Οι έρευνες για την εκπροσώπηση των γυναικών παγκοσμίως στις σπουδές και τα επαγγέλματα σχετικά με Φυσικές Επιστήμες, Τεχνολογία, Επιστήμη των Μηχανικών και Μαθηματικά (STEM) είναι απογοητευτικές. Αυτό έχει θέσει σε εγρήγορση θεσμικά όργανα και εταιρίες να εφαρμόσουν πολιτικές, ώστε ο κλάδος να γίνει πιο συμπεριληπτικός. Αυτήν τη στιγμή, όμως, πόσο προσβάσιμες είναι για τις γυναίκες οι επιστήμες STEM (Science, Technology, Engineering, Machematics) και πόσο το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα αλλά και συνολικά η κοινωνία ωθεί τα κορίτσια να ασχοληθούν με τέτοια επαγγέλματα, στα οποία κυριαρχεί το στερεότυπο ότι έχουν κλίση οι άνδρες;
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Έχοντας ως στόχο την ενδυνάμωση και προβολή του έργου των Ελληνίδων επιστημόνων σε Ελλάδα και εξωτερικό, περίπου πριν δύο χρόνια, η Λίνα Ντόκου, μετά-διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο του Yale, ίδρυσε την εθελοντική ομάδα Greek Women in STEM. Πλέον έχει αρκετά μέλη σε Ευρώπη και Αμερική, που ασχολούνται με τομείς όπως Μηχανική, Ιατρική, Βιολογία, Χημεία κ.ά. Μάλιστα, αυτή την περίοδο, προετοιμάζονται για το πρώτο Διεθνές Συμπόσιο Γυναίκες+ (Γυναίκες Θετικά), που θα διεξαχθεί διαδικτυακά μεταξύ 1-3 Οκτώβρη μαζί με άλλους τρεις φορείς (Real Science, Greek girls code, Lean in Greece), όπου θα δώσουν το βήμα σε πολλές Ελληνίδες ερευνήτριες να παρουσιάσουν το έργο τους και να αλληλοεπιδράσουν με το ευρύ κοινό.Με αφορμή την πρώτη τους διεθνή συνάντηση, γυναίκες που διαπρέπουν στον κλάδο των STEM σε όλο τον κόσμο μιλούν στο VICE για τη διαδρομή τους και πώς οι ίδιες αντιμετωπίζονται.Λίνα Ντόκου, 33 ετών, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια, Μοριακή Βιολογία, New Haven, CT, USA (Νιου Χέιβεν, Κονέτικατ, ΗΠΑ)
Πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με το συγκεκριμένο επάγγελμα;
Ήθελα να δουλεύω με κάτι που βοηθάει τη ζωή γύρω μας. Η βιολογία προσφέρει τη δυνατότητα να χρησιμοποιείς πολλές άλλες επιστήμες, προσφέροντας αυτό που θεωρώ εγώ το πιο ολοκληρωμένο πλαίσιο: Δηλαδή, πώς όλες μαζί οι ανακαλύψεις βοηθούν τη ζωή.Πιστεύεις ότι το σχολείο ή το πανεπιστήμιο σε ώθησε ή σε απέτρεψε προς τις θετικές επιστήμες;
Το σχολείο, ολικά, όχι. Μέχρι να αποφασίσουν όλα τα κόμματα συγκροτημένα σε ένα σύστημα παιδείας, για τουλάχιστον 15 συνεχή χρόνια και χωρίς αλλαγές, δεν θα έχουμε ποτέ καλό εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα. Ωστόσο είχα μερικούς πολύ χαρισματικούς καθηγητές, όπως ο Αστέριος Βασιλείου και ο Νίκος Χάλαζας που αγαπούν τη φυσική και μαθηματικά, αντίστοιχα, τόσο πολύ που δεν μπορούσα να φανταστώ ότι δεν θα ασχοληθώ κι εγώ με κάτι τόσο εντυπωσιακό, όσο οι θετικές επιστήμες. Τα επιστημονικά πειράματα και οι ανακαλύψεις ήταν πάντα κάτι που θεωρούσα απόλυτα χρήσιμο και ενδιαφέρον.
Ήθελα να δουλεύω με κάτι που βοηθάει τη ζωή γύρω μας. Η βιολογία προσφέρει τη δυνατότητα να χρησιμοποιείς πολλές άλλες επιστήμες, προσφέροντας αυτό που θεωρώ εγώ το πιο ολοκληρωμένο πλαίσιο: Δηλαδή, πώς όλες μαζί οι ανακαλύψεις βοηθούν τη ζωή.Πιστεύεις ότι το σχολείο ή το πανεπιστήμιο σε ώθησε ή σε απέτρεψε προς τις θετικές επιστήμες;
Το σχολείο, ολικά, όχι. Μέχρι να αποφασίσουν όλα τα κόμματα συγκροτημένα σε ένα σύστημα παιδείας, για τουλάχιστον 15 συνεχή χρόνια και χωρίς αλλαγές, δεν θα έχουμε ποτέ καλό εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα. Ωστόσο είχα μερικούς πολύ χαρισματικούς καθηγητές, όπως ο Αστέριος Βασιλείου και ο Νίκος Χάλαζας που αγαπούν τη φυσική και μαθηματικά, αντίστοιχα, τόσο πολύ που δεν μπορούσα να φανταστώ ότι δεν θα ασχοληθώ κι εγώ με κάτι τόσο εντυπωσιακό, όσο οι θετικές επιστήμες. Τα επιστημονικά πειράματα και οι ανακαλύψεις ήταν πάντα κάτι που θεωρούσα απόλυτα χρήσιμο και ενδιαφέρον.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Έχεις αντιμετωπίσει διακρίσεις λόγω του φύλου σου;
Συνέχεια. Από την οικογένεια μέχρι τους φίλους μου. Ακούω συχνά τη φράση «Γιατί παιδεύεσαι με την επιστήμη; Εσένα σκοπός σου είναι να γίνεις μάνα». Μόνο η ερώτηση «πάλι δουλεύεις;» που δεν γίνεται σχεδόν ποτέ σε άνδρες συναδέλφους είναι διάκριση. Τέλος, ειδικά στην Ελλάδα έχουμε το λυπηρό φαινόμενο στα μαγαζιά να βάζουν τις κοπέλες ή γυναικοπαρέες σε περίοπτη θέση ως έκθεμα. Διάκριση είναι κι αυτό, και ας φαίνεται ως «θετική» αντιμετώπιση.
Στη δουλειά μου, από την άλλη, όχι ξεκάθαρα. Ωστόσο, αυτό που βλέπω συχνά είναι έμμεσες διακρίσεις. Δηλαδή, αν υπάρχει μια γυναίκα με παιδιά σε κάποια ομάδα δεν θα της προσφερθούν απευθείας απαιτητικά project ή αν όπως εγώ δεν έχεις παιδιά, θεωρείσαι διαθέσιμη για κάθε μικρή δράση όπως διαχείριση ιστοσελίδας, διατήρηση σημειώσεων κτλ. Η μεγάλη διάκριση συμβαίνει σε ανώτερα επίπεδα. Ευτυχώς, για την ώρα, δεν έχω ζήσει κάτι τέτοιο.Ποια γυναίκα επιστήμονα έχεις πρότυπο;
Την Dr. Valerie Horsley. Είναι βιολόγος εδώ στο Γιέιλ, με τεράστιο επιστημονικό έργο. Παράλληλα είναι εκλεγμένη πολιτικός, μητέρα, μέντορας, γυναίκα, δεινή χρήστρια του Twitter, συνδικαλίστρια και ένας πολύ γλυκός κι έξυπνος άνθρωπος που έχει χτίσει ένα εργαστήριο το οποίο λειτουργεί ως οικογένεια.Ζεις στο εξωτερικό. Πώς αντιμετωπίζονται οι γυναίκες στον κλάδο σου και συνολικά στους τομείς STEM;
Γενικά υπάρχει περισσότερη εγρήγορση πλέον για ίση αντιμετώπιση των φύλων, σε όλους τους κλάδους. Υπάρχουν μηχανισμοί που ελέγχουν αν, για παράδειγμα, μια εταιρεία έχει λιγότερες γυναίκες από ό,τι άνδρες και εξετάζονται οι λόγοι που κάτι τέτοιο συμβαίνει. Στην ιατρική αυτό που βλέπω είναι μεγάλη δυσκολία στην ανέλιξη για τις γυναίκες. Στη βιολογία τα πράγματα είναι καλύτερα. Πιστεύω έχει να κάνει με τις εξωτερικές πιέσεις που έχει ο κάθε κλάδος και δυστυχώς οι δομές στα ιδρύματα ακόμη δεν έχουν βρει τη χρυσή τομή για να αποσυμφορήσουν αυτές τις πιέσεις.
Συνέχεια. Από την οικογένεια μέχρι τους φίλους μου. Ακούω συχνά τη φράση «Γιατί παιδεύεσαι με την επιστήμη; Εσένα σκοπός σου είναι να γίνεις μάνα». Μόνο η ερώτηση «πάλι δουλεύεις;» που δεν γίνεται σχεδόν ποτέ σε άνδρες συναδέλφους είναι διάκριση. Τέλος, ειδικά στην Ελλάδα έχουμε το λυπηρό φαινόμενο στα μαγαζιά να βάζουν τις κοπέλες ή γυναικοπαρέες σε περίοπτη θέση ως έκθεμα. Διάκριση είναι κι αυτό, και ας φαίνεται ως «θετική» αντιμετώπιση.
Στη δουλειά μου, από την άλλη, όχι ξεκάθαρα. Ωστόσο, αυτό που βλέπω συχνά είναι έμμεσες διακρίσεις. Δηλαδή, αν υπάρχει μια γυναίκα με παιδιά σε κάποια ομάδα δεν θα της προσφερθούν απευθείας απαιτητικά project ή αν όπως εγώ δεν έχεις παιδιά, θεωρείσαι διαθέσιμη για κάθε μικρή δράση όπως διαχείριση ιστοσελίδας, διατήρηση σημειώσεων κτλ. Η μεγάλη διάκριση συμβαίνει σε ανώτερα επίπεδα. Ευτυχώς, για την ώρα, δεν έχω ζήσει κάτι τέτοιο.Ποια γυναίκα επιστήμονα έχεις πρότυπο;
Την Dr. Valerie Horsley. Είναι βιολόγος εδώ στο Γιέιλ, με τεράστιο επιστημονικό έργο. Παράλληλα είναι εκλεγμένη πολιτικός, μητέρα, μέντορας, γυναίκα, δεινή χρήστρια του Twitter, συνδικαλίστρια και ένας πολύ γλυκός κι έξυπνος άνθρωπος που έχει χτίσει ένα εργαστήριο το οποίο λειτουργεί ως οικογένεια.Ζεις στο εξωτερικό. Πώς αντιμετωπίζονται οι γυναίκες στον κλάδο σου και συνολικά στους τομείς STEM;
Γενικά υπάρχει περισσότερη εγρήγορση πλέον για ίση αντιμετώπιση των φύλων, σε όλους τους κλάδους. Υπάρχουν μηχανισμοί που ελέγχουν αν, για παράδειγμα, μια εταιρεία έχει λιγότερες γυναίκες από ό,τι άνδρες και εξετάζονται οι λόγοι που κάτι τέτοιο συμβαίνει. Στην ιατρική αυτό που βλέπω είναι μεγάλη δυσκολία στην ανέλιξη για τις γυναίκες. Στη βιολογία τα πράγματα είναι καλύτερα. Πιστεύω έχει να κάνει με τις εξωτερικές πιέσεις που έχει ο κάθε κλάδος και δυστυχώς οι δομές στα ιδρύματα ακόμη δεν έχουν βρει τη χρυσή τομή για να αποσυμφορήσουν αυτές τις πιέσεις.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Πιστεύεις ότι η Ελλάδα ακόμα δεν έχει αρκετές ευκαιρίες για τις γυναίκες επιστήμονες στους τομείς STEM;
Θα μπορούσε να έχει. Για κάποιο λόγο η πρώτη εντύπωση που έχουμε είναι ότι όλα είναι καλά και δεν υπάρχουν διακρίσεις στην Ελλάδα. Μετά όμως αρχίζεις και βλέπεις ότι εκεί που μετράει, σε μεγάλα συνέδρια, σε πρυτανείες ακόμη και στην προβολή στην τηλεόραση βλέπεις περισσότερους άντρες από γυναίκες. Δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν αξιόλογες επιστήμονες. Απλά είναι εύκολο να πάει κανείς με το οικείο, τον κουστουμαρισμένο γιατρό με το πομπώδες ύφος. Πώς μετά μια νέα κοπέλα να θέλει να ασχοληθεί με έναν κλάδο που φαντάζει τόσο σκληρός και δύσκολος;Πώς αποφάσισες να ιδρύσεις το Greek Women in STEM και πώς πιστεύεις ότι μπορεί να βοηθήσεις;
Έβλεπα πολλές συναδέλφους να τα πηγαίνουν εξαιρετικά σε κάθε τμήμα/ινστιτούτο που έχω δουλέψει. Οι Ελληνίδες ερευνήτριες χτίζουν πολύ καλή εικόνα για την Ελλάδα και διατηρούν την καλή φήμη του Έλληνα επιστήμονα. Ωστόσο, σε πολλά ελληνικά μέσα ενημέρωσης δεν είχα ακούσει να αναφέρονται και είναι κρίμα γιατί είναι κάτι θετικό που συμβαίνει για τη χώρα μας σήμερα. Φυσικά και οι άνδρες συνάδελφοι έχουν την ίδια αντιμετώπιση. Είχα διαβάσει άρθρο σε γνωστή εφημερίδα που ο ερευνητής αναφερόταν απλά ως κύριος τάδε χωρίς τον σωστό τίτλου του Δρ. και με πολύ προχειρογραμμένη περιγραφή για το τι έκανε.Γενικά με κουράζουν οι μόνο άσχημες ειδήσεις και ήθελα να δημιουργήσω κάτι θετικό, εορταστικό για την Ελλάδα του σήμερα που συμβαίνει και ο κόσμος δεν έχει την ευκαιρία να ακούσει για αυτό. Για αυτό ονόμασα και το συμπόσιο Γυναίκες θετικά. Θετικές επιστήμες με θετική ματιά για την Ελλάδα που αγαπάμε και τα επιτεύγματα του σήμερα. Φτάνει πια η εμμονή με τους αρχαίους, είμαστε εδώ, παράγουμε έργο και ζούμε στο τώρα με θετική διάθεση για το μέλλον.
Θα μπορούσε να έχει. Για κάποιο λόγο η πρώτη εντύπωση που έχουμε είναι ότι όλα είναι καλά και δεν υπάρχουν διακρίσεις στην Ελλάδα. Μετά όμως αρχίζεις και βλέπεις ότι εκεί που μετράει, σε μεγάλα συνέδρια, σε πρυτανείες ακόμη και στην προβολή στην τηλεόραση βλέπεις περισσότερους άντρες από γυναίκες. Δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν αξιόλογες επιστήμονες. Απλά είναι εύκολο να πάει κανείς με το οικείο, τον κουστουμαρισμένο γιατρό με το πομπώδες ύφος. Πώς μετά μια νέα κοπέλα να θέλει να ασχοληθεί με έναν κλάδο που φαντάζει τόσο σκληρός και δύσκολος;Πώς αποφάσισες να ιδρύσεις το Greek Women in STEM και πώς πιστεύεις ότι μπορεί να βοηθήσεις;
Έβλεπα πολλές συναδέλφους να τα πηγαίνουν εξαιρετικά σε κάθε τμήμα/ινστιτούτο που έχω δουλέψει. Οι Ελληνίδες ερευνήτριες χτίζουν πολύ καλή εικόνα για την Ελλάδα και διατηρούν την καλή φήμη του Έλληνα επιστήμονα. Ωστόσο, σε πολλά ελληνικά μέσα ενημέρωσης δεν είχα ακούσει να αναφέρονται και είναι κρίμα γιατί είναι κάτι θετικό που συμβαίνει για τη χώρα μας σήμερα. Φυσικά και οι άνδρες συνάδελφοι έχουν την ίδια αντιμετώπιση. Είχα διαβάσει άρθρο σε γνωστή εφημερίδα που ο ερευνητής αναφερόταν απλά ως κύριος τάδε χωρίς τον σωστό τίτλου του Δρ. και με πολύ προχειρογραμμένη περιγραφή για το τι έκανε.Γενικά με κουράζουν οι μόνο άσχημες ειδήσεις και ήθελα να δημιουργήσω κάτι θετικό, εορταστικό για την Ελλάδα του σήμερα που συμβαίνει και ο κόσμος δεν έχει την ευκαιρία να ακούσει για αυτό. Για αυτό ονόμασα και το συμπόσιο Γυναίκες θετικά. Θετικές επιστήμες με θετική ματιά για την Ελλάδα που αγαπάμε και τα επιτεύγματα του σήμερα. Φτάνει πια η εμμονή με τους αρχαίους, είμαστε εδώ, παράγουμε έργο και ζούμε στο τώρα με θετική διάθεση για το μέλλον.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Στην Αμερική γυναικείες οργανώσεις υπάρχουν παντού, από πανεπιστήμια μέχρι μικρούς συλλόγους. Ανήκω, έτσι και αλλιώς, σε πολλές τέτοιες ομάδες. Επομένως είπα, γιατί να μην έχουμε μια για τις Ελληνίδες; Σημαντικό κομμάτι της όλης δράσης είναι πέρα από την αναγνώριση του σημαντικού έργου των επιστημόνων η εκλαΐκευση της επιστήμης χωρίς όμως εκπτώσεις σε ποιότητα. Συχνά οι συγγενείς και φίλοι μας δεν έχουν την ευκαιρία να καταλάβουν με τι ακριβώς ασχολούμαστε και δυστυχώς τη στιγμή που στις ειδήσεις φτάνουν μόνο οι ανακαλύψεις νέων φαρμάκων ή κάτι αντίστοιχα εξαιρετικό, ο πολύς κόσμος θεωρεί ότι είναι κάτι απλό και δεν καταλαβαίνει τη διαδρομή που απαιτείται, τον τεράστιο αριθμό ανθρώπων και ειδικών που δουλεύουν πάνω σε ένα project και τις άπειρες δοκιμές και αρνητικά αποτελέσματα που έχουν προηγηθεί για να καταφέρει κάποια ομάδα κάποια στιγμή να φτάσει σε σημαντικό επίτευγμα. Αυτά τα καθημερινά βήματα και μικρο-επιτεύγματα ήθελα να φωτίσω για να φανεί σε όλο τον κόσμο ότι συνεχώς προσπαθούμε για το καλύτερο.Τέλος είναι η στήριξη. Είχα την τύχη να γνωρίσω πολύ καλούς και πολύ κακούς μέντορες. Αν δεν με είχε εμπιστευτεί να δουλέψω προπτυχιακά στο εργαστήριό του ο καθηγητής Δρ. Βασίλειος Μιχαηλίδης, πολύ πιθανόν να είχα πολύ διαφορετική πορεία σήμερα. Στα πρώτα βήματα, αλλά και μετά, χρειάζεσαι μέντορες. Από το πώς να παρουσιάσεις σε ένα συνέδριο μέχρι το elevator pitch και το πως να γράψεις σωστές αιτήσεις για υποτροφίες χρειάζεσαι κάποιον που να έχει περάσει από αυτό το στάδιο για να σε βοηθήσει. Για αυτό φτιάξαμε το κομμάτι της συμβουλευτικής. Για κάθε φύλο και για κάθε επίπεδο.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Χρυσοβαλάντου Καλαϊτζίδου, 30 ετών, Διδακτορική Ερευνήτρια, Επιστήμη Δεδομένων και Μηχανική, Λουξεμβούργο
VICE: Πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με το συγκεκριμένο επάγγελμα;
«Θέλω να ξέρω γιατί», είναι η φράση που με χαρακτήριζε ως παιδί και μπορεί να εξηγήσει, ως ένα βαθμό, το πώς ξεκίνησε η διαδρομή μου στην Επιστήμη και γιατί περιπλανιέμαι ακόμα στα μονοπάτια της. Μπορώ να πω ότι δεν ήταν μια προμελετημένη απόφαση παρά η φυσική ροή των πραγμάτων για μένα. Από μικρή εκτιμούσα βαθιά τη γνώση, λάτρευα τις θετικές επιστήμες και κυρίως τα μαθηματικά που τα έβλεπα παντού και ήθελα απλά να μάθω, να ξέρω γιατί.Πιστεύεις ότι στο σχολείο ή το πανεπιστήμιο σε ώθησε ή σε απέτρεψε προς τις θετικές επιστήμες;
Υπάρχουν παντού καταστάσεις και πρόσωπα που άλλοτε σε ωθούν να βρεις αυτό που ψάχνεις κι άλλοτε σε αποτρέπουν. Μπορώ να θυμηθώ παραδείγματα και για τα δύο από το σχολείο, έπειτα το πανεπιστήμιο, μέχρι και τώρα στο διδακτορικό. Προσωπικά έμαθα με τον καιρό να απομονώνω αυτούς τους κακόβουλους ψιθύρους και να περπατάω με τον δικό μου ρυθμό προς τις κατευθύνσεις που νιώθω πως ανήκω. Υπήρξα όμως και πολύ τυχερή. Έχω μια οικογένεια που με στηρίζει πάντα και είναι ήδη εκεί για μένα, πριν ακόμα κάνω το επόμενο βήμα.Έχεις αντιμετωπίσει διακρίσεις λόγω του φύλου σου;
Ποια γυναίκα δεν έχει; Εκπαιδευόμαστε από μικρή ηλικία να δεχόμαστε τις έμφυλες διακρίσεις ως κάτι φυσιολογικό και καλώς ορισμένο. Από μικρά καθημερινά πράγματα, έως σοβαρές καταστάσεις, υπάρχουν παντού γύρω μας διακρίσεις, που οφείλουμε να μάθουμε να τις αναγνωρίζουμε αν θέλουμε κάποια στιγμή να εξαλειφθούν. Η επιστημονική κοινότητα αντικατοπτρίζει την κοινωνία μας οπότε δε διαφέρει σε αυτό. Οφείλουμε να σημειώσουμε πως γίνονται σίγουρα προσπάθειες αντιμετώπισης, τουλάχιστον στην Ευρώπη, αλλά έχουμε δρόμο ακόμα.
«Θέλω να ξέρω γιατί», είναι η φράση που με χαρακτήριζε ως παιδί και μπορεί να εξηγήσει, ως ένα βαθμό, το πώς ξεκίνησε η διαδρομή μου στην Επιστήμη και γιατί περιπλανιέμαι ακόμα στα μονοπάτια της. Μπορώ να πω ότι δεν ήταν μια προμελετημένη απόφαση παρά η φυσική ροή των πραγμάτων για μένα. Από μικρή εκτιμούσα βαθιά τη γνώση, λάτρευα τις θετικές επιστήμες και κυρίως τα μαθηματικά που τα έβλεπα παντού και ήθελα απλά να μάθω, να ξέρω γιατί.Πιστεύεις ότι στο σχολείο ή το πανεπιστήμιο σε ώθησε ή σε απέτρεψε προς τις θετικές επιστήμες;
Υπάρχουν παντού καταστάσεις και πρόσωπα που άλλοτε σε ωθούν να βρεις αυτό που ψάχνεις κι άλλοτε σε αποτρέπουν. Μπορώ να θυμηθώ παραδείγματα και για τα δύο από το σχολείο, έπειτα το πανεπιστήμιο, μέχρι και τώρα στο διδακτορικό. Προσωπικά έμαθα με τον καιρό να απομονώνω αυτούς τους κακόβουλους ψιθύρους και να περπατάω με τον δικό μου ρυθμό προς τις κατευθύνσεις που νιώθω πως ανήκω. Υπήρξα όμως και πολύ τυχερή. Έχω μια οικογένεια που με στηρίζει πάντα και είναι ήδη εκεί για μένα, πριν ακόμα κάνω το επόμενο βήμα.Έχεις αντιμετωπίσει διακρίσεις λόγω του φύλου σου;
Ποια γυναίκα δεν έχει; Εκπαιδευόμαστε από μικρή ηλικία να δεχόμαστε τις έμφυλες διακρίσεις ως κάτι φυσιολογικό και καλώς ορισμένο. Από μικρά καθημερινά πράγματα, έως σοβαρές καταστάσεις, υπάρχουν παντού γύρω μας διακρίσεις, που οφείλουμε να μάθουμε να τις αναγνωρίζουμε αν θέλουμε κάποια στιγμή να εξαλειφθούν. Η επιστημονική κοινότητα αντικατοπτρίζει την κοινωνία μας οπότε δε διαφέρει σε αυτό. Οφείλουμε να σημειώσουμε πως γίνονται σίγουρα προσπάθειες αντιμετώπισης, τουλάχιστον στην Ευρώπη, αλλά έχουμε δρόμο ακόμα.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ποια γυναίκα επιστήμονα έχεις πρότυπο;
Δεν έχω κάποια συγκεκριμένη ως βασικό πρότυπο. Με συγκινούν και με εμπνέουν ιστορίες γυναικών επιστημόνων που πήγαν κόντρα σε διάφορα ρεύματα της εποχής τους, όχι μόνο τα επιστημονικά. Από τη δική μας Υπατία, μέχρι την Ada Lovelace που θεωρείται η πρώτη προγραμματίστρια -την κόρη που απαξίωσε ο Λόρδος Βύρων επειδή δεν γεννήθηκε ως γιος. Και αργότερα τις Αφροαμερικανίδες γυναίκες «υπολογιστές» πίσω από τους υπολογισμούς των αποστολών της NASA, Katherine Johnson, Dorothy Vaughan, Mary Jackson και πολλές ακόμη, τα ονόματα των οποίων δεν μάθουμε ποτέ. Δεν μπορώ να μην αναφέρω τη Rosalind Franklin, της οποίας η έρευνα οδήγησε στην ανακάλυψη της διπλής έλικας του DNA. Αυτό που τις χαρακτηρίζει όλες είναι το πάθος τους πάνω απ’ όλα για την ίδια την Επιστήμη κι ας μην έλαβαν την αναγνώριση που άξιζαν όσο ζούσαν. Θα κλείσω με την Jane Goodall, ζωολόγο και ανθρωπολόγο, που είναι ακόμα εν δράσει με ένα τεράστιο ερευνητικό και ακτιβιστικό έργο για την προστασία των χιμπατζήδων.Ζεις στο εξωτερικό. Πώς αντιμετωπίζονται οι γυναίκες στον κλάδο σου και συνολικά στους τομείς STEM;
Ο κλάδος μου είναι κατεξοχήν ανδροκρατούμενος. Εργάζομαι στο Τμήμα Μηχανικής, αυτό σημαίνει πως μπαίνεις σε ένα κτίριο όπου οι γυναίκες καταλαμβάνουν ένα ~12%. Το τμήμα έχει 20 μέλη διδακτικό προσωπικό: 19 άνδρες και μία γυναίκα. Δεν υπάρχει γενικός κανόνας για το πώς αντιμετωπίζονται οι γυναίκες, όμως. Υπάρχουν επιστημονικές ομάδες, όπως αυτή που ανήκω εγώ, όπου δεν υπάρχει φαινόμενο διάκρισης. Υπάρχουν όμως και ομάδες -ευτυχώς πολύ λιγότερες- όπου οι κοπέλες δεν είναι το ίδιο τυχερές. Το ίδιο πιστεύω ισχύει σε όλους τους κλάδους. Το καλό είναι ότι υπάρχουν φορείς στήριξης και προστασίας, μέσα στα ίδια τα ιδρύματα, όπου τόσο γυναίκες όσο και άντρες μπορούν να απευθυνθούν σε περίπτωση που υπάρξει οποιοδήποτε εργασιακό θέμα.
Δεν έχω κάποια συγκεκριμένη ως βασικό πρότυπο. Με συγκινούν και με εμπνέουν ιστορίες γυναικών επιστημόνων που πήγαν κόντρα σε διάφορα ρεύματα της εποχής τους, όχι μόνο τα επιστημονικά. Από τη δική μας Υπατία, μέχρι την Ada Lovelace που θεωρείται η πρώτη προγραμματίστρια -την κόρη που απαξίωσε ο Λόρδος Βύρων επειδή δεν γεννήθηκε ως γιος. Και αργότερα τις Αφροαμερικανίδες γυναίκες «υπολογιστές» πίσω από τους υπολογισμούς των αποστολών της NASA, Katherine Johnson, Dorothy Vaughan, Mary Jackson και πολλές ακόμη, τα ονόματα των οποίων δεν μάθουμε ποτέ. Δεν μπορώ να μην αναφέρω τη Rosalind Franklin, της οποίας η έρευνα οδήγησε στην ανακάλυψη της διπλής έλικας του DNA. Αυτό που τις χαρακτηρίζει όλες είναι το πάθος τους πάνω απ’ όλα για την ίδια την Επιστήμη κι ας μην έλαβαν την αναγνώριση που άξιζαν όσο ζούσαν. Θα κλείσω με την Jane Goodall, ζωολόγο και ανθρωπολόγο, που είναι ακόμα εν δράσει με ένα τεράστιο ερευνητικό και ακτιβιστικό έργο για την προστασία των χιμπατζήδων.Ζεις στο εξωτερικό. Πώς αντιμετωπίζονται οι γυναίκες στον κλάδο σου και συνολικά στους τομείς STEM;
Ο κλάδος μου είναι κατεξοχήν ανδροκρατούμενος. Εργάζομαι στο Τμήμα Μηχανικής, αυτό σημαίνει πως μπαίνεις σε ένα κτίριο όπου οι γυναίκες καταλαμβάνουν ένα ~12%. Το τμήμα έχει 20 μέλη διδακτικό προσωπικό: 19 άνδρες και μία γυναίκα. Δεν υπάρχει γενικός κανόνας για το πώς αντιμετωπίζονται οι γυναίκες, όμως. Υπάρχουν επιστημονικές ομάδες, όπως αυτή που ανήκω εγώ, όπου δεν υπάρχει φαινόμενο διάκρισης. Υπάρχουν όμως και ομάδες -ευτυχώς πολύ λιγότερες- όπου οι κοπέλες δεν είναι το ίδιο τυχερές. Το ίδιο πιστεύω ισχύει σε όλους τους κλάδους. Το καλό είναι ότι υπάρχουν φορείς στήριξης και προστασίας, μέσα στα ίδια τα ιδρύματα, όπου τόσο γυναίκες όσο και άντρες μπορούν να απευθυνθούν σε περίπτωση που υπάρξει οποιοδήποτε εργασιακό θέμα.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Πιστεύεις ότι η Ελλάδα ακόμα δεν έχει αρκετές ευκαιρίες για τις γυναίκες επιστήμονες στους τομείς STEM;
Η Ελλάδα υστερεί σε γενικότερο πλαίσιο στους επιστημονικούς κλάδους, αφού τα κονδύλια για την εκπαίδευση και την έρευνα είναι πολύ χαμηλά. Για αυτό άλλωστε πολλές και πολλοί από εμάς έχουμε καταφύγει στο εξωτερικό. Υπάρχει η γνώση, υπάρχει και το διδακτικό προσωπικό, οι απόφοιτοι από τα Πανεπιστήμια της χώρας είναι σε εξαιρετικό επίπεδο παρά τις ελλιπείς δομές και έναν αριθμό κοινωνικών και οικονομικών θεμάτων, και όλη αυτή η προσπάθεια εξατμίζεται, αφού δεν υπάρχει τομέας να μας απορροφήσει.Πώς αποφάσισες να γίνεις μέλος του Greek Women in STEM και πώς πιστεύεις ότι μπορεί να βοηθήσεις;
Η μέχρι τώρα διαδρομή μου στην Επιστήμη μού έχει διδάξει ότι δεν πας πολύ μακρυά χωρίς συνοδοιπόρους. Το μεγαλύτερο μέρος της μάθησης και της εξέλιξής μας είναι αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασής μας με άλλα άτομα. Το Greek Women in STEM αποτελεί πρωτίστως μία κοινότητα που προωθεί τη συνεργασία, την αλληλοϋποστήριξη και αλληλοβοήθεια αλλά και την αλληλοπροώθηση Γυναικών επιστημόνων. Καταρρίπτει, με λίγα λόγια, χρόνια κοινωνικά στερεότυπα για τις γυναίκες και ανοίγει το δρόμο για τις νεότερες γενιές. Αυτό με έδεσε σε αυτήν τη συλλογικότητα και προσπαθώ όσο μπορώ να τη στηρίξω και βήμα-βήμα να τη μεγαλώσουμε, να την πάμε πιο μακρυά.Δανάη Κορρέ, 35 ετών, Μεταδιδακτορική Επιστημονική Συνεργάτης, Πληροφορική, Εδιμβούργο
Η Ελλάδα υστερεί σε γενικότερο πλαίσιο στους επιστημονικούς κλάδους, αφού τα κονδύλια για την εκπαίδευση και την έρευνα είναι πολύ χαμηλά. Για αυτό άλλωστε πολλές και πολλοί από εμάς έχουμε καταφύγει στο εξωτερικό. Υπάρχει η γνώση, υπάρχει και το διδακτικό προσωπικό, οι απόφοιτοι από τα Πανεπιστήμια της χώρας είναι σε εξαιρετικό επίπεδο παρά τις ελλιπείς δομές και έναν αριθμό κοινωνικών και οικονομικών θεμάτων, και όλη αυτή η προσπάθεια εξατμίζεται, αφού δεν υπάρχει τομέας να μας απορροφήσει.Πώς αποφάσισες να γίνεις μέλος του Greek Women in STEM και πώς πιστεύεις ότι μπορεί να βοηθήσεις;
Η μέχρι τώρα διαδρομή μου στην Επιστήμη μού έχει διδάξει ότι δεν πας πολύ μακρυά χωρίς συνοδοιπόρους. Το μεγαλύτερο μέρος της μάθησης και της εξέλιξής μας είναι αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασής μας με άλλα άτομα. Το Greek Women in STEM αποτελεί πρωτίστως μία κοινότητα που προωθεί τη συνεργασία, την αλληλοϋποστήριξη και αλληλοβοήθεια αλλά και την αλληλοπροώθηση Γυναικών επιστημόνων. Καταρρίπτει, με λίγα λόγια, χρόνια κοινωνικά στερεότυπα για τις γυναίκες και ανοίγει το δρόμο για τις νεότερες γενιές. Αυτό με έδεσε σε αυτήν τη συλλογικότητα και προσπαθώ όσο μπορώ να τη στηρίξω και βήμα-βήμα να τη μεγαλώσουμε, να την πάμε πιο μακρυά.Δανάη Κορρέ, 35 ετών, Μεταδιδακτορική Επιστημονική Συνεργάτης, Πληροφορική, Εδιμβούργο
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με το συγκεκριμένο επάγγελμα;
Η σχέση μου με την τεχνολογία έχει ξεκινήσει από μικρή ηλικία μέσω του πατέρα μου, ο οποίος έχει μεγάλη αγάπη στους υπολογιστές, τις νέες τεχνολογίες και την ηλεκτρονική. Αυτή η αγάπη μεταλαμπαδεύτηκε και σε εμένα. Στο προπτυχιακό μου συνειδητοποίησα ότι θέλω να εμβαθύνω τις γνώσεις μου περισσότερο. Κατά τη διάρκεια του μεταπτυχιακού μου αγάπησα την έρευνα το οποίο με οδήγησε στο διδακτορικό και μετέπειτα στην ερευνητική μου θέση. Αυτό που αγαπώ στην έρευνα είναι ότι μπορείς να δουλεύεις σε πολλές διαφορετικές μελέτες προσπαθώντας να βελτιώσεις προϊόντα και υπηρεσίες. Αυτή την περίοδο δουλεύω πάνω σε τεχνολογίες επαυξημένης πραγματικότητας και τις εφαρμογές τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.Πιστεύεις ότι στο σχολείο ή το πανεπιστήμιο σε ώθησε ή σε απέτρεψε προς τις θετικές επιστήμες;
Ο συστημικός σεξισμός έχει αποτυπωθεί στα γυναίκεια μυαλά μέσω των προτύπων που προβάλλονται από τα μέσα και την κοινωνία. Προσέξτε, για παράδειγμα, πώς διαφημίζονται τα παιχνίδια στα παιδιά. Τι μηνύματα δέχεται ένα κορίτσι το οποίο βλέπει πως τα παιχνίδια που έχουν να κάνουν με την μηχανική προωθούνται ως «αγορίστικα»; Μεγαλώνοντας στην επαρχία αυτό γίνεται πιο εμφανές. Υπήρχε η προκατάληψη ότι τα κορίτσια είναι καλύτερα στις θεωρητικές επιστήμες και τα αγόρια στις θετικές/τεχνολογικές. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι γνωστικές διάφορες μεταξύ φύλων είναι κατά πολύ μικρότερες σε σχέση με τα στερεότυπα που επικρατούν (Rippon, et al, 2014). Η απάντηση λοιπόν είναι ότι μάλλον με απέτρεψε από τις θετικές επιστήμες. Πάρα ταύτα εγώ ακολούθησα το κάλεσμα μου και βρέθηκα εδώ που είμαι σήμερα.
Η σχέση μου με την τεχνολογία έχει ξεκινήσει από μικρή ηλικία μέσω του πατέρα μου, ο οποίος έχει μεγάλη αγάπη στους υπολογιστές, τις νέες τεχνολογίες και την ηλεκτρονική. Αυτή η αγάπη μεταλαμπαδεύτηκε και σε εμένα. Στο προπτυχιακό μου συνειδητοποίησα ότι θέλω να εμβαθύνω τις γνώσεις μου περισσότερο. Κατά τη διάρκεια του μεταπτυχιακού μου αγάπησα την έρευνα το οποίο με οδήγησε στο διδακτορικό και μετέπειτα στην ερευνητική μου θέση. Αυτό που αγαπώ στην έρευνα είναι ότι μπορείς να δουλεύεις σε πολλές διαφορετικές μελέτες προσπαθώντας να βελτιώσεις προϊόντα και υπηρεσίες. Αυτή την περίοδο δουλεύω πάνω σε τεχνολογίες επαυξημένης πραγματικότητας και τις εφαρμογές τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.Πιστεύεις ότι στο σχολείο ή το πανεπιστήμιο σε ώθησε ή σε απέτρεψε προς τις θετικές επιστήμες;
Ο συστημικός σεξισμός έχει αποτυπωθεί στα γυναίκεια μυαλά μέσω των προτύπων που προβάλλονται από τα μέσα και την κοινωνία. Προσέξτε, για παράδειγμα, πώς διαφημίζονται τα παιχνίδια στα παιδιά. Τι μηνύματα δέχεται ένα κορίτσι το οποίο βλέπει πως τα παιχνίδια που έχουν να κάνουν με την μηχανική προωθούνται ως «αγορίστικα»; Μεγαλώνοντας στην επαρχία αυτό γίνεται πιο εμφανές. Υπήρχε η προκατάληψη ότι τα κορίτσια είναι καλύτερα στις θεωρητικές επιστήμες και τα αγόρια στις θετικές/τεχνολογικές. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι γνωστικές διάφορες μεταξύ φύλων είναι κατά πολύ μικρότερες σε σχέση με τα στερεότυπα που επικρατούν (Rippon, et al, 2014). Η απάντηση λοιπόν είναι ότι μάλλον με απέτρεψε από τις θετικές επιστήμες. Πάρα ταύτα εγώ ακολούθησα το κάλεσμα μου και βρέθηκα εδώ που είμαι σήμερα.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Έχεις αντιμετωπίσει διακρίσεις λόγω του φύλου σου;
Εν συντομία ναι. Έχουν υπάρξει περιστατικά όπου έχουν υποτιμήσει τα επιτεύγματα και τα προσόντα μου με γνώμονα το φύλο μου.Ποια γυναίκα επιστήμονα έχεις πρότυπο;
Δεν θα κάνω την έκπληξη νομίζω. Οι δύο πιο γνωστές στον τομέα της Πληροφορικής είναι η Ada Lovelace, κόρη του Λόρδου Βύρωνα, η οποία θεωρείται ως η «πρώτη Προγραμματίστρια» και η Grace Murray Hopper, μέλος του Αμερικανικού Ναυτικού και προγραμματίστρια στην οποία χρεώνονται και οι όροι bug και debugging για την περιγραφή σφαλμάτων κώδικα (βρήκε έναν σκώρο στα εξαρτήματα του υπολογιστή ο οποίος τον απέτρεπε να λειτουργεί κανονικά). Πέραν, όμως, αυτών των δύο τρέφω θαυμασμό και για την Margaret Hamilton, η οποία ήταν μέλος της ομάδας που έγραψε τον κώδικα που έστειλε τον άνθρωπο στον φεγγάρι με την αποστολή Απολλο 11 και την Hedy Lamarr η οποία αν και είναι περισσότερο γνωστή ως πρωταγωνίστρια του Hollywood τις δεκαετίες 1930-1940, ήταν συν-εφευρέτρια μιας πρώιμης τεχνολογίας εναλλασσόμενων συχνοτήτων η οποία βοήθησε στην πλοήγηση τορπιλών κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και θεωρείται προπομπός του σημερινού Wi-Fi. Η ζωή της είναι η απόδειξη ότι μπορείς να είσαι επιτυχημένη σε παραπάνω από έναν κλάδους συνδυάζοντας επιστήμη με τέχνη. Ζεις στο εξωτερικό. Πώς αντιμετωπίζονται οι γυναίκες στον κλάδο σου και συνολικά στους τομείς STEM;
Με βάση την προσωπική μου εμπειρία, στο εργασιακό κομμάτι αντιμετωπίζονται κατά βάση ισότιμα. Υπάρχουν δράσεις και πρωτοβουλίες από το πανεπιστήμιο για την προώθηση των STEM στις γυναίκες και γνωρίζω αρκετές σε μόνιμες θέσεις οι οποίες έχουν επιλεχθεί βάση των προσόντων τους. Θα έλεγα πως το περιβάλλον είναι λιγότερο στερεοτυπικό το οποίο ίσως οφείλεται στην πολυπολιτισμικότητα-διαπολιτισμικότητά του.
Εν συντομία ναι. Έχουν υπάρξει περιστατικά όπου έχουν υποτιμήσει τα επιτεύγματα και τα προσόντα μου με γνώμονα το φύλο μου.Ποια γυναίκα επιστήμονα έχεις πρότυπο;
Δεν θα κάνω την έκπληξη νομίζω. Οι δύο πιο γνωστές στον τομέα της Πληροφορικής είναι η Ada Lovelace, κόρη του Λόρδου Βύρωνα, η οποία θεωρείται ως η «πρώτη Προγραμματίστρια» και η Grace Murray Hopper, μέλος του Αμερικανικού Ναυτικού και προγραμματίστρια στην οποία χρεώνονται και οι όροι bug και debugging για την περιγραφή σφαλμάτων κώδικα (βρήκε έναν σκώρο στα εξαρτήματα του υπολογιστή ο οποίος τον απέτρεπε να λειτουργεί κανονικά). Πέραν, όμως, αυτών των δύο τρέφω θαυμασμό και για την Margaret Hamilton, η οποία ήταν μέλος της ομάδας που έγραψε τον κώδικα που έστειλε τον άνθρωπο στον φεγγάρι με την αποστολή Απολλο 11 και την Hedy Lamarr η οποία αν και είναι περισσότερο γνωστή ως πρωταγωνίστρια του Hollywood τις δεκαετίες 1930-1940, ήταν συν-εφευρέτρια μιας πρώιμης τεχνολογίας εναλλασσόμενων συχνοτήτων η οποία βοήθησε στην πλοήγηση τορπιλών κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και θεωρείται προπομπός του σημερινού Wi-Fi. Η ζωή της είναι η απόδειξη ότι μπορείς να είσαι επιτυχημένη σε παραπάνω από έναν κλάδους συνδυάζοντας επιστήμη με τέχνη. Ζεις στο εξωτερικό. Πώς αντιμετωπίζονται οι γυναίκες στον κλάδο σου και συνολικά στους τομείς STEM;
Με βάση την προσωπική μου εμπειρία, στο εργασιακό κομμάτι αντιμετωπίζονται κατά βάση ισότιμα. Υπάρχουν δράσεις και πρωτοβουλίες από το πανεπιστήμιο για την προώθηση των STEM στις γυναίκες και γνωρίζω αρκετές σε μόνιμες θέσεις οι οποίες έχουν επιλεχθεί βάση των προσόντων τους. Θα έλεγα πως το περιβάλλον είναι λιγότερο στερεοτυπικό το οποίο ίσως οφείλεται στην πολυπολιτισμικότητα-διαπολιτισμικότητά του.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Πιστεύεις ότι η Ελλάδα ακόμα δεν έχει αρκετές ευκαιρίες για τις γυναίκες επιστήμονες στους τομείς STEM;
Αν και δεν έχω πλήρη εικόνα πιστεύω ότι υπάρχει βελτίωση τα τελευταία χρόνια αλλά το ζήτημα της υποεκπροσώπησης σε αυτούς τους τομείς παραμένει καίριο.Πώς αποφάσισες να γίνεις μέλος του Greek Women in STEM και πώς πιστεύεις ότι μπορεί να βοηθήσεις;
Η επικοινωνία της επιστήμης είναι ένα κομμάτι που με ενδιαφέρει πολύ. Μεγαλώνοντας δεν είχα δυστυχώς πολλές γυναίκες πρότυπα στους τομείς της τεχνολογίας και όταν δεν εκτίθεσαι σε κάτι σου φαίνεται απόμακρο και ξένο. Αυτός πιστεύω ότι είναι και ένας από τους λόγους που αρκετές κοπέλες δεν επιλέγουν να σπουδάσουν κάτι σχετικό με τεχνολογία και μηχανική. Τα τελευταία χρόνια βλέπω μια αλλαγή αλλά χρειαζόμαστε ακόμα δουλειά. Μέσω του Greek women in STEM έχω σαν στόχο να στηρίξω νεότερες γενιές γυναικών στις επιστήμες, να προωθήσω δραστηριότητες ενημέρωσης και να μοιραστώ επιτεύγματα γυναικών στις επιστήμες.Κέλλη Κούση, 32 ετών, Λέκτορας Χημικής Μηχανικής, Τεχνολογίες Μετατροπής Ενέργειας, Καινοτόμα Υλικά, Νανοτεχνολογία, Guildford, Surrey
Αν και δεν έχω πλήρη εικόνα πιστεύω ότι υπάρχει βελτίωση τα τελευταία χρόνια αλλά το ζήτημα της υποεκπροσώπησης σε αυτούς τους τομείς παραμένει καίριο.Πώς αποφάσισες να γίνεις μέλος του Greek Women in STEM και πώς πιστεύεις ότι μπορεί να βοηθήσεις;
Η επικοινωνία της επιστήμης είναι ένα κομμάτι που με ενδιαφέρει πολύ. Μεγαλώνοντας δεν είχα δυστυχώς πολλές γυναίκες πρότυπα στους τομείς της τεχνολογίας και όταν δεν εκτίθεσαι σε κάτι σου φαίνεται απόμακρο και ξένο. Αυτός πιστεύω ότι είναι και ένας από τους λόγους που αρκετές κοπέλες δεν επιλέγουν να σπουδάσουν κάτι σχετικό με τεχνολογία και μηχανική. Τα τελευταία χρόνια βλέπω μια αλλαγή αλλά χρειαζόμαστε ακόμα δουλειά. Μέσω του Greek women in STEM έχω σαν στόχο να στηρίξω νεότερες γενιές γυναικών στις επιστήμες, να προωθήσω δραστηριότητες ενημέρωσης και να μοιραστώ επιτεύγματα γυναικών στις επιστήμες.Κέλλη Κούση, 32 ετών, Λέκτορας Χημικής Μηχανικής, Τεχνολογίες Μετατροπής Ενέργειας, Καινοτόμα Υλικά, Νανοτεχνολογία, Guildford, Surrey
Πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με το συγκεκριμένο επάγγελμα;
Ο τομέας της μηχανικής μού δίνει τη δυνατότητα να κάνω τη διαφορά σε προβλήματα της καθημερινότητας. Το να δουλεύω συγκεκριμένα με τεχνολογίες παραγωγής και μετατροπής ενέργειας μου επιτρέπει να συμβάλλω στη διασφάλιση ενός βιώσιμου μέλλοντος για όλους.
Ο τομέας της μηχανικής μού δίνει τη δυνατότητα να κάνω τη διαφορά σε προβλήματα της καθημερινότητας. Το να δουλεύω συγκεκριμένα με τεχνολογίες παραγωγής και μετατροπής ενέργειας μου επιτρέπει να συμβάλλω στη διασφάλιση ενός βιώσιμου μέλλοντος για όλους.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Πιστεύεις ότι στο σχολείο ή το Πανεπιστήμιο ή το περιβάλλον συνολικά σε ώθησε ή σε απέτρεψε προς τις θετικές επιστήμες;
Γενικά πάντα είχα στήριξη από την οικογένειά μου να κάνω ό,τι βρίσκω ενδιαφέρον, αλλά αναπόφευκτα οι καθηγητές και οι δάσκαλοί μου από το γυμνάσιο μέχρι το πανεπιστήμιο ήταν μεγάλη επιρροή για μένα και την δουλειά μου. Γενικά πιστεύω πως όλοι οι άνθρωποι που συναντούμε στη ζωή μας, μας επηρεάζουν στις αποφάσεις μας υποσυνείδητα ή και όχι, γι’ αυτό το να είσαι δάσκαλος/μέντορας είναι υψίστης σημασίας και καθοριστικό για πολλούς ανθρώπους.Έχεις αντιμετωπίσει διακρίσεις λόγω του φύλου σου;
Η διαφορετική αντιμετώπιση ανάλογα με το φύλο είναι παρούσα παντού. Στην καθημερινότητα και σε όλες τις αποφάσεις μας. Ακόμη και στα πιο απλά πράγματα, όπως στη φράση που ακούμε πολύ συχνά, «είσαι πολύ καλή γυναίκα μηχανικός». Γενικά είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως είμαστε όλοι ίσοι και όχι ίδιοι, και η διαφορετικότητα αυτή είναι κάτι που θα μας πάει μπροστά σε κάθε τομέα.Ποια γυναίκα επιστήμονα έχεις πρότυπο;
Η αλήθεια είναι πως δεν μπορώ να το συγκεκριμενοποιήσω σε κάποια γυναίκα επιστήμονα. Συνήθως αντλώ έμπνευση από γυναίκες της καθημερινότητάς μου, όπως η μητέρα μου και οι συνάδελφοί μου. Γυναίκες δυναμικές με όνειρα και φιλοδοξίες που κυνηγούν και επιτυγχάνουν αυτά που θέλουν στη ζωή τους.Ζεις στο εξωτερικό. Πώς αντιμετωπίζονται οι γυναίκες στον κλάδο σου και συνολικά στους τομείς STEM;
Στους διάφορους τομείς STEM η εκπροσώπηση των γυναικών ποικίλλει πολύ. Ακόμα και στην Αγγλία οι γυναίκες στους τομείς μηχανικής είναι πολύ λίγες σε αριθμό, κάτι το οποίο γίνεται ακόμα πιο έντονο όσο ανεβαίνεις στην καριέρα σου. Αυτό πολλές φορές σε κάνει να νιώθεις μόνη και συχνά οδηγεί σε ξεκάθαρα διαφορετική αντιμετώπιση ή οποία όμως δεν είναι πάντα αρνητική. Είναι απλά διαφορετική εκ των πραγμάτων. Αν προσθέσει κανείς και την πολυ-πολιτισμικότητα του εξωτερικού, υπάρχει ένας ακόμη παράγοντας να σκεφτεί κανείς, τη θέση της γυναίκας στις διάφορες κουλτούρες του κόσμου με τις οποίες έρχεσαι καθημερινά σε επαφή.
Γενικά πάντα είχα στήριξη από την οικογένειά μου να κάνω ό,τι βρίσκω ενδιαφέρον, αλλά αναπόφευκτα οι καθηγητές και οι δάσκαλοί μου από το γυμνάσιο μέχρι το πανεπιστήμιο ήταν μεγάλη επιρροή για μένα και την δουλειά μου. Γενικά πιστεύω πως όλοι οι άνθρωποι που συναντούμε στη ζωή μας, μας επηρεάζουν στις αποφάσεις μας υποσυνείδητα ή και όχι, γι’ αυτό το να είσαι δάσκαλος/μέντορας είναι υψίστης σημασίας και καθοριστικό για πολλούς ανθρώπους.Έχεις αντιμετωπίσει διακρίσεις λόγω του φύλου σου;
Η διαφορετική αντιμετώπιση ανάλογα με το φύλο είναι παρούσα παντού. Στην καθημερινότητα και σε όλες τις αποφάσεις μας. Ακόμη και στα πιο απλά πράγματα, όπως στη φράση που ακούμε πολύ συχνά, «είσαι πολύ καλή γυναίκα μηχανικός». Γενικά είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως είμαστε όλοι ίσοι και όχι ίδιοι, και η διαφορετικότητα αυτή είναι κάτι που θα μας πάει μπροστά σε κάθε τομέα.Ποια γυναίκα επιστήμονα έχεις πρότυπο;
Η αλήθεια είναι πως δεν μπορώ να το συγκεκριμενοποιήσω σε κάποια γυναίκα επιστήμονα. Συνήθως αντλώ έμπνευση από γυναίκες της καθημερινότητάς μου, όπως η μητέρα μου και οι συνάδελφοί μου. Γυναίκες δυναμικές με όνειρα και φιλοδοξίες που κυνηγούν και επιτυγχάνουν αυτά που θέλουν στη ζωή τους.Ζεις στο εξωτερικό. Πώς αντιμετωπίζονται οι γυναίκες στον κλάδο σου και συνολικά στους τομείς STEM;
Στους διάφορους τομείς STEM η εκπροσώπηση των γυναικών ποικίλλει πολύ. Ακόμα και στην Αγγλία οι γυναίκες στους τομείς μηχανικής είναι πολύ λίγες σε αριθμό, κάτι το οποίο γίνεται ακόμα πιο έντονο όσο ανεβαίνεις στην καριέρα σου. Αυτό πολλές φορές σε κάνει να νιώθεις μόνη και συχνά οδηγεί σε ξεκάθαρα διαφορετική αντιμετώπιση ή οποία όμως δεν είναι πάντα αρνητική. Είναι απλά διαφορετική εκ των πραγμάτων. Αν προσθέσει κανείς και την πολυ-πολιτισμικότητα του εξωτερικού, υπάρχει ένας ακόμη παράγοντας να σκεφτεί κανείς, τη θέση της γυναίκας στις διάφορες κουλτούρες του κόσμου με τις οποίες έρχεσαι καθημερινά σε επαφή.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Πιστεύεις ότι η Ελλάδα ακόμα δεν έχει αρκετές ευκαιρίες για τις γυναίκες επιστήμονες στους τομείς STEM;
Η γνώμη μου είναι πως η Ελλάδα δεν διαφέρει ιδιαίτερα σε αυτό το κομμάτι από την υπόλοιπη Ευρώπη και πιστεύω πως τα τελευταία χρόνια η χώρα μας έχει εξελιχθεί ακόμα περισσότερο σε αυτόν τον τομέα.Πώς αποφάσισες να γίνεις μέλος του Greek Women in STEM και πώς πιστεύεις ότι μπορεί να βοηθήσεις;
Γενικά οι γυναίκες διστάζουν να επιλέξουν τομείς μηχανικής για την επαγγελματική τους αποκατάσταση. Ήρθα στο GWiS για να συνεισφέρω στην αναγνώριση του έργου των γυναικών που επιλέγουν να δουλεύουν σε αυτό τον χώρο, κάτι που μπορεί ταυτόχρονα να βοηθήσει να εμπνεύσουμε τις νεότερες γενιές γυναικών να κάνουν το ίδιο.Τατιάνα Χαρίκλεια Στυλιάρη, 33 ετών, Σύμβουλος έρευνας σχεδιασμού/ Senior Design Research Consultant, Τεχνολογία, ψηφιακός μετασχηματισμός, Λονδίνο
Η γνώμη μου είναι πως η Ελλάδα δεν διαφέρει ιδιαίτερα σε αυτό το κομμάτι από την υπόλοιπη Ευρώπη και πιστεύω πως τα τελευταία χρόνια η χώρα μας έχει εξελιχθεί ακόμα περισσότερο σε αυτόν τον τομέα.Πώς αποφάσισες να γίνεις μέλος του Greek Women in STEM και πώς πιστεύεις ότι μπορεί να βοηθήσεις;
Γενικά οι γυναίκες διστάζουν να επιλέξουν τομείς μηχανικής για την επαγγελματική τους αποκατάσταση. Ήρθα στο GWiS για να συνεισφέρω στην αναγνώριση του έργου των γυναικών που επιλέγουν να δουλεύουν σε αυτό τον χώρο, κάτι που μπορεί ταυτόχρονα να βοηθήσει να εμπνεύσουμε τις νεότερες γενιές γυναικών να κάνουν το ίδιο.Τατιάνα Χαρίκλεια Στυλιάρη, 33 ετών, Σύμβουλος έρευνας σχεδιασμού/ Senior Design Research Consultant, Τεχνολογία, ψηφιακός μετασχηματισμός, Λονδίνο
Πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με το συγκεκριμένο επάγγελμα;
Με μαγεύει η συνομιλία με τους ανθρώπους, ειδικά σε ό,τι αφορά την τεχνολογία και το πώς τη χρησιμοποιούν. Στην ακαδημαϊκή έρευνά μου, ενέπλεκα τους συμμετέχοντές μου στην διαδικασία και συν-σχεδιάζαμε εξατομικευμένες υβριδικές (δηλαδή συνδυασμό από φυσικές και ψηφιακές) εμπειρίες με διαφανή συναλλαγή δεδομένων (transparent data transactions). Στο επάγγελμά μου μιλάω με τους χρήστες διάφορων υπηρεσιών της κυβέρνησης για να καταλαβαίνω τις ανάγκες τους πάνω στις οποίες βασίζεται η δημιουργία ή βελτίωση ψηφιακών υπηρεσιών, χρηστικών, χρήσιμων και προσβάσιμων για όλους. Αυτό που με γεμίζει είναι ότι συμβάλλω με την έρευνά μου στο να γίνεται η τεχνολογία πιο εύκολη και κατανοητή και να προχωράμε προς την καινοτομία.
Με μαγεύει η συνομιλία με τους ανθρώπους, ειδικά σε ό,τι αφορά την τεχνολογία και το πώς τη χρησιμοποιούν. Στην ακαδημαϊκή έρευνά μου, ενέπλεκα τους συμμετέχοντές μου στην διαδικασία και συν-σχεδιάζαμε εξατομικευμένες υβριδικές (δηλαδή συνδυασμό από φυσικές και ψηφιακές) εμπειρίες με διαφανή συναλλαγή δεδομένων (transparent data transactions). Στο επάγγελμά μου μιλάω με τους χρήστες διάφορων υπηρεσιών της κυβέρνησης για να καταλαβαίνω τις ανάγκες τους πάνω στις οποίες βασίζεται η δημιουργία ή βελτίωση ψηφιακών υπηρεσιών, χρηστικών, χρήσιμων και προσβάσιμων για όλους. Αυτό που με γεμίζει είναι ότι συμβάλλω με την έρευνά μου στο να γίνεται η τεχνολογία πιο εύκολη και κατανοητή και να προχωράμε προς την καινοτομία.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Πιστεύεις ότι στο σχολείο ή το πανεπιστήμιο σε ώθησε ή σε απέτρεψε προς τις θετικές επιστήμες;
Δεδομένου ότι έφυγα από την Ελλάδα με πτυχία από πολιτικές/κοινωνικές επιστήμες, θα έλεγα ότι σίγουρα όσο βρισκόμουν εδώ δεν είχα τα ερεθίσματα ούτε τη γνώση των διαθέσιμων επιλογών. Δεν σκεφτόμουν καν ότι θα μπορούσα να δουλεύω στην τεχνολογία και πόσο θα το απολάμβανα. Αυτό που με ώθησε στη μεταστροφή στην τεχνολογία ήταν το κοντινό μου περιβάλλον και σίγουρα η ευκαιρία που μου δόθηκε από το αγγλικό πανεπιστήμιο μου, το οποίο εστίαζε σε διατμηματικούς (interdisciplinary) ερευνητές και επένδυε στην σημαντικότητα του επιστήμονα με διαφορετικά γνωστικά backgrounds. Ίσως θα ήταν χρήσιμο στα σχολεία και τα πανεπιστήμια να υπάρχει πιο οργανωμένη πρωτοβουλία συμβουλευτικής που θα βοηθά τα παιδιά να μάθουν μονοπάτια πέραν των τετριμμένων.Έχεις αντιμετωπίσει διακρίσεις λόγω του φύλου σου;
Νιώθω πολύ τυχερή που πάντα βρισκόμουν σε περιβάλλοντα με σεβασμό και εκτίμηση και ευτυχώς δεν έχω κανένα ακραίο περιστατικό στη δουλειά μου - δυστυχώς συμβαίνουν κατα κόρον στον τομέα της τεχνολογίας. Ωστόσο έχει συμβεί κάποιες φορές να είμαι πιο σκληρή και αυστηρή από ότι θα ήμουν για να επαναφέρω τις συνήθως male-dominated ομάδες που συνεργάζομαι στην ουσία.Ποια γυναίκα επιστήμονα έχεις πρότυπο;
Θαυμάζω απεριόριστα την Joy Buolamwini, προγραμματίστρια και ψηφιακή ακτιβίστρια. Ίδρυσε το Algorithmic Justice League, μία οργάνωση που ενημερώνει και ευαισθητοποιεί το κοινό για τα στερεότυπα που δημιουργεί η τεχνητή νοημοσύνη. Μάχεται καθημερινά με την έρευνά της κατά των διακρίσεων της τεχνολογίας στο φύλο και τη φυλή. Με τη σκληρή δουλειά της και το πάθος της για αυτό που κάνει έχει δημιουργήσει σχολή επιρροής ακόμη και σε τεχνολογικούς γίγαντες, έχει κερδίσει πολλά διεθνή βραβεία και πρόσφατα συμμετείχε στο ντοκυμαντέρ Coded Bias αλλά και στο τεύχος Σεπτεμβρίου της αμερικανικής Vogue προωθώντας την αποκωδικοποίηση των στερεοτύπων #decodethebias.
Ζεις στο εξωτερικό. Πώς αντιμετωπίζονται οι γυναίκες στον κλάδο σου και συνολικά στους τομείς STEM;
Έχει γίνει πολλή δουλειά για την προώθηση των γυναικών στα STEM τα τελευταία χρόνια. Πέραν των εθελοντικών και μη κερδοσκοπικών ομάδων, οι εταιρείες του ιδιωτικού τομέα κάνουν συνεχή προσπάθεια για ισότητα. Δυστυχώς, σε καμία χώρα τα πράγματα δεν είναι ρόδινα και έχουμε ακόμα πολύ δρόμο να διανύσουμε. Υπάρχουν ακόμα διακρίσεις, ειδικά στις υψηλές θέσεις. Το θετικό είναι ότι οι νεότερες γενιές είναι πολύ ενεργές και «ψάχνονται» πολύ, διαβάζουν και ενημερώνονται.
Δεδομένου ότι έφυγα από την Ελλάδα με πτυχία από πολιτικές/κοινωνικές επιστήμες, θα έλεγα ότι σίγουρα όσο βρισκόμουν εδώ δεν είχα τα ερεθίσματα ούτε τη γνώση των διαθέσιμων επιλογών. Δεν σκεφτόμουν καν ότι θα μπορούσα να δουλεύω στην τεχνολογία και πόσο θα το απολάμβανα. Αυτό που με ώθησε στη μεταστροφή στην τεχνολογία ήταν το κοντινό μου περιβάλλον και σίγουρα η ευκαιρία που μου δόθηκε από το αγγλικό πανεπιστήμιο μου, το οποίο εστίαζε σε διατμηματικούς (interdisciplinary) ερευνητές και επένδυε στην σημαντικότητα του επιστήμονα με διαφορετικά γνωστικά backgrounds. Ίσως θα ήταν χρήσιμο στα σχολεία και τα πανεπιστήμια να υπάρχει πιο οργανωμένη πρωτοβουλία συμβουλευτικής που θα βοηθά τα παιδιά να μάθουν μονοπάτια πέραν των τετριμμένων.Έχεις αντιμετωπίσει διακρίσεις λόγω του φύλου σου;
Νιώθω πολύ τυχερή που πάντα βρισκόμουν σε περιβάλλοντα με σεβασμό και εκτίμηση και ευτυχώς δεν έχω κανένα ακραίο περιστατικό στη δουλειά μου - δυστυχώς συμβαίνουν κατα κόρον στον τομέα της τεχνολογίας. Ωστόσο έχει συμβεί κάποιες φορές να είμαι πιο σκληρή και αυστηρή από ότι θα ήμουν για να επαναφέρω τις συνήθως male-dominated ομάδες που συνεργάζομαι στην ουσία.Ποια γυναίκα επιστήμονα έχεις πρότυπο;
Θαυμάζω απεριόριστα την Joy Buolamwini, προγραμματίστρια και ψηφιακή ακτιβίστρια. Ίδρυσε το Algorithmic Justice League, μία οργάνωση που ενημερώνει και ευαισθητοποιεί το κοινό για τα στερεότυπα που δημιουργεί η τεχνητή νοημοσύνη. Μάχεται καθημερινά με την έρευνά της κατά των διακρίσεων της τεχνολογίας στο φύλο και τη φυλή. Με τη σκληρή δουλειά της και το πάθος της για αυτό που κάνει έχει δημιουργήσει σχολή επιρροής ακόμη και σε τεχνολογικούς γίγαντες, έχει κερδίσει πολλά διεθνή βραβεία και πρόσφατα συμμετείχε στο ντοκυμαντέρ Coded Bias αλλά και στο τεύχος Σεπτεμβρίου της αμερικανικής Vogue προωθώντας την αποκωδικοποίηση των στερεοτύπων #decodethebias.
Ζεις στο εξωτερικό. Πώς αντιμετωπίζονται οι γυναίκες στον κλάδο σου και συνολικά στους τομείς STEM;
Έχει γίνει πολλή δουλειά για την προώθηση των γυναικών στα STEM τα τελευταία χρόνια. Πέραν των εθελοντικών και μη κερδοσκοπικών ομάδων, οι εταιρείες του ιδιωτικού τομέα κάνουν συνεχή προσπάθεια για ισότητα. Δυστυχώς, σε καμία χώρα τα πράγματα δεν είναι ρόδινα και έχουμε ακόμα πολύ δρόμο να διανύσουμε. Υπάρχουν ακόμα διακρίσεις, ειδικά στις υψηλές θέσεις. Το θετικό είναι ότι οι νεότερες γενιές είναι πολύ ενεργές και «ψάχνονται» πολύ, διαβάζουν και ενημερώνονται.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Πιστεύεις ότι η Ελλάδα ακόμα δεν έχει αρκετές ευκαιρίες για τις γυναίκες επιστήμονες στους τομείς STEM;
Πιστεύω ότι η κατάσταση βελτιώνεται αλλά σίγουρα έχουμε βήματα μπροστά μας. Θεωρώ χρέος μας σαν Ελληνίδες επιστήμονες να μεταλαμπαδεύσουμε τις εμπειρίες μας και να ενθαρρύνουμε τα νέα παιδιά να τολμούν, να εξερευνούν και να πειραματίζονται. Η προσπάθειά μας πρέπει να είναι συνολική και για αυτό είμαι περήφανη που υπάρχουν ομάδες σαν το Greek Women in STEM που με το έργο τους μυούν ακόμη περισσότερες γυναίκες στις θετικές επιστήμες, αποδομώντας κάποια στερεότυπα που τυχόν έχουν μείνει στη χώρα.Πώς αποφάσισες να γίνεις μέλος του Greek Women in STEM και πώς πιστεύεις ότι μπορεί να βοηθήσεις;
Ήταν κάτι που ήρθε φυσικά. Ασχολούμουν χρόνια με τον εθελοντισμό και έμαθα για τις Greek Women in STEM από τα social media και κάποιους κοινούς γνωστούς. Ακολούθησα την πορεία τους και τις γνώρισα μέσα από το πρώτο τους ψηφιακό meet and greet event. Μου άρεσε η φυσικότητα και η ζεστασιά που υπήρχε στην ατμόσφαιρα -σαν μια παρέα με κοινό σκοπό, ένας ασφαλής χώρος για συζήτηση πάνω στις επιστήμες.Όταν προσέγγισα τα κορίτσια για να εκφράσω το ενδιαφέρον μου θεώρησα ότι θα μπορούσα να βοηθήσω εκπροσωπώντας ένα μικρό κομμάτι του τομέα της τεχνολογίας σαν μέντορας αλλά και με ιδέες για την εξέλιξη της ομάδας. Θεωρώ ότι συνολικά σαν ομάδα προσπαθούμε με τις δράσεις μας να βοηθάμε στη «δημιουργία ενθουσιασμού» για τους τομείς STEM: με την ευρύτερη επικοινωνία και απλοποίηση της επιστήμης ώστε να είναι κατανοητή από όλους και με την εύκολη και δωρεάν πρόσβαση στη συμβουλευτική από Ελληνίδες και Έλληνες επιστήμονες σε όλο τον κόσμο, ώστε περισσότερα παιδιά να απαντούν απορίες, να γνωρίζουν εμπειρίες και να στρέφονται προς τις επιλογές τους πιο συνειδητοποιημένα.
Πιστεύω ότι η κατάσταση βελτιώνεται αλλά σίγουρα έχουμε βήματα μπροστά μας. Θεωρώ χρέος μας σαν Ελληνίδες επιστήμονες να μεταλαμπαδεύσουμε τις εμπειρίες μας και να ενθαρρύνουμε τα νέα παιδιά να τολμούν, να εξερευνούν και να πειραματίζονται. Η προσπάθειά μας πρέπει να είναι συνολική και για αυτό είμαι περήφανη που υπάρχουν ομάδες σαν το Greek Women in STEM που με το έργο τους μυούν ακόμη περισσότερες γυναίκες στις θετικές επιστήμες, αποδομώντας κάποια στερεότυπα που τυχόν έχουν μείνει στη χώρα.Πώς αποφάσισες να γίνεις μέλος του Greek Women in STEM και πώς πιστεύεις ότι μπορεί να βοηθήσεις;
Ήταν κάτι που ήρθε φυσικά. Ασχολούμουν χρόνια με τον εθελοντισμό και έμαθα για τις Greek Women in STEM από τα social media και κάποιους κοινούς γνωστούς. Ακολούθησα την πορεία τους και τις γνώρισα μέσα από το πρώτο τους ψηφιακό meet and greet event. Μου άρεσε η φυσικότητα και η ζεστασιά που υπήρχε στην ατμόσφαιρα -σαν μια παρέα με κοινό σκοπό, ένας ασφαλής χώρος για συζήτηση πάνω στις επιστήμες.Όταν προσέγγισα τα κορίτσια για να εκφράσω το ενδιαφέρον μου θεώρησα ότι θα μπορούσα να βοηθήσω εκπροσωπώντας ένα μικρό κομμάτι του τομέα της τεχνολογίας σαν μέντορας αλλά και με ιδέες για την εξέλιξη της ομάδας. Θεωρώ ότι συνολικά σαν ομάδα προσπαθούμε με τις δράσεις μας να βοηθάμε στη «δημιουργία ενθουσιασμού» για τους τομείς STEM: με την ευρύτερη επικοινωνία και απλοποίηση της επιστήμης ώστε να είναι κατανοητή από όλους και με την εύκολη και δωρεάν πρόσβαση στη συμβουλευτική από Ελληνίδες και Έλληνες επιστήμονες σε όλο τον κόσμο, ώστε περισσότερα παιδιά να απαντούν απορίες, να γνωρίζουν εμπειρίες και να στρέφονται προς τις επιλογές τους πιο συνειδητοποιημένα.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Μαρία Βλασταρά, 27 ετών, Διδακτορική Ερευνήτρια, Ραδιοφαρμακευτική Χημεία, Ναιμέχεν, Ολλανδία
Πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με το συγκεκριμένο επάγγελμα;
Από πολύ μικρή είχα διαλέξει πως ήθελα να ασχοληθώ με την έρευνα, κυρίως γιατί μου άρεσε η διαδικασία της επιστημονικής σκέψης. Μπαίνοντας στο πρώτος έτος στη σχολή επιβεβαίωσα αυτόματα το ότι μου άρεσε η διαρκής απόκτηση γνώσεων και η πρόκληση του να θέτεις συνεχώς νέα ερωτήματα, ακόμα και αν η απάντηση που θα πάρεις δεν είναι αυτή που θα ήθελες. Έπειτα, μου αναπτύχθηκε η ανάγκη να ασχοληθώ με ένα κομμάτι της έρευνας, με άμεσο αντίκτυπο τον ασθενή και συνέχισα για ένα διδακτορικό σε ένα πεδίο με κλινική εφαρμογή.Πιστεύεις ότι στο σχολείο ή το πανεπιστήμιο σε ώθησε ή σε απέτρεψε προς τις θετικές επιστήμες;
Έχοντας ολοκληρώσει τις σπουδές μου στην Ελλάδα, μπορώ να πω πως και τα δύο πανεπιστήμια που φοίτησα με ώθησαν να φτάσω στο σημείο που βρίσκομαι τώρα. Εμπνεύστηκα αρκετά από μερικούς ανθρώπους που τελείως τυχαία συνάντησα και έδρασαν ως «μέντορες». Σχετικά με το σχολείο τα πράγματα νομίζω είναι λιγότερο θετικά. Δεν θεωρώ ότι υπήρξε ώθηση. Τα προβλήματα στο σχολείο είναι σε όλους μας γνωστά: βαθμοθηρία, παπαγαλία, στείρα απόκτηση γνώσεων, μη σταθερό εκπαιδευτικό σύστημα. Το θέμα είναι να υπάρξει κάποτε η αλλαγή. Η οικογένεια μου ήταν πάντα υποστηρικτική, ακόμα και όταν πήρα την απόφαση να φύγω εκτός Ελλάδας.Έχεις αντιμετωπίσει διακρίσεις λόγω του φύλου σου;
Μακάρι η απάντηση να ήταν όχι. Δεύτερο έτος στη σχολή, στο εργαστήριο Φυσικοχημείας, όταν ένας άνδρας υποψήφιος διδάκτωρ που ήταν υπεύθυνος για την επίδειξη ενός πειράματος στην ομάδα που ανήκα (στο σύνολο ήμασταν τέσσερις κοπέλες φοιτήτριες), μας είπε ότι «Η Φυσικοχημεία δεν είναι για γυναίκες, διαλέξτε έναν τομέα πιο απλό». Από ό,τι φαίνεται υπάρχουν τομείς STEM όπου, στερεοτυπικά, δεν ταιριάζει επιστημονικά μια γυναίκα. Να αναφέρω πως οι δύο από τις τέσσερις μας αυτή τη στιγμή είμαστε υποψήφιες διδάκτορες. Μπορεί να μη διαλέξαμε τη Φυσικοχημεία, επειδή μας τράβηξε άλλος τομέας, αλλά είναι αρκετά ρεαλιστικό το σενάριο πως τέτοια παρόμοια σχόλια έχουν σταματήσει τα όνειρα και τη καριέρα κάποιας κοπέλας. Παρεμφερές μεμονωμένο περιστατικό έχω βιώσει και στα μετέπειτα χρόνια μου στην Ελλάδα, όπου ως γυναίκα υπήρξε η παραδοχή πως θα ήμουν λιγότερο ικανή στο εργαστήριο, από άνδρα συνάδελφο. Στο εξωτερικό, ευτυχώς, προσωπικά δεν έχω λάβει κάποιο σχόλιο, αλλά γενικά υπάρχει η συνθήκη –ελέφαντας στο δωμάτιο- ότι μια γυναίκα καλείται να αποδείξει την αξία της με αρκετά μεγαλύτερο κόπο.Ποια γυναίκα επιστήμονα έχεις πρότυπο;
Θα δώσω μια πολύ κλασσική απάντηση, κυρίως λόγω του τομέα μου που είναι η Ραδιοχημεία και θα πω τη Μαρί Κιουρί. Η ιστορία της είναι γεμάτη έμπνευση και ενδυνάμωση, αφού άλλαξε χώρα μετακομίζοντας στο Παρίσι, καθώς στην Πολωνία, όπου γεννήθηκε, δεν μπορούσε να σπουδάσει επειδή ήταν γυναίκα. Κατάφερε να γίνει η πρώτη γυναίκα στη Σορβόννη με διδακτορικό δίπλωμα, η πρώτη που ανακάλυψε δύο νέα χημικά στοιχεία και η πρώτη και μοναδική που έχει πάρει δύο Νόμπελ μέχρι σήμερα.
Η γνωστή φωτογραφία που κυκλοφορεί, όπου βρίσκεται περιτριγυρισμένη από είκοσι οκτώ κορυφαίους άνδρες επιστήμονες της εποχής, όπως Άλμπερτ Αϊνστάιν, Μαξ Πλανκ, Πολ Ντιράκ, σίγουρα με συγκινεί και με κάνει να αναρωτιέμαι πώς θα ήταν η επιστήμη σήμερα εάν δίνονταν ίσες ευκαιρίες προς όλους τους ανθρώπους.Ζεις στο εξωτερικό. Πώς αντιμετωπίζονται οι γυναίκες στον κλάδο σου και συνολικά στους τομείς STEM;
Στην Ολλανδία, συγκεκριμένα, γίνονται δράσεις και υπάρχουν πολλοί μηχανισμοί που ελέγχουν την ίση αντιμετώπιση. Για παράδειγμα, στο πανεπιστήμιο που είμαι, πρόσφατα άνοιξε θέση που προοριζόταν αποκλειστικά για γυναίκα καθηγήτρια. Παρατηρώ πως υπάρχουν στοχευμένες δράσεις, που ανεξάρτητα εάν είναι καλές ή όχι, επισημαίνουν έστω την ύπαρξη ενός προβλήματος. Δυστυχώς έχω υπάρξει ακροάτρια της φράσης «Μπορείς να γίνεις επιστήμονας και να συνδυάσεις τη γονεϊκότητα/μητρότητα», με αυτό να απευθύνεται μόνο στις γυναίκες υποψήφιες διδάκτορες κι όχι στους άνδρες συναδέλφους μας. Αυτό νομίζω δείχνει το γενικότερο πρόβλημα που υπάρχει σχετικά με το εάν είναι ικανή μια γυναίκα να συνδυάσει κι άλλους ρόλους, πέρα από αυτό της εργαζόμενης. Κι αυτό αφορά όλα τα επαγγέλματα σε παγκόσμιο επίπεδο.Πιστεύεις ότι η Ελλάδα ακόμα δεν έχει αρκετές ευκαιρίες για τις γυναίκες επιστήμονες στους τομείς STEM;
Η Ελλάδα έχει λίγες ευκαιρίες για επιστήμονες γενικά, είτε πρόκειται για άνδρες είτε για γυναίκες, συγκριτικά με άλλες χώρες. Αν είσαι γυναίκα τα στατιστικά δείχνουν πως θα έχεις λιγότερες ευκαιρίες να γίνεις καθηγήτρια για παράδειγμα. Σήμερα αν ψάξει κάποιος τα περισσότερα τμήματα σε μια ελληνική σχολή STEM θα δει πως στην καλύτερη των περιπτώσεων υπάρχουν τρεις γυναίκες καθηγήτριες στο σύνολο των δέκα καθηγητών ανά τμήμα. Αυτό σίγουρα δείχνει πως κάτι πάει λάθος, αν σκεφτούμε ότι εγώ όταν μπήκα ως φοιτήτρια στο Χημικό ήμασταν τουλάχιστον πενήντα πενήντα άνδρες γυναίκες. Και πάλι αυτό είναι κάτι που μπορείς να βρεις και σε άλλες χώρες, απλά βλέπω πως στο εξωτερικό υπάρχουν ήδη κάποιοι μηχανισμοί που θα φέρουν την ισορροπία.Πώς αποφάσισες να γίνεις μέλος του Greek Women in STEM και πώς πιστεύεις ότι μπορεί να βοηθήσεις;
Τα τελευταία χρόνια έχω αποκτήσει ένα μεγάλο ενδιαφέρον για την επικοινωνία της επιστήμης. Αυτό έχει να κάνει με τη μεγάλη ανάγκη σωστής μετάδοσης επιστημονικής πληροφορίας, αλλά και αφότου ανακάλυψα πως η επικοινωνία της επιστήμης είναι επάγγελμα στο εξωτερικό. Ήδη στην Ελλάδα υπάρχει ένα εξαιρετικό community που ασχολείται με αυτό, κυρίως μέσα από social. Αυτό που έλειπε στην Ελλάδα είναι η γυναικεία παρουσία και από την πλευρά αυτού που επικοινωνεί την επιστήμη, αλλά και από την πλευρά του ατόμου του οποίου η επιστήμη επικοινωνείται. Όλα αυτά γίνονται μέσω του Greek Women in STEM, οπότε το ταίριασμα ήταν μοιραίο.
Επιπλέον μέσω της συμβουλευτικής που διαθέτουμε, που είναι κάτι που προσφέρεται στα Πανεπιστήμια του εξωτερικού οργανωμένα και λείπει στην Ελλάδα, στόχος είναι η βοήθεια σε οποιονδήποτε ψάχνει το δρόμο του, γιατί από προσωπική εμπειρία βλέπω πως είναι δύσκολο όταν γίνεται μοναχικά. Κάτι που θα ήθελα να είχα συνειδητοποιήσει πιο νωρίς είναι πως το ρητό: «Ρωτώντας, πας στην Πόλη», είναι αληθινό.Περισσότερα για τις δράσεις του Greek Women in STEM μπορείς να μάθεις εδώ.
Από πολύ μικρή είχα διαλέξει πως ήθελα να ασχοληθώ με την έρευνα, κυρίως γιατί μου άρεσε η διαδικασία της επιστημονικής σκέψης. Μπαίνοντας στο πρώτος έτος στη σχολή επιβεβαίωσα αυτόματα το ότι μου άρεσε η διαρκής απόκτηση γνώσεων και η πρόκληση του να θέτεις συνεχώς νέα ερωτήματα, ακόμα και αν η απάντηση που θα πάρεις δεν είναι αυτή που θα ήθελες. Έπειτα, μου αναπτύχθηκε η ανάγκη να ασχοληθώ με ένα κομμάτι της έρευνας, με άμεσο αντίκτυπο τον ασθενή και συνέχισα για ένα διδακτορικό σε ένα πεδίο με κλινική εφαρμογή.Πιστεύεις ότι στο σχολείο ή το πανεπιστήμιο σε ώθησε ή σε απέτρεψε προς τις θετικές επιστήμες;
Έχοντας ολοκληρώσει τις σπουδές μου στην Ελλάδα, μπορώ να πω πως και τα δύο πανεπιστήμια που φοίτησα με ώθησαν να φτάσω στο σημείο που βρίσκομαι τώρα. Εμπνεύστηκα αρκετά από μερικούς ανθρώπους που τελείως τυχαία συνάντησα και έδρασαν ως «μέντορες». Σχετικά με το σχολείο τα πράγματα νομίζω είναι λιγότερο θετικά. Δεν θεωρώ ότι υπήρξε ώθηση. Τα προβλήματα στο σχολείο είναι σε όλους μας γνωστά: βαθμοθηρία, παπαγαλία, στείρα απόκτηση γνώσεων, μη σταθερό εκπαιδευτικό σύστημα. Το θέμα είναι να υπάρξει κάποτε η αλλαγή. Η οικογένεια μου ήταν πάντα υποστηρικτική, ακόμα και όταν πήρα την απόφαση να φύγω εκτός Ελλάδας.Έχεις αντιμετωπίσει διακρίσεις λόγω του φύλου σου;
Μακάρι η απάντηση να ήταν όχι. Δεύτερο έτος στη σχολή, στο εργαστήριο Φυσικοχημείας, όταν ένας άνδρας υποψήφιος διδάκτωρ που ήταν υπεύθυνος για την επίδειξη ενός πειράματος στην ομάδα που ανήκα (στο σύνολο ήμασταν τέσσερις κοπέλες φοιτήτριες), μας είπε ότι «Η Φυσικοχημεία δεν είναι για γυναίκες, διαλέξτε έναν τομέα πιο απλό». Από ό,τι φαίνεται υπάρχουν τομείς STEM όπου, στερεοτυπικά, δεν ταιριάζει επιστημονικά μια γυναίκα. Να αναφέρω πως οι δύο από τις τέσσερις μας αυτή τη στιγμή είμαστε υποψήφιες διδάκτορες. Μπορεί να μη διαλέξαμε τη Φυσικοχημεία, επειδή μας τράβηξε άλλος τομέας, αλλά είναι αρκετά ρεαλιστικό το σενάριο πως τέτοια παρόμοια σχόλια έχουν σταματήσει τα όνειρα και τη καριέρα κάποιας κοπέλας. Παρεμφερές μεμονωμένο περιστατικό έχω βιώσει και στα μετέπειτα χρόνια μου στην Ελλάδα, όπου ως γυναίκα υπήρξε η παραδοχή πως θα ήμουν λιγότερο ικανή στο εργαστήριο, από άνδρα συνάδελφο. Στο εξωτερικό, ευτυχώς, προσωπικά δεν έχω λάβει κάποιο σχόλιο, αλλά γενικά υπάρχει η συνθήκη –ελέφαντας στο δωμάτιο- ότι μια γυναίκα καλείται να αποδείξει την αξία της με αρκετά μεγαλύτερο κόπο.Ποια γυναίκα επιστήμονα έχεις πρότυπο;
Θα δώσω μια πολύ κλασσική απάντηση, κυρίως λόγω του τομέα μου που είναι η Ραδιοχημεία και θα πω τη Μαρί Κιουρί. Η ιστορία της είναι γεμάτη έμπνευση και ενδυνάμωση, αφού άλλαξε χώρα μετακομίζοντας στο Παρίσι, καθώς στην Πολωνία, όπου γεννήθηκε, δεν μπορούσε να σπουδάσει επειδή ήταν γυναίκα. Κατάφερε να γίνει η πρώτη γυναίκα στη Σορβόννη με διδακτορικό δίπλωμα, η πρώτη που ανακάλυψε δύο νέα χημικά στοιχεία και η πρώτη και μοναδική που έχει πάρει δύο Νόμπελ μέχρι σήμερα.
Η γνωστή φωτογραφία που κυκλοφορεί, όπου βρίσκεται περιτριγυρισμένη από είκοσι οκτώ κορυφαίους άνδρες επιστήμονες της εποχής, όπως Άλμπερτ Αϊνστάιν, Μαξ Πλανκ, Πολ Ντιράκ, σίγουρα με συγκινεί και με κάνει να αναρωτιέμαι πώς θα ήταν η επιστήμη σήμερα εάν δίνονταν ίσες ευκαιρίες προς όλους τους ανθρώπους.Ζεις στο εξωτερικό. Πώς αντιμετωπίζονται οι γυναίκες στον κλάδο σου και συνολικά στους τομείς STEM;
Στην Ολλανδία, συγκεκριμένα, γίνονται δράσεις και υπάρχουν πολλοί μηχανισμοί που ελέγχουν την ίση αντιμετώπιση. Για παράδειγμα, στο πανεπιστήμιο που είμαι, πρόσφατα άνοιξε θέση που προοριζόταν αποκλειστικά για γυναίκα καθηγήτρια. Παρατηρώ πως υπάρχουν στοχευμένες δράσεις, που ανεξάρτητα εάν είναι καλές ή όχι, επισημαίνουν έστω την ύπαρξη ενός προβλήματος. Δυστυχώς έχω υπάρξει ακροάτρια της φράσης «Μπορείς να γίνεις επιστήμονας και να συνδυάσεις τη γονεϊκότητα/μητρότητα», με αυτό να απευθύνεται μόνο στις γυναίκες υποψήφιες διδάκτορες κι όχι στους άνδρες συναδέλφους μας. Αυτό νομίζω δείχνει το γενικότερο πρόβλημα που υπάρχει σχετικά με το εάν είναι ικανή μια γυναίκα να συνδυάσει κι άλλους ρόλους, πέρα από αυτό της εργαζόμενης. Κι αυτό αφορά όλα τα επαγγέλματα σε παγκόσμιο επίπεδο.Πιστεύεις ότι η Ελλάδα ακόμα δεν έχει αρκετές ευκαιρίες για τις γυναίκες επιστήμονες στους τομείς STEM;
Η Ελλάδα έχει λίγες ευκαιρίες για επιστήμονες γενικά, είτε πρόκειται για άνδρες είτε για γυναίκες, συγκριτικά με άλλες χώρες. Αν είσαι γυναίκα τα στατιστικά δείχνουν πως θα έχεις λιγότερες ευκαιρίες να γίνεις καθηγήτρια για παράδειγμα. Σήμερα αν ψάξει κάποιος τα περισσότερα τμήματα σε μια ελληνική σχολή STEM θα δει πως στην καλύτερη των περιπτώσεων υπάρχουν τρεις γυναίκες καθηγήτριες στο σύνολο των δέκα καθηγητών ανά τμήμα. Αυτό σίγουρα δείχνει πως κάτι πάει λάθος, αν σκεφτούμε ότι εγώ όταν μπήκα ως φοιτήτρια στο Χημικό ήμασταν τουλάχιστον πενήντα πενήντα άνδρες γυναίκες. Και πάλι αυτό είναι κάτι που μπορείς να βρεις και σε άλλες χώρες, απλά βλέπω πως στο εξωτερικό υπάρχουν ήδη κάποιοι μηχανισμοί που θα φέρουν την ισορροπία.Πώς αποφάσισες να γίνεις μέλος του Greek Women in STEM και πώς πιστεύεις ότι μπορεί να βοηθήσεις;
Τα τελευταία χρόνια έχω αποκτήσει ένα μεγάλο ενδιαφέρον για την επικοινωνία της επιστήμης. Αυτό έχει να κάνει με τη μεγάλη ανάγκη σωστής μετάδοσης επιστημονικής πληροφορίας, αλλά και αφότου ανακάλυψα πως η επικοινωνία της επιστήμης είναι επάγγελμα στο εξωτερικό. Ήδη στην Ελλάδα υπάρχει ένα εξαιρετικό community που ασχολείται με αυτό, κυρίως μέσα από social. Αυτό που έλειπε στην Ελλάδα είναι η γυναικεία παρουσία και από την πλευρά αυτού που επικοινωνεί την επιστήμη, αλλά και από την πλευρά του ατόμου του οποίου η επιστήμη επικοινωνείται. Όλα αυτά γίνονται μέσω του Greek Women in STEM, οπότε το ταίριασμα ήταν μοιραίο.
Επιπλέον μέσω της συμβουλευτικής που διαθέτουμε, που είναι κάτι που προσφέρεται στα Πανεπιστήμια του εξωτερικού οργανωμένα και λείπει στην Ελλάδα, στόχος είναι η βοήθεια σε οποιονδήποτε ψάχνει το δρόμο του, γιατί από προσωπική εμπειρία βλέπω πως είναι δύσκολο όταν γίνεται μοναχικά. Κάτι που θα ήθελα να είχα συνειδητοποιήσει πιο νωρίς είναι πως το ρητό: «Ρωτώντας, πας στην Πόλη», είναι αληθινό.Περισσότερα για τις δράσεις του Greek Women in STEM μπορείς να μάθεις εδώ.
ΔούKISSα, Λάκης Γαβαλάς και Show: Φωτογραφίες από τα Drag Καλλιστεία της ΑθήναςΗ Εκπαιδευτική Χρονιά Δεν Ξεκινάει για Όλους - Λείπουν οι ΠρόσφυγεςΣε Aκολουθούν στο Instagram και Μετά Χρησιμοποιούν το Πρόσωπό σου για να σε Εκβιάσουν με Deepfake ΠορνόΑκολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.Περισσότερα από το VICE