Ο Σκηνοθέτης Cutter Hodierne Μιλάει για το “Fishing Without Nets”

Στην πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του σκηνοθέτη Cutter Hodierne, σε παραγωγή του VICE και της Think Media, με τίτλο Fishing Without Nets, ένας φτωχός Σομαλός ψαράς που ονομάζεται Abdi (το ρόλο παίζει ο Abdikani Muktar) προσπαθεί απελπισμένα να βρει τον τρόπο να φροντίσει την οικογένεια του. Τα νερά κοντά στο σπίτι του έχουν μολυνθεί και τα ψάρια πεθαίνουν. Έχοντας ξοδέψει και τα τελευταία ελάχιστα χρήματα που είχε για να βγάλει τη γυναίκα και το παιδί του έξω από τη χώρα, ο Abdi υποκύπτει στην πίεση και τη γοητεία της πειρατείας. Με ανεπιτήδευτες ερμηνείες, προϊον κυρίως του αυτοσχεδιασμού και του σαρωτικού κινηματογραφικού στυλ, το Fishing Without Nets ισορροπεί το συναίσθημα που δημιουργείται στις ταινίες του ανεξάρτητου κινηματογράφου με τις έντονες συγκινήσεις που θα έβλεπε κανείς σε ένα καλοκαιρινό blockbuster.

Πριν να συναντήσω τον Hodierne πέρυσι, στο Sundance ShortsLab, είχα ήδη ακούσει αρκετά για τον νεαρό σκηνοθέτη, ώστε να τον θεωρώ ως ένα θρύλο στα σκαριά. Για όσους δεν γνωρίζουν, πήρε το όνομά του από τον τύπο του 29μετρου ιστιοφόρου όπου πέρασε τα πρώτα τρία χρόνια της ζωής του. Στη συνέχεια, μετά από μια θητεία ως κινηματογραφιστής των U2 στη διάρκεια της περιοδείας τους 360°, εξαργύρωσε τα χρήματα που πήρε από τους ροκ σταρ και έφτιαξε τη μικρού μήκους ταινία Fishing Without Nets στην ηλικία των 23. Η ταινία κέρδισε το βραβείο Grand Jury Prize στη σκηνοθεσία ταινιών μικρού μήκους του Sundance. Σε αυτό το σημείο μπαίνει το VICE για να βοηθήσει στη μετατροπή της ταινίας σε μεγάλου μήκους.

Ενθουσιασμένος για την κυκλοφορία της πρώτης μεγάλου μήκους ταινίας του σε όλη την Αμερική, επισκέφτηκα τον Hodierne την περασμένη εβδομάδα στο μοδάτο ξενοδοχείο McCarren Hotel στο Γουίλιαμσμπουργκ στο Μπρούκλιν, για να μιλήσουμε για την ταινία. Τον βρήκα στη σουίτα του, ξάπλα στο κρεβάτι να παρακολουθεί CNN. Στην οθόνη επίμαχες εικόνες από το Φέργκιουσον στο Μισούρι, που μας οδήγησαν σε μια συζήτηση για την τάξη και τη φυλή. Με ρώτησε εάν είχα δει «το άρρωστο βίντεο των μπάτσων που σκοτώνουν έναν μαύρο». Τον ρώτησα ποιο από όλα, γιατί φαίνεται ότι υπάρχουν τόσα πολλά. Καθώς παρακολουθούσαμε μερικά φρικιαστικά βίντεο, ήταν ξεκάθαρο στα μάτια μου ότι οι μπάτσοι είχαν συναρπάσει τον Cutter όσο και τα θύματά τους. Γύρισε ένα βίντεο δυο φορές πίσω για να αιχμαλωτίσει την κρίσιμη στιγμή. Αυτού του τύπου πρέπει να ήταν και η παρόρμηση που τον οδήγησε να γίνει εμμονικός με τα δεινά των Σομαλών πειρατών, αφού διάβασε ένα άρθρο του Jeffrey Gettleman στους New York Times.  Αρχικά είδε την ιστορία του πειρατή ως ένα διευρυμένο έπος, περίπου σαν το Traffic του Steven Soderbergh ή τη σειρά The Wire του David Simon - ήθελε να δείξει κάθε πλευρά της.

«Ήθελα να πω την ιστορία των ναυτών πάνω στο πλοίο, των βατραχανθρώπων του ναυτικού, των ιδιοκτητών της πλοιοκτήτριας εταιρίας, των ανθρώπων που ξέπλεναν χρήματα στην Κένυα, την αγορά των ακινήτων και των τύπων οι οποίοι στην πραγματικότητα έριχναν λεφτά μέσα στον ωκεανό» είπε. Τελικά, εκείνοι που ενδιαφέρονταν περισσότερο ήταν οι πειρατές. Όπως είπε «Ποιος στο διάβολο θα το έκανε αυτό; Ποιος θα ήταν τόσο τολμηρός και θα καταλάμβανε πραγματικά ένα πλοίο;».

Παρόλο που το Fishing Without Nets είναι πιο περιορισμένο από το αρχικό όραμά του, εξακολουθεί να αποτελεί έναν μικρόκοσμο των πολιτιστικών και συναισθηματικών πολυπλοκοτήτων της σημερινής Σομαλίας και είναι αξιοσημείωτο γιατί είναι απολύτως αυθεντικό, πιεστικό και φρέσκο.

VICE: Το Fishing Without Nets ξεκίνησε ως ταινία μικρού μήκους το 2012. Ονειρευόσουν πάντα να το κάνεις μεγάλου μήκους ταινία;

Cutter Hodierne: Ο στόχος ήταν από την αρχή να είναι μεγάλου μήκους ταινία. Ξεκίνησε ως μικρού μήκους για να διερευνηθεί η ιδέα και να συγκεντρώσω χρήματα.

Τι σε έκανε να θέλεις να πεις αυτή την ιστορία;

Από το 2008, ήθελα να κάνω μια ταινία για τους Σομαλούς πειρατές. Ποτέ στο παρελθόν δεν είχα παθιαστεί τόσο με κάτι στη ζωή μου. Ήθελα πραγματικά να κάνω μια ταινία για πειρατές.

Γιατί έχεις παθιαστεί τόσο με τους πειρατές;

Υπήρχε μια ιστορία στους New York Times στην οποία [οι πειρατές] κατέλαβαν ένα ουκρανικό δεξαμενόπλοιο με στρατιωτικό εξοπλισμό. Οι πειρατές ήταν νεαρά παιδιά. Η κυβέρνηση γρήγορα ανακάλυψε ότι δεν επρόκειτο για κάποια μεγάλη τρομοκρατική οργάνωση με πολλά όπλα. Ήταν ένα σωρό νεαροί τύποι που δεν γνώριζαν τι ακριβώς έκαναν, αλλά που προκάλεσαν ένα τόσο μεγάλο διεθνές επεισόδιο. Οι πειρατές έπαιζαν με τον κόσμο στο τηλέφωνο μια και δεν ήξεραν τι να κάνουν. Τότε είπα «Αυτό το θέμα πρέπει να έχει αυτή η ταινία - οι τύποι στην άλλη άκρη του τηλεφώνου».

Ο τύπος που δεν γνωρίζει τι έχει.

…Ή νομίζει ότι έχει κάτι πολύ μεγαλύτερο. Όταν πήγα στην Αφρική, συνειδητοποίησα ότι αυτό θα έπρεπε να είναι το θέμα της ταινίας - αυτή η παρεξήγηση περί πλούτου. Ο κόσμος προσπαθούσε να πάρει ότι είχα. Προσπαθούσαν να πάρουν τα χρήματά μου και να κερδίσουν εις βάρος μου με όποιο τρόπο μπορούσαν, το οποίο ήταν ξεκαρδιστικό. Δεν είχα καθόλου χρήματα.

Ναι, αλλά στα μάτια τους είσαι νέο και λαμπερό πρόσωπο.

Μπορούσα να καταλάβω απολύτως γιατί το να έχω 1.500 δολάρια να πετάξω σε μια άλλη χώρα θα έδινε αυτή την εντύπωση. Μόνο από αυτό φαίνεται ότι έχεις περισσότερα χρήματα από όσα θα μπορούσαν να έχουν ποτέ μαζεμένα, σε μια στιγμή. Με δεδομένη αυτή την παρεξήγηση, συνειδητοποιήσαμε ότι μπορούσαμε να το μεγεθύνουμε αυτό στην περίπτωση ενός τεράστιου πλοίου. Φυσικά θα σκέφτονταν ότι αξίζει εκατομμύρια δολάρια-είναι ένα τεράστιο πλοίο. Η αλήθεια είναι ότι το πλοίο όπου γυρίσαμε την ταινία ήταν άθλιο. Χρησιμοποιούνταν ακόμα για δουλειές, αλλά θα έβγαινε εκτός λειτουργίας σε περίπου ένα μήνα. Οι πειρατές δεν το γνωρίζουν αυτό όταν κάνουν την επίθεση.

Αυτή η παρανόηση περί της αξίας είναι τρελό πράγμα. Οι πειρατές είναι τόσο αποκομμένοι από την πραγματικότητα της διεθνούς ναυτιλίας που δρουν μόνο βάση φημών.

Γαμώτο, συλλαμβάνονται μέλη του πληρώματος των πλοίων και τους κρατάνε για τόσο μεγάλα διαστήματα. Αλλά είναι φτωχοί, οπότε κανείς δεν δίνει δεκάρα. Δεν είναι οι άνθρωποι που θα προσελκύσουν την προσοχή των μέσων ενημέρωσης. Υπήρχαν όμηροι στη Σομαλία που κρατούνταν 24 ή 36 μήνες. Ένας τύπος που ήταν εκεί τρία χρόνια απελευθερώθηκε μόλις πριν από μερικές εβδομάδες. Είναι τρελό.

Τα πάντα είναι ένας συμβιβασμός. Στην περίπτωση της ταινίας σου, οι συμβιβασμοί δεν φαίνεται να πηγαίνουν κατά πως θέλει ο πρωταγωνιστής.

Έτσι θα διαφημίσουμε την ταινία. Είναι κρίμα.

Το καστ και τα μέλη του συνεργείου είναι από όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Κένυας, της Σομαλίας, της Γαλλίας, των ΗΠΑ και του Βελγίου. Αντιμετώπισες ταξικές διαφορές κατά τη συνεργασία σου με ντόπιους ή διεθνείς ηθοποιούς;

Οι διαφορές φαίνονταν με ένα 1.000.000 διαφορετικούς τρόπους όταν κάναμε την ταινία. Όταν μπήκαν στο σετ οι Ευρωπαίοι ηθοποιοί, συμπεριφέρθηκαν όπως εμείς - σαν Δυτικοί. Δεν μπορούν να κοιμηθούν στο ίδιο κρεβάτι που έχουν κοιμηθεί άλλοι, χρειάζονται ιδιαίτερο κρεβάτι. Χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να κάνουν τα πάντα. Ήταν μια τρελή πολιτισμική σύγκρουση σε όλα τα επίπεδα. Οι ταινίες είναι ήδη μια ιεραρχία.

Κάποιες διαφορές στον τρόπο προσέγγισης των ανθρώπων για να γίνει η ταινία;

Ένας από τους πιο εμφανής τρόπους που ανέκυψαν οι διαφορές ήταν το γεγονός ότι κάναμε τα γυρίσματα στην Κένυα, όπου οι Σομαλοί είναι μετανάστες και κατά κάποιο τρόπο θεωρούνται δεύτερης κατηγορίας άνθρωποι. Υπήρχε ξενοφοβία στα γυρίσματα. Κάποιες φορές μερικοί από τα μέλη του συνεργείου και κάποιοι ηθοποιοί φρίκαραν εάν ένας Σομαλός έλεγε κάτι σε αυτούς χωρίς τον κατάλληλο βαθμό σεβασμού. Αυτές είναι παρεξηγήσεις τις οποίες ούτε που γνώριζα, επειδή μιλούσαν μια γλώσσα που δεν μπορούσα να καταλάβω.

Το γεγονός ότι δεν γνώριζες σου δημιούργησε προβλήματα; Υπήρχε κάτι που σε σόκαρε;

Όλος ο τόπος δίνει την αίσθηση ότι ολισθαίνει. Τα πράγματα γίνονται χαώδη συνήθως.

Το να είσαι σε ένα τόπο αόριστα άνομο, συνεχώς σε πλοία…

Το να είμαι σε πλοίο όλη την ώρα είναι πραγματικά δύσκολο επειδή παθαίνω ναυτία. Ο κόσμος πάθαινε ναυτία συνεχώς.

Πήρες το όνομά σου από ένα πλοίο, έκανες δυο ταινίες για πλοία και παθαίνεις ναυτία στη θάλασσα;

Μου αρέσουν οι ιστορίες της θάλασσας. Δεν νομίζω ότι απαραιτήτως ήθελα να το κάνω αυτό γιατί ήταν στη θάλασσα, αλλά επειδή μου αρέσουν οι πειρατές και είναι στη θάλασσα.

Αρκετά απλό.

Απλώς έπρεπε να το κάνω. Αυτό συνεχίζω να το ξεχνάω. Όταν προσπάθησα να εξηγήσω λογικά γιατί έκανα την ταινία, ήταν αληθινά απλό: ήμουν ενθουσιασμένος και γοητευμένος με την πειρατεία με ένα τρόπο που δεν είχαν υπάρξει ποτέ για οτιδήποτε. Το άλλο πάθος μου ήταν να κάνω ταινίες. Έπρεπε να κάνω μια ταινία για πειρατές. Αυτό είναι όλο.

Το Fishing Without Nets έκανε πρεμιέρα στο Sundance, νωρίτερα φέτος και κέρδισε το Βραβείο Σκηνοθεσίας του φεστιβάλ. Η ταινία θα κυκλοφορήσει από το VICE και τη Think Media. Θα προβληθεί τώρα τον Οκτώβριο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Λονδίνου. Και για να δείτε ένα απόσπασμα, ρίξτε μια ματιά στην βραβευμένη αρχική ταινία μικρού μήκους.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter,  Facebook και Instagram.