Ο Υπουργός με το Λευκό Χαμόγελο: Από την Ευρωβουλή στον Κορυδαλλό

Τον περασμένο Οκτώβριο, ο Γιάννος Παπαντωνίου, άλλοτε πανίσχυρος Υπουργός του ΠΑΣΟΚ, προφυλακίστηκε για την υπόθεση μίζας στα εξοπλιστικά. Την πρώτη μέρα στον Κορυδαλλό, μεταδόθηκε μια πληροφορία από εκείνες που δεν προσφέρουν τίποτα ουσιαστικό, όμως ανακυκλώνονται. Κατηγορούμενος για τους Πυρήνες της Φωτιάς ζήτησε να τον δει και ο οριακός διάλογος μεταφέρθηκε ως εξής:

Ο Παπαντωνίου βρίσκεται στη χειρότερη φάση της ζωής του. Συνέδεσε το όνομά του με την είσοδο της Ελλάδας στην ΟΝΕ και τη ζώνη του ευρώ. Κι έπειτα, διαδέχθηκε τον Άκη Τσοχατζόπουλο στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, περίοδο για την οποία ελέγχεται σήμερα από τη Δικαιοσύνη. Ο ίδιος άνθρωπος ήταν στην πρώτη ομάδα Ελλήνων ευρωβουλευτών, το μακρινό 1981. Από τις Βρυξέλλες ως τον Κορυδαλλό, αυτό είναι το ιλιγγιώδες life story του.

Οι 24 πρώτοι Έλληνες ευρωβουλευτές εκλέχτηκαν τον Οκτώβριο του 1981 – είχε προηγηθεί διορισμός από τη Βουλή αντίστοιχου αριθμού προσώπων τον Ιανουάριο της ίδιας χρονιάς, όταν δηλαδή η χώρα έγινε πλήρες μέλος της ΕΟΚ. Οι πρώτες ευρωεκλογές πραγματοποιήθηκαν παράλληλα με εκείνες της Αλλαγής. Εκλέχθηκαν δέκα πρόσωπα με το ΠΑΣΟΚ, οκτώ με τη Νέα Δημοκρατία, τρεις με το ΚΚΕ και άλλοι τρεις με κόμματα που δεν υπάρχουν σήμερα (Λεωνίδας Κύρκος/ΚΚΕ Εσωτερικού, Ιωάννης Πεσμαζόγλου/ΚΟΔΗΣΟ-ΚΑΕ, Απόστολος Παπαγεωργίου/Κόμμα Προοδευτικών).

«Προερχόμασταν από μία Ελλάδα που διατηρούσε νοοτροπία επαρχίας. Το γοητευτικό, πάντως, στην ιστορία αυτή ήταν ότι υπήρχε δυνατότητα συνεργασίας με βουλευτές από άλλες χώρες, και βεβαίως το γεγονός ότι είχαμε να κάνουμε με μία Αριστερά πιο αυθεντική, λιγότερο συμβιβασμένη, ψεύτικη και γραφειοκρατική», περιέγραψε στο Βήμα ο Αλέκος Αλαβάνος, που είχε εκλεγεί με το ΚΚΕ στην πρώτη φουρνιά Ελλήνων αντιπροσώπων στις Βρυξέλλες. «Οι μάχες ήταν σκληρές, καθώς στο επίκεντρο ήταν ο Ψυχρός Πόλεμος και η διαίρεση της Ευρώπης σε Ανατολή και Δύση. Προσωπικά, αισθάνομαι ότι η θητεία μου στο Ευρωκοινοβούλιο καθόρισε τους προβληματισμούς μου, τους εμπλούτισε με την ευρωπαϊκή, τη διεθνή διάσταση», πρόσθεσε ο ίδιος.

Σε εκείνη την πρώτη ομάδα Ελλήνων ευρωβουλευτών ήταν και ο Γιάννος Παπαντωνίου. Ήταν 31 ετών και είχε όλη τη ζωή μπροστά του. Γεννήθηκε τον Ιούλιο του 1949 στο Παρίσι – η μητέρα του, Ευαγγελία Παπαντωνίου, είχε βρεθεί στη Γαλλία με εκπαιδευτική άδεια και λίγους μήνες αργότερα επέστρεψαν στο οικογενειακό διαμέρισμα στα Εξάρχεια. Η ίδια ήταν η πρώτη γυναίκα γενική διευθύντρια στο Δημόσιο το 1964. Οι γονείς του Γιάννου δεν παντρεύτηκαν κι έτσι εκείνος κράτησε το επίθετο της μητέρας του. Σπούδασε Οικονομικά στο Ουισκόνσιν και ιστορία στην Σορβόννη κι έπειτα έκανε διδακτορικό στο Κέμπριτζ. Το 1977, σε ηλικία 28 ετών, δίδαξε στο Οικονομικό Τμήμα της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τα επόμενα τρία χρόνια ήταν στέλεχος του ΟΟΣΑ στο Παρίσι. Είχε στο μεταξύ προλάβει να κάνει τον πρώτο του γάμο με τη Λία Καρτάλη, γόνο πολιτικής οικογένειας, και να αποκτήσει δύο παιδιά.

VICE Video: Τα Παιδιά της Οθόνης

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Ο Παπαντωνίου ανήκε πολιτικά στο ΚΚΕ Εσωτερικού, καθώς μεγάλωσε σε δημοκρατική οικογένεια. Αδερφός της μητέρας του ήταν ο Μίμης Παπαντωνίου, προϊστάμενος της Εισαγγελίας Θεσσαλονίκης την περίοδο της δολοφονίας Λαμπράκη. Στο ΠΑΣΟΚ βρέθηκε εξαιτίας μιας επιστημονικής μελέτης. Είχε ως θέμα τη σχέση της Ελλάδας με την ΕΟΚ και λέγεται ότι τράβηξε το ενδιαφέρον του Αντρέα. Η ανάλυση δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΑΝΤΙ και παραδόξως ήταν στη φιλοσοφία του διφορούμενου σλόγκαν, «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο». Η συνάντηση με τον Παπανδρέου έγινε στο Καστρί, όπου ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ φέρεται να του έκανε προφορική εξέταση, πριν τού προτείνει μια θέση υποψηφίου για την Ευρωβουλή. Η παραπολιτική μυθολογία λέει ότι η τελευταία ερώτηση του γοητευτικού στα λόγια Ανδρέα προς τον νεαρό οικονομολόγο ήταν: «Έχεις γερό στομάχι»; Ο φιλόδοξος Γιάννoς έμεινε τέσσερα χρόνια στην Ευρωβουλή. Το Ευρωκοινούλιο δεν είχε τις σημερινές αρμοδιότητες, αντίθετα περιοριζόταν σε όμορφες, θεωρητικές συζητήσεις. Ο ίδιος επιθυμούσε να μεταπηδήσει στο κεντρικό πολιτικό τερέν.

Ο Παπαντωνίου ταυτίστηκε με το ΠΑΣΟΚ. Κάποια στιγμή τα επόμενα χρόνια θα έλεγε σε ομιλία του την περίφημη φράση, «συντρόφισσες και σύντροφοι, για τον σοσιαλισμό αγωνιζόμαστε». Γίνεται υφυπουργός Οικονομίας στη δεύτερη τετρετία του ΠΑΣΟΚ και στον τελευταίο ανασχηματισμό του 1989 ορίζεται Υπουργός Εμπορίου. Εκλέγεται βουλευτής Α’ Αθηνών για πρώτη φορά στις εκλογές Ιουνίου του 1989. Θα το πετύχει διαδοχικά σε όλες τις αναμετρήσεις έως το 2004. Η ζωή του αλλάζει τον Απρίλιο του 1994. Ο τότε Υπουργός Οικονομίας, Γιώργος Γεννηματάς, πεθαίνει στην Αθήνα από καρκίνο. Ο Γιάννος βρίσκεται με τον Παπανδρέου σε επίσημο ταξίδι στις ΗΠΑ. Είχε σχολιαστεί έντονα ότι κατά παράβαση του πρωτοκόλλου συνόδευσε τον Πρωθυπουργό στο Οβάλ Γραφείο για τη συνάντηση με τον Μπιλ Κλίντον. Επιστρέφει στην Αθήνα ως ο νέος Υπουργός Εθνικής Οικονομίας.

Όλα του πηγαίνουν πρίμα. Διαθέτει πανίσχυρο πολιτικό κεφάλαιο και το ίδιο ισχυρούς φίλους, γράφει μελέτες και άρθρα, παίζει τένις, αγαπά το ραφινάτο ντύσιμο και συχνάζει σε ακριβά εστιατόρια. Την ίδια περίοδο τοποθετείται ο δεσμός με τη γραμματέα του πολιτικού γραφείου και μετέπειτα σύζυγό του, Σταυρούλα Κουράκου. Έχουν και οι δύο οικογένειες, όμως παίρνουν διαζύγιο και παντρεύονται το 1998. Έναν χρόνο αργότερα, αποκτούν τον γιο τους, Ιάσωνα.

Ο Παπαντωνίου στηρίζει τον Κώστα Σημίτη στη μάχη της διαδοχής στο ΠΑΣΟΚ κι εκείνος τον κρατά στο Υπουργείο ως το 2001. Νωρίτερα, είχε επικριθεί έντονα για την υπόθεση του Χρηματιστηρίου. Ο Σημίτης τον εμπιστεύεται, όμως παράλληλα φτιάχνει μια άτυπη τριανδρία (Παπαδήμος, Καρατζάς, Γιαννίτσης), που λειτουργεί ως άτυπο οικονομικό επιτελείο και στην ουσία ελέγχει τον Γιάννο. Είναι η εποχή που κυβέρνηση Σημίτη ποντάρει τα πάντα για την είσοδο της χώρας στην ΟΝΕ. Ο Παπαντωνίου είναι ο αρχιτέκτονας της προσπάθειας. Τον Ιούνιο του 2000, στη Σύνοδο Κορυφής της Πορτογαλίας, όταν η Ελλάδα παίρνει το πράσινο φως, λέγεται πως φωνάζει: «Μπαίνουμε στον σκληρό πυρήνα της ΕΕ με το σπαθί μας». Το περασμένο φθινόπωρο, μετά την προφυλάκισή του, 13 παλιοί συμμαθητές του στο Πειραματικό της Αθήνας είχαν συνυπογράψει μια δήλωση συμπαράστασης στο πρόσωπό του. Μεταξύ άλλων, ανέφεραν ότι ο Παπαντωνίου «έπαιξε αποφασιστικό ρόλο σε ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της Ελλάδας, την είσοδό της στην ΟΝΕ».

Τον Οκτώβριο του 2001 η δουλειά του στο Υπουργείο Οικονομίας είχε τελειώσει. Διαδέχεται τον Άκη Τσοχατζόπουλο στο Πεντάγωνο. Διαβάζει κάθε πρωί στο γραφείο Le Monde και Financial Times και διατηρεί την εμμονή του με την καθαριότητα, ακόμη και για την παραμικρή υποψία σκόνης στο γραφείο του. Χτίζει μια πολυτελή κατοικία στην Κηφισιά, βίλα στη Σύρο και επικρίνεται για τον πολυτελή βίο του. Θα μείνει στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας μέχρι τον Μάρτιο του 2004 και την αλλαγή κυβέρνησης. Το 2006 ο τότε πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Γιώργος Παπανδρέου τον διαγράφει από την κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος. Αφορμή ήταν μια δήλωση για την πώληση της Εμπορικής Τράπεζας στη γαλλική Credit Agricole, η οποία θεωρήθηκε εκτός γραμμής. Στην εποχή του ΓΑΠ, ο Γιάννος δεν έχει θέση στο ΠΑΣΟΚ. Παρ' όλα αυτά, υπερασπίζεται το πρώτο Μνημόνιο, λέγοντας σε συνέντευξη στο Bloomberg ότι η Ελλάδα «είναι η τελευταία σοβιετική οικονομία στην Ευρώπη». Τα επόμενα χρόνια διοργανώνει επιστημονικά συνέδρια στην Αθήνα και κάποια στιγμή μετακομίζει με τη σύζυγο του στην Ελβετία (έχουν αγοράσει κατοικία και παίρνουν άδεια παραμονής).

Έπειτα, τα πράγματα θα τρέξουν πιο γρήγορα. Τον Οκτώβριο του 2012 δημοσιεύεται η περίφημη λίστα Λαγκάρντ. Στον αριθμό 919 υπάρχει το όνομα της συζύγου του ("Stavroula Kourakou-businesswoman"), που φέρεται να αντιστοιχεί σε λογαριασμό 1,3 εκατ. ευρώ στην ελβετική τράπεζα HSBC. Ο Γιάννος θα καταδικαστεί αργότερα για ψευδή υποβολή πόθεν έσχες σε εξαγοράσιμη ποινή φυλάκισης τεσσάρων ετών κι επιπλέον χρηματική ποινή 100.000 ευρώ. Ο ίδιος προσέφυγε στο Ευρωπαικό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η εικόνα του άλλοτε πανίσχυρου Γιάννου με το λευκό χαμόγελο είχε πληγεί σοβαρά. Υπάρχει μια σημειολογία. Ο άνθρωπος που έφτιαξε το ΣΔΟΕ, το βρίσκει να τον καταδιώκει.

Μετά από μακρά δικαστική έρευνα, σε Ελλάδα και εξωτερικό, τον Σεπτέμβριο του 2018 οι ανακριτές διαβιβάζουν στη Βουλή μια δικογραφία 900 σελίδων. Σε αυτή περιγράφεται η διαδρομή μίζας που συνδέεται με τον εκσυγχρονισμό έξι φρεγατών του Πολεμικού Ναυτικού την περίοδο που ο Παπαντωνίου ήταν στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας - πιο ειδικά ότι 2,8 εκατ. ελβετικών φράγκων ζητήθηκαν και εισπράχθηκαν από τη γαλλική εταιρεία Thales Nederland. Ο Γιάννος κατηγορείται ότι ξέπλυνε το παραπάνω ποσό, που ήταν μέρος καταθέσεων εκτός των ραντάρ των ελληνικών Αρχών. Πρόσωπο-κλειδί στην υπόθεση, επίσης κατηγορούμενος, καταθέτει ότι παραλάμβανε από τον πρώην Υπουργό δεσμίδες μέσα σε κίτρινους φακέλους, για να τις μεταφέρει στην Ελβετία.

Η υπόθεση επιστρέφει στην τακτική Δικαιοσύνη. Ο πρώην Υπουργος καλείται σε πολύωρη απολογία στην Ευελπίδων. Στη δικογραφία αναφέρεται ότι από τη σύμβαση του 2003 για την αναβάθμιση των πολεμικών πλοίων, διαπράχθηκε απιστία 400 εκατ. ευρώ σε βάρο του Δημοσίου (έχει παραγραφεί) κι επίσης ότι ο Παπαντωνίου νομιμοποίησε χρήματα που είχε λάβει ως δώρο. Ο ίδιος απαντά ότι αν δεν υπέγραφε τη σύμβαση, η ζημιά του Δημοσίου θα ήταν 3 δισ. ευρώ, τα οποία θα έπρεπε να δαπανηθούν για την κατασκευή νέων φρεγατών. Σχετικά με το ξέπλυμα χρήματος, αποδίδει στους ανακριτές πλήρη άγνοια του τραπεζικού συστήματος, επιμένοντας ότι οι καταθέσεις είναι νόμιμα χρήματα.

Αργά το βράδυ της 23ης Οκτωβρίου, ο ίδιος και η σύζυγός του κρίνονται προσωρινά κρατούμενοι, με το σκεπτικό ότι είναι ύποπτοι να διαφύγουν στην Ελβετία, αλλά και ως ύποπτοι τέλεσης νέων αδικημάτων. Είναι και οι δύο εμφανώς σοκαρισμένοι μπροστά στις κάμερες. Το επόμενο πρωί μεταφέρονται στις φυλακές Κορυδαλλού. Ο Γιάννος κρατείται στην πτέρυγα που είχε κατασκευαστεί για τους καταδικασθέντες της 17 Νοέμβρη. Ζητά χαρτική ύλη, τηλεκάρτες και ρωτά πόσα χρήματα μπορεί να έχει πάνω του. Η σύζυγός του κρατείται στις γυναικείες φυλακές. Το περασμένο Μάρτιο, η Σταυρούλα Κουράκου αποφυλακίστηκε με χρηματική εγγύηση. Ο Παπαντωνίου παραμένει στη φυλακή, περιμένοντας την ολοκλήρωση της ανάκρισης.

Στην ίδια επιστολή που είχαν συντάξει οι 13 παλιοί συμμαθητές του στο Πειραματικό για να τον στηρίξουν, εκτός από την είσοδο στην ΟΝΕ, ανέφεραν ότι η διαπόμπευσή του, ιδίως από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δεν αποδεικνύει απλώς έλλειψη πολιτισμού, αλλά προσβάλλει μια θεμελιώδη εγγύηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου. «Θέλουμε να πιστεύουμε ότι θα αποδοθεί δικαιοσύνη στον συμμαθητή μας και τη σύζυγο του το ταχύτερο» κατέληγε η επιστολή.

Περισσότερα από το VICE

Ο Toquel Είναι Star Επειδή Μάλλον Κάτι Κάνει Σωστά

Οι Πορτοφολάδες Βάζουν το Χέρι στην Τσέπη σου Χωρίς να το Καταλάβεις

Η Κλέλια Ρένεση, οι Στίχοι της, ο Manu Chao και ο Σωκράτης Μάλαμας