Ιστορίες του Παππού και της Γιαγιάς από την Κατοχή

Η κατοχή της Ελλάδας από του Γερμανούς, κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ξεκίνησε τον Απρίλιο του 1941. Οι γιαγιάδες και ο παππούδες μας μπορεί να μην είναι ιστορικοί, όμως μέσα από τις ιστορίες και τα βιώματά τους έχουν μεταφέρει από γενιά σε γενιά το κλίμα εκείνης της εποχής. Σε τέτοιου είδους στοιχεία θα στηριχθεί μεταξύ άλλων το θεατρικό έργο «Χανς - Μέσα στο Ένα το Πολύ», που αποτελεί το δεύτερο μέρος της καλλιτεχνικής σειράς «Η δική σου ιστορία» (Deine Geschichte) και θα περιγράφει αυτοβιογραφικές ιστορίες από την Ελλάδα στα χρόνια της γερμανικής κατοχής.

Το θεατρικό έργο εμπνέεται από την ιστορία του δρ. Hans Löber, ο οποίος υπηρέτησε ως στρατιωτικός γιατρός το 1943-44, για ενάμιση χρόνο, στη Μήλο. Στο διάστημα αυτό έστελνε κάθε Κυριακή μια επιστολή στη σύζυγό του στη Γερμανία - συνολικά, 57 επιστολές. Στα γράμματα περιγράφει την καθημερινή του ρουτίνα στο νησί. Ο σημερινός, ωστόσο, αναγνώστης δυσκολεύεται να πιστέψει ότι ο συντάκτης των επιστολών ήταν κατακτητής σε μια κατεχόμενη χώρα. Πολύ σύντομα, ο δρ. Löber ανακάλυψε ότι οι ντόπιοι είχαν άμεση ανάγκη από ιατρική περίθαλψη και φρόντισε να λειτουργήσει ένα νοσοκομείο για τους Μηλιούς, με την έγκριση των ανωτέρων του. Οι κάτοικοι που τον γνώρισαν εκείνη την εποχή, μιλούν γι' αυτόν με ευγνωμοσύνη και συγκίνηση ακόμα και σήμερα.

Το έργο βασίζεται εν μέρει σε αρχειακό υλικό, προσωπικές επιστολές, στρατιωτικά ντοκουμέντα, απομαγνητοφωνημένες διηγήσεις και μνήμες αυτόπτων μαρτύρων. Όλα αυτά, τα επεξεργάστηκε η σκηνοθέτιδα Ελισάβετ Χάσσε, Ελληνίδα που ζει στη Γερμανία και η οποία μιλά στο VICE για το πόσο εύκολο είναι να κάνεις τέχνη την Ιστορία.

VICE: Το θεατρικό έργο «Χανς - Μέσα στο Ένα το Πολύ» είναι το δεύτερο μέρος της καλλιτεχνικής σειράς «Η δική σου ιστορία». Τι ακριβώς αφορά όλο το πρότζεκτ;
Ελισάβετ Χάσσε: Η σειρά διαπραγματεύεται προσωπικές ιστορίες με αυτοβιογραφικό χαρακτήρα από την Ελλάδα στα χρόνια της γερμανικής κατοχής. Οι καλλιτέχνες που συμμετείχαν στο πρώτο μέρος αναδιηγούνται τα γεγονότα που έζησαν μέσα από τις εξιστορήσεις του παππού και της γιαγιάς και που σε όλη τους τη ζωή κουβαλούν μέσα τους. Διαφορετικά κίνητρα τούς έσπρωξαν σε αυτό το έργο, ίσως ο φόρος τιμής προς τα άτομα αυτά.

Το έργο σημειώνεις ότι βασίζεται σε αρχειακό υλικό, προσωπικές επιστολές, στρατιωτικά ντοκουμέντα, απομαγνητοφωνημένες διηγήσεις και μνήμες αυτόπτων μαρτύρων. Πόσο καιρό σας πήρε η ιστορική έρευνα και από πού βρήκατε αυτές τις πηγές;
Περίπου έξι μήνες διήρκεσε η έρευνα. Μια σειρά ανθρώπων βοήθησαν για να υλοποιηθεί το έργο. Ο γιος του γιατρού που δεν γνώρισε τον πάτερα του, είναι η πιο σημαντική πηγή μας. Επίσης, ο ιστορικός του νησιού Γρηγόρης Μπελιβανάκης, που έγραψε και το βιβλίο Οι Γερμανοί της Μήλου. Ακόμη, οκτώ μαρτυρίες από επιζώντες και το στρατιωτικό αρχείο από το Βερολίνο, που μας έστειλε δέκα σελίδες υλικό από το βιογραφικό του γιατρού.

[VICE Video] Ο Νίκος Παππάς τα Λέει Χύμα Μέχρι την Κόρνα της Λήξης

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Πόσο εύκολο είναι η ιστορία να γίνει τέχνη;
Η ευθύνη είναι τεράστια. Κάθε λέξη πρέπει προτού την εκφράσεις να την σκεφτείς πολύ προσεκτικά. Επίσης θέλει πολύ μεγάλη προετοιμασία και γενικά πολύ χρόνο. Η ιστορία δεν είναι μόνο μια, είναι πολλές.

Τι έχεις μάθει εσύ από αυτήν την έρευνα για την περίοδο της γερμανικής κατοχής;
Έχω ακούσει ιστορίες προσωπικές από ανθρώπους που έζησαν τότε και ανεξάρτητα από την καταγωγή τους έχουν πολλά κοινά σημεία, όπως πείνα, φόβος, παγωνιά, θλίψη.

Είσαι Ελληνογερμανίδα και φαντάζομαι ότι έχεις διαβάσει την ιστορία της περιόδου κι από τις δύο πλευρές. Τι αποκόμισες από αυτό;
Η (θεατρική) ομάδα μου είναι ελληνογερμανική ήταν σημαντικό για μένα. Η ιστορία είναι αποτέλεσμα πολλών αφηγήσεων και έχεις πολλές πτυχές. Κατάλαβα ότι όσα και να έχω ακούσει και διαβάσει, δεν ξέρω τίποτε. Είναι τόσα πολλά αυτά που δεν είναι γνωστά.

Πώς επέλεξες την προσωπικότητα του Hans Löber; Ποια είναι η ιστορία του;
Ο Hans Löber υπηρέτησε ως στρατιωτικός γιατρός το 1943-44, για ενάμιση χρόνο, στη Μήλο. Μέσα σ' αυτό το διάστημα καταπολέμησε την ελονοσία, οργάνωσε δυο νοσοκομεία και εγχείρισε γύρω στους 210 Έλληνες ασθενείς. Οι κάτοικοι που τον γνώρισαν εκείνη την εποχή μιλούν γι' αυτόν με ευγνωμοσύνη και συγκίνηση, ακόμα και σήμερα. Η ιστορία αυτή έγινε γνωστή στο κοινό από ένα βιβλίο που περιέχει τις 57 επιστολές που έστελνε κάθε Κυριακή στην οικογένειά του. Ένας κατακτητής που ανήκε στο ναζιστικό σύστημα ήταν ο «σωτήρας» των Μηλιωτών, όπως τον χαρακτήρισε και μια γυναίκα 93 χρόνων που την έσωσε τη ζωή. Αυτό το παράδοξο φαινόμενο μου κέντρισε το ενδιαφέρον.

Απαρνήθηκε ποτέ τα πιστεύω του ως κατακτητής;
Δεν μπορώ να απαντήσω την ερώτηση γιατί δεν γνωρίζω τα πιστεύω του. Ξέρουμε ότι έκανε πάντα το καθήκον του ως στρατιωτικός γιατρός.

Τι διδάγματα πρέπει να πάρουμε σήμερα από εκείνη την περίοδο;
Ίσως το ότι ο καθένας μας έχει μια επιλογή και ό,τι κι αν συμβεί, μπορεί να παραμείνει άνθρωπος.

Περισσότερα από το VICE

Ο Brian Molko Κατουρούσε το Δάχτυλό του Πριν από τις Συναντήσεις με Fans

Η Ines Rau Είναι η Πρώτη Τρανς Playmate του Playboy

Η Μαθήτρια από την Καστοριά που Έχει Σύνδρομο Down και Είναι Πλέον Φοιτήτρια στο Παιδαγωγικό