Το Fake News που «Οδηγεί» τους Πρόσφυγες στα Σύνορα Ελλάδας-Βόρειας Μακεδονίας

Τα τελευταία 24ωρα διακινείται έντονα μεταξύ των προσφύγων που βρίσκονται εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα, η πληροφορία ότι σχεδιάζεται νέο «Καραβάνι της Ελπίδας» προς τα βόρεια σύνορα της χώρας. Η αναστάτωση ξεκινά από το εξωφρενικό fake news ότι αν κατευθυνθούν πολλοί άνθρωποι μαζικά προς τα σύνορα, τότε θα τους επιτραπεί η διέλευση, είτε προς τη Βόρεια Μακεδονία είτε προς την Αλβανία. Δεν είναι η πρώτη φορά που μια τέτοια ψεύτικη φήμη προκαλεί κινητικότητα, η οποία βέβαια δεν μπορεί να έχει κανένα πρακτικό όφελος για τους ίδιους. Την υπόθεση παρακολουθούν δικηγόροι και ΜΚΟ, που προειδοποιούν για τους σοβαρούς κινδύνους, ενώ αναλυτική προειδοποίηση εξέδωσε ως και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Η αφορμή για αυτήν την απελπισμένη κίνηση είναι η πολύ αργή διαδικασία της εξέτασης των αιτημάτων ασύλου - υπάρχουν πρόσφυγες που έχουν πάρει κλήση από την αρμόδια επιτροπή για το 2024. Επιπλέον, το επόμενο διάστημα λήγουν μια σειρά από προγράμματα στέγασης, τα οποία αφορούν όμως παλιότερους αναγνωρισμένους πρόσφυγες και όχι σημερινούς αιτούντες άσυλο.

Ο συντονισμός γίνεται μέσω σελίδων στο Facebook και ομάδων στο WhatsApp κι έχει όλα τις συνέπειες των fake news. Μεταξύ των προσφύγων υπάρχουν διαφορετικές απόψεις για την ακριβή ημερομηνία της κινητοποίησης. Στα πιο δημοφιλή μηνύματα στα κινητά αναφέρεται ότι το καραβάνι θα ξεκινήσει στις 5 Απριλίου, στις 12 το μεσημέρι. Ως πιθανότερο σημείο εκκίνησης αναφέρεται η Θεσσαλονίκη, όπως διαδίδουν οι εμπνευστές του σχεδίου, ώστε οι πρόσφυγες να περπατήσουν προς την Ειδομένη και τη Βόρεια Μακεδονία. Το δεύτερο σενάριο είναι η συνάντηση να γίνει στα Γιάννενα, με σκοπό να κινηθούν μαζικά στα σύνορα με την Αλβανία.

Η ενδεχόμενη ανταπόκριση δεν μπορεί να εκτιμηθεί. Το πιο δημοφιλές γκρουπ στο Facebook που αναφέρεται στην κινητοποίηση, δημιουργήθηκε στις 9 Μαρτίου και έως χθες είχε 771 ακόλουθους. Η ομάδα είναι δημόσια και οι αναρτήσεις γίνονται κυρίως στα παστού (μία από τις επίσημες γλώσσες του Αφγανιστάν). Υπάρχουν αρκετές φωτογραφίες από το μεγάλο καραβάνι που πραγματοποιήθηκε το περασμένο φθινόπωρο από το Μεξικό στα σύνορα με τις ΗΠΑ, καθώς επίσης από τη μετακίνηση με τα πόδια χιλιάδων ανθρώπων κατά μήκος του λεγόμενου Βαλκανικού Δρόμου, την περίοδο 2016-16. Το VICE προσπάθησε να επικοινωνήσει με τους διαχειριστές του γκρουπ, χωρίς όμως αποτέλεσμα.

Σε ένα από τα ερασιτεχνικά βίντεο που κυκλοφορούν, νεαρός μετανάστης μιλά σε άλλους σε καμπ στα Λαγκαδίκια έξω από τη Θεσσαλονίκη. Ακούγεται να τους λέει ότι δήθεν 5.000 άνθρωποι θα συγκεντρωθούν στις αρχές Απριλίου στη Βόρεια Ελλάδα, ώστε να βαδίσουν προς τα σύνορα. «Δεν μπορούμε να περιμένουμε μέχρι τότε, υπάρχουν οικογένειες και μικρά παιδιά που ζουν σε πολύ δύσκολες συνθήκες», λέει ο ίδιος. Διακινείται, επίσης, η πληροφορία ότι αντίστοιχη κινητοποίηση υπάρχει και στην Αδριανούπολη στον Βόρειο Έβρο, στην τουρκική πλευρά των συνόρων. Κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να ισχύει προς το παρόν.

VICE Video: Όλα Όσα Μάθαμε για το Blockchain στην Αθήνα

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook

Τα τελευταία 24ωρα κυκλοφόρησαν ακόμη και φωτογραφίες από το Google Maps, με μαρκαρισμένα πιθανά σημεία εκκίνησης του καραβανιού. Το πρώτο είναι έξω από το Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης και το δεύτερο στον Κατσικά Ιωαννίνων – και στα δύο σημεία υπάρχουν καμπ προσφύγων. Στο ίδιο γκρουπ του Facebook υπάρχει φωτογραφία από τα ΚΤΕΛ Ιωαννίνων. Το VICE πληροφορείται ότι τις τελευταίες μέρες, πρόσφυγες έχουν μετακινηθεί από καμπ της Θεσσαλονίκης προς τα Γιάννενα. Σε ένα ερασιτεχνικό βίντεο, τραβηγμένο το προηγούμενο Σαββατοκύριακο σε αστυνομικό τμήμα, άνδρας με πολιτικά ακούγεται να λέει σε κάποιον που κάνει τον διερμηνέα: «Πες τους, αν ξανάρθουν στα Γιάννενα, θα τους κατασχέσουμε τα έγγραφα και θα πάνε στη χώρα τους».

Η ομάδα εθελοντών Mobile Info Team, που είχε ξεκινήσει από την Ειδομένη και είναι σήμερα δημοφιλής μεταξύ των προσφύγων, ανάρτησε κείμενο στο οποίο προειδοποιεί για τους κινδύνους του εγχειρήματος. «Δεν μπορούμε να σας συμβουλέψουμε τι πρέπει να κάνετε, όμως σκοπός μας είναι να μοιραστούμε ορισμένες πληροφορίες. Είναι αδύνατον να προβλέψουμε τι θα συμβεί αν ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων προσεγγίσει τα σύνορα. Ένα είναι ξεκάθαρο: ότι τα σύνορα δεν ανοίγουν έτσι απλά. Η ΕΕ συνεχίζει να σπαταλά πολλά χρήματα για την ασφάλεια στα σύνορα, ώστε να αποτρέψει τα παράνομα περάσματα, καθιστώντας το ταξίδι επικίνδυνο και απρόβλεπτο», τονίζουν τα μέλη της ομάδας. Και πιο κάτω: «Εάν φύγετε από τα καμπ ή τον χώρο φιλοξενίας όπου ζείτε, είναι πολύ πιθανό ότι μετά από λίγες μέρες θα πάψετε να είστε εγγεγραμμένοι (σσ: από τις αρμόδιες Αρχές). Αν αυτό συμβεί, δεν θα μπορείτε να επιστρέψετε και θα είναι πολύ δύσκολο να επανα-εγγραφθείτε σε κάποιο άλλο μέρος. Η αίτηση ασύλου θα τεθεί σε κίνδυνο αν χάσετε κάποιο ραντεβού (σσ: για συνέντευξη στην Υπηρεσία Ασύλου) ή αν οι Αρχές διαπιστώσουν ότι φύγατε από τη χώρα».

Με αφορμή την αναστάτωση για το καραβάνι στην Ελλάδα, αναλυτικές οδηγίες για «ψευδείς πληροφορίες» και «φήμες στα κοινωνικά δίκτυα» εξέδωσε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, από κοινού με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ). «Παρακαλούμε, να γνωρίζετε ότι πληροφορίες που διακινούνται από ανεπίσημες πηγές, ειδικά στα κοινωνικά δίκτυα, είναι συχνά παραπλανητικές ή και εντελώς λανθασμένες. Συμβουλεύεστε να μη βασίζεστε σε αυτές», αναφέρεται μεταξύ άλλων στην ανακοίνωση που εκδόθηκε σε διάφορες γλώσσες.

Τα προηγούμενα χρόνια, δύο φορές είχε επιχειρηθεί παρόμοιο καραβάνι απελπισμένων προσφύγων στη Βόρεια Ελλάδα. Η πρώτη πραγματοποιήθηκε στις 14 Μαρτίου 2016 και είχε πολύ άσχημη κατάληξη. Είχαν μοιραστεί τότε φυλλάδια που έγραφαν στα αραβικά ότι «υπάρχει αφύλακτο πέρασμα στα πέντε χιλιόμετρα από την Ειδομένη και ότι αν ξεκινήσουν όλοι μαζί ειρηνικά, κανείς δεν θα μπορέσει να τους σταματήσει» (διατάχθηκε εισαγγελική έρευνα, χωρίς όμως κάποια κατάληξη). Η φήμη ξεσήκωσε χιλιάδες ανθρώπους, που περπάτησαν προς το χωριό Χαμηλό και στη συνέχεια βούτηξαν στα παγωμένα νερά ενός χειμάρρου για να περάσουν στο έδαφος της Βόρειας Μακεδονίας. Την προηγούμενη μέρα, τρεις πρόσφυγες (δύο άνδρες και μία γυναίκα), μέλη ενός γκρουπ τουλάχιστον 23 ατόμων, είχαν βρεθεί νεκροί στην όχθη χειμάρρου έξω από τη Γευγελή.

Οι πρόσφυγες ακινητοποιήθηκαν από την αστυνομία της γειτονικής χώρας στο χωριό Μόιν. Πριν ακόμη ξημερώσει, στάλθηκαν πίσω στο ελληνικό έδαφος, πολλοί εξ αυτών άγρια δαρμένοι. Ήταν η κορύφωση της τακτικής των επαναπροωθήσεων από τα Σκόπια, που είχε καταγγελθεί ήδη από τον Ιανουάριο εκείνη της χρονιάς και αποτυπώθηκε σε διεθνείς εκθέσεις. Οκτώ πρόσφυγες που επαπροωθήθηκαν βίαια εκείνη τη νύχτα, όπως αποκάλυψε το VICE, προσέφυγαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Την προσφυγή υποστηρίζουν το Ευρωπαϊκό Κέντρο για τα Συνταγματικά και Ανθρώπινα Δικαιώματα (ECCHR) και η οργάνωση ProAsyl.

Ενάμιση χρόνο αργότερα, κάτι παρόμοιο σε μικρότερη κλίμακα είχε συμβεί στη Θεσσαλονίκη. Τον Νοέμβριο του 2017, περίπου 200 μετανάστες που είχαν κατασκηνώσει στην Πλατεία Αριστοτέλους, ξεκίνησαν με τα πόδια με σκοπό να φθάσουν στα σύνορα. Κλούβες της Αστυνομίας τούς έκοψαν τον δρόμο λίγο μετά τον Βαρδάρη.

Περισσότερα από το VICE

«Ο Σημίτης Είναι Εβραίος» - Τα Fake News, ο Αντισημιτισμός και η Ακροδεξιά

Η Εργασία του Μεταπτυχιακού Φοιτητή Αλέξη Τσίπρα για τα Προσφυγικά

Στη Θεσσαλονίκη Υπάρχουν Δύο Ναοί Αφιερωμένοι στους Αρχαιοελληνικούς Θεούς