Η Εφιαλτική Ιστορία Αίματος Πίσω από το Μουσείο των Καλαβρύτων

Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, η 18η Μαΐου ήταν μια ημέρα γιορτής για τα μουσεία του πλανήτη, μια ημέρα όπου ο πολιτισμός άνοιξε πρόθυμα τις πόρτες του στη βαρβαρότητα της εποχής, προσδοκώντας να συμβάλλει, έστω και λίγο, στην κατανόηση των σύνθετων πτυχών της ανθρώπινης ιστορίας. Το φετινό θέμα για τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων (International Museum Day) φαντάζει εξόχως επίκαιρο. «Μουσεία και αμφιλεγόμενες ιστορίες: τα μουσεία μιλούν για εκείνα που δεν λέγονται». Ιστορίες πόνου και αίματος, ιστορίες τραυματικές.

Το τιμώμενο μουσείο για το 2017, στην Ελλάδα, στο πλαίσιο της ειδικής θεματικής της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων, είναι το «Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος». Ένας χώρος με παγκόσμιο συμβολισμό, ο οποίος θα φιλοξενήσει την Παρασκευή, 19 Μαΐου, την κεντρική εκδήλωση των φετινών εορτασμών. Το κτίριο αποτελεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το 1986 και φέρει τις εφιαλτικές μνήμες των κτηνωδιών του ναζισμού, αφού λειτούργησε αρχικά ως στρατόπεδο συγκέντρωσης, την περίοδο της κατοχής, για 500 περίπου Έλληνες πολιτικούς κρατούμενους, ενώ σε αυτόν τον χώρο έμελλε, στις 13 Δεκεμβρίου 1943, να γραφτεί η τελευταία πράξη του δράματος για τους κατοίκους των Καλαβρύτων κατά την εκκαθαριστική επιχείρηση των ναζί. Εκείνη την ημέρα, ήχησε στο λόφο του Καπή ο οξύς ήχος των γερμανικών μυδραλιοβόλων που σηματοδοτούσε το ξεκλήρισμα ολόκληρου του ανδρικού πληθυσμού της πόλης. Νωρίτερα, οι ναζί είχαν συγκεντρώσει στο προαύλιο του κτιρίου, όπου σήμερα στεγάζεται το μουσείο, τον ντόπιο πληθυσμό, διαχωρίζοντας τους άντρες από τα γυναικόπαιδα και τους ηλικιωμένους. Οι πρώτοι, μαζί και κάποιοι έφηβοι που δεν ξεπερνούσαν τα 18 τους χρόνια, οδηγήθηκαν στο λόφο όπου περίμενε το απόσπασμα. Οι υπόλοιποι κρατήθηκαν προσωρινά στο εσωτερικό του κτιρίου. Η πιο σκοτεινή ιστορία πολεμικού εγκλήματος στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, είχε μόλις ξεκινήσει.

Η αφορμή για να οδηγηθούμε στην εφιαλτική σφαγή των Καλαβρύτων είχε δοθεί λίγους μήνες νωρίτερα και συγκεκριμένα στις 17 Οκτωβρίου του 1943. Η νίκη των ανταρτών του ΕΛ.ΑΣ, στη μάχη της Κερπινής, είχε σαν αποτέλεσμα την αιχμαλωσία περισσότερων από 70 στρατιωτών της Βέρμαχτ. Το γεγονός εξόργισε τη γερμανική διοίκηση, η οποία έδωσε εντολή να ξεκινήσει επιχείρηση εκκαθάρισης. Το επόμενο διάστημα ολόκληρα χωριά θα τυλίγονταν στις φλόγες απ' άκρη σε άκρη, καθώς ο γερμανικός στρατός προέλαυνε προς τα Καλάβρυτα. Οι Γερμανοί έφτασαν στην πόλη στις 9 Δεκεμβρίου 1943. Ανακοίνωσαν στους κατοίκους πως δεν θα πειράξουν κανέναν – αρκετοί ντόπιοι πρόλαβαν να διαφύγουν μπρος στο φόβο των αντιποίνων, όμως, εν τέλει, επέστρεψαν μετά τις γερμανικές διαβεβαιώσεις. Στις 13 Δεκεμβρίου 1943, άρχισαν να χτυπούν οι καμπάνες της εκκλησίας –είχαν δοθεί διαταγές να συγκεντρωθεί ο κόσμος στο σχολείο. Εκεί, μπροστά στα σκαλοπάτια, άντρες, γυναίκες, ηλικιωμένοι και παιδιά χωρίστηκαν για πάντα. Κανείς δεν περίμενε αυτό που θα επακολουθούσε.

Λευκωσία: Η Τελευταία Διχοτομημένη Πρωτεύουσα του Κόσμου

Οι Καλαβρυτινοί άνδρες οδηγήθηκαν σε ένα χωράφι, στο λόφο του Καπή, όπου είχαν θέα όλη την πόλη. Έβλεπαν τα σπίτια τους να καίγονται, καθώς οδηγούνταν μπροστά στα γερμανικά μυδραλιοβόλα. Από την πύρινη λαίλαπα δεν γλύτωσε ούτε το δημοτικό σχολείο όπου οι ναζί κρατούσαν τα γυναικόπαιδα και τους ηλικιωμένους, οι οποίοι χρειάστηκε να σπάσουν την πόρτα για να σωθούν. Μετά το τέλος του πολέμου το κτίριο ανακατασκευάστηκε και λειτούργησε ξανά ως δημοτικό για περισσότερα από σαράντα χρόνια. Στις 9 Ιανουαρίου του 2005, εγκαινιάστηκε, στο μαρτυρικό χώρο, το Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος από τον πρώην Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κωστή Στεφανόπουλο.

Από τους Γερμανούς αξιωματικούς που συμμετείχαν στη σφαγή των Καλαβρύτων, μονάχα ένας καταδικάστηκε, στη δίκη της Νυρεμβέργης: ο πτέραρχος Χέλμουτ Φέλμυ. Κανείς άλλος δεν λογοδότησε για την κτηνωδία της «επιχείρησης Καλάβρυτα».

Περισσότερα από το VICE

«Μας Έχουν Πηδήξει τα Όνειρα» - Αυτή Είναι η Νέα Εργατική Τάξη στην Ελλάδα

Κάποιοι Αναισθησιολόγοι στη Σάμο Αποφάσισαν πως Δεν Κάνουν Εκτρώσεις Επειδή δεν Είναι «Ηθικές»

Σπάνιες Φωτογραφίες με τον Bob Marley στην Τζαμάικα από τη Δεκαετία του '70