙΧ του. Είναι ένα μικρό άσπρο αυτοκίνητο γύρω στα 1.100 κυβικά, το τιμόνι του έχει φθαρεί και το έχει τυλίξει με κίτρινα χαρτιά που έχει δέσει με ζελατίνα. Με δυσκολία κάθεται στη θέση του οδηγού και με ακόμη μεγαλύτερη ανάβει τσιγάρο και καπνίζει ενώ οδηγεί. Το αυτοκίνητο είναι γεμάτο στις θέσεις των επιβατών με χαρτιά που συγκέντρωσε απ’ όπου βρήκε, ενώ από πάνω, στην οροφή, έχει δέσει κομμάτια από παλιά αυτοκίνητα. Μέταλλα, πλαστικά, όλα πωλούνται στη μάντρα.

Σταματάει να μας μιλήσει πίσω από την οδό Γιαννιτσών, φορώντας μία τραγιάσκα παρά τη ζέστη. «Πόσα να βγάλω, τώρα με τους Πακιστανούς τίποτε, 5-6 ευρώ την ημέρα». Ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος. Πρώτα ήταν οι Βούλγαροι οι οποίοι εξακολουθούν ν΄ασχολούνται κυρίως με αυτό, πιο επαγγελματικά ασχολούνταν οι ομογενείς που είχαν επίκεντρο το Βαρδάρι και τα καταστήματά του και πιο πάνω, εντελώς επαγγελματίες, είναι οι ρομά. Αυτοί γυρνούν στις γειτονιές και παίρνουν μεγάλες συσκευές και έπιπλα, δεν ασχολούνται με τα σκουπίδια.

Πίσω στα Ξυλάδικα, οι μάντρες ανακυκλώσιμων είναι ολόκληρα… γήπεδα με διάφορα σκουπίδια. Κυρίως χαρτιά μέσα σε τεράστια άσπρα τσουβάλια για να σηκώνονται από τα γερανοφόρα, μέταλλα όλων των ειδών διασκορπισμένα σε κάθε γωνιά, μέχρι και αυτοκίνητα παλιά και τρακαρισμένα που μεταφέρονται εκεί να γίνουν κομμάτι – κομμάτι μέταλλο και να πουληθούν σε μεγάλα εργοστάσια ανακύκλωσης. Μέσα στο χάος των σκουπιδιών βλέπεις κρυμμένες γυναίκες κάτω από μία ομπρέλα να κάνουν διαχωρισμό στα χαρτιά. Άσπρα και πολύχρωμα που έχουν διαφορετική τιμή. Η μάντρα έχει επεκταθεί από την αρχική της έκταση και τα ανακυκλώσιμα έχουν γεμίσει τις παλιές εγκαταστάσεις μίας μεταφορικής εταιρίας. Κάτω από ένα σκελετό από μπετόν που έχει σκεπή μόνο στο ένα κομμάτι του.

Κάποτε η ασφάλεια Θεσσαλονίκης είχε κάνει έφοδο σε τέτοιες μάντρες που είχαν ξεφυτρώσει στα πρώτα χρόνια της κρίσης, όταν οι εξαγωγές ανακυκλώσιμων από το λιμάνι είχαν εκτιναχθεί. Σε κάποιες επιβλήθηκαν πρόστιμα, άλλες έκλεισαν και σήμερα αρκετές λειτουργούν κανονικά.

Εκεί οι φτωχοδιάβολοι με τα καρότσια τους διαδέχονται ο ένας τον άλλον. Φτάνουν, ζυγίζουν τα χαρτιά και τα μέταλλα, εισπράττουν το αντίτιμο και συνεχίζουν. Και ξανά το ίδιο. Όσο αντέχουν. Και δεν είναι μόνον όσοι δουλεύουν γυρνώντας μέσα στους δρόμους της πόλης σπρώχνοντας τα καρότσια, μαλώνοντας με τους οδηγούς που διαμαρτύρονται επειδή τους κόβουν τον δρόμο ή τους καθυστερούν, αγκομαχώντας να βρουν ένα κομμάτι χαρτόνι, ή κουτάκια αναψυκτικά που είναι αλουμινίου και κοστίζουν περισσότερο, όμως δεν βρίσκονται τόσο εύκολα, ούτε έχουν τόσο βάρος. Είναι και οι υπόλοιποι, που μαζεύουν μέρες τα ανακυκλώσιμα στα σπίτια τους και αντί να τα πετάξουν στον μπλε κάδο της ανακύκλωσης, έχουν γεμίσει το πορτ παγκάζ του αυτοκινήτου με πλαστικά μπουκάλια και χαρτιά. Ένας ηλικιωμένος, από τους λεγόμενους «καθώς πρέπει» χωρίς να έχει λερωμένα ρούχα και με ένα καθαρό και δεκαετίας αυτοκίνητο, είναι μπροστά στη ζυγαριά της μάντρας. «Θα βγάλω κανά τάλιρο, κάτι είναι κι αυτό από το να μην πάρω τίποτε, η σύνταξη δεν φτάνει».

Περισσότερα από το VICE

Γιατί Έχουμε Σμήνη Παπαγάλων στην Ελλάδα;

Γιατί Είναι Σημαντική Αυτή η Φάση στη Δίκη της Χρυσής Αυγής

Τραγικές Συμπτώσεις που Οδήγησαν σε Κινηματογραφικούς Θανάτους στην Ελλάδα