Κείμενο: Κώστας Κουκουμάκας

Η σιωπηλή πορεία το πρωί της Κυριακής «περπατούσε» πιο γρήγορα από προηγούμενες χρονιές, και ο κόσμος ήταν περισσότερος. Πολιτικοί, άνθρωποι των κινημάτων, απλοί πολίτες και μαθητές σχολείων, που κρατούσαν πλακάτ που έγραφαν «Ποτέ ξανά» και «Rassismus tötet» (Ο ρατσισμός σκοτώνει), κατευθύνθηκαν προς τον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό της Θεσσαλονίκης.

Σαν χθες, 15 Μαρτίου του 1943, αναχώρησε το πρώτο τρένο προς το Άουσβιτς. Πριν χαράξει, περίπου 2.500 Εβραίοι συγκεντρώθηκαν από τους Ναζί όρθιοι σε πεντάδες και επιβιβάστηκαν στα βαγόνια. «Μας έλεγαν ότι θα μεταφερθούμε κάπου στη Σιλεσία. Μπήκαμε 80 άτομα σε κάθε βαγόνι, μέσα στο οποίο βάλανε δύο στρατιώτες κι ένα καζάνι με φαγητό» είχε περιγράψει πέρυσι στο VICE o 88χρονος Χάιντς Κούνιο, ένας από τους λίγους πια εν ζωή επιζώντες, που γύρισε για να διηγηθεί τη θηριωδία. Η πρώτη αποστολή έφτασε μετά από έξι μέρες στο Μπίρκεναου, περίχωρο του Άουσβιτς, στη γερμανική επαρχία επί πολωνικού εδάφους. Οι Εβραίοι μιλούσαν σεφαραδίτικα (ισπανο-εβραϊκά) και δεν καταλάβαιναν τις εντολές των Γερμανών στη ράμπα. Τους φώναζαν να κατέβουν από το τρένο, εκείνοι δεν κουνιούνταν και τους κλωτσούσαν στο κεφάλι, πολλούς τους σκότωσαν με περίστροφο. Αυτά έκαναν οι Totenkopf Brigade, τα Τάγματα Εφόδου των Ες-Ες, που είχαν στο κράνος μια νεκροκεφαλή. Θα ακολουθούσαν ακόμη 22 αποστολές από τη Θεσσαλονίκη. Από τους 50.000 ανθρώπους της εβραϊκής κοινότητας της πόλης που μεταφέρθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, επέστρεψαν λιγότεροι από 2.000.

Η σιωπηλή πορεία της Κυριακής ξεκίνησε από το μνημείο του Ολοκαυτώματος στην Πλατεία Ελευθερίας, όπου συγκεντρώνονταν και εξευτελίζονταν οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης. Και κατευθύνθηκε αντίστροφα με την φορά της κυκλοφορίας, πέρασε από τα δικαστήρια, από τα κλειστά γραφεία της Χρυσής Αυγής και το γκράφιτι που σχεδιάστηκε ακριβώς απέναντι και απεικονίζει συμβολικά τη συγκέντρωση θυμάτων του Ολοκαυτώματος με στολές θανάτου, ώσπου έφτασε στον παλιό σταθμό. Εκεί είχε μεταφερθεί τις προηγούμενες μέρες από τους υπεύθυνους του ΟΣΕ μια ατμήλατη μηχανή, ίδιου τύπου με αυτές που μετέφεραν τους συρμούς στη Γερμανία, και τέσσερα βαγόνια. Ο κόσμος άφηνε λουλούδια στις ράγες και τα βαγόνια.

Ο δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης δήλωσε ότι «τα μνημεία είναι αναγκαία αλλά δεν φτάνουν» και πρόσθεσε πως «τα σταθερά υψηλά ποσοστά της Χρυσής Αυγής, η διάχυτη δυσανεξία προς το διαφορετικό στον δημόσιο λόγο, όπως και η αδυναμία ενσωμάτωσης της γενοκτονίας των Ελλήνων Εβραίων στην εκπαίδευση, μας υπενθυμίζουν τα πολλά βήματα που μένει ακόμη να γίνουν». Στην ομιλία του ο πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης Δαυίδ Σαλτιέλ, υπογράμμισε ότι «σήμερα επενδύουμε στο όραμα ενός Μουσείου Ολοκαυτώματος και εκπαιδευτικού κέντρου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, επιμένουμε για τη λειτουργία της έδρας Εβραϊκών σπουδών στο ΑΠΘ, επενδύουμε σε μια ευρύτατη συνεργασία με επίκεντρο τη μελέτη των προπολεμικών αρχείων της Κοινότητάς μας που αναμένονται να επιστραφούν στην πόλη που ανήκουν». Την πρόσφατη απόφαση της Βουλής των Ελλήνων για διεκδίκηση των λύτρων που κατέβαλε η Ισραηλιτική Κοινότητα για την απελευθέρωση κρατουμένων, αλλά και των χρημάτων που εκταμιεύτηκαν υπέρ των στρατευμάτων κατοχής από τους κατοχικούς δημάρχους της εποχής, στο πλαίσιο της ευρύτερης διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών, ανέγνωσε ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Τριαντάφυλλος Μηταφίδης.

Οι ομιλίες των επισήμων τελείωναν και ο Χάιντς Κούνιο πλησίασε στα βαγόνια, κρατώντας μια ανεμώνη. Δεν ακούμπησε το λουλούδι στο τρένο, αλλά το έλιωσε με το χέρι πάνω στο μεταλλικό πλαίσιο, το «μουτζούρωσε» με τα μοβ πέταλα, «για να με θυμάται», όπως είπε. Ύστερα απευθύνθηκε στους μικρούς μαθητές σχολείων που παρακολούθησαν την εκδήλωση. «Να κάνετε ό,τι μπορείτε στη ζωή σας για να καταπολεμήσετε την κακία του ναζισμού. Να θυμάστε πάντα ότι υπάρχουν άνθρωποι που είναι κακοί και μπορεί να το ξανακάνουν», είπε και προέταξε το χαραγμένο με τον αριθμό 109565 χέρι του μπροστά από το τρένο.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.