Ο Παράξενος Χειμώνας μου με μία Σαμάνο στο Καζακστάν

To άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE US

Ο σουφισμός είναι ένα μυστικιστικό παρακλάδι του Ισλάμ που δεν είναι καθόλου δημοφιλές στον μουσουλμανικό κόσμο. Οι σουφιστές έχουν μια ανορθόδοξη προσέγγιση που εστιάζει περισσότερο στις εσωτερικές πτυχές της θρησκευτικής ζωής και παλεύουν για να έχουν απευθείας, προσωπικές εμπειρίες με τον Θεό.

Όταν το Ισλάμ έφτασε στο Καζακστάν, ο σουφισμός συνδυάστηκε με τις ανιμιστικές δοξασίες των τοπικών νομαδικών πολιτισμών και τις παραδόσεις των σαμάνων που προϋπήρχαν. Οι baksy, παραδοσιακοί θεραπευτές και μάντεις, προσηλυτίστηκαν και συνέχισαν τις πρακτικές τους ως σουφιστές δερβίσηδες, ενώ ορκίστηκαν να ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας και λιτότητας, προκειμένου να καθοδηγήσουν τους άλλους στα ασκητικά μονοπάτια προς το Θεό.

Πολλοί πιστεύουν ότι η Bifatima Dualetova είναι μία από τους τελευταίους σουφιστές δερβίσηδες στο Καζακστάν. Πρώτη φορά τη συνάντησα τον Σεπτέμβριο του 2010 ενώ ταξίδευα στην Κεντρική Ασία. Οι ντόπιοι με τους οποίους ζούσα στο Αλμάτι, μου είπαν για μια γυναίκα σαμάνο που ζούσε στις παρυφές του μικρού χωριού Ungurtas, κοντά στα σύνορα με το Κιργιστάν. «Το τελευταίο σπίτι στο χωριό, στους πρόποδες του "Ιερού Λόφου"», είπαν.

Όταν έφτασα, δεν ήταν σπίτι. Αλλά οι πιστοί και οι ασθενείς της που είχαν έρθει από όλη την πρώην ΕΣΣΔ, μου είπαν ότι η Bifatima είχε φύγει για ένα προσκύνημα στους ιερούς τόπους των σουφιστών στο νότιο Καζακστάν. Ακούγοντας αυτούς τους ανθρώπους, σχεδόν μπορούσα να δω πώς οι θρύλοι και οι φήμες κάλυπταν τον πολιτισμό των baksy – φαίνονταν να πιστεύουν αλλά και να φοβούνται ταυτόχρονα τις υποτιθέμενες δυνάμεις της Bifatima. Μου προσέφεραν ένα κρεβάτι σε ένα υπόγειο τζαμί όπου μπορούσα να μείνω για όσο διάστημα την περίμενα να επιστρέψει. Μια εβδομάδα αργότερα η Bifatima γύρισε, αλλά η βίζα μου είχε σχεδόν λήξει, οπότε μπόρεσα να της μιλήσω μόνο για λίγο.

Δύο μήνες αργότερα, ταξίδευα με το βαν μου από τη Λιθουανία στην Ινδία, ελπίζοντας να φτάσω νοτιότερα προτού αρχίσει να χιονίζει. Ωστόσο, υποτίμησα τον καιρό και κόλλησα στο Τατζικιστάν, μην μπορώντας να διασχίσω τα βουνά. Το βαν χαλούσε συνεχώς και η θερμοκρασία τη νύχτα έπεφτε πολύ χαμηλά, ακόμα και στους -22 βαθμούς Κελσίου. Εάν έσβηνα τη μηχανή του αυτοκινήτου για περισσότερο από μισή ώρα, το πετρέλαιο θα πάγωνε στο ντεπόζιτο. Κάνα δυο φορές, κάποιοι οδηγοί φορτηγών κυριολεκτικά με έσωσαν από το να παγώσω μέχρι θανάτου. Μη μπορώντας να συνεχίσω το ταξίδι, αποφάσισα να αλλάξω τα σχέδιά μου. Πήγα στο Καζακστάν, για να επισκεφτώ ακόμα μία φορά την Bifatima.

Κατέληξα να μείνω μαζί της για περισσότερο από δύο μήνες, από τον Ιανουάριο έως τον Μάρτιο του 2011, καταγράφοντας τα τελετουργικά και τις πρακτικές της, βόσκοντας τα πρόβατά της και δουλεύοντας στο βαν μου.

Η Bifatima ισχυρίζεται ότι είχε για πρώτη φορά προφητικά οράματα σε ηλικία 11 ετών, τα οποία την οδήγησαν χιλιάδες μίλια μακριά με τα πόδια, στον Ιερό Λόφο στο Ungurtas. Σύμφωνα με την ίδια, είναι ένα μέρος με ισχυρή κοσμική ενέργεια, που της επιτρέπει να διορθώσει τα καρμικά προβλήματα των ανθρώπων.

Συχνά εκτελεί κουρμπάν, ένα ισλαμικό τελετουργικό θυσίας κατά το οποίο σφαγιάζει πρόβατα πάνω από τους πιστούς της, για να τους ελευθερώσει υποτίθεται από τα κακά πνεύματα δίνοντας στον Θεό για αντάλλαγμα την ψυχή ενός ζώου. Ο πιστός πρέπει να φέρει δύο πρόβατα, ένα αρσενικό και ένα θηλυκό. Έπειτα σέρνεται και χώνεται κάτω από το ζώο ενώ η Bifatima κάνει το κουρμπάν σφάζοντας το αρσενικό πρόβατο (το θηλυκό αργότερα το παίρνει στο κοπάδι της). Τέλος, ο άνθρωπος μπαίνει σε ένα παγωμένο ρυάκι όπου η Bifatima ξεπλένει τις αμαρτίες του. Είναι μια διαδικασία, εξηγεί, που παραλληλίζεται με την γέννηση: περνάς από ένα κανάλι γέννησης, καλύπτεσαι με αίμα και καθαρίζεσαι μετά με νερό.

Φυσικά, το να βλέπεις όλα αυτά είναι σίγουρα ένα ταξίδι - αλλά είναι ένα ταξίδι και το να είσαι μαζί με όλους αυτούς τους ριζικά διαφορετικούς ανθρώπους, να ζεις μια μεταφυσική αγροτική ζωή ουσιαστικά σε ένα κοινόβιο. Κάποιοι έρχονται απλά για μερικές μέρες, άλλοι βλέποντας την Bifatima ως γκουρού, θα μείνουν για χρόνια. Ωστόσο, οι περισσότεροι που συμμετέχουν, εντάσσονται σε τρεις διακριτές κατηγορίες: όσους ελπίζουν να θεραπευτούν από μια θανατηφόρα νόσο, όσους εύχονται να νικήσουν τον εθισμό στα ναρκωτικά και όσες θέλουν να μείνουν έγκυες. Νew agers από τη Ρωσία που ψάχνουν νέα πνευματικά επίπεδα είναι επίσης συχνοί επισκέπτες.

Κατά τη διάρκεια της ημέρας όλη η κοινότητα δουλεύει στη φάρμα, κάθε καθημερινή εργασία είναι γεμάτη με συμβολική σημασία. Η Bifatima ποτέ δεν εξηγεί πολλά και καθαρίζεις αχυρώνες, βοσκάς τα πρόβατα ή κυνηγάς χήνες γιατί σου λέει πώς αυτό είναι που απαιτούν τα πνεύματα των προγόνων.

Ως φωτογράφος και ταξιδιώτης, πάντα εντυπωσιάζομαι με τις κοινότητες που βρίσκονται στις παρυφές των mainstream πολιτισμών. Το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς μου είναι αποτέλεσμα άμεσων εμπειριών που έχω στα ταξίδια μου, γεγονός που μου επιτρέπει να πω τις ιστορίες από μέσα προς τα έξω. Δεν είμαι παθητικός παρατηρητής.

Η δημιουργία αυτής της σειράς φωτογραφιών ήταν πραγματικά μαγευτική. Η παραδοσιακή κουλτούρα του Καζακστάν μπορεί να φαίνεται σοκαριστική στους Δυτικούς, αλλά σε αυτό το μέρος του κόσμου αντιμετωπίζεται με μεγάλο σεβασμό.

Μένοντας με την Bifatima, ένιωσα να χάνομαι στα υποτιθέμενα θαύματά της. Σχεδόν χρειάστηκε να κατεβάσω το διακόπτη του μυαλού μου για να κατανοήσω όλα όσα συνέβαιναν γύρω μου.

Δείτε περισσότερες φωτογραφίες παρακάτω.

Περισσότερα από το VICE

Φαβορίτες στα Προάστια: Οι Ροκαμπιλάδικες Συμμορίες του Παρισιού στα 80's

Τι Διάολο Μυρίζει Τόσο Άσχημα στη Δυτική Θεσσαλονίκη

Πήγαμε στα Ελληνικά «Όσκαρ» των Πολεμικών Τεχνών και Μαχητικών Αθλημάτων