Σε Αυτήν την Κατάληψη στα Εξάρχεια Φιλοξενούνται Πρόσφυγες

Φωτογραφίες: Άγγελος Μπαράι

Με βλέπει από μακριά να κάθομαι στο λάπτοπ, με πλησιάζει κι αρχίζει να το επεξεργάζεται. Είναι δεν είναι 5 ετών και τα κατάμαυρα μάτια της με κοιτούν γεμάτα απορία. Μέσα τους σίγουρα μπορείς να διακρίνεις την θλίψη από τις σκληρές εικόνες που έχει αντικρίσει. Είτε τις εικόνες του πολέμου στη Συρία που ήταν ο λόγος για να αφήσει μαζί με τους γονείς της το σπίτι της είτε όλα όσα έζησε στο επικίνδυνο ταξίδι της προσφυγιάς προς την κεντρική Ευρώπη, επιζώντας τελικά από τις βάρκες του θανάτου στο Αιγαίο.

Αμέσως ανοίγω το youtube και βάζω να παίξει τυχαία ένα επεισόδιο από κινούμενα σχέδια χωρίς λόγια για να το καταλάβει. Δεν μιλάει αγγλικά οπότε η επικοινωνία μας περιορίζεται στις κινήσεις. Χαμογελάει και με παίρνει αγκαλιά αυθόρμητα. Όσο το βίντεο παίζει γουρλώνει τα μάτια της, εντυπωσιάζεται, με νουθετεί με χειρονομίες να βλέπω κι εγώ όποτε ξεφεύγει η προσοχή μου από την οθόνη και ξεκαρδίζεται στα γέλια όποτε συμβαίνει κάτι που της φαίνεται αστείο. Για λίγα λεπτά το χαμόγελο στο πρόσωπό της δεν μαρτυρά τίποτα από όλα όσα έχει περάσει. Το ίντερνετ κολλάει, το επεισόδιο μένει στην μέση κι αντί να αρχίζει να γκρινιάζει όπως περίμενα ότι θα έκανε οποιοδήποτε άλλο παιδάκι στην ηλικία της, απλά σηκώνεται και φεύγει προς τον παιδότοπο για να συνεχίσει εκεί το παιχνίδι της.

Γύρω μου στους τοίχους είναι κρεμασμένες ζωγραφιές. Τα παιδιά πρόσφυγες που ζουν στην κατάληψη όπου βρίσκομαι περνούν την ώρα τους παίζοντας με τους μαρκαδόρους και αποτυπώνοντας στο χαρτί την σκληρή πραγματικότητα που βιώνουν.

Από την πρώτη κιόλας φορά που πέρασα από την κατάληψη του πρώην εγκαταλειμμένου κτιρίου του ΕΤΕΑΜ στην οδό Νοταρά 26 στα Εξάρχεια αμέσως ένιωσα έκπληξη για το πόσο οργανωμένη και φιλόξενη είναι αυτή η δομή για τους πρόσφυγες, καθώς και θαυμασμό για τους ανθρώπους που βρίσκονται σε καθημερινή βάση εκεί ώστε να το πετύχουν.

Το εγχείρημα είχε ξεκινήσει σε ένα άλλο κτίριο στα Εξάρχεια αλλά τελικά μεταφέρθηκε στην οδό Νοταρά. Αμέσως τα μέλη της κατάληψης μπήκαν μέσα στο εγκαταλελλειμένο κτίριο και του έδωσαν ζωή. Το καθάρισαν και έφτιαξαν τους χώρους κατάλληλα ώστε να υποδεχτούν πρώτα κάποια απαραίτητα πράγματα και ύστερα τους πρόσφυγες. Η κατάληψη έγινε «με σκοπό την εδαφικοποίηση της αλληλεγγύης μας προς τους πρόσφυγες/μετανάστες για την κάλυψη των άμεσων αναγκών τους (στέγαση, περίθαλψη, κάθε είδους στήριξη)», αναφέρουν τα μέλη της και ξεκαθαρίζουν πως «δεν πρόκειται για μια κίνηση φιλανθρωπίας, κρατικής ή ιδιωτικής, αλλά για εγχείρημα αλληλεγγύης αυτοοργανωμένο, που οι αλληλέγγυοι και οι πρόσφυγες αποφασίζουν από κοινού».

Αυτοοργανωμένο με απλά λόγια σημαίνει ότι οι συμμετέχοντες στο εγχείρημα οργανώνουν και λειτουργούν από μόνοι τους τη δομή από το άλφα ως το ωμέγα. Κάθε δύο ημέρες η ανοιχτή συνέλευση της κατάληψης συζητά και παίρνει αποφάσεις για πρακτικά ζητήματα γύρω από την λειτουργία του εγχειρήματος, αλλά και για πολιτικά όπως η συμμετοχή σε διάφορες κινητοποιήσεις. Στην κατάληψη μπορούν να φιλοξενηθούν περίπου 70 άτομα με την προτεραιότητα να δίνεται στις ευπαθείς ομάδες, οικογένειες και ασυνόδευτα ανήλικα. Κατά κύριο λόγο, οι φιλοξενούμενοι προέρχονται από το Αφγανιστάν και διαμένουν κατά μέσο όρο 2 με 3 ημέρες στη κατάληψη, πριν συνεχίσουν το ταξίδι τους.

Φτάνοντας στο κτίριο της οδού Νοταρά θα δεις έναν μεγάλο χώρο όπου γίνονται και οι συνελεύσεις. Υπάρχει μία υποδοχή, πολλοί πίνακες όπου μεταξύ άλλων σημειώνονται και οι διάφορες ανάγκες. Στο βάθος υπάρχει μία αποθήκη με διάφορα αντικείμενα που είναι αρχειοθετημένα με απίστευτη τάξη. Το ίδιο και τα ρούχα και τα παπούτσια που έχουν γεμίσει τον ημιώροφο, στον οποίο υπάρχει και το αυτοσχέδιο ιατρείο. Αυτό που με εντυπωσιάζει είναι το πώς μέσα σε τόσες λίγες ημέρες που έχει ανοίξει η δομή, ο κόσμος έχει προλάβει να ανταποκριθεί και να στείλει πράγματα. Η κατάληψη είναι ανοιχτή προς όλους. Όποιος θέλει να συμμετέχει στη συνέλευση αλλά και στις ομάδες εργασίας που υπάρχουν ώστε να γίνεται ο συντονισμός πιο σωστά. Και φυσικά όποιος θέλει μπορεί να περάσει να αφήσει πράγματα για τους πρόσφυγες.

Όσο είμαι εκεί με συχνότητα ενός τετάρτου έρχεται συνεχώς κόσμος και αφήνει σακούλες με αντικείμενα. Άλλοι σταματούν με το αμάξι ερχόμενοι από μακριά, άλλοι έρχονται με τα πόδια από την γειτονιά, άλλοι αφήνουν κάποια πράγματα και φεύγουν. Κάποιοι μεταφέρουν στρώματα, άλλοι καναπές, οτιδήποτε μπορεί να είναι χρήσιμο.

Στην πραγματικότητα μιλάμε για μία δομή που λειτουργεί από ανθρώπους που προσφέρουν λίγο ή πολύ από τον χρόνο τους -εννοείται αφιλοκερδώς- προκειμένου να στηριχθεί το εγχείρημα. Στην κατάληψη συμμετέχουν ενεργά άνθρωποι όλων των ηλικιών, με την πλειοψηφία να είναι νέοι. Άλλοι φοιτητές, άλλοι εργαζόμενοι, άνεργοι, κόσμος από την γειτονιά των Εξαρχείων, κόσμος που έρχεται από όλη την Αθήνα προκειμένου να βοηθήσει, ακόμα και ακτιβιστές από διάφορα μέρη του κόσμου που μαθαίνουν για την κατάληψη και περνούν να βοηθήσουν. Όλοι κάνουν ό, τι μπορούν ώστε να γίνει αυτό το άψυχο μέχρι τώρα κτίριο μία φιλόξενη δομή για τους πρόσφυγες, η οποία λειτουργεί χάρη στη συνεισφορά όλων. Από αυτόν που είχε την ιδέα για την κατάληψη μέχρι αυτόν που πέρασε την ώρα του καθαρίζοντας το κτίριο, μέχρι αυτόν που έρχεται κουρασμένος μετά τη δουλειά έστω κάποιες ώρες για να ταξινομήσει αντικείμενα στην αποθήκη, μέχρι αυτόν που έρχεται και αφήνει μία σακούλα φάρμακα ή σκλίπινγκ μπαγκς.

Για την μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα των διαφορετικών εργασιών, υπάρχουν διάφορες ομάδες εργασίας. Στον τοίχο υπάρχουν χαρτιά με τις ομάδες και ο καθένας μπορεί να σημειώνει το όνομά του στην ομάδα που επιθυμεί και την ώρα της βάρδιας που μπορεί να κάνει. Μεταξύ των ομάδων υπάρχουν αυτές της υποδοχής, αποθήκης, παιδικού στεκιού, καθαριότητας, επικοινωνίας, αυτοκινήτων, γιατρών, μεταφραστών, κοινωνικών λειτουργών, νοσηλευτών. Άλλοι μπορεί απλά να περάσουν για λίγο από την κατάληψη και να βοηθήσουν όπως μπορούν και άλλοι να κάνουν ακόμα και την δύσκολη βραδινή ολονύχτια βάρδια.

Ο αριθμός των προσφύγων που φιλοξενείται αλλάζει καθημερινά, αφού η διαμονή εκεί δεν είναι μόνιμη. Στον πρώτο όροφο υπάρχει ένα μέρος για να τρώνε, καθώς και ο παιδότοπος για να παίζουν τα παιδιά. Στους υπόλοιπους ορόφους διαμορφώνονται συνεχώς δωμάτια φιλοξενείας με στρώματα που φτάνουν στην κατάληψη ως δωρεές από ιδιώτες.

Οι ανάγκες καθημερινά αλλάζουν, εκτός από τις διαρκείς ανάγκες σε φάρμακα, υπνόσακους, γάλατα. Οι ανάγκες γράφονται σε έναν πίνακα στο ισόγειο του κτιρίου και αναρτώνται και στο facebook και το twitter.

Όμως αυτό που είναι ζωτική ανάγκη για την λειτουργία της κατάληψης είναι η συμμετοχή του κόσμου. Σε σχέση μάλιστα με το επιστημονικό δυναμικό η δομή χρειάζεται γιατρούς, κοινωνικούς λειτουργούς και διερμηνείς για την ακόμα καλύτερη λειτουργία της.

Για την ώρα δεν υπάρχουν ανάγκες για ρούχα ή φάρμακα, ενώ σε σχέση με το μαγειρεμένο φαγητό η συνέλευση της κατάληψης έχει αποφασίσει να σταματήσει να δέχεται. Η κουζίνα είναι συλλογική και οι λόγοι είναι πολλοί: συμμετοχή των προσφύγων σε αυτό, εναλλασσόμενος αριθμός των φιλοξενούμενων προσφύγων, πολλές και διαφορετικές διατροφικές ανάγκες και αδυναμία διαχείρισης του delivery. Υπάρχει ανάγκη όμως για υλικά και για βοήθεια στο συλλογικό μαγείρεμα.

Στόχος των μελών της κατάληψης αυτή τη στιγμή είναι να συνδεθεί η κατάληψη με αντίστοιχες πρωτοβουλίες στα νησιά και στον Έβρο ώστε να φτιαχτεί ένα δίκτυο που θα διευκολύνει το ταξίδι των προσφύγων.

Φεύγοντας από την κατάληψη αυτό που μου μένει είναι οι άνθρωποι που επιστρέφουν εκεί καθημερινά, δίνοντας την ελπίδα ότι μία άλλη κοινωνία μακριά από ρατσιστικές φωνές και μισαλλοδοξία μπορεί να υπάρξει.

Περισσότερα από το VICE

Η Εφηβική Βαρεμάρα στην Αμερική του '80

Φωτογραφίζοντας τη Βία και τις Σκηνές Εγκλημάτων στους Δρόμους της Νέας Υόρκης

Όταν οι Έλληνες Ήταν Πρόσφυγες: Από την Αμπχαζία