Η Πραγματικότητα Πίσω από την «Νέα Σχολή» της Ελληνικής Rap

Κάνε ενα πείραμα: Πήγαινε μια βόλτα έξω από οποιοδήποτε σχολείο. Θα ακούσεις σίγουρα trap. Τα παιδιά, ακούνε από τα κινητά τους σαν να μην υπάρχει αύριο. Κάθε νέο τραγούδι του Snik ή του Light μπαίνει σε χρόνο μηδέν στα trending του YouTube - και αυτό δεν συμβαίνει μόνο έξω από τα ελληνικά σχολεία. Τον προηγούμενο Ιούλιο, το Forbes ανακοίνωνε πως το hip hop, με την ευρύτερη έννοια του όρου, εκθρόνισε το rock από την καρέκλα του δημοφιλέστερου είδους μουσικής στην Αμερική και ίσως και να γίνει το ίδιο και στην Ελλάδα στο μέλλον, με αντίπαλο στα μέρη μας την λαϊκή μουσική. Είναι τα πράγματα έτσι ή μήπως βλέπουμε μια πλασματική εικόνα; Έχει έρθει το trap για να μείνει ή σε λίγα χρόνια θα ακούγεται όπως το «Sandstorm» του Darude -κομματάρα παρεμπιπτόντως- σήμερα; Ας το δούμε λίγο σφαιρικά.

Αρχικά, τι είναι το trap; Ο τρόπος που ορίζει κανείς το εν λόγω ιδίωμα μπορεί να διαφέρει, ωστόσο τεχνικά μιλάμε για rap -και EDM- μουσική με διαφορετικό στήσιμο στα beat. Ο πιο εύκολος τρόπος να την ξεχωρίσεις είναι μέσω της χρήσης που κάνουν οι αντίστοιχοι παραγωγοί στα high-hat και τα kick drums. Μιλώντας για το hip hop σκέλος του είδους, βλέπουμε καλλιτέχνες να γίνονται σούπερ σταρ εν μια νυκτί, κατακτώντας τον κόσμο και τα charts μέσω των ατελείωτων plays που παίρνουν τα κομμάτια τους μέσω streaming. Αυτό συμβαίνει τα τελευταία χρόνια και στην Ελλάδα, με το εγχώριο κοινό -κυρίως μικρότερης ηλικίας- να αγκαλιάζει το είδος δημιουργώντας ένα μικρό, ίσως εικονικό, mainstream, που φαντάζει πως ήρθε απ’ το πουθενά.

Δεν νομίζω πως υπάρχει νέος ράπερ αυτήν τη στιγμή στην Αμερική που να μην κάνει trap - τουλάχιστον από αυτούς που μονοπωλούν το ενδιαφέρον του μουσικού τύπου. Από τον Drake μέχρι τους SoundCloud ράπερ, ένα τσιγάρο -και κάποιες καταγγελίες για λογοκλοπή- δρόμος. Oι διαφορές με την παλιά σχολή είναι αρκετές: Ξεκινάμε από το γεγονός ότι οι παραγωγές πλέον θεωρούνται πιο σημαντικές από τα λεγόμενα του εκάστοτε ράπερ και αυτό έχει τη δική του σημασία. Βέβαια, τι να περιμένει κανείς; Όταν οι μισές λέξεις που βγαίνουν από τα στόματα των περισσοτέρων καλλιτεχνών του είδους είναι μάρκες ρούχων, keywords που σιγουρεύουν ότι θα τους πετάει μπροστά σου ο αλγόριθμος της Google και μεγάλα ονόματα της rock των οποίων τη λάμψη θα ήθελαν να έχουν; Όχι, ο Lil Peep δεν ήταν ο Cobain, ούτε υπάρχουν εκατό Tony Montana εκεί έξω. Αυτό, βέβαια, δεν είναι απαραίτητα κακό, όμως οι αναφορές έχουν ξεκινήσει να κουράζουν. Ο καθένας κάνει τη δουλειά του. Ο κόσμος, βέβαια, ακούει ακόμη το «Smells Like Teen Spirit» και ανατριχιάζει, επειδή ο ιθύνων νους των Nirvana δεν ήθελε να είναι κανένας άλλος. Αμφιβάλλω αν σε δέκα χρόνια από τώρα θα θυμάται κανείς τον αδικοχαμένο emo ράπερ. Όχι επειδή ήταν κακός σε αυτό που έκανε, αλλά επειδή το είδος που εκπροσώπησε περνάει κρίση ταυτότητας. Κανείς δεν έχει καταλάβει ακόμη αν είναι rap, pop, rock ή κάτι άλλο και αυτό είναι ένα μικρό θέμα.

Από εκεί και πέρα, οι ίδιοι οι καλλιτέχνες κρύβονται κάτω από τόνους Αuto-Τune, διαφημίζοντας πως κάνουν από pop μέχρι rap και rock, όμως στην πραγματικότητα οι περισσότεροι από αυτούς δεν μπορούν πραγματικά να κάνουν σχεδόν τίποτα. Οι Migos χωρίς το Auto-Τune είναι ένα δράμα, ενώ το 90% των εν λόγω καλλιτεχνών απλώς γκαρίζει ένα δίστιχο κάθε 30 δευτερόλεπτα πάνω απ’ το playback. Με λίγα λόγια, μιλάμε για ράπερ με βοηθητικές ρόδες. Δείτε κάποια live εμφάνιση του Desiigner και θα με καταλάβετε. Εκεί έρχεται ο ρόλος των παραγωγών, οι οποίοι είναι ουσιαστικά τα μυαλά της υπόθεσης. Τα beats σήμερα έχουν κάνει άλματα και όλα δείχνουν ότι αν είσαι ωραίο παιδί και έχεις επικοινωνιακά skills, τότε ο σωστός παραγωγός μπορεί να σε κάνει αστέρι. Έχουμε λοιπόν τύπους που θα μπορούσαν να είναι καλοί hypemen, όμως ουσιαστικά λείπουν οι ράπερ. Κανένα πρόβλημα: «κάνουμε το Αuto-Τune μόδα και γίναμε». Δεν θα μου κάνει καμιά εντύπωση αν στο προσεχές μέλλον βλέπουμε ως πρώτο όνομα τους παραγωγούς και όχι τον εκάστοτε MC. Στην τελική, μιλάμε για μουσική που φτιάχνεται για τα κλαμπ και ίσως εκεί πρέπει να μείνει.

Στην Ελλάδα συμβαίνει κάτι λίγο διαφορετικό. Η εγχώρια μουσική βιοτεχνία έχει χάσει τον άσο που θα μπορούσε να έχει στο μανίκι της, επειδή στο σύνολό της διοικείται από άτομα που έχουν μείνει στο 2005 και τη νίκη της Έλενας Παπαρίζου στην Eurovision. Άτομα που φοβούνται να ρισκάρουν και καταλήγουν να κάνουν το ίδιο πράγμα ξανά και ξανά, βλέποντας το ενδιαφέρον του κόσμου να χάνεται. Ακόμη και ο μεγαλύτερος λαϊκός τραγουδιστής της τελευταίας δεκαετίας, ο Παντελής Παντελίδης, από το YouTube ξεπήδησε. Το ίδιο κάνουν και δεκάδες νέοι trap καλλιτέχνες που έχουν μάθει να χρησιμοποιούν τα social media σαν να είναι executives σε κάποια πολυεθνική, βλέποντας τα -πλασματικά- νούμερά τους να ανεβαίνουν κατακόρυφα. Προσοχή, δεν κρίνω σε καμία περίπτωση την τέχνη τους, απλώς προσπαθώ να δω κάποια πράγματα από μια απόσταση. Επίσης, δεν θα ασχοληθώ με τους στίχους του και με το αν βγάζουν όντως λεφτά ή αν κάνουν παρέα με γκάνγκστερ. Οι άνθρωποι ακολουθούν τη θεματολογία του είδους και αυτό, προσωπικά, το βλέπω σαν έναν αγώνα WWF: Ξέρω ότι η ιστορία είναι ψεύτικη, όμως οι λαβές και οι πτώσεις πονάνε πραγματικά. Εκεί που θέλω να καταλήξω, είναι πως μιλάμε για καλλιτέχνες οι οποίοι online είναι βασιλιάδες, όμως στην πραγματικότητα είναι σκληρά εργαζόμενοι μουσικοί που κάθε βράδυ βρίσκονται και σε άλλη επαρχιακή πόλη, για να εμφανιστούν σε τοπικές καφετέριες και κλαμπ που μπορεί μισή ώρα μετά την εμφάνισή τους να παίζουν λαϊκά. Κάθε άλλο παρά κατακριτέο είναι αυτό, όμως απ’ ό,τι φαίνεται η δυναμική τους δεν είναι αυτή που δείχνουν τα streaming.

Όταν πριν από λίγο καιρό πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα ένα φεστιβάλ στο οποίο εμφανίστηκαν τα μεγαλύτερα ονόματα του χώρου και από κάτω είχε 500 άτομα, δεν το λες και επιτυχία. Ειδικά αν σκεφτείς πως οι ΥouΤubers unboxholics γέμισαν τον ίδιο χώρο με εκατοντάδες άτομα να μένουν απ΄έξω, ο Solmeister έκανε sold out στο Gagarin και ο Λεξ γέμισε εύκολα Ιβανώφειο και Gazi Music Hall. Με λίγα λόγια, το trap είναι πολύ ωραίο είδος, περνάς καλά ακούγοντας το στα κλαμπ για κάποια ώρα, όμως όπως δηλώνει και το όνομά του δείχνει παγιδευμένο μέσα στο ίδιο του το είναι. Άραγε, ακούει κανείς σήμερα τα πρώτα κομμάτια των κορυφαίων του είδους, όπως ακούει ο κόσμος ακόμη τον Πρώτο Τόμο των Ζωντανών Νεκρών ή το προ διετίας hit θεωρείται ήδη αρχαίο, μπροστά στην ανάγκη για νέα τραγούδια και κλιπ; Αφού είναι τόσο σημαντική μουσική, γιατί όλα τα κομμάτια που δεν συνοδεύονται από βίντεο έχουν τόσο μεγάλη διαφορά σε views από τα αντίστοιχα που οπτικοποιήθηκαν; Θεωρώ ότι υπάρχει κάτι στην trap, όμως νομίζω πως ακόμη και οι ίδιοι οι καλλιτέχνες δεν μπορούν να απαντήσουν τι είναι αυτό και το τεράστιο χάσμα μεταξύ των εκατομμυρίων views, των χιλιάδων Instagram likes και των μόλις εκατοντάδων οπαδών στα live, μπερδεύει ακόμη περισσότερο την κατάσταση.

Vice Video: Η Βιομηχανία της Ραπ στην Ελλάδα - SNIK

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Σε λίγες ημέρες συμπληρώνουμε έναν χρόνο από το προαναφερθέν άρθρο του Forbes, όμως υπάρχουν πολλά που πρέπει να λάβουμε υπόψη όσον αφορά αυτήν την είδηση. Αρχικά, το γεγονός ότι ο Hugh McIntyre που έγραψε το κείμενο βασίστηκε στον δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης Nielsen, ο οποίος με τη σειρά του λαμβάνει υπόψη του, εδώ και κάποια χρόνια, το online streaming. Βέβαια, όλο αυτό το σύστημα δουλεύει κάπως περίεργα: Όπως γράφει στο digitalspy.com ο Tom Eames, κάθε 150 ακροάσεις ενός κομματιού αντιστοιχούν σε μια μονάδα πώλησης, ενώ κάθε μέρα καταμετρούνται τα δέκα πρώτα plays του εκάστοτε χρήστη των αντίστοιχων πλατφορμών. Με λίγα λόγια, ο κάθε ένας από εμάς μπορεί να δώσει 70 plays την εβδομάδα. Αν λάβουμε υπόψη ότι μια τεράστια μερίδα ακροατών ακούει μουσική μέσα από λίστες και όχι ψάχνοντας για έναν συγκεκριμένο καλλιτέχνη, καταλαβαίνουμε ότι τα νούμερα είναι εντελώς πλασματικά. Επίσης, όταν ένας καλλιτέχνης όπως ο Ed Sheeran βγάζει νέο δίσκο, είναι λογικό οι εκατομμύρια fans του να τον ακούν ξανά και ξανά, με αποτέλεσμα το γελοίο αποτέλεσμα να κατακλύζει τις πρώτες θέσεις των singles charts με 16 τραγούδια ταυτόχρονα. Αυτό, εν τέλει, επέφερε κάποιες αλλαγές στους κανόνες.

Για να το πούμε απλά, ναι, το hip hop έχει ξεπεράσει κατά 2% το rock σε δημοτικότητα όσον αφορά το streaming, όμως αυτό δεν αντιστοιχεί ούτε σε φυσικές πωλήσεις, ούτε σε μέγεθος κερδών από συναυλίες. Το μόνο που μπορούμε με σιγουριά να πούμε είναι πως ο κόσμος ακούει περισσότερο τη συγκεκριμένη μουσική online. Αξίζει να αναφέρουμε ότι μέχρι το 2017, το rock ήταν κυρίαρχο στις φυσικές πωλήσεις, με ποσοστό 40%. Μάλιστα, κοιτάζοντας τις 20 περιοδείες με τα μεγαλύτερα κέρδη για την ίδια χρονιά -σύμφωνα με το pollstar.com- βρίσκουμε στην πρώτη θέση τους U2 με κέρδη 316 εκατομμυρίων δολαρίων, με τους Guns ’n Roses να ακολουθούν με 292 εκατομμύρια. Την πρώτη πεντάδα κλείνουν οι Coldplay με 238 εκατομμύρια, ο Bruno Mars με 200 εκατομμύρια και οι Metallica με 152 εκατομμύρια. Ο μόνος καλλιτέχνης του είδους -περίπου- που βρέθηκε στην πρώτη εικοσάδα είναι ο The Weeknd, με κέρδη 80 εκατομμυρίων δολαρίων. Πρακτικά, λοιπόν, είναι κομμάτι δύσκολο να συμπεράνουμε ποιο μουσικό είδος βρίσκεται πραγματικά στην κορυφή. Αλλά, ούτως ή άλλως, τι σημασία έχει;

Όπως αναφέρω και παραπάνω, ένα από τα βασικά μειονεκτήματα της trap μουσικής -με φωνητικά- είναι πως η πλειονότητα των καλλιτεχνών δείχνει μια αδυναμία να αποδώσει ζωντανά τα ίδια της τα τραγούδια. Θα έλεγε κανείς ότι το βασικό πρόβλημα είναι το γεγονός ότι ακόμη και οι φωνές είναι overproduced, όμως η πραγματικότητα είναι λίγο διαφορετική - και πιο απλή: Οι άνθρωποι δεν μπορούν. Όταν το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να λες μια επαναλαμβανόμενη ατάκα για ρεφρέν και ένα κουπλέ που θυμίζει έκθεση Α΄ Δημοτικού σε μέγεθος και δεν μπορείς, τότε μάλλον δεν κάνεις. Σας προκαλώ, βάλτε στο YouTube και δείτε ζωντανές εμφανίσεις Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών: Το 80% απλώς φωνάζει ατάκες πάνω από ένα playback και ανά διαστήματα θυμάται να πει και έναν-δυο στίχους. Παρότι, λοιπόν, αξίζει και με το παραπάνω να ακούς τη συγκεκριμένη μουσική σε κλαμπ, πάρτι ή λίγο προτού βγεις το Σάββατο, θεωρώ ότι το να δώσεις χρήματα, για να παρακολουθήσεις τους περισσότερους από αυτούς τους καλλιτέχνες live, είναι σαν να τα βάφεις μπλε και να τα πετάς στη θάλασσα. Εκτός και αν έχεις βρει τις εξαιρέσεις στον κανόνα -που υπάρχουν-, οι οποίοι μπορούν να αποδώσουν ή αν απλώς δεν σε νοιάζει. Δεν ξέρω, ίσως αν πετύχαινα τους Migos σε κάποιο φεστιβάλ και ήθελα να σκοτώσω την ώρα μου, να πήγαινα να τους δω για λίγο.

Ναι, το ξέρω πως διαβάζοντας τα παραπάνω θα νομίζεις πως είμαι κάποιος κωλόγερος, όμως απλώς εκφράζω κάποια ερωτήματα που γεννήθηκαν μέσα μου με τον καιρό, όντας τύπος που ακούει αυτήν τη μουσική. Σε καμία περίπτωση δεν τη θεωρώ κατώτερη του old school, ούτε του rock. Τουλάχιστον στο επίπεδο της παραγωγής -όπως αναφέρω και πιο πάνω- υπάρχει τρομερή εξέλιξη. Ούτως ή άλλως, στην Τέχνη, παρότι μπορούμε να μιλήσουμε για τεχνική, δεν υπάρχει καλύτερο και χειρότερο. Θεωρώ, όμως, ότι σιγά-σιγά το είδος φτάνει σε ένα τέλμα και όσοι το εκπροσωπούν θα πρέπει να αποφασίσουν αν θα το βοηθήσουν να ενηλικιωθεί ή αν θα το αφήσουν να σκάσει σαν φούσκα. Ελπίζω στο πρώτο, όμως, όταν πέφτω πάνω σε αυτό και μου παίρνει περίπου τρεις ακροάσεις, για να καταλάβω αν το κάνουν σοβαρά ή για πλάκα, υπάρχει θέμα.

Περισσότερα από το VICE

Ο DJ Loco Dice Στέλνει Love Letter στην Αθήνα

Πόσο Ρεαλιστικό Είναι το «Jurassic World» Σύμφωνα με μια Ειδικό στους Δεινοσαύρους;

Τα Αδέσποτα της Ρωσίας Πληρώνουν με το Αίμα τους το Φετινό Παγκόσμιο Κύπελλο