Ταχυκαρδία, Ρίγος και Δύσπνοια: Οι Κρίσεις Πανικού στη Φοιτητική Ζωή

Ξαφνικά νιώθεις τα χέρια σου και το πίσω μέρος του κεφαλιού σου να μουδιάζουν. Οι παλμοί σου ανεβαίνουν, ιδρώνεις και νομίζεις ότι η καρδιά σου θα εκραγεί. Ο χώρος συρρικνώνεται, πρέπει να τρέξεις γιατί διαφορετικά θα σε καταπιεί. Δεν αισθάνεσαι ασφαλής, χρειάζεσαι ένα μέρος που να υπάρχει άπλα, ησυχία και πολύ φως. Κρασάρεις, βάζεις τα κλάματα και περιμένεις να περάσει.

Είχες την πρώτη σου κρίση πανικού και δεν σε είχε προειδοποιήσει κανένας για αυτό. Οι γονείς σου όταν αποφοίτησες από το Λύκειο σου είπαν ότι τα φοιτητικά χρόνια θα ήταν μία όαση μπροστά σε αυτό που ακολουθεί, δηλαδή μπροστά σε μία πιεστική καθημερινότητα με διαρκείς υποχρεώσεις. Χωρίς να αναιρείται βέβαια το παραπάνω, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η γενιά μας λειτουργεί σε ένα περιβάλλον που δεν είναι απόλυτα αποστειρωμένο από άγχος και στρες.

«Στην αρχή είχα φοβερή ταχυκαρδία, νόμιζα ότι η καρδιά μου θα έσπαγε. Στη συνέχεια δε μπορούσα να πάρω ανάσα, είχα ρίγη, ίδρωνα και έτρεμα. Αισθανόμουν ότι ήθελα να βάλω τα κλάματα, να τρέξω, να χτυπήσω, να εκτονωθώ. Προσπαθούσα να σκεφτώ θετικά πράγματα για να ξεχαστώ, αλλά συνεχώς οι άσχημες σκέψεις επέστρεφαν. Ένιωθα ότι δεν είχα καμία ελπίδα και κάθε αρνητική σκέψη που έκανα μου φαινόταν σαν ένα εμπόδιο που δε μπορώ να ξεπεράσω. Ήξερα ότι όλα αυτά ήταν στο μυαλό μου, αλλά δε μπορούσα να τα βγάλω με τίποτα. Ως αφορμή στάθηκαν τα τελευταία δύο μάθηματα που έπρεπε να δώσω για να πάρω το πτυχίο μου». Η πρώτη κρίση πανικού του Σωτήρη ήταν στα 24, λίγες ώρες πριν δώσει το τελευταίο μάθημα που χρειαζόταν για να πάρει το πτυχίο του.

Επικοινώνησα με έναν ειδικό στην ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων, τον Δρ. Αθανάσιο Κανελλόπουλο, για να μου εξηγήσει τι συμβαίνει στη γενιά μας και αισθάνεται ότι δεν «μπορεί να πάρει ανάσα». «Κρίση ή κατάσταση πανικού ονομάζεται η οξεία (ξαφνική και απότομη) κλινική εικόνα που χαρακτηρίζεται από μεγάλης έντασης άγχος, αίσθημα επικείμενου θανάτου ή απώλειας έλεγχου του εαυτού και αυξημένη κινητικότητα. Συνοδεύεται συνήθως από έντονες αντιδράσεις από το αυτόνομο νευρικό σύστημα, για παράδειγμα ναυτία και τάση για εμετό, ρίγος και αυξημένη εφίδρωση, πόνο στο στήθος, ταχυκαρδία, υπεραερισμό, μουδιάσματα στα χέρια και γύρω από το στόμα, διαταραχές στο επίπεδο της συνείδησης και σπασμούς.Η κατάσταση αυτή μπορεί να οφείλεται σε μία οξεία αγχώδη αντίδραση, για παράδειγμα σε ένα δυσάρεστο ή στρεσσογόνο γεγονός ή να πρόκειται για έξαρση κάποιας προυπάρχουσας κατάστασης όπως κάποιας ειδικής φοβίας (λ.χ. αγοραφοβίας)».

Σύμφωνα με τον κ. Κανελλόπουλο, η συχνότητα των κρίσεων πανικού είναι μεγαλύτερη στις ηλικίες 20-35. Φαίνεται ότι αυτό το ηλικιακό φάσμα μετακινείται διαρκώς προς τα κάτω μια και η εμφάνιση κρίσεων πανικού είναι όλο και πιο συχνό φαινόμενο στην εφηβεία και στη νεαρή ενήλικη ζωή. Η τάση αυτή, φυσικά, ενισχύεται τα τελευταία χρόνια με την ανεργία να βαράει κόκκινα, ειδικά σε αυτές τις ηλικίες, με τους μισθούς να συμπιέζονται προς τα κάτω και την εργασιακή επισφάλεια να αποτελεί την κυρίαρχη μορφή απασχόλησης.

Με παρόμοιο τρόπο περιγράφει και ο Μάρκος την πρώτη φορά που αντιμετώπισε κρίση πανικού, στα 23. «Ένιωθα ότι θα μου συμβεί κάτι πολύ κακό, ότι έχω κάνει κάποιο ολέθριο σφάλμα μέσω του οποίου έχω καταδικάσει τον εαυτό μου ανεπιστρεπτί. Ότι εχω μπει σε έναν εφιάλτη χωρίς διέξοδο. Τελικά νομίζω πως οφειλόταν στο γεγονός ότι εκείνη την περίοδο είχα αρκετά αγχώδη ζωή, με καθημερινές πιέσεις. Όσο το σκέφτομαι εκ των υστέρων ήταν θαύμα το γεγονός ότι μπορούσα με τόση σταθερότητα και ψυχραιμία (στην επιφάνεια τουλάχιστον) να διαχειρίζομαι μια σειρά από καταστάσεις».

Η πρώτη φορά που η Μαρία βρέθηκε σε κατάσταση πανικού ήταν στα 20 ενώ ετοιμαζόταν να κοιμηθεί. «Περνούσαν άπειρες σκέψεις από το μυαλό μου χωρίς κάποια λογική αλληλουχία. Ένιωθα πολύ άσχημα, αισθανόμουν ότι με «πνίγει» το σπίτι και φοβόμουν ότι θα πάθω κάτι τόσο σοβαρό που θα πεθάνω. Σίγουρα έπαιξε ρόλο η έντονη πίεση στην καθημερινότητά μου εκείνη την περίοδο, αλλά πολύ περισσότερο κάποια αρνητικά συναισθήματα που είχα συσσωρεύσει το προηγούμενο διάστημα και με τα οποία δεν είχα ασχοληθεί όσο θα όφειλα και προσπαθούσα, αντιθέτως, να τα απωθήσω».

Η πιο τραυματική εμπειρία σε όλες αυτές τις περιπτώσεις δεν ήταν η κρίση πανικού καθ' αυτή, αλλά ο διαρκής φόβος της επανάληψής της, το γεγονός ότι η καθημερινότητά σου οικοδομείται πλέον με διαφορετικό τρόπο· η Μαρία άρχισε να κοιμάται αργά, γιατί φοβόταν ότι αν πίεζε τον εαυτό της να κοιμηθεί νωρίτερα, θα πάθαινε το ίδιο. Αντιστοίχως, η κρίση πανικού γέννησε στο Μάρκο μία τάση εσωστρέφειας και μόνιμης αναζήτησης ενός αισθήματος ασφάλειας, με αποτέλεσμα να φοβάται να εκτεθεί σε οποιαδήποτε συνθήκη άγχους.

Η αντιμετώπιση; Ο Σωτήρης αποφάσισε να μην το ξανασυζητήσει για να το απωθήσει τελείως από τη μνήμη μου, ο Μάρκος θεωρεί ότι η κοινωνική συναναστροφή και η νοητική απασχόληση τον αποφορτίζουν, ενώ η Μαρία σκέφτεται να αρχίσει ψυχοθεραπεία για να αντιμετωπίσει , όχι τις κρίσεις πανικού ως τέτοιες, αλλά τις αιτίες που της προκαλούν. Κατά τον Δρ. Κανελλόπουλο, οι κρίσεις πανικού μπορούν να αντιμετωπιστούν, ιδανικά «με συνδυασμό ειδικής φαρμακευτικής αγωγής (αντικαταθλιπτικά και στην οξεία φάση αγχολυτικά) και ψυχοθεραπείας, συνήθως γνωσιακής-συμπεριφορικής».

Θα μπορούσε να πει κανείς, ότι η κρίση πανικού δεν είναι παρά ένα σύμπτωμα. Είναι μία απόκριση του οργανισμού όταν παράγεις περισσότερο άγχος από αυτό που «χρειάζεσαι» και ταυτόχρονα μία ειδοποίηση ότι πρέπει να κουλάρεις. Αυτό, βέβαια, δεν αναιρεί την ψυχική φθορά που επιφέρει, που σύμφωνα με τον Freud μπορεί να παρομοιαστεί μόνο με το πρώτο άγχος που βιώνουμε τη στιγμή της γέννησής μας.

*Από σεβασμό στο ιατρικό απόρρητο των παιδιών που μας μίλησαν, αποφασίσαμε να μη δημοσιεύσουμε τα επίθετά τους.

Περισσότερα από το VICE

Τα Βασικότερα Σημεία του Πρώτου Debate Μεταξύ Τραμπ-Κλίντον

Δοκίμασα να Κάνω ένα Αστρικό Ταξίδι σε μια Δεξαμενή Επίπλευσης όπως στο Stranger Things

Ένας Δάσκαλος Δημοτικού Εξηγεί πώς τα Social Media Έχουν Αλλάξει το Mάθημα στην Tάξη