Η Τέχνη στο Εδώλιο Ενός Παράλογου Δικαστηρίου

Φωτογραφία Στάθης Γεωργιάδης

Στις 30 Οκτωβρίου του 2013 , δύο ηθοποιοί, Ο Βασίλης Σπυρόπουλος και ο Δημήτρης Δρόσσος έκαναν πρόβα στο ελεύθερο αυτοδιαχειριζόμενο θέατρο Εμπρός για το έργο «Το σιδερένιο μάγουλο του σκύλου». Προτού καλά καλά ξεκινήσουν συνέβη ένα απρόοπτο γεγονός που δεν είχε προβλεφθεί στο σενάριο. Καμιά δεκαριά άνδρες της Αστυνομίας εισέβαλλαν στο χώρο και τους οδήγησαν στο Αστυνομικό Τμήμα Ακροπόλεως. Εκεί τους γνωστοποιήθηκε η σύλληψη τους. Τους απαγγέλθηκαν οι κατηγορίες για «παραβίαση σφραγίδων, διατάραξη οικιακής ειρήνης και κατ' εξακολούθηση κατάληψη δημόσιου χώρου». Έγιναν για λίγο πρωταγωνιστές του CSI Athens και έκτοτε παραμένουν σε ομηρία περιμένοντας μια δίκη που μετά την πρώτη της αναβολή έχει προγραμματιστεί για την Πέμπτη στις 19 Ιουνίου. Μόνο που στα πρόσωπα τους δικάζεται στην πραγματικότητα το εγχείρημα της ύπαρξης ενός ελεύθερου χώρου διακίνησης ιδεών, παραγωγής τέχνης και πολιτικού ακτιβισμού. Δικάζεται το θέατρο Εμπρός.

Η ιστορία του θεάτρου Εμπρός είναι λίγο πολύ γνωστή. Το ιστορικό κτίριο στην οδό Ρήγα Παλαμήδη στου Ψυρρή χτίστηκε το 1933. Το 1988 η Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου το μίσθωσε στον ηθοποιό και σκηνοθέτη, Τάσο Μπαντή. Μετά το θάνατο του το θέατρο εγκαταλείφθηκε , ώσπου το Νοέμβριο του 2011 μια πρωτοβουλία καλλιτεχνών και θεωρητικών μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, η Κίνηση Μαβίλη, ανέλαβε την ενεργοποίηση του χώρου. Καθάρισαν το κτίριο με δικά τους μέσα και με τη συνδρομή μιας ομάδας πολιτικών μηχανικών διαπίστωσαν ότι δεν υπήρχαν προβλήματα στατικότητας και ασφάλειας. Παρήγαγαν ένα πλούσιο πρόγραμμα πολιτιστικών εκδηλώσεων που αγκαλιάστηκε από τη γειτονιά και τον ανήσυχο κόσμο της πόλης. Δεν υπολόγισαν όμως το γενικό πωλητήριο που έχει μπει στη δημόσια ακίνητη περιουσία της χώρας. Ένα χρόνο αργότερα η ΕΤΑΔ κάλεσε την Κίνηση Μαβίλη να εκκενώσει το χώρο. Το Σεπτέμβριο του 2013 το θέατρο σφραγίστηκε κατόπιν αιτήματος του ΤΑΙΠΕΔ, στο οποίο φαίνεται να έχει μεταβιβαστεί το κτίριο, αν και το ΦΕΚ της παραχώρησης είναι προβληματικό στο βαθμό που δεν αναφέρεται η σωστή διεύθυνση του κτιρίου. Το Εμπρός ξανάνοιξε σε λίγες μέρες αψηφώντας το κλίμα εκφοβισμού που κλιμακώθηκε με τις συλλήψεις των δύο ηθοποιών. Λειτουργεί με ανοιχτή συνέλευση και συμμετοχικές διαδικασίες ως πρότυπος χώρος διασταύρωσης της καλλιτεχνικής παραγωγής με τα κοινωνικά κινήματα. Συναντώ τους δύο ηθοποιούς λίγες μέρες προτού παίξουν τον άχαρο ρόλο του κατηγορούμενου στο μίζερο σκηνικό ενός παράλογου δικαστηρίου.

Δημήτρης Δρόσσος, 31 ετών

Πριν από κάποιο καιρό μια φίλη μου από τη Νότια Αφρική μου πρότεινε να γνωρίσω τον Βασίλη Σπυρόπουλο. «Θα ταιριάξετε πολύ» μου είπε. Συναντηθήκαμε λοιπόν και μου έδειξε το έργο του. Μ' ενδιέφερε. Θα γινόταν ακρόαση του έργου στο θέατρο Εμπρός γιατί εκεί θα ανέβαινε η παράσταση. Θυμάμαι το ραντεβού μας ήταν στη μία το μεσημέρι. Πήγα λίγο νωρίτερα. Στο πεντάλεπτο με το που μπήκα μέσα, ήρθαν οι αστυνομικοί. Μας ρώτησαν τι κάνουμε. «Πρόβα» απαντήσαμε. Μας οδήγησαν στο Αστυνομικό Τμήμα Ακροπόλεως. Πέρασαν τέσσερις ώρες για να αντιληφθούμε ότι πρόκειται για σύλληψη. Εγώ δεν είμαι εξοικειωμένος μ' αυτά. Το ποινικό μου μητρώο ήταν λευκό. Περάσαμε το βράδυ στο τμήμα, σ' ένα γραφείο γιατί το κρατητήριο ήταν γεμάτο. Είχαμε τρεις αλλαγές βαρδιών ειδικών φρουρών. Συζητούσαμε μαζί τους και αναπόφευκτα η κουβέντα εκτρέπονταν στην πολιτική. Μου έκανε εντύπωση ότι ένας απ' αυτούς αρνούνταν το Ολοκαύτωμα. Γενικά όμως ήταν φιλικοί μαζί μας. Το βασικό θέμα ήταν η εξάντληση και η ταλαιπωρία. Ευτυχώς αμέσως έγινε πορεία. Είχαμε άμεση υποστήριξη.

Σκέψου ότι για μένα αυτή ήταν η δεύτερη φορά που πήγαινα στο θέατρο Εμπρός. Είχα πάει άλλη μια φορά να δω μια παράσταση κι είχα υπογράψει στο αρχικό petition, όταν άνοιξε ο χώρος. Είναι αστείο αυτό που συνέβη. Φαντάζομαι ότι ήθελαν να ασκήσουν πίεση για να φύγει ο κόσμος. Σε όλη την Ευρώπη υπάρχουν καταλήψεις που φτιάχνουν τέχνη και έχουν την αποδοχή της κοινωνίας. Είμαστε ή δεν είμαστε Ευρώπη; Είναι πολύ σημαντικό σ' αυτή την περίοδο να υπάρχουν χώροι που να δίνουν τη δυνατότητα για δωρεάν θέατρο, γιατί το θέατρο έχει γίνει από οικονομικής άποψης απρόσιτο σε μεγάλα κομμάτια του πληθυσμού. Μου κάνει όμως εντύπωση η ατολμία του καλλιτεχνικού κόσμου στο κίνημα αλληλεγγύης. Δεν το λέω ως πικρία αλλά ως απορία.

Δε φοβάμαι καθόλου για τη δίκη. Δεν έχω κάνει τίποτα κακό. Τώρα δουλεύω στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος για την παράσταση «Πέρσες» και με ρωτάνε συνάδελφοι μόλις μαθαίνουν το περιστατικό: « Εσύ είσαι;». «Ναι εγώ είμαι». Δεν το κρύβω, ούτε το εξαργυρώνω.

Φωτογραφία Γιώργος Σαμιώτης.

Βασίλης Σπυρόπουλος , 41 ετών

Είχα γράψει εκείνη την εποχή ένα αντιναζιστικό έργο, «Το σιδερένιο μάγουλο ενός σκύλου». Είχαμε ραντεβού με το Δημήτρη για την ακρόαση. Έσκασαν στο φουαγιέ καμιά δεκαριά μπάτσοι. Μας συνέλαβαν, όπως πληροφορηθήκαμε αργότερα. Πήγαμε με τη διαδικασία του αυτοφώρου και περάσαμε μια νύχτα στο Αστυνομικό Τμήμα Ακροπόλεως. Στο κρατητήριο ήταν 6-7 μετανάστες σε άθλια κατάσταση, μέσα χόρευαν κατσαρίδες και ο ένας μου είπε ότι βρίσκονταν περίπου 1 χρόνο εκεί. Εμάς μας έβαλαν σ' ένα γραφείο φρουρούμενους. Η πρώτη δίκη πήρε αναβολή γιατί έλειπε ένας από τους μάρτυρες κατηγορίας.

Εγώ συμμετέχω ούτως ή άλλως στο Θέατρο Εμπρός. Ο χώρος άνοιξε το 2011 και λειτουργεί με συνέλευση. Οτιδήποτε κινηματικό που αναδεικνύει τα ελευθεριακά ιδεώδη με αφορά. Εμείς διεκδικούμε τη χρήση ενός χώρου που ρήμαζε. Είναι ανοιχτός σε όλους και υπερασπίζεται τον πολιτισμό ως δημόσιο αγαθό. Γι' αυτό το λόγο υπάρχει πολύ μεγάλη ανταπόκριση από την κοινωνία. Μπορεί η κατάληψη του Εμπρός να έχει ως αιχμή τον πολιτισμό, τα όρια όμως της πολιτικής είναι δυσδιάκριτα. Η επανοικειοποίηση του δημόσιου χώρου σηματοδοτεί την επιστροφή της πολιτικής εκεί που ανήκει, στους πολίτες. Με την κρίση ο άνθρωπος ανακαλύπτει ξανά την πολιτική του οντότητα. Απλώς δεν έχουμε τα μέσα να δώσουμε φωνή στην κραυγή μας. Το Εμπρός δίνει αυτή τη δυνατότητα.

Είναι πολύ δύσκολο, ειδικά στις μέρες μας, να δουλεύεις ως ηθοποιός και να ζεις αξιοπρεπώς απ' αυτό. Σ' ένα βαθμό σχετίζεται με τις επιλογές σου. Αυτοί που συντάσσονται με το σύστημα είναι απαράδεκτοι κατά την άποψη μου. Εγώ έχω πει αρκετά «όχι». Τώρα είμαι άνεργος και έχω δουλέψει και ως delivery για τα βγάλω πέρα. Ελπίζω όμως να τα καταφέρω και να ανέβει το έργο μου το Σεπτέμβρη στο Εμπρός. Για το δικαστήριο ένα πράγμα έχω να πω: οι αξίες μου είναι διαποτισμένες από τις αρχές της ελεύθερου λόγου, της διακίνησης ιδεών και του πολιτισμού. Δε νιώθω υπόλογος γι' αυτές τις αξίες.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.