Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE UK.Στη μοναδική χειρουργική κλινική για τραυματίες πολέμου στη Μέση Ανατολή, περιθάλπονται οι σωματικά και ψυχικά ασθενείς, μόνο και μόνο για να επιστρέψουν στις συγκρούσεις από τις οποίες ήρθαν.Βρίσκομαι στο Αμάν, την πρωτεύουσα της Ιορδανίας – ένα σχετικά μικρό βασίλειο της ερήμου. Εδώ βρίσκεται η αρχαία πόλη της Πέτρας, γνωστής ως το μέρος που ο Indiana Jones ανακάλυψε το Άγιο Δισκοπότηρο. Επίσης, είναι μια χώρα που περιβάλλεται από χάος. Στα βόρεια, βρίσκεται η Συρία. Ανατολικά, συνορεύει με το Ισραήλ και τη Δυτική Όχθη. Το Ιράκ και η Σαουδική Αραβία βρίσκονται στα δυτικά.
«Είναι μία από τις τελευταίες χώρες της περιοχής όπου υπάρχει σταθερότητα», λέει ο επικεφαλής της αποστολής από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα (ΓΧΣ), Marc Schakal, αιτιολογώντας την επιλογή της τοποθεσίας του νοσοκομείου.Μέσα σε δέκα χρόνια, εδώ έχουν γίνει τουλάχιστον 10.000 επεμβάσεις σε 4.500 ασθενείς, οι οποίοι συνήθως παραμένουν στο νοσοκομείο για έξι μήνες. Κάποιοι ασθενείς είναι κλινήρεις, άλλοι σε αναπηρικά καροτσάκια, ενώ άλλοι κινδυνεύουν να ακρωτηριαστούν. Άλλοι πάλι, είναι γεμάτοι από τα σημάδια των βασανισμών.
Τo οκταώροφο νοσοκομείο διαθέτει δύο ορόφους για ασθενείς που ετοιμάζονται να χειρουργηθούν και δύο ακόμη για την ανάρρωσή τους.
Τον Φεβρουάριο, εγκαταστάθηκε ένας τρισδιάστατος εκτυπωτής στο Αμάν. Ο στόχος του 3D workshop είναι να σχεδιάζει κατά παραγγελία προσθετικά μέλη για το άνω μέρος του σώματος των ασθενών.Μπορεί κανείς να διαβάσει την ιστορία των συγκρούσεων κοιτώντας τους ασθενείς του νοσοκομείου. Αρχικά, η πλειονότητα ήταν Ιρακινοί, λέει ο Schakal. Πλέον, οι περισσότεροι ασθενείς είναι από τη Συρία, αν και γίνονται τακτικές εισαγωγές από την Υεμένη, το Ιράκ και την Παλαιστίνη, επίσης.
Μέσα στη δεκαετία που βρίσκεται εκεί το νοσοκομείο, τα σημάδια του πολέμου έχουν παραμείνει ίδια. Τα θρυμματισμένα κόκαλα και οι ασθενείς με διαλυμένο το μισό πρόσωπο είναι ένα κοινό θέαμα. Τα όπλα, οι σφαίρες και τα κτίρια που καταρρέουν προκαλούν τους ίδιους καταστροφικούς τραυματισμούς, ακόμη και αν οι δράστες είναι διαφορετικοί. Μερικοί από αυτούς τους δράστες μπορεί να βρίσκονται μέσα στα κτίρια. Ο Schakal λέει ότι δεν ζητoύν πάντα πολλές πληροφορίες για το ιστορικό των ασθενών, οι οποίοι τους επισκέπτονται από τις πατρίδες τους, μετά από παραπομπή του τοπικού ιατρού. Μερικοί από αυτούς μπορεί και να είναι μαχητές, παραδέχεται, αν και στην πλειοψηφία τους είναι σίγουρα απλοί πολίτες – φουρνάρηδες, ηλεκτρολόγοι, οικοδόμοι, γυναίκες, παιδιά και άνδρες.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Τo οκταώροφο νοσοκομείο διαθέτει δύο ορόφους για ασθενείς που ετοιμάζονται να χειρουργηθούν και δύο ακόμη για την ανάρρωσή τους. Υπάρχει γυμναστήριο για φυσιοθεραπεία και ένας απομονωμένος θάλαμος, όμως η λειτουργία του τελευταίου ορόφου είναι λιγότερο προφανής.«Δεν μιλάμε για παθολογικές καταστάσεις εδώ. Αυτές είναι φυσιολογικές αντιδράσεις σε αφύσικες καταστάσεις που συμβαίνουν στις χώρες τους», λέει η διευθύντρια του τμήματος ψυχοκοινωνικής στήριξης, Elisa Birri, καθισμένη σε ένα φωτεινό γραφείο με θέα στην πόλη.
Το να γνωρίζεις ότι αυτοί που παίρνουν εξιτήριο επιστρέφουν σε μέρη «χωρίς σύνορα» είναι επίπονο.
Είναι μια αποστεωμένη Ιταλίδα που φοράει παντελόνι-φόρμα και είναι υπεύθυνη για την ψυχιατρική περίθαλψη των ασθενών – αναλαμβάνει τόσο την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων που προκαλούνται από εμπειρίες του παρελθόντος όσο και το χτίσιμο της απαραίτητης αντοχής για τη διαχείριση των μελλοντικών τραυμάτων, τα οποία είναι σίγουρη ότι θα αντιμετωπίσουν οι περισσότεροι. «Τα κοινά συμπτώματα είναι τα φλας μπακ, οι εφιάλτες, το άγχος και η κατάθλιψη», λέει.Προς το παρόν, το τμήμα της περιθάλπει 160 ασθενείς, ενώ ταυτόχρονα λειτουργεί και ένα σχολείο εκεί – το πρώτο σχολείο που έχουν ανοίξει ποτέ οι ΓΧΣ. Τους τρώει πολύ χρόνο, όμως είναι απαραίτητο, όπως μας λέει: Τα παιδιά δυσκολεύονται πολύ χωρίς τακτικές δραστηριότητες.Η Birri έχει εργαστεί με τους ΓΧΣ σε όλη τη Μέση Ανατολή, συμπεριλαμβανομένης της Συρίας και της Λιβύης και λέει ότι οι αντιδράσεις στον πόλεμο και το τραύμα που προκαλεί είναι παντού οι ίδιες: «Αν δεν υποχωρήσουν τα συμπτώματα μετά από έξι μήνες, τότε σίγουρα έχουμε μια παθολογική κατάσταση, όμως στην περίπτωση των ανθρώπων από τη Συρία και το Ιράκ δεν μιλάμε απλώς για ένα τραύμα. Μπορεί να πέσει μια βόμβα τη μια μέρα και άλλη μία μετά από μια βδομάδα».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Έξω από το γραφείο της, ένας σύμβουλος και ένας φυσιοθεραπευτής βοηθούν έναν έφηβο αγόρι να περπατήσει με «πι». Εκείνο κάνει ένα διστακτικό βήμα μπροστά και ύστερα ακόμη ένα, με τα μάτια καρφωμένα στο πάτωμα. Οι δύο ειδικοί τον ενθαρρύνουν να συνεχίσει. Βλέποντάς τους να περνάνε μπροστά μας, η Birri λέει: «Σίγουρα δεν υπάρχει μαγεία. Όμως, ως άνθρωποι, είμαστε πολύ δυνατοί».
Στη διάρκεια της ψυχοθεραπείας, οι ειδικοί προσπαθούν να δημιουργήσουν έναν «ασφαλή χώρο» για τους ασθενείς και να τους διδάξουν στρατηγικές αντιμετώπισης, όπως το να τους υπενθυμίζουν ότι οι οικογένειές τους εξαρτώνται από εκείνους. Μερικές φορές γίνονται και αναφορές στη θρησκεία – είναι όμως σωστό να λες σε θύματα πολέμου να πιστεύουν στον Θεό;Μακροπρόθεσμα, η πίστη μπορεί να βοηθήσει περισσότερο από ό,τι τα φάρμακα στα ψυχικά προβλήματα, λένε οι ειδικοί του νοσοκομείου, μιας και οι ασθενείς δεν μπορούν να προμηθευτούν την αγωγή τους, όταν είναι στο σπίτι.Παρ' όλα αυτά, το να γνωρίζεις ότι αυτοί που παίρνουν εξιτήριο επιστρέφουν σε μέρη «χωρίς σύνορα» είναι επίπονο, παραδέχεται η Birri. Δεν ξέρεις τι θα τους συμβεί ή πώς μπορεί να αντιδράσουν. «Είναι πολύ δύσκολο και για όλους εμάς στο προσωπικό να το περνάμε αυτό».Ο κοκκινομάλλης Akram με τη φόρμα ζει στο νοσοκομείο του Αμάν εδώ και έξι μήνες. Είναι συνοφρυωμένος την ώρα που μιλάει. Ο ίδιος αισθάνεται ότι τα δωμάτια είναι άδεια – μπεζ τοίχοι, πορτοκαλί κουφώματα στις πόρτες και διαρκής σιωπή. Έχει τέτοια ησυχία που αντηχεί ο κρότος από τις πατερίτσες του, όταν περιφέρεται στους διαδρόμους.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Δεν έχει καμία σχέση με τη νότια Συρία, από την οποία κατάγεται και απ' όπου θυμάται τον θόρυβο στους δρόμους ή τους βομβαρδισμούς το βράδυ που χτυπήθηκε το σπίτι του και το κορμί του απέκτησε μόνιμη βλάβη. Ο 34χρονος ήταν σε κώμα για έξι ώρες. Όταν συνήλθε, δεν μπορούσε να μιλήσει. Μετά από επτά επεμβάσεις στη Συρία, το πόδι του μολύνθηκε. Οι γιατροί στη Συρία του είπαν ότι δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα άλλο.Ένας φίλος τον βοήθησε να περάσει τα σύνορα με την Ιορδανία, όπου τον ανέλαβαν οι ΓΧΣ. Μετά από μια επέμβαση ισχίου και πολλές φυσιοθεραπείες, κατάφερε να περπατάει κουταίνοντας. Ο Akram συμμετείχε επίσης σε ομαδικές θεραπείες για τη διαχείριση του πόνου. Ο ίδιος προσφέρει απλόχερα συμβουλές.«Μάθαμε να κατηγοριοποιούμε τον πόνο και να τον διαχειριζόμαστε: Πρέπει να απασχολείς τον εαυτό σου, να μην απομονώνεσαι και να μιλάς με άλλους ανθρώπους», λέει. «Αυτό σε βοηθάει, επίσης, να διώχνεις τις κακές σκέψεις».Η πόλη του Akram, η Νταράα, έγινε γνωστή ως «το λίκνο της επανάστασης» - εκεί συνελήφθησαν τουλάχιστον 15 παιδιά το 2011, επειδή έγραφαν αντικυβερνητικά συνθήματα στους τοίχους του σχολείου. Παρά τις φρικαλεότητες που είδε, ο Akram ετοιμάζεται να επιστρέψει. Καθώς αναρρώνει από τα τραύματά του, τα συναισθήματα που τον πλημμυρίζουν, όταν σκέφτεται όσους τους λείπουν, του δημιουργούν πολύ μεγαλύτερο πόνο – σχεδόν αφόρητο. Η γυναίκα του, τα αδέρφια του και οι γονείς του είναι ακόμη εκεί.
Με την εγγραφή σας στο newsletter του VICE συμφωνείτε να λαμβάνετε ηλεκτρονικά ενημερώσεις που αφορούν το VICE, οι οποίες ορισμένες φορές ενδέχεται να περιλαμβάνουν διαφημιστικό ή/και χορηγούμενο περιεχόμενο.
