Οι Ευρωεκλογές, τα Social Media και το Σκάνδαλο Cambridge Analytica

Τι σημασία έχουν τα social media στις εκλογικές καμπάνιες; Είναι θεμιτές οι διαφημίσεις υποψηφίων που εμφανίζονται στα προφίλ μας; Πόσο έτοιμη είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση ενόψει Ευρωεκλογών μετά το σκάνδαλο Facebook και Cambringe Analytica, που μάλιστα είχε και ελληνικές προεκτάσεις; Λίγο πριν οι Ευρωπαϊοι πολίτες κληθούν να πάνε στις κάλπες για να ψηφίσουν στις Ευρωεκλογές της 26ης Μαϊου, επικοινωνήσαμε με τον Pablo Perez Armenteros, Head of Social Media Sector της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για να μας απαντήσει.

VICE: Πώς επηρεάζουν τα τελικά αποτελέσματα οι πολιτικές εκστρατείες από τα social media;
Pablo Perez Armenteros: Τα κοινωνικά μέσα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Δεν πρέπει όμως να δούμε τις πλατφόρμες ως απομονωμένο μέσο επικοινωνίας, αλλά ως μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής. Μόνες τους οι κοινωνικές πλατφόρμες, δεν θα ήταν αποφασιστικής σημασίας. Αυτό που είναι σημαντικό να τονιστεί είναι η δύναμη που έχουν τα κοινωνικά δίκτυα να μετρατρέψουν «μοναχικούς» αγώνες σε μαζικές εκστρατείες. Μπορούν να τραβήξουν την προσοχή των ανθρώπων, να οργανώσουν την ατζέντα και να φτάσουν στα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης. Και τις περισσότερες φορές, σε θέματα που δεν είναι πραγματικά τόσο σημαντικά. Όταν η τηλεόραση δίνει έκθεση, για καλό ή κακό, σε ορισμένες ενέργειες που γίνονται στα social media, συμβαίνει ακριβώς όταν μπορεί να έχει επιρροή στα αποτελέσματα.

Έχει αλλάξει η σημασία των πλατφορμών των Social Media τα τελευταία χρόνια και, εάν ναι, με ποιον τρόπο;
Xωρίς αμφιβολία. Πολιτικοί χωρίς παρουσία στα social media είναι σχεδόν ουτοπικό. Δεν υπάρχει συζήτηση πλέον γύρω από αυτό. Ως υποψήφιος, ως πολιτικός, πρέπει να βρίσκεσαι στα social media - με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Είναι σημαντική η «αλλαγή των κανόνων» τα τελευταία χρόνια. Το πολιτικό παιχνίδι και το παιχνίδι της εκστρατείας στα social media επικεντρώνεται κυρίως σε δύο πυλώνες: Πρώτον, στην ανεύρεση υποστηρικτών και δεύτερον, στην υπονόμευση της αξιοπιστίας των άλλων. Υποστηρικτές και blamers. Ο κύριος στόχος είναι να βρεθούν υποστηρικτές. Πριν από μερικά χρόνια, υπήρχε ακόμα η αντίληψη ότι κάποιος θα μπορούσε να αλλάξει τα μυαλά κάποιων. Είναι πολύ πιο πολωμένη η κατάσταση τώρα και πιο δύσκολο να αλλάξεις τα μυαλά ενός ψηφοφόρου.

Έχουμε επίσης τα μέσα ενημέρωσης, τους δημοσιογράφους και τους χρήστες όλων των ειδών (επαγγελματίες ή μη επαγγελματίες) που δρουν ως fact-checkers και η δουλειά τους είναι ίσως η πιο σημαντική στα social media. Αλλά η ισχύς (από πολιτική άποψη) στα social media εξακολουθεί να εξαρτάται από την επίδραση των μηνυμάτων. Και η αντίληψη του ακροατηρίου εξακολουθεί να βασίζεται στο εξής: αν έχεις εκατοντάδες / χιλιάδες retweets, είναι επειδή έχεις δίκιο. Εμείς, ως πολίτες, τείνουμε να υποστηρίζουμε εκείνους που έχουν ήδη μια ισχυρή ομάδα υποστηρικτών. Υπάρχει ένα αίσθημα ότι ανήκεις σε κάτι μεγαλύτερο. Και μπορεί να είναι ένας τρόπος να πειστούν οι αναποφάσιστοι ψηφοφόροι να σε ψηφίσουν τελικά.

Ένα τεράστιο μέρος των πολιτικών μηνυμάτων στα social media βασίζεται σε συναισθήματα, τα οποία είναι σήμερα τα κύρια όπλα για να κερδίσει κανείς υποστήριξη. Αλλά αν η επίκληση στο συναίσθημα σας κάνουν να κερδίσετε υποστήριξη, τα δεδομένα και τα γεγονότα θα σας κάνουν να συγκεντρώσετε διαδικτυακή αξιοπιστία.

Ποια είναι τα διδάγματα που πήραμε από το σκάνδαλο Cambridge Analytica, το οποίο πέρυσι συγκλόνισε τόσο την ΕΕ όσο και τις ΗΠΑ;
Το δίδαγμα βασικά είναι ότι είμαστε ευάλωτοι. Τα δεδομένα αυτά είναι ένα προϊόν και οι πλατφόρμες δεν μοιράζονται τους στόχους και τις προτεραιότητες των χρηστών. Επίσης, ότι υπάρχουν αδίστακτοι πολιτικοί παίκτες εκεί έξω, ότι οι χρήστες μπορούν εύκολα να παραπλανηθούν και να μην γνωρίζουν σε τι συμβάλλουν και ότι το ότι μπορούν να γίνουν παιχνίδια με το σύστημα. Όλα αυτά με στόχο την πόλωση και τη διάσπαση.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενθαρρύνει τις χώρες της ΕΕ να δημιουργήσουν ένα εθνικό δίκτυο συνεργασίας εκλογών -όπως η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, η προστασία δεδομένων και οι αρχές επιβολής του νόμου- και να διορίσει ένα σημείο επαφής για να συμμετάσχει σε ένα δίκτυο εκλογικής συνεργασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτό θα επιτρέψει στις Αρχές να εντοπίσουν γρήγορα πιθανές απειλές, να ανταλλάξουν πληροφορίες και να εξασφαλίσουν ταχεία και καλά συντονισμένη ανταπόκριση.

Ένα ακόμα δίδαγμα είναι ότι χρειάζεται μεγαλύτερη διαφάνεια στις πολιτικές διαφημίσεις στο διαδίκτυο και στόχευση. Τα ευρωπαϊκά και εθνικά πολιτικά κόμματα, τα ιδρύματα και οι οργανώσεις εκστρατειών πρέπει να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τις δαπάνες τους για διαφημιστικές καμπάνιες μέσω Διαδικτύου, γνωστοποιώντας ποια ομάδα πολιτικών ομάδων ή κόμματος βρίσκεται πίσω από διαδικτυακές πολιτικές διαφημίσεις καθώς και δημοσιεύοντας πληροφορίες σχετικά με τα κριτήρια στόχευσης που χρησιμοποιούνται για τη διάδοση πληροφοριών στους πολίτες. Και αν δεν ακολουθηθούν αυτές οι αρχές, τα κράτη-μέλη θα πρέπει να εφαρμόσουν εθνικές κυρώσεις.

Οι εθνικές Αρχές, τα πολιτικά κόμματα και τα ΜΜΕ θα πρέπει επίσης να λάβουν μέτρα για την προστασία των δικτύων τους και των συστημάτων πληροφοριών τους από απειλές στον κυβερνοχώρο.

Ο κανονισμός της ΕΕ, το γνωστό GDPR, εφαρμόζεται από τον Μάιο του 2018 και καλύπτει επίσης όλα τα ευρωπαϊκά και εθνικά πολιτικά κόμματα και άλλους παράγοντες στο εκλογικό πλαίσιο, όπως οι data brokers και οι social media πλατφόρμες. Υπό το φως της υπόθεσης Cambridge Analytica και γενικότερα των αυξανόμενων επιπτώσεων της μικρο-στόχευσης των ψηφοφόρων με βάση τα προσωπικά τους δεδομένα, είναι σημαντικό να τονιστούν οι υποχρεώσεις προστασίας δεδομένων για όλους τους εμπλεκόμενους στις ευρωπαϊκές εκλογές. Και χάρη στην Επιτροπή, οι γίγαντες της τεχνολογίας δεσμεύτηκαν με έναν κώδικα δεοντολογίας. Πρόκειται για ένα πραγματικά σημαντικό βήμα και η ΕΕ έχει ηγετικό ρόλο. Σχεδόν κάτι που είναι μια ουτοπία στις ΗΠΑ.

Ο Leon of Athens Μιλά για τη Μουσική, τον Γιώργο Λάνθιμο και την Eurovision

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook

Ποιος είναι ο μεγαλύτερος φόβος / ανησυχία σας σχετικά με τις επερχόμενες εκλογές και τον τρόπο με τον οποίο τα social media μπορεί να επηρεάσουν τα αποτελέσματά τους;
Η δημοκρατία ποτέ δεν μας φοβίζει. Αλλά δεν είμαστε αφελείς. Κύριος στόχος μας είναι να εξασφαλίσουμε ελεύθερες εκλογές. Χωρίς χειραγώγηση από τρίτες χώρες ή ιδιωτικά συμφέροντα. Η δημοκρατία είναι πάντα σωστή, αλλά μόνο όταν τηρούνται οι κανόνες. Δεν υπάρχει δημοκρατία χωρίς σεβασμό στο κράτος δικαίου.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Σεπτέμβριο που μας πέρασε, συνέταξε ένα σύνολο συγκεκριμένων μέτρων, συμπεριλαμβανομένης μεγαλύτερης διαφάνειας στις διαδικτυακές πολιτικές διαφημίσεις. Ο στόχος είναι να αντιμετωπιστούν οι ενδεχόμενες απειλές κατά τις εκλογές και, ως εκ τούτου, να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα των δημοκρατικών συστημάτων της Ένωσης. Υπάρχουν εκείνοι που θέλουν να διαταράξουν τις ευρωπαϊκές εκλογές και τα εργαλεία τους είναι εξελιγμένα. Και γι 'αυτό πρέπει όλοι να συνεργαστούμε για να ενισχύσουμε τη δημοκρατική μας ανθεκτικότητα.

Ποια είναι η πλατφόρμα που χρησιμοποιείται περισσότερο για πολιτικές εκστρατείες και ποιες είναι οι ηλικιακές ομάδες που στοχεύουν συνήθως;
Το Facebook και το Twitter είναι οι κύριες πλατφόρμες. Αυτές υπόκεινται σε δημόσιο έλεγχο. Θα έλεγα ότι το WhatsApp είναι σήμερα, το προτιμώμενο. Έχουμε δει πως έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στις πολιτικές εκστρατείες στην Κολομβία, τη Βραζιλία, την Ινδία και πρόσφατα στην Ισπανία. Και ίσως εξηγείται γιατί η πολιτική έχει γίνει ένα οικείο και συναισθηματικό θέμα, έτσι τα προσωπικά κανάλια όπως το WhatsApp είναι ιδανικά για να συζητήσουν πολιτικά ζητήματα ξεχωριστά και ιδιωτικά. Στην Ισπανία, το WhatsApp χρησιμοποιείται από περισσότερο από το 70% του πληθυσμού. Και είναι ο φίλος, ο συνάδελφός σας ή η οικογένειά σας εκείνοι που σας στέλνουν μηνύματα, οπότε θα τείνετε να την εμπιστεύεστε περισσότερο από τα social media, σαν πλατφόρμα.

Επίσης, δεν υπάρχει πλέον αυτή η αντίληψη ότι τα social media είναι ένα εργαλείο για τους νέους. Δεν είναι. Διαπιστώσαμε, για παράδειγμα, ότι οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης σχετικά με την παραπληροφόρηση λειτουργούν. Είναι όλο και πιο δύσκολο να εξαπατηθούν οι πολίτες στα social media, αλλά αυτές οι εκστρατείες επικεντρώθηκαν στον νεαρό πληθυσμό - και όχι σε τόσο νέους. Η κατάσταση που βλέπουμε τώρα είναι ότι οι πολίτες ηλικίας άνω των 60 ετών είναι ο κύριος στόχος της εκστρατείας παραπληροφόρησης και πολλές μελέτες δείχνουν ότι τείνουν να τις αναπαράγουν και να τις διαδίδουν περισσότερο.

Η τάση είναι να στοχεύουν συγκεκριμένα πολιτικά μηνύματα σε διαφορετικές ηλικιακές ομάδες. Έτσι, το πιο σημαντικό είναι ότι οι πολίτες γνωρίζουν την πλήρη εικόνα και δεν αφήνονται μόνο στα Social Media για να ενημερωθούν, αλλά και στα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης. Οι δημοσιογράφοι και η δημοσιογραφία αποτελούν αγκυροβόλιο για την ελεύθερη κοινωνία και το κλειδί για την λήψη τεκμηριωμένης απόφασης στο δρόμο προς την κάλπη.

Περισσότερα από το VICE

Έχουμε Μερικές Ερωτήσεις για Όσους Βλέπουν Πορνό στα ΜΜΜ

Τα «Αγαπημένα» Fake News που Διαδίδονται στα Ελληνικά Οικογενειακά Τραπέζια

Οι Έλληνες Ράπερ Έχουν Αποθεώσει τις Μανάδες Όσο Κανείς