Ο Θάνατος Είναι Περίπλοκη Υπόθεση όταν Είσαι Πολυσυντροφικός

Το θέμα δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE US.

Τον Φεβρουάριο, πέθανε η επί 24 χρόνια σύντροφος του Robert McGarey. Ήταν η πλέον συγκλονιστική απώλεια που είχε ποτέ βιώσει. Παρόλα αυτά, υπήρχε μια θετική πλευρά σ' αυτή τη δυσάρεστη κατάσταση. «Eίχα αυτή τη βαθιά θλίψη, αλλά δεν νιώθω μόνος», είπε ο McGarey. «Δεν έμεινα χωρίς στήριγμα, δεν έμεινα χωρίς συντροφιά», εξήγησε.

Τι εννοεί; Ό,τι έχει κι άλλες συντρόφους. Την Jane και τη Mary -τα ονόματα δεν είναι αληθινά- με τις οποίες έχει σχέση 16 και 8 χρόνια αντίστοιχα. Και ενώ η θλίψη του για την Pam -την αγαπημένη του που πέθανε- ήταν ακόμα μεγάλη, η πολυσυντροφικότητα τον βοήθησε να το αντιμετωπίσει.

Δεν υπάρχουν πολλές έρευνες για το πώς οι πολυσυντροφικές οικογένειες διαχειρίζονται τον θάνατο - πιθανώς γιατί δεν υπάρχουν πολλές έρευνες για το πώς οι πολυσυντροφικές οικογένειες επιλέγουν να ζήσουν. Πρόχειρες εκτιμήσεις, αναφέρουν ότι υπάρχουν αρκετά εκατομμύρια πολυσυντροφικοί άνθρωποι στις Ηνωμένες Πολιτείες. Κι ενώ η πολυσυντροφικότητα μπορεί να προσφέρει τεράστια οφέλη στη ζωή και τον θάνατο, το κοινωνικό και νομικό μας σύστημα δεν είναι σχεδιασμένο για να αντιμετωπίσει άτομα με περισσότερους από έναν ερωτικούς συντρόφους. Οπότε, όταν ένα άτομο πεθαίνει μπορεί να προκύψουν πλήθος περίπλοκων νομικών και συναισθηματικών προβλημάτων.

«Ανεξάρτητα από το αν το συνειδητοποιούν ή όχι οι άνθρωποι, ο σύντροφος με τον οποίον είναι παντρεμένοι, θα έχει περισσότερα οφέλη και δικαιώματα σε αυτήν την περίπτωση» εξήγησε η Diana Adams, που διευθύνει μια μικρή νομική εταιρεία με ειδίκευση στο «παραδοσιακό και μη παραδοσιακό οικογενειακό δίκαιο και παρέχει στήριξη για θετική αρχή και τέλος των οικογενειακών σχέσεων».

Από τη στιγμή που τα δικαιώματα των νόμιμων συζύγων υπερισχύουν όλων των υπολοίπων, οι σύντροφοι εκτός γάμου δεν έχουν λόγο σε περιπτώσεις που σχετίζονται με το τέλος του κύκλου ζωής κάποιου, τις προετοιμασίες για την κηδεία του ή κληρονομικά θέματα. Το ίδιο ισχύει και για μονογαμικές σχέσεις εκτός γάμου, αλλά το πρόβλημα μπορεί να επιδεινωθεί σε πολυσυντροφικές σχέσεις όπου οι σύντροφοι δεν είναι γνωστοί ή δεν αναγνωρίζονται από τους συγγενείς. Στο πλαίσιο της δουλειάς της, η Adams έχει δει άτομα που βρίσκονται σε πολυσυντροφικές σχέσεις να εκδιώκονται από νοσοκομεία και κέντρα περίθαλψης καθώς οι συγγενείς αρνούνται να αναγνωρίσουν ένα τέτοιο άτομο ως νόμιμο σύντροφο.

Ο McGarey και η σύντροφός του, η Pam, δεν είχαν παντρευτεί, οπότε την απόφαση να την αποσυνδέσουν από τη μηχανική υποστήριξη την πήραν οι δυο αδερφές της. Τα χρήματα που άφησε η γυναίκα και τα οποία θα τα είχε κληρονομήσει ο McGarey εάν είχαν παντρευτεί, πήγαν επίσης στις αδερφές της, οι οποίες κανόνισαν και τα διαδικαστικά της κηδείας της.

Αυτού του είδους η μάχη για εξουσία, μπορεί επίσης να ξεσπάσει και μεταξύ των πολλών συντρόφων με τους οποίους είχε ερωτική σχέση ο θανών. Ο μόνος τρόπος για να διασφαλίσει κανείς ότι όλα θα γίνουν όπως θέλει, είναι να συντάξει λεπτομερές προγαμιαίο συμβόλαιο και διαθήκη για το πού θα πάει η ακίνητη περιουσία του. Η Adams συνεργάζεται με τους πελάτες της για «να σχεδιάσουν δημιουργικά το πώς θα αποδοθεί η ακίνητη περιουσία» και να διασφαλίσουν πως οι διαφορετικοί σύντροφοι γνωρίζουν ο ένας για τον άλλον και ότι έχει ληφθεί μέριμνα για όλους. Η ίδια είναι υπέρμαχος της δομημένης διαμεσολάβησης, καθώς θεωρεί ότι αποτελεί έναν τρόπο ελαχιστοποίησης των μετά θάνατον εκπλήξεων, όπως στην περίπτωση που οικογένειες ανακαλύπτουν την ύπαρξη μυστηριωδών εξωσυζυγικών συντρόφων στη διαθήκη κάποιου. Είναι πολύ καλύτερα να κάνεις αυτές τις συζητήσεις εν ζωή από ό,τι στο νεκροκρέβατο κάποιου ή μετά τον θάνατό του.

Όμως, σύμφωνα με την κοινωνιολόγο Elisabeth Sheff, πολλοί πολυσυντροφικοί κρατούν μυστική τη ζωή τους όχι μόνο όσο είναι εν ζωή αλλά και στο θάνατο. Η κοινωνιολόγος μελετά πολυσυντροφικές οικογένειες 15 χρόνια τώρα και έχει γράψει το βιβλίο The Polyamorists Next Door: Inside Multiple-Partner Relationships and Families. Ένας άνθρωπος μπορεί να έχει δημοσίως έναν βασικό σύντροφο -για παράδειγμα, κάποιον με τον οποίο έχουν παντρευτεί- και επιπλέον άλλες προσωπικές σχέσεις. Σε αυτήν την περίπτωση, είναι δυσκολότερο να θρηνήσεις εάν πεθάνει ένας από τους ανεπίσημους συντρόφους σου γιατί οι άλλοι δεν αναγνωρίζουν τη σχέση ως «πραγματική» ή νόμιμη όπως εάν πέθαινε ένας νόμιμος σύζυγος.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι και η πολιτική για τους υπαλλήλους που έχουν πένθος. Οι κατευθυντήριες γραμμές της Ένωσης για τη Διαχείριση του Ανθρώπινου Δυναμικού, διευκρινίζουν το χρονικό διάστημα της άδειας που δίνεται σ' έναν υπάλληλο σε περίπτωση θανάτου αγαπημένου προσώπου, δηλαδή της συζύγου, του γονιού, του παιδιού, αδελφών, πεθερικών, θείων, παππούδων και γιαγιάδων. Δεν προκαλεί έκπληξη ότι από τον κατάλογο εξαιρούνται οι εκτός γάμου ερωτικοί σύντροφοι. Είναι πιθανό ένας υπάλληλος να έχει εξηγήσει κάποια ειδική κατάσταση στον εργοδότη του, ωστόσο η έρευνα της Sheff έδειξε ότι μερικοί πολυσυντροφικοί προτιμούν να μην εκτεθούν με αυτό τον τρόπο. Εξάλλου, ο κόσμος εξακολουθεί να αποδοκιμάζει τις εξωσυζυγικές σχέσεις, ενώ σύμφωνα με την Sheff ορισμένοι πολυσυντροφικοί έχουν χάσει ακόμα και τις δουλειές τους επειδή αποκαλύφθηκαν ερωτικά, λόγω ύπαρξης εταιρικών «ρητρών ηθικής».

Οι εμπειρίες που βιώνουν είναι παρόμοιες με εκείνες των ατόμων του ίδιου φύλου, τα οποία επίσης κρατούν μυστική τη ζωή τους. «Σήμερα, συμβαίνει πολύ λιγότερο, μιας και οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις αναγνωρίζονται. Αλλά πριν από 20 χρόνια, το σύνηθες ήταν η οικογένεια του εκλιπόντος να περιθωριοποιεί τον σύντροφο του και να αγνοεί τις επιθυμίες του, έστω κι αν ο εκλιπών δεν είχε δει την οικογένειά του για χρόνια», είπε η Sheff. «Έρχονταν στην κηδεία και έπαιρναν τον έλεγχο. Ή όταν ο άνθρωπος ήταν στην εντατική. Αν και για τους γκέι και τις λεσβίες αυτό δεν είναι τόσο τεράστιο πρόβλημα σήμερα, παραμένει δυνητικά σοβαρό ζήτημα για τα πολυσυντροφικά άτομα».

Η νομική αναγνώριση των πολυσυντροφικών ενώσεων θα μπορούσε να παράσχει κάποια ανακούφιση. Μετά τη νομιμοποίηση του γάμου ατόμων του ίδιου φύλου, το 2015, από το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, οι φωνές για νομιμοποίηση και του πολυσυντροφικού γάμου έχουν γίνει πιο δυνατές. Εξάλλου, όπως δήλωσε νωρίτερα φέτος η Adams στο US News & World Report, κατά τον Υπουργό Δικαιοσύνης John Roberts, «εάν απορρίπτονται κάποια από τα παραδοσιακά στοιχεία του γάμου άνδρα-γυναίκας, τα ίδια επιχειρήματα μπορούν πολύ εύκολα να εφαρμοστούν σε ενώσεις τριών ή τεσσάρων ατόμων».

Το 2006, ο άνδρας της Melissa Hall, ο Paul, πέθανε σε ηλικία 52. Και οι δύο ήταν πολυσυντροφικοί, αλλά ο θάνατος του Paul δεν συνοδεύτηκε από «κανένα ιδιαίτερο πρόβλημα», αφού ήταν νόμιμα παντρεμένοι και η Hall είχε όλα τα δικαιώματα σαν σύζυγος. Αντιθέτως, διαπίστωσε ότι υπήρχαν απροσδόκητα οφέλη από τον θάνατο του συζύγου της. Συγκεκριμένα, μου είπε πως «το ότι ήταν πολυσυντροφική έκανε ευκολότερο να αγαπήσει ξανά». Από τη στιγμή που και οι δυο έβγαιναν με άλλους στη διάρκεια του γάμου τους, η Hall γνώριζε πως ο θάνατος του συζύγου της δεν θα τη σταματούσε από το να βγει και πάλι ραντεβού.

Στις παραδοσιακές σχέσεις, δεν είναι ασυνήθιστο οι σύντροφοι να επιβάλλουν απαγορεύσεις στον εαυτό τους όσον αφορά την ερωτική τους ζωή για να τιμήσουν τις επιθυμίες των νεκρών συζύγων τους ή να νιώθουν ενοχή όταν αρχίζουν να βγαίνουν ξανά με κάποιον σύντροφο. Φυσικά, δεν έχεις κάποιο όφελος με το να μη δημιουργείς νέες σχέσεις, μιας και τελικά οι γύρω σου θα είναι αυτοί που θα σου πουν «να συνεχίσεις με τη ζωή σου». Όλο αυτό βέβαια, στις πολυσυντροφικές σχέσεις, δεν ισχύει, αφού το να βγεις δεν σημαίνει απαραιτήτως κι ότι τέλειωσε η περίοδος πένθους.

Οι περισσότεροι σύντροφοι σε μια σχέση, σίγουρα μπορεί να σημαίνουν περισσότερη υποστήριξη. Μπορεί επίσης να σημαίνει όμως κι ότι θα ζήσεις περισσότερους θανάτους αγαπημένων προσώπων και άρα θα βιώσεις ανάλογη λύπη. Σε άρθρο για την απώλεια προσώπων στις πολυσυντροφικές σχέσεις που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Loving More -είναι αφιερωμένο στην πολυσυντροφικότητα- κάποιος έγραψε «όσοι από εμάς είμαστε πολυσυντροφικοί σε όλη μας τη ζωή πρέπει να είμαστε ευγνώμονες για την άφθονη αγάπη στη ζωή μας. Αλλά το ότι έχουμε όλες αυτές τις υπέροχες αγάπες, σημαίνει ότι πρέπει να αποδεχθούμε και το λίγο περισσότερο πένθος όταν έρθει η ώρα».

Αξίζει τον κόπο; Έτσι πιστεύει ο McGarey. «Υπάρχει περισσότερο πένθος, αλλά συγχρόνως στηριζόμαστε στην αγάπη κι άλλων ανθρώπων».

Συγκρίνει τη σχέση του με την ταινία Up της Disney, που αρχίζει με έναν τύπο ο οποίος ερωτεύεται και παντρεύεται τον παιδικό του έρωτα. «Και έπειτα εκείνη πεθαίνει και αυτός μετατρέπεται σ' έναν παλιογκρινιάρη που έχασε την αγάπη του», είπε ο McGarey. «Δεν βλέπω να γίνομαι παλιογκρινιάρης. Δεν ξέρω εάν μπορώ να το αποδώσω στην πολυσυντροφικότητα, αλλά ίσως αυτός είναι ο λόγος».

Περισσότερα από το VICE

Οι Δέκα Λόγοι που Δείχνουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ Είναι Ανεπιθύμητος στην Επέτειο του Πολυτεχνείου

Τελειώνουν τα Ψάρια στις Ελληνικές Θάλασσες;

Πώς Επηρεάζουν τα Ναρκωτικά τη Σεξουαλική μας Ζωή