Η Μακρά και Θυμωμένη Προέλευση του Κωλοδάχτυλου Ανάγεται στην Ελληνική Αρχαιότητα

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE Canada.

Στα τέλη Οκτώβρη, μια γυναίκα ονόματι Juli Briskman έκανε κάτι που πολλοί Αμερικάνοι, αλλά και πολλοί ξένοι θα πέθαιναν να κάνουν. Η Briskman, να ’ναι καλά, έκανε κωλοδάχτυλο στον Trump.

Ενώ η αυτοκινητοπομπή του Trump διέσχιζε το Στέρλινγκ της Βιρτζίνια, προσπέρασαν την Briskman που ήταν στο ποδήλατό της. Όταν εκείνη συνειδητοποίησε ποιος περνούσε δίπλα της, άπλωσε το χέρι της και έκανε τον υπέροχο, παλιό καλό χαιρετισμό διά κωλοδάχτυλου στον special liddle guy της Αμερικής. Ως αποτέλεσμα αυτής της αγαπημένης χειρονομίας, η Briskman απολύθηκε από τον εργοδότη της, που αναλάμβανε έργα για το δημόσιο.

Ωστόσο, η ηρωίδα της ιστορίας είναι απτόητη και δήλωσε στη Huffpost ότι θα το έκανε ξανά, δοθείσης ευκαιρίας.

Τι ήθελε να πει, όμως, πραγματικά η Briksman με αυτήν τη δακτυλοδεικτούμενη χειρονομία;

Σίγουρα ξέρετε ότι πρόκειται για μια από τις πλέον αγαπημένες χειρονομίες στον δυτικό κόσμο. Με αυτόν τον τρόπο δείχνουμε τη δυσαρέσκειά μας σε όσους για κάποιο λόγο δεν μπορούν να ακούσουν τις βρισιές μας, με αυτόν τον τρόπο λέω στον τύπο με το μαύρο φορτηγό ότι παραλίγο να με πατήσει. Η ιστορία του κωλοδάχτυλου δεν είναι τελείως ξεκάθαρη, αλλά όπως εξηγεί ο Benjamin Bergen, διευθυντής του Τμήματος Γλώσσας και Γνωστικής Λειτουργίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο, ξέρουμε ότι δεν πρόκειται για μια χειρονομία αιώνων, αλλά χιλιετιών.

«Ξέρουμε ότι ανάγεται τουλάχιστον στην ελληνική αρχαιότητα», είπε ο Bergen. «Εμφανίζεται σε κάποια θεατρικά έργα, μαζί με άλλες χυδαίες χειρονομίες, όπως το κούνημα του πέους, για παράδειγμα. Επίσης, ξέρουμε από αρχεία ότι υπήρχε στη ρωμαϊκή εποχή και καταγράφεται σε αφηγήσεις για διαμάχες στη Σύγκλητο.

»Ξέρουμε ότι είχε ονομασία στα χρόνια των Ρωμαίων, λεγόταν το άσεμνο ή θρασύ δάχτυλο - Digitus Impudicus. Συνέχισε την πορεία του και την επόμενη χιλιετία, όπως ξέρουμε. Υπάρχουν μερικοί αστικοί μύθοι που λέγονται για την προέλευσή του, αλλά απ’ όσο ξέρουμε, κανένας δεν αληθεύει. Έχει πραγματικά χιλιάδες χρόνια ιστορίας».

Λόγω του ότι δυστυχώς δεν υπάρχουν ακόμη χρονομηχανές, δεν ξέρουμε 100% τι σήμαινε το κωλοδάχτυλο, αλλά έχουμε μια ιδέα και φυσικά έχει να κάνει με το πέος. Απ’ όσο ξέρουμε, υποτίθεται ότι συμβόλιζε το πέος. Μιλώντας στο BBC, ο φημισμένος ανθρωπολόγος και συγγραφέας του The Naked Ape, Desmond Morris, είπε ότι κάνοντας κωλοδάχτυλο ήταν σαν λες «να ένας φαλλός» και να τον προσφέρεις στον αποδέκτη. «Το κωλοδάχτυλο είναι το πέος και τα λυγισμένα δάχτυλα εκατέρωθεν οι όρχεις», εξήγησε ο Morris. «Κάνοντάς το, κάνεις μια φαλλική χειρονομία σε κάποιον».

Από τις πρώτες καταγεγραμμένες αναφορές του κωλοδάχτυλου είναι στις Νεφέλες, ένα κείμενο γραμμένο το 424 π.Χ. από τον Αριστοφάνη, όπου ένας τύπος ονόματι Στρεψιάδης κάνει κωλοδάχτυλο στον Σωκράτη, προσποιούμενος πως το δάχτυλό του είναι πέος που σκληραίνει – ακριβώς, ο Σωκράτης (της μυθοπλασίας) ήταν ο πρώτος που του κάνανε κωλοδάχτυλο. Περίπου 100 χρόνια αργότερα, άλλη μια αναφορά του κωλοδάχτυλου εμφανίζεται στους Βίους Φιλοσόφων, όπου κάνουν κωλοδάχτυλο σε έναν άλλον φιλόσοφο – ειλικρινά αρχίζω να πιστεύω ότι αυτοί οι φιλόσοφοι το παράκαναν.
Καθώς η εξουσία και η επιρροή πέρασε από τους Έλληνες στους Ρωμαίους, το ίδιο συνέβη και με το κωλοδάχτυλο. Το κωλοδάχτυλο κάνει ινκόγκνιτο εμφανίσεις σε γραπτά ρωμαϊκά έργα, ανάμεσά τους ποιήματα και θεατρικά. Ο θρύλος λέει ότι ο Καλιγούλας, ο τρελός αυτοκράτορας της Ρώμης, έβαζε τους υπηκόους του να φιλούν το τρίτο του δάχτυλο (που το κουνούσε υπαινικτικά) αντί για το χέρι του, πράγμα που ενισχύει ξανά την έννοια του δάχτυλου ως φαλλού.

[VICE Video] Η Ιστορία του Δονητή

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Το κωλοδάχτυλο έχασε λίγο την αίγλη του κατά τον Μεσαίωνα, κάτι που μάλλον οφείλεται στην επίδραση των Πουριτανών στην Καθολική Εκκλησία. Σε άρθρο του 2008 όπου εξερευνάται η σχέση του κωλοδάχτυλου με τον νόμο, ο Ira P. Robbins γράφει ότι η χειρονομία έφτασε στη Βόρεια Αμερική πριν από το 1886. Πώς το ξέρουμε; Το ξέρουμε, επειδή ένας καταπληκτικός παίκτης του μπέιζμπολ ονόματι Charles «Old Hoss» Radbourn, που έπαιζε στους Μπόστον Μπινίτερς (πλέον Ατλάντα Μπρέιβς), έκανε κωλοδάχτυλο σε μια φωτογραφία εκείνη τη χρονιά – είναι, απ’ όσο ξέρουμε, η πρώτη φωτογραφική καταγραφή κωλοδάχτυλου.

Αν αναρωτιέστε γιατί στα αγγλικά λέγεται «flippin the bird», η απάντηση είναι απλή. Πριν από αιώνες, χλεύαζες ή έδειχνες τη δυσαρέσκειά σου σε κάποιον βλάκα κάνοντας έναν ήχο σαν χήνα (ο βλάκας των πτηνών) – έγινε τόσο σύνηθες, που οι άνθρωποι ξεκίνησαν να αποκαλούν αυτήν την πράξη «η χήνα». Στον 20ό αιώνα, ο όρος είχε γίνει πλέον «το πουλί» και όταν το να το κάνεις δημοσίως δεν ήταν πια της μόδας, η έκφραση συνδέθηκε με την αγαπημένη μας χειρονομία.

Παρόλο που η χειρονομία δεν γεννήθηκε στη Βόρεια Αμερική, έχει γίνει σίγουρα πατρίδα της τις τελευταίες δεκαετίες. Μάλιστα, το κωλοδάχτυλο έχει αποκτήσει τη λάμψη που έχει σήμερα χάρη στην παγκόσμια κυριαρχία της αμερικανικής κουλτούρας. Χάρη στην τρομακτική επιρροή της αμερικανικής ψυχαγωγίας και των media, περισσότερες κουλτούρες από ποτέ μαθαίνουν το νόημα της μικρή μας χειρονομίας – πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα έπρεπε να το κάνεις, όταν είσαι στο εξωτερικό, επειδή α) είσαι μαλάκας, αν το κάνεις και β) μάλλον θα ξέρουν τι σημαίνει.

«Μέχρι και πριν από 20 χρόνια, το κωλοδάχτυλο δεν σήμαινε τίποτα στην Ιαπωνία ή την Κορέα», είπε ο Bergen. «Τώρα όμως, καθώς φτάνουν εκεί περισσότερες ταινίες και σειρές, όλη η Ιαπωνία ξέρει τι είναι».

Φυσικά, όταν ο τύπος με το γυαλιστερό μαύρο αγροτικό περάσει μπροστά σου στην διάβαση και το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι ένα κωλοδάχτυλο, καθώς φεύγει για να πάει να αρμέξει τα πρόβατά του, δεν λες στην πραγματικότητα, «ΚΟΙΤΑ ΤΟ ΠΟΥΛΙ ΜΟΥ, ΑΡΧΙΜΑΛΑΚΑ». Αυτό, επειδή με τον καιρό το κωλοδάχτυλο έχει προχωρήσει από τον κυριολεκτικό συμβολισμό του πέους και περισσότερο σημαίνει «άντε γαμήσου». Αυτό φυσικά είναι αναμενόμενο, εξηγεί ο Bergen, ιδίως για τόσο χυδαίες χειρονομίες.
«Υπάρχει μια βραζιλιάνικη χυδαία χειρονομία που υποτίθεται ότι συμβολίζει τον πρωκτό και απλώς σημαίνει το ίδιο πράγμα με το κωλοδάχτυλο», είπε ο Bergen. «Σημαίνει απλώς “άντε γαμήσου”. Δεν σημαίνει, πλέον, κοίτα τον κώλο μου».

Οι χειρονομίες είναι πανάρχαιες. Οι πρώτοι άνθρωποι τις χρησιμοποιούσαν πριν από τη γλώσσα κι αυτό μπορούμε να το δούμε στην επικοινωνία των πρωτευόντων θηλαστικών σήμερα: Προτού μιλήσουν τη μητρική τους γλώσσα, τα μωρά συχνά κάνουν χειρονομίες, για να επικοινωνήσουν με τους γονείς τους.

«Είναι πρόδρομος της γλώσσας, τόσο στην εξέλιξη όσο στην ιστορία του είδους μας. Οι χειρονομίες έχουν άμεση σχέση με τα συναισθήματά μας», δήλωσε ο Bergen.«Όταν είσαι σε άμεση αντιπαράθεση με κάποιον, κάνεις πράγματα με το σώμα σου, για να στείλεις ένα σήμα του τι θα συμβεί – τι μήνυμα διαβιβάζεις στο άτομο αυτό».

Έτσι λοιπόν φίλοι μου, θέλω να το θυμάστε αυτό την επόμενη φορά που θα κάνετε κωλοδάχτυλο. Θέλω να θυμάστε ότι δεν λέτε απλώς σε έναν βλάκα σε αυτοκινητοπομπή να πάει να γαμηθεί, αλλά ότι συνδέεστε με τους αρχαίους ημών προγόνους.
Είναι μια ωδή στο παρελθόν.

Περισσότερα από το VICE

Η Αναστασία Έχει Γραφείο Τελετών Αλλά Δεν Είναι «Κοράκι»

Χρειαζόμαστε Περισσότερους Λογικούς Ανθρώπους σαν τον Χρήστο Δάντη στην Ελληνική Showbiz

Η Ιστορία του Παλαιστή που Βρίσκεται Πίσω από τη Ρωσική Ξύλινη Εκκλησία στη Θεσσαλονίκη