Αυτή η Ομάδα LGBTQ Προσφύγων Έκλεψε ένα Έργο Τέχνης από την documenta 14

Την Κυριακή 21 Μαΐου, μια ομάδα LGBTQ προσφύγων στην Αθήνα «απήγαγε» ένα γλυπτό που αποτελεί μέρος της διεθνούς έκθεσης documenta 14, ως πράξη αντίστασης, όπως σημειώνουν, απέναντι στον περίφημο ευρωπαϊκό θεσμό της σύγχρονης τέχνης. Η ομάδα «Lgbtqi+ Refugees in Greece» είναι μια πρωτοβουλία αλληλεγγύης, ένα αυτοδιαχειριζόμενο εγχείρημα βάσης, που στόχο έχει να παρέχει χώρο, φωνή και στήριξη σε μια από τις πιο καταπιεσμένες και αθέατες πλευρές του προσφυγικού: αυτή της LGBTQ κοινότητας. Μετρώντας λιγότερο από εννιά μήνες λειτουργίας, έχει στηρίξει και βοηθήσει περισσότερους από 40 LGBTQ πρόσφυγες στην κάλυψη αναγκών τους, όπως στέγη, τροφή, θέρμανση, είδη ρουχισμού και νομική υποστήριξη.

Το έργο είναι του γεννημένου το 1968 Ισπανού καλλιτέχνη Roger Bernat. Πρόκειται για ένα αντίγραφο του «όρκιου λίθου», μπροστά στον οποίο έλαβε χώρα η δίκη του Σωκράτη, το 399 π.Χ. Το έργο, το οποίο προοριζόταν να σταλεί στη Γερμανία και να ενταφιαστεί στο Θίνγκπλατς του Κάσελ, έκανε την περιφορά του σε διάφορα σημεία της πόλης, ξεκινώντας από το Πάρκο Ελευθερίας. Ανάμεσα στις ομάδες που κλήθηκαν να διαδράσουν με το έργο τέχνης ήταν και η ομάδα «Lgbtqi+ Refugees in Greece», η οποία διαμαρτυρόμενη για την εκμετάλλευση της κατάστασης των προσφύγων, «απήγαγε» το έργο τέχνης, κατά τη διάρκεια μιας δράσης στο κεντρικό κτίριο του Μετσόβιου Πολυτεχνείου στην Αθήνα. Με τον τίτλο #rockumenta, μέλη της πρωτοβουλίας εξέδωσαν μια βιντεοσκοπημένη δήλωση στο διαδίκτυο, δηλώνοντας ότι το αντίγραφο της πέτρας δεν πρόκειται να επιστραφεί. Πάντως, άλλος λίθος του Roger Bernat βρίσκεται ήδη στο Κάσελ. «Το μήνυμα καταδικάζει τη "φετιχοποίηση" των προσφύγων και τη σπατάλη τεράστιων ποσών σε ένα γεγονός υψηλής τέχνης, τη στιγμή που εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες χάνονται αόρατοι στην Ελλάδα και την Ευρώπη», αναφέρει η ομάδα.

«Ήρθατε στην Ελλάδα, για να κάνετε ορατή την τέχνη, προσφέροντας γενναιόδωρα για να εξαγοράσετε τη συμμετοχή των αόρατων εξωτικοποιημένων "άλλων". Η πέτρα σας υποτίθεται πως θα μας έδινε φωνή, θα έλεγε τις ιστορίες μας. Μα οι πέτρες δεν μπορούν να μιλήσουν! Εμείς μπορούμε! Έτσι, κλέψαμε την πέτρα σας και αρνούμαστε να την επιστρέψουμε. Όπως εκατομμύρια άλλοι που ζητούν μια καλύτερη ζωή στην Ευρώπη, η πέτρα σας εξαφανίστηκε. Η πέτρα σας μπορεί να αργοσβήνει χωρίς χαρτιά σε κάποια φυλακή στο νησί της Σάμου. Η πέτρα σας μπορεί να βρίσκεται πνιγμένη στον πάτο της Μεσογείου. Η πέτρα σας μπορεί να απελάθηκε στην Τουρκία. Η πέτρα σας μπορεί να βρίσκεται σε πτήση προς τη Σουηδία με το καινούριο της πλαστό διαβατήριο των 2.000 ευρώ. Η πέτρα σας μπορεί να ωθήθηκε στην αυτοκτονία στο κέντρο κράτησης της Μόριας, αναζητώντας απεγνωσμένα ελευθερία. Η πέτρα σας μπορεί να περιμένει στη σειρά έξω από τα γραφεία στην Κατεχάκη. Η πέτρα σας μπορεί να εκδίδεται στο Πεδίο του Άρεως. Η πέτρα σας μπορεί να έχει αναγνωριστεί επίσημα ως πρόσφυγας, αλλά να κοιμάται στο δρόμο. Όμως, αντίθετα με την πέτρα σας, κανείς δεν μπήκε στον κόπο να ψάξει όλ@ εκείν@ που εξαφανίστηκαν. Όλ@ εκείν@ που δεν είναι πέτρες, δεν είναι καν έργα τέχνης, είναι σάρκα και οστά. Και έχουμε ζήσει ήδη αρκετές κηδείες. Για όλους αυτούς τους λόγους, θα χρησιμοποιήσουμε αλλιώς την ενέργειά μας, Shukran. Προσπαθήσατε να μας κάνετε όργανά σας με τη μεγάλη σας δωρεά των 500 ευρώ. Αλλά δεν μπορείτε να παίξετε ένα όργανο με μια άδεια χειρονομία. Είμαστε ήδη όργανα στα χέρια των κυβερνήσεων και των ΜΚΟ, που παίρνουν αποφάσεις για τις ζωές μας ήδη προ πολλού. Τώρα, κόβουμε τις χορδές, χορεύουμε στον δικό μας ρυθμό και μιλάμε πιο δυνατά από κάθε πέτρα», αναφέρει η ομάδα σε δελτίο Τύπου.

Η documenta 14 δεν έχει τοποθετηθεί, όμως έχει δώσει μία μακροσκελή απάντηση με 13 σημεία ο ίδιος ο καλλιτέχνης, που την συνυπογράφει με τον καλλιτέχνη Roberto Frattini, λέγοντας μεταξύ άλλων:

«Χάρη στους πρόσφυγες του LGBTQI, το έργο έχει αποκτήσει μεγαλύτερη προβολή από ό,τι είχε ποτέ. Για όσα μπορεί να αφορούν τις καταγγελίες που παρουσιάζονται στο φυλλάδιο και το βίντεο που εκδίδει η ομάδα και τη συνοχή τους σε σχέση με το πρακτικό περιεχόμενο της δράσης τους, είναι ισχυρή πολιτική μας πεποίθηση ότι, ως καλλιτέχνης και ως πρόσφυγας, είστε καταδικασμένοι να είστε θύμα, αν η θυματοποίηση είναι το μόνο πολιτικό σας όπλο».

Οι καλλιτέχνες αναφέρουν, επίσης, πως γνώριζαν από την αρχή ότι η πέτρα μπορούσε να κλαπεί και κατά κάποιο τρόπο ήταν μέρος του γενικού στόχου του έργου να το «απαγάγουν» ή ακόμη και να καταστρέψουν και αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο είχαν φτιάξει δύο ακόμη αντίγραφα. Μάλιστα, αναφέρει πως το έργο δεν είχε αξία, πέραν από αυτήν που του δίνουν οι άνθρωποι, λέγοντας ότι, αν είχε όντως αξία, δεν θα είχαν αφήσει να κλαπεί. «Είναι απολύτως σαφές ότι η "κλοπή" της πέτρας και το βίντεο που ακολούθησε ήταν η χειραγώγηση μιας συλλογικής ομάδας, προκειμένου ορισμένα άτομα (που δεν είναι κατ 'ανάγκη τα μέλη της ίδιας της συλλογικής ομάδας) να αποκτήσουν κάποια ορατότητα σε μια εκδήλωση τέχνης», σημειώνουν.

Hotel Yazidi: Τα Θύματα του ISIS που Βρήκαν Καταφύγιο στην Ελλάδα

Η συλλογικότητα δεν αγοράστηκε ποτέ, απαντούν: «Έχοντας έναν προϋπολογισμό για το έργο, απλά αποφασίσαμε να μοιραστούμε τα χρήματα μεταξύ όλων των ομάδων που δήλωσαν πρόθυμα ότι ενδιαφέρονται να κάνουν κάτι με την πέτρα. Εάν δεν είχαμε προσφέρει χρήματα, θα ένιωθα ότι προσελκύσαμε τους ανθρώπους να μοιραστούν το έργο για το τίποτα. Ταυτόχρονα, ό,τι και να ήθελαν να κάνουν με την πέτρα (ακόμη και τίποτα), εξακολουθούσαμε να πιστεύουμε ότι θα μπορούσαν να έχουν κάποιο κόστος παραγωγής. Και πάλι: δεν υπάρχουν ήρωες εδώ».

Τέλος, μεταξύ άλλων, υποστηρίζουν ότι όλο αυτό έγινε ουσιαστικά από κάποιους, για «να έχουν μια προσωπική στιγμή δόξας, παρά μια πραγματική ανησυχία για το συγκεκριμένο ενδιαφέρον των μελών της συλλογικότητας», ενώ χαρακτηρίζει υστερική την κατηγορία περί «εξωτικοποιημένων "άλλων"», που αναφέρουν οι πρόσφυγες και «ναρκισσιστικό-υστερικό σχέδιο», αυτό της αποδοχής των χρημάτων από την ομάδα, για να την καταγγείλουν ως εξαγορά και συστήνει ότι, «ίσως πρέπει να ελέγξουν την πολιτική τους ατζέντα ή τις καλλιτεχνικές τους παραμέτρους».

Περισσότερα από το VICE

Ο Δημήτρης Πουλικάκος Διηγείται τις Ζωές του, από τα Στριπτιτζάδικα της Αγγλίας Μέχρι τα Μάταλα και τη Φυλακή

H Zωή μου ως Ένας Γκέι που Ήθελε να Σπουδάσει Σινεμά στην Αίγυπτο Ήταν μια Κόλαση

Νέοι Γείτονες: Νεαροί Πρόσφυγες απ' όλη την Ευρώπη Γράφουν την Ιστορία τους στο VICE