Η Ελληνική Οδύσσεια του Ασύλου Οδηγεί τους Πρόσφυγες Πίσω στον Πόλεμο

Πριν μερικές ημέρες, η μαρτυρία της Ζeinab για τις συνθήκες διαβίωσης στο Ελληνικό ήταν γροθιά στο στομάχι. Πέρα από την εμφανή αθλιότητα που βιώνουν οι πρόσφυγες στα hot spots στην Ελλάδα, ένα ακόμη σημείο καταπάτησης των δικαιωμάτων τους αποτελεί η καθημερινή τους Οδύσσεια για το άσυλο, που τους οδηγεί να ζουν εγκλωβισμένοι για άγνωστο χρονικό διάστημα σε αυτές ακριβώς τις συνθήκες.

Μέλη από την «Καμπάνια για την Πρόσβαση στο Άσυλο», που αποτελείται από δέκα μεγάλες οργανώσεις που ασχολούνται με τα δικαιώματα των προσφύγων και το προσφυγικό στην Ελλάδα, καταγγέλλουν πως τα προβλήματα με τη χορήγηση ασύλου οδηγούν πολλούς πρόσφυγες στο να προτιμούν να επιστρέψουν στη χώρα τους ή τους στέλνουν στα χέρια των διακινητών, για να συνεχίσουν το ταξίδι τους κάτω από αβέβαιες συνθήκες στην Ευρώπη, δίνοντας υπέρογκα ποσά. Πρόσφατο ντοκιμαντέρ του VICE αποτύπωσε κάτι ακόμη: περιπτώσεις που πρόσφυγες γυρνούν από μόνοι τους παράτυπα στην Τουρκία, απογοητευμένοι από τις συνθήκες διαβίωσης στην Ελλάδα, ενώ κανονικά θα έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί η διαδικασία εξέτασης των αιτήσεων ασύλου τους. Όλες αυτές οι περιπτώσεις που μόνο ντροπιαστικές φαντάζουν για την Ελλάδα, αλλά και την Ευρώπη, έχουν κοινή αφετηρία: την κακοδιαχείριση του προσφυγικού, συνολικά και της πρόσβασης στη διαδικασία χορήγησης ασύλου, ειδικά.

Μπορούμε να πούμε με ασφάλεια ότι η Ελλάδα, μέχρι στιγμής, δεν έχει επιδείξει τα καλύτερα δείγματα στη διαχείριση της διαδικασίας για την εξυπηρέτηση των αιτούντων άσυλο. Μάλιστα, έπειτα από τη συμφωνία Ευρπαϊκής Ένωσης (ΕΕ)-Τουρκίας, που συμπληρώνει έναν χρόνο ζωής, το δικαίωμα στη χορήγηση ασύλου, όπως καταγγέλλουν οργανώσεις, έχει παραβιαστεί. Επίσης, οι περιπτώσεις δεν χαίρουν εξατομικευμένης αξιολόγησης, υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις στη διαδικασία εντοπισμού και κατάλληλης μέριμνας για τα πρόσωπα που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες, όπως και καθυστερήσεις  στην καταγραφή και εξέταση των αιτημάτων ασύλου. Στην εικόνα αυτή, που αφορά τους αιτούντες άσυλο, έρχεται να προστεθεί και η εικόνα που αφορά τους εργαζόμενους στις Υπηρεσίες Ασύλου, οι οποίοι προχώρησαν σε απεργία καθώς δουλεύουν απλήρωτοι ή έχουν επανειλημμένες καθυστερήσεις στην καταβολή των μισθών τους.

Η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας η οποία έχει ως στόχο την επιστροφή αιτούντων άσυλο πίσω στην Τουρκία, θεωρώντας εκ προοιμίου ότι η τελευταία είναι ασφαλής χώρα για αυτούς, έχει αφήσει χιλιάδες ανθρώπους εκτεθειμένους σε άθλιες και επικίνδυνες συνθήκες στα ελληνικά νησιά. Στη νέα έκθεσή της με τίτλο «Ένα σχέδιο απόγνωσης», η Διεθνής Αμνηστία καταγράφει μεταξύ άλλων παράνομες επιστροφές αιτούντων άσυλο στην Τουρκία, οι οποίες συνιστούν κατάφωρη παραβίαση των δικαιωμάτων τους δυνάμει του διεθνούς δικαίου.

Η Διεθνής Αμνηστία επισημαίνει πως «οι άνθρωποι πρέπει να συνεχίσουν την πορεία τους, όχι να επιστραφούν πίσω στην Τουρκία. Η επιστροφή, ως κύριος στόχος της συμφωνίας, κάθε παράτυπα  εισερχόμενου στα ελληνικά νησιά πίσω στην Τουρκία, εδράζεται στην υπόθεση ότι η Τουρκία συνιστά ασφαλή χώρα για τους αιτούντες άσυλο. Αν και τυπικά κανένας αιτών άσυλο δεν έχει έως σήμερα επιστραφεί από την Ελλάδα στην Τουρκία με την αιτιολογία ότι δήθεν η Τουρκία είναι ασφαλής, η Διεθνής Αμνηστία έχει καταγράψει περιπτώσεις αιτούντων άσυλο που, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, επεστράφησαν αστραπιαία χωρίς να τους δοθεί η ευκαιρία να ζητήσουν άσυλο ή να ασκήσουν έφεση κατά της επιστροφής τους». Εδώ, οφείλουμε να σκεφτούμε ότι κάθε περίπτωση δεν είναι στατιστική, αλλά ένας άνθρωπος με ζωή, βιώματα, ιστορία, πορεία, οικογένεια και ένα μέλλον γκρεμισμένο και συνάμα επικίνδυνο, πίσω στην Τουρκία.

«Όσο η Τουρκία εξακολουθεί να μην είναι ασφαλής χώρα, η ΕΕ πρέπει να εργαστεί από κοινού με τις ελληνικές αρχές προκειμένου να μεταφερθούν άμεσα αιτούντες άσυλο στην ηπειρωτική Ελλάδα, ενώ οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πρέπει να εξασφαλίσουν την πρόσβασή των τελευταίων σε μετεγκατάσταση σε άλλες χώρες της ΕΕ», δηλώνει η Gauri van Gulik, Αναπληρώτρια Διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη, ταυτιζόμενη και με το αίτημα που έχει και «Η Καμπάνια για την Πρόσβαση στο Άσυλο» για άμεση μεταφορά των αιτούντων άσυλο από τα νησιά του Αιγαίου στην ενδοχώρα, για δίκαιη, επί της ουσίας εξέταση των αιτήσεών τους.

«Υπάρχουν στιγμές που αισθανόμαστε πολύ άσχημα για την κατάσταση που επικρατεί στη χώρα μας σε σχέση με το προσφυγικό. Θα περιγράψω δύο από αυτές», λέει ο Σπύρος Ριζάκος, εκπρόσωπος της ΜΚΟ Αίτημα, που συμμετέχει στην Καμπάνια. «Σε μια επίσκεψη σε κέντρο κράτησης στη Βόρεια Ελλάδα τον Απρίλιο του 2016, συναντήσαμε Σύρους πρόσφυγες που συνελήφθησαν ενώ κατευθύνονταν προς τα ελληνοτουρκικά σύνορα, για να επιστρέψουν στην Τουρκία. Όταν τους ρωτήσαμε γιατί ήθελαν να επιστρέψουν στην Τουρκία, η απάντησή τους ήταν λόγω των κακών συνθηκών υποδοχής που τους προσέφερε η χώρα μας. Όπως μας είπαν, πίστευαν ότι ερχόμενοι στην Ευρώπη θα έβρισκαν αξιοπρεπείς συνθήκες υποδοχής και δεν φαντάζονταν ότι θα ήταν υποχρεωμένοι να ζουν σε σκηνές. Η δεύτερη περίπτωση ήταν όταν πρόσφατα επισκέφθηκε το γραφείο μας ένας Αφγανός πρόσφυγας, ο οποίος μας είπε ότι δεν βλέπει προοπτική στη χώρα μας και ότι σκέφτεται να στείλει τον πεντάχρονο γιο του παράτυπα σε κάποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Του συστήσαμε να μην μπει σε μια τέτοια διαδικασία και να μην θέσει το παιδί του σε κίνδυνο. Πολύ φοβόμαστε όμως πως δεν θα ακολουθήσει τη συμβουλή μας».

Όπως προτείνει η Καμπάνια, «σε ευρωπαϊκό επίπεδο απαιτείται η αντικατάσταση του Κανονισμού Δουβλίνο ΙΙΙ από έναν μόνιμο μηχανισμό μετεγκατάστασης (relocation) αιτούντων άσυλο, δεσμευτικό για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, στη βάση μιας δίκαιης κατανομής και επιμερισμού ευθύνης μεταξύ των κρατών μελών, με σκοπό την προστασία των προσφύγων». Σε εθνικό επίπεδο, συμπληρώνει πως, «απαιτείται να εφαρμοστεί ένα δίκαιο και αποτελεσματικό σύστημα υποδοχής που αφενός θα σέβεται τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο, όπως αυτά αποτυπώνονται στο εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο, και αφετέρου θα έχει τη δυναμικότητα να διαχειριστεί σε εύλογο χρόνο την καταγραφή και εξέταση των αιτημάτων ασύλου, καθώς και την διεκπεραίωση των υποθέσεων οικογενειακής επανένωσης και μετεγκατάστασης». Σε απλή μετάφραση: Η κατάργηση της Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας στα γενέθλια της υπογραφής της.

Περισσότερα από το VICE

Το Αντίστροφο ΝΒΑ - Ο Άνθρωπος που Έφυγε από τις ΗΠΑ για να Παίξει στην Ινδονησία

«Λεφτά Υπάρχουν»: Λάθη που Έχουν Στοιχίσει Χιλιάδες Ευρώ σε Ανθρώπους

Η Ζωή και το Έργο του Κορυφαίου Έλληνα Εκπροσώπου της Pop Art