Οι Καταλήψεις του Λονδίνου - Πώς Κάποιοι Ακτιβιστές Μετέτρεψαν Έναν Άδειο Χώρο σε Καταφύγιο Αστέγων

To άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο VICE UK.

Τις τελευταίες δύο εβδομάδες, το Sofia House Solidarity Centre (Κέντρο Αλληλεγγύης «Το Σπίτι της Σοφίας») καλωσορίζει άστεγους από όλο το Λονδίνο σε ένα τετραώροφο εγκαταλελειμμένο εμπορικό κτίριο, στο οποίο έχει γίνει κατάληψη, βόρεια της Πλατείας Όξφορντ - πρόκειται για μία από τις κατοικίες του Γουέστμινστερ που ανήκει στο 10% των κατοικιών που ανήκουν σε offshore εταιρείες.

Το κέντρο ήταν το τελευταίο project των ακτιβιστών που ασχολούνται με αστέγους, Streets Kitchen. Άνοιξαν τις πόρτες του την 1η Μαρτίου, προσφέροντας όχι μόνο φαγητό, ρούχα, ιατρική περίθαλψη και συμβουλές στέγασης, αλλά και μια κοινότητα στην οποία ήταν όλοι καλοδεχούμενοι, δεν υπήρχαν λάθος απαντήσεις και οι κόκκινες γραμμές ήταν ελάχιστες.

Επισκέφτηκα το κέντρο δύο μέρες αφότου άνοιξε, στις αρχές Μαρτίου. Πίσω από μια στενή, γυάλινη πόρτα με θολό τζάμι, διαχωριστικοί μουσαμάδες στηριγμένοι σε τσιμεντένιες κολώνες, χώριζαν έναν κατά τα άλλα μεγάλο, βρόμικο χώρο. Οι πιο ψηλοί εθελοντές ήταν πάνω σε φορητές σκάλες, βάζοντας λάμπες πάνω σε σειρές καλωδίων. Σωροί από δωρεές ρούχων και σεντονιών που έφταναν μέχρι το ταβάνι ήταν στηριγμένοι πάνω στα παράθυρα.

«Τότε βλέπεις τους ανθρώπους στα καλύτερά τους», μου εξήγησε η Sarah, μια εθελόντρια. Μέσα σε χρόνο μηδέν, στήθηκε ένας μεγάλος πάγκος κουζίνας και ένας φούρνος μικροκυμάτων ξεκίνησε να ζεσταίνει το ένα από τα τουλάχιστον πενήντα τάπερ με τσίλι και ρύζι.

«Είναι ιδανικοί κοινοτικοί χώροι που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και να τους μετατρέψουμε σε κάτι όμορφο», είπε, καθώς ένας υδραυλικός πάλευε με την τουαλέτα, τη στιγμή που κουτιά πίτσας Franco Manca –τα οποία έφτασαν γεμάτα την προηγούμενη μέρα– χρησιμοποιούνταν για να απορροφήσουν τα νερά που είχαν πλημμυρίσει τον χώρο. Σίγουρα δεν ήταν τέλειος ο χώρος ή όμορφος από κάθε άποψη, αλλά κατάλαβα τι εννοούσε η Sarah.

Μια εβδομάδα αργότερα, επέστρεψα στο κέντρο, για να παρευρεθώ σε μια συνέλευση. Η τουαλέτα ήταν σε πολύ καλή κατάσταση πλέον, πράγμα που με εξέπληξε. Ο σωρός με τα ρούχα είχε μετατραπεί σε κατάστημα με δωρεάν ρούχα, το οποίο είχε ράφια και συγκεκριμένο ωράριο, ενώ τα περισσότερα κρεβάτια ήταν διασκορπισμένα σε όλο το κτίριο. Όμως η ατμόσφαιρα εκείνης της βραδιάς της Παρασκευής ήταν τεταμένη. Με τους φιλοξενούμενους να είναι σκορπισμένοι σε τρεις ορόφους, η τήρηση των κανονισμών του κέντρου κατά των ναρκωτικών και του αλκοόλ γινόταν όλο και πιο δύσκολη. «Βαρέθηκα να με φωνάζουν “γαμημένη σκύλα”», μου είπε μια εθελόντρια.

Στη συνέλευση υπήρχε αναστάτωση. Η συζήτηση ξέφυγε και ο κανόνας «σηκώνουμε το χέρι και περιμένουμε τη σειρά μας» κράτησε περίπου δέκα λεπτά. Το Sofia House άνοιξε τις πόρτες του σε μια στιγμή μεγάλης κρίσης, όταν το «Τέρας από την Ανατολή», όπως ονομάστηκε το κύμα κακοκαιρίας, έριξε τις θερμοκρασίες υπό του μηδενός. Το Λονδίνο τελικά ξεπάγωσε, όμως οι φιλοξενούμενοι συνέχισαν να καταφτάνουν.

Η συζήτηση κινούνταν κατά βάση γύρω από δυο ερωτήματα: Πόσο καιρό μπορούν οι εθελοντές του Streets Kitchen να συνεχίσουν να προσφέρουν άνευ όρων φροντίδα σε έναν ολοένα και αυξανόμενο αριθμό φιλοξενουμένων, πολλοί εκ των οποίων αντιμετωπίζουν προβλήματα εθισμού, σωματικής και ψυχικής υγείας; Επίσης: Πόσο μπορούν να αποκλίνουν από το μοντέλο των «παρόχων» και των «χρηστών υπηρεσιών», ενθαρρύνοντας τους φιλοξενούμενους να μοιράζονται την ευθύνη της διατήρησης ενός βιώσιμου και δεκτικού περιβάλλοντος;

«Κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε», είπε ένας εθελοντής, «όμως κάθε βράδυ έρχονται όλο και περισσότεροι άνθρωποι και χρειάζεται να ανοίγουμε όλο και περισσότερα κρεβάτια. Έχουμε ανάγκη από ανθρώπους που θα σεβαστούν αυτόν τον χώρο και θα βοηθήσουν».

«Δεν ακούγονται οι φωνές κατοίκων εδώ», απάντησε ένας άλλος. «Επιβάλλουμε τη θέλησή μας στο κτίριο».

Χρησιμοποιήθηκε η φράση «μάζωξη ηλιθίων που χαϊδεύει ο ένας τα αυτιά του άλλου».

«Ας συμπεριφερθούμε στους άλλους, όπως θέλουμε να συμπεριφέρονται και σε εμάς», πρότεινε κάποιος. Δεν περίμενα ότι μια ομάδα αναρχικών θα μιλούσε για μια ώρα, για να καταλήξει σε αποφθέγματα από τη Βίβλο.

Μια από τις πιο ξεκάθαρες φωνές στη συνέλευση της Παρασκευής ήταν ο Behar Loshi, πρώην χρήστης ουσιών και μέντορας στο Κάμντεν. Γλυκομίλητος και με σύνεση πλέον –αν και, κατά δική του παραδοχή, υπήρξε αντιδραστικός και πολύ δύσκολος φιλοξενούμενος όσο ήταν εθισμένος– ο Loshi έχει βρεθεί και στις δύο πλευρές ενός διαχωριστικού που το κέντρο θολώνει. Ήθελα να μάθω κατά πόσο τα μαθήματα που παίρνει εδώ ο κόσμος θα μπορούσαν ποτέ να χρησιμοποιηθούν σε επαγγελματικές υπηρεσίες φιλανθρωπικής αρωγής.

«Δεν τα βλέπεις αυτά στους επίσημους οργανισμούς», είπε ο Loshi, αναφερόμενος στην προσέγγιση του Sofia House ως προς τους φιλοξενούμενους. «Είμαι μέσα σε αυτούς τους χώρους και δυσκολεύονται πολύ με αυτούς τους ανθρώπους».

VICE Video: Έτσι Ζουν οι Άστεγοι της Αθήνας

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Το να ξεφύγεις από τον φαύλο κύκλο του εθισμού και της έλλειψης στέγης, είπε, μπορεί να γίνει μόνο αν υπάρχει κάποια ασφάλεια και σου ανήκει ένας χώρος. Η υπευθυνότητα είναι απαραίτητη για τη δημιουργία αυτού του αισθήματος ασφάλειας. «Είναι υγιές το να μας κάνουν να νιώθουμε υπευθυνότητα. Σε αυτούς τους ανθρώπους δεν έχει δείξει κανείς εμπιστοσύνη για πολύ καιρό - και μιλάμε για συγκεκριμένη, μετρήσιμη και ρεαλιστική υπευθυνότητα. Σε λογική δόση».

Από την εμπειρία του, έχει δει ότι αυτό λειτουργεί. «Η αποτοξίνωσή μου ξεκίνησε τυχαία», είπε ο Loshi. «Βρήκα έναν εργαζόμενο που μου έδειξε ενδιαφέρον. Την έψαχνα αυτήν τη ματιά. Την αναγνωρίζω σε όλους πια: Πρέπει να τους δείχνεις ενδιαφέρον και όχι να τους δίνεις στόχους».

Ο Loshi δεν είναι σε καμία περίπτωση ο μοναδικός εθελοντής στο κέντρο που έχει υπάρξει τοξικοεξαρτημένος και άστεγος και είναι πολύ πειστικός, όταν δηλώνει ότι πιστεύει πως ρόλοι σαν τον δικό του –όπου η υποστήριξη παρέχεται από ανθρώπους που έχουν ζήσει την εμπειρία εκείνων που στηρίζουν– είναι το μέλλον της προσέγγισής μας γύρω από την έλλειψη στέγης. Αλλά είναι δύσκολο να κλονιστεί η αίσθηση ότι η φιλοσοφία «αλληλεγγύη, όχι φιλανθρωπία» του Streets Kitchen θα είναι πάντα ασυμβίβαστη με τις κρατικές υπηρεσίες και ότι συχνά βασίζεται στις αδυναμίες τους.

«Δεν είμαστε πολιτικό κίνημα», λέει συχνά ο ιδρυτής του Streets Kitchen, Jon Glackin, «όμως αυτό που κάνουμε είναι από τη φύση του πολιτικό».

Αργότερα, ο Glackin με σκουντάει, καθώς περνάει και προχωράει προς την κουζίνα. «Κοίτα εδώ!»: Πίσω από τον πάγκο, τρεις φιλοξενούμενοι ετοιμάζουν μεσημεριανό και καθαρίζουν φεύγοντας. «Συμβαίνει», είπε σκανδαλιάρικα. «Συμβαίνει, ρε γαμώτο!»

Κοιτώντας γύρω, το έβλεπες να συμβαίνει. Ο 51χρονος Tony έχει αναλάβει τον ρόλο του θυρωρού του κέντρου. Ο ίδιος αυτοαποκαλείται «Oz 2» από τον Ozzy Osbourne και έχει περάσει το ένα τρίτο της ζωής του όντας άστεγος. Του αρέσει περισσότερο να παρακολουθεί τους ανθρώπους, από ό,τι να τους συναναστρέφεται και το να κάθεται μακριά από το πλήθος του δίνει τον χώρο που θέλει, για να μείνει με τις σκέψεις του.

«Στην αρχή, νόμιζα ότι ήταν σκέτη κόλαση εδώ», εξήγησε ο Tony. «Δεν τα πάω καλά με πολλούς ανθρώπους, όμως έχω πολύ περισσότερη αυτοπεποίθηση από τότε που ήρθα εδώ». Ξεφύλλισε τις σελίδες του βιβλίου για τους φιλοξενούμενους του κτιρίου, καθώς μου μιλούσε. «Έχω βρει έναν χώρο που μπορώ να είμαι ο εαυτός μου. Μπορεί να μην φαίνεται, όμως είμαι ευτυχισμένος».

Ρώτησα τον Tony αν πιστεύει ακόμη ότι το μέρος είναι σκέτη κόλαση, μετά από πέντε μέρες διαμονής εκεί. «Όχι, όχι», είπε, σχεδόν σαν να παραμιλάει. «Μου αρέσει εδώ. Το λατρεύω. Έχω γνωρίσει πολλούς ανθρώπους εδώ που μπορώ να αποκαλώ φίλους. Ελπίζω ότι μπορώ να τους αποκαλώ φίλους».

Κάποιοι από τους φιλοξενούμενους, όπως ο Sid, κοιμούνταν για μέρες, όταν έφτασαν. «Είναι άνετα, ρε φίλε», είπε ο Sid, «τέλεια». Πολλοί φιλοξενούμενοι άφησαν πίσω τους τις κούτες και τις εισόδους κτιρίων για ένα διπλό στρώμα, καθαρά σεντόνια και μια κοινότητα. Όμως όταν ανοίγει τα μάτια του, ο Sid, όπως και πολλοί άλλοι, περιμένουν να πέσει το τσεκούρι. «Φοβάμαι λίγο», μου είπε νευρικά. Δεν μπορώ να σταματήσω να το σκέφτομαι. Τι θα γίνει, όταν μας ζητήσουν να φύγουμε; Θα επιστρέψουμε στον δρόμο;».

Οι εθελοντές μέτρησαν 160 φιλοξενούμενους ένα 24ωρο, προτού βγει η απόφαση του δικαστηρίου. Όταν τελικά βγήκε, ήταν αυτή που όλοι περίμεναν: Εκχωρήθηκε το δικαίωμα στους ιδιοκτήτες του κτιρίου να εκκενώσουν το κτίριο.

«Αυτοί οι άνθρωποι θα βρεθούν ξανά εκεί έξω», είπε ο Glackin μετά την ετυμηγορία. «Ο θάνατος τους στοιχειώνει εκεί έξω. Τώρα χρειαζόμαστε συμβούλια, για να μας υποστηρίξουν. Δώστε μας κτίρια. Δώστε μας τους πόρους, για να το κάνουμε σωστά όλο αυτό. Δεν θα έπρεπε να καταλαμβάνουμε εμείς κτίρια, θα έπρεπε να μας τα δίνουν».

Περισσότερα από το VICE

Δυο Εβδομάδες Πριν Πεθάνει, ο Stephen Hawking Προέβλεψε πώς θα Τελειώσει το Σύμπαν

Βρες Ποιος το Είπε: Ο Αμβρόσιος, οι Ναζί ή το ISIS;

Ένας Χρήσιμος Οδηγός για το Ποια Συμπληρώματα Διατροφής Λειτουργούν Τελικά