Τα Όνειρα Μπορούν να μας Βοηθήσουν να Αντιμετωπίσουμε τη Θλίψη και τον Χωρισμό

Τα όνειρα συχνά μοιάζουν ανεξιχνίαστα και οι περισσότεροι δεν τους δίνουμε σημασία, όταν ξυπνάμε το πρωί. Αλλά σε οδυνηρές μεταβατικές φάσεις, όπως ένας χωρισμός, ένα διαζύγιο ή η απώλεια αγαπημένων προσώπων, τα όνειρα γίνονται τόσο έντονα και τόσο ζωντανά, που ακόμη και οι πιο δύσπιστοι τα προσέχουν και βρίσκουν μέχρι και παρηγοριά.

Από τα τέλη της δεκαετίας του ’70 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2000, η ψυχολόγος Rosalind Cartwright πραγματοποίησε μια σειρά μελετών πάνω στα όνειρα ατόμων που μόλις είχαν πάρει διαζύγιο. Για το ένα πείραμα, ζήτησε από εξήντα ανθρώπους που έπαιρναν διαζύγιο -περίπου οι μισοί είχαν κατάθλιψη- να περάσουν τρία βράδια στο εργαστήριο ύπνου σε δύο περιστάσεις, μία στην αρχή της διαδικασίας διαζυγίου και ξανά δώδεκα μήνες μετά. Στην αρχή του project, το ένα τρίτο εκείνων που είχαν κατάθλιψη ανέφερε ότι έβλεπε όνειρα με τους πρώην του. Ως το τέλος του χρόνου, οι συγκεκριμένοι άνθρωποι ήταν πιο πιθανό να έχουν ανακάμψει, πρακτικά και ψυχολογικά: Η διάθεσή τους ήταν θετική, τα οικονομικά τους πιο σταθερά, ακόμη και η ερωτική τους ζωή πιο ικανοποιητική. Απ’ ό,τι φαίνεται, το ότι ονειρευόταν το διαζύγιό τους, τους βοήθησε να το ξεπεράσουν.

Σε μια άλλη μελέτη, η Cartwright εξέτασε το περιεχόμενο των ημερολογίων ονείρων των διαζευγμένων, προσπαθώντας να εντοπίσει τι έκανε κάποια όνειρα πιο θεραπευτικά από κάποια άλλα. Αυτήν τη φορά, παρακολούθησε τα όνειρα 29 γυναικών, 19 από τις οποίες είχαν κατάθλιψη στην αρχή, τους πρώτους πέντε μήνες του χωρισμού. Ανακάλυψε ότι όσες ήταν σε καλό δρόμο για να ανακάμψουν είχαν πιο ζωντανά όνειρα με τους πρώην: Μια γυναίκα είδε τον πρώην της να γίνεται ρεζίλι σε ένα πάρτι και ένιωσε ανακούφιση που δεν ήταν μαζί του, ενώ μια άλλη εξέφρασε την πικρία της προς τον πρώην και την καινούργια του σύντροφο.

Αυτά τα όνειρα ήταν ζωντανά και περίπλοκα, είχαν πολλά άτομα και ένωναν πολλά κομμάτια από το παρελθόν και το παρόν. Στο μεταξύ, τα όνειρα μιας άλλης ομάδας -εκείνων που εξακολουθούσαν να έχουν κατάθλιψη- ήταν απλά και χωρίς συναίσθημα και τα άτομα που τα έβλεπαν διατηρούσαν πιο παθητικό ρόλο. Σε ένα χαρακτηριστικό όνειρο, μια γυναίκα στεκόταν σιωπηλή, καθώς ο πρώην της έβγαινε ραντεβού με το νέο του ερωτικό ενδιαφέρον. Σε ένα άλλο, μια διαζευγμένη παρακολουθούσε τον πρώην της να κοιτάζει ένα ζευγάρι παπούτσια.

Τα όνειρα μπορούν να μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε και γενικά προβλήματα του κύκλου της ζωής, όπως το να αποδεχτούμε τον θάνατο. Η διαδικασία του πένθους είναι δύσκολη και προσωπική, αλλά για τους περισσότερους συνεχίζει και στον ύπνο μας. Σε έντονα, αξέχαστα όνειρα οι νεκροί έρχονται ξανά να μας βρουν: Σε μια μελέτη του 2014 , σε σχεδόν 300 πενθούντες στη βόρεια Νέα Υόρκη, το 58% θυμόταν τουλάχιστον ένα όνειρο για το άτομο που έχασαν. Παρόλο που τα όνειρα δεν ήταν πάντα ευχάριστα, παρείχαν μια κάποια ανακούφιση. Βοηθούσαν το άτομο να δεχτεί την απώλεια και ενέτειναν το αίσθημα πνευματικότητας και μια γενικότερη θετική αίσθηση. Συχνά, στα όνειρα ο νεκρός ήταν νέος, υγιής, απολάμβανε τις χαρές της μετά θάνατον ζωής ή έφερνε κάποιο ελπιδοφόρο μήνυμα για τους ζωντανούς.

Όταν πέθανε ο πατέρας της ψυχολόγου Patricia Garfield , αποφάσισε να πάρει συνεντεύξεις από άλλες γυναίκες που είχαν χάσει πρόσφατα κάποιον σημαντικό άνθρωπο και ανακάλυψε ότι τα όνειρά τους αντιστοιχούσαν με διάφορες φάσεις του πένθους. Η φύση της θλίψης στα όνειρα άλλαζε, καθώς σιγά-σιγά αποδέχονταν την απώλεια: Στην αρχή, οι νεκροί επέστρεφαν στη ζωή, ήθελαν να μιλήσουν για τις συνθήκες του θανάτου τους. Αυτά τα όνειρα τις τάραζαν, υποδαύλιζαν την παράλογη αίσθηση ενοχής ότι «άφησαν» τον άνθρωπό τους να πεθάνει.

Έξι εβδομάδες αφού πέθανε ο πατέρας του, ο Philip Roth ονειρεύτηκε ότι επέστρεψε στη γη θυμωμένος που τον είχαν θάψει με λάθος ρούχα. «Το μόνο που έβλεπα μέσα από το σάβανό του ήταν η δυσφορία στο νεκρό του πρόσωπο», έγραψε ο Roth στα απομνημομνεύματά του Patrimony. Το άτομο που βλέπει το όνειρο μπορεί είτε να νιώθει πικρία που ο νεκρός τον κορόιδεψε ή του προκάλεσε πόνο, είτε να νιώθει ότι το όνειρο είναι ευχάριστο τη στιγμή που το βλέπει, αλλά να του αφήνει μια έντονη αίσθηση απώλειας, όταν ξυπνάει. Τέτοια όνειρα, αν και επώδυνα, βοηθάνε το άτομο να συνειδητοποιήσει ότι ο νεκρός χάθηκε διά παντός.

Πίσσα, Χώμα και Πούπουλα

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook

Στην επόμενη φάση, την οποία η Garfield ονόμασε «αποδιοργάνωση», ο νεκρός μπορεί να εμφανιστεί και να πει αντίο ή να ξεκινήσει κάποια ανεξιχνίαστη διαδρομή. Ένας χήρος, σε μια μελέτη της Garfield, ονειρευόταν ότι πήγαινε στο αεροδρόμιο με τη γυναίκα του. Όταν έφταναν, εκείνη προχωρούσε μπροστά, τον αποχαιρετούσε και του έλεγε ότι θα τη συναντούσε αργότερα. Ο άνδρας ερμήνευσε το όνειρο ως άδεια να συνεχίσει ο ίδιος τη ζωή του και θεωρεί ότι τον βοήθησε να κοινωνικοποιηθεί ξανά, ακόμη και να παντρευτεί εκ νέου. Στα τελευταία στάδια -όταν ο πενθών είχε αποδεχτεί πλέον την απώλεια- μπορεί να έχει ευχάριστα όνειρα, όπου ο νεκρός εμφανίζεται νέος και υγιής ξανά ή προσφέρει κουβέντες παρηγοριάς ή συμβουλές.

Τα όνειρα μιας νεαρής γυναίκας, μιας ερευνήτριας ύπνου ονόματι Deidre Barrett που φρόντιζε τη γιαγιά της που είχε καρκίνο, είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Τα πρώτα όνειρα έδειχναν μια ψυχοσύνθεση καταρρακωμένη από την ενοχή. Σε ένα όνειρο, η γιαγιά της είπε ότι έπρεπε να δοκιμάσουν ξανά τον θάνατό της - ίσως αυτήν τη φορά η κοπέλα να μπορούσε να κάνει το σωστό. Σε ένα άλλο, της είπε να πάρει την Αστυνομία, επειδή δεν πέθανε από καρκίνο, αλλά είχε δηλητηριαστεί. Όταν η νεαρή γυναίκα ξεκίνησε να νιώθει καλύτερα, ονειρεύτηκε ότι ήταν παιδί ξανά. Η γιαγιά της, της έκανε ζεστό μπάνιο, της είπε ότι την αγαπούσε και της εξήγησε ότι πήγαινε στον παράδεισο. «Από τότε, συμφιλιώθηκα με τον θάνατο της γιαγιάς μου», είπε.

Το άρθρο είναι προσαρμογή από το καινούργιο βιβλίο Why We Dream: The Transformative Power of Our Nightly Journey (εκδ . Eamon Dolan/Houghton Mifflin Harcourt)

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο Tonic

Περισσότερα από το VICE

Η Τραγωδία στο Μάτι Μέσα Από τους Γιατρούς του Κόσμου

Phyrosun: «Όταν ο Λεκτικός σου Έσφιγγε το Χέρι, Ήταν Συμβόλαιο»

«Κορίτσια, Σπάστε τα Στερεότυπα και Παίξτε Ντραμς»