Ο «Maestro» που Εμπνέεται από τον Τσε Γκεβάρα για να Αλλάξει την Κοινωνία (και το Ποδόσφαιρο)

Λίγα λεπτά απομένουν για το πρώτο σφύριγμα της αναμέτρησης μεταξύ Πορτογαλίας και Ουρουγουάης -το Fisht Olympic Stadium πάλλεται από τις συγχρονισμένες φωνές χιλιάδων Ουρουγουανών που τραγουδούν τον εθνικό ύμνο της Celeste. Ο τηλεοπτικός φακός χτενίζει τα γνώριμα πρόσωπα των Σουάρεζ, Γοδίν, Κάσερες Μουσλέρα, Καβάνι -αίφνης, στέκεται σε έναν ηλικιωμένο άντρα, ο οποίος στηρίζεται στο μπαστούνι του λίγα μόλις μέτρα μακριά από τον ουρουγουανικό πάγκο. Πρόκειται για τον 71χρονο, Όσκαρ Ουάσινγκτον Ταμπάρεζ, τον γηραιότερο προπονητή του Μουντιάλ, τον άνθρωπο που κρατάει τα κλειδιά της Ουρουγουάης.

.
Ήρεμος, καθ’ όλη τη διάρκεια του παιχνιδιού, με ένα καθησυχαστικό, λοξό χαμόγελό στο ρυτιδιασμένο πρόσωπό του, ο Ταμπάρες σε κάνει να αδυνατείς να κατανοήσεις από πού πηγάζει η ηρεμία στο βλέμμα του. Αποτελεί προϊόν σιγουριάς, τυφλής εμπιστοσύνης στους ποδοσφαιριστές του ή μήπως είναι απλώς το φυσικό επακόλουθο της πείρας της μακροχρόνιας ενασχόλησης με την προπονητική; Το ευθύ, καθαρό βλέμμα του σε καλεί να αποκρυπτογραφήσεις τον ψυχισμό του ανδρός -του μακροβιότερου προπονητή της Ουρουγουάης ο οποίος κατάφερε να συσπειρώσει γύρω του τους ποδοσφαιριστές του αποτελώντας έναν επιπλέον λόγο, ώστε ο ήλιος της ουρουγουανικής σημαίας ν’ ανατείλει ξανά περήφανος.

Γεννημένος στο Μοντεβιδέο το 1947, στο μεσοδιάστημα των δύο «χρυσών» κατακτήσεων Μουντιάλ της Ουρουγουάης (1930, 1950), ο Ταμπάρεζ ήταν αδύνατο να μείνει ανέγγιχτος από την ποδοσφαιρική πανδημία που επικρατούσε στη χώρα του. Αρχικά, επιχείρησε να δαμάσει τα ποδοσφαιρικά του ένστικτα και να εξασκήσει το επάγγελμα του καθηγητή. Παρ’ όλα αυτά, τα σχολικά έδρανα απέτυχαν να μετριάσουν το πάθος του και σε ηλικία 20 ετών υπέγραψε το πρώτο του συμβόλαιο με τη Sud America, έχοντας, πλέον, διττό επαγγελματικό προσανατολισμό: ποδοσφαιριστής και καθηγητής.

Αγωνιζόμενος στο κέντρο της άμυνας πέρασε από μια σωρεία ομάδων της Λατινικής Αμερικής. Τελευταίος προορισμός του ήταν η Bella Vista το 1979. Ο Ταμπάρεζ, όμως, δεν κατάφερε πετύχει κάποια σπουδαία διάκριση και γρήγορα συνειδητοποίησε πως το πεδίο δράσης του έπρεπε να ήταν εκτός των τεσσάρων γραμμών. Δεν απαρνήθηκε, όμως, και τις έμφυτες ευαισθησίες του. Αντιθέτως, συνέχισε να εργάζεται σε δημοτικά σχολεία φτωχογειτονιών, συμβάλλοντας στην πάταξη του αναλφαβητισμού, καθώς και στην παροχή εκπαιδευτικών υπηρεσιών σε άτομα με προβλήματα όρασης. Όταν πέταξε την ποδοσφαιρική του ενδυμασία, έπρεπε να αναζητήσει έναν νέο παρτενέρ που θα συνόδευε το επάγγελμα του καθηγητή. Ο καινούριος χώρος δράσης του θα ήταν τα λίγα μέτρα που χωρίζουν το χορτάρι με τις εξέδρες: ο έρωτας με την προπονητική άνθησε και επισκίασε κάθε άλλη ασχολία. Πλέον, ο Ταμπάρεζ δεν θα δίδασκε στις αίθουσες, αλλά θα μυούσε ποδοσφαιριστές στις αξίες της στρογγυλής θεάς, αποκτώντας το προσωνύμιο «Maestro» («Δάσκαλος»).

Η ομάδα στην οποία έκλεισε την ποδοσφαιρική του καριέρα, έμελλε να αποτελέσει και το περιβάλλον όπου θα ανέπτυσσε αρχικά τις προπονητικές του ικανότητες. Οι επικεφαλής του συλλόγου, ουδέποτε μετάνιωσαν για την ευκαιρία που του προσέφεραν, με την εργατικότητα του Ταμπάρεζ ν’ αποτελεί το εφαλτήριο για την προαγωγή του, το 1983, στην Under 20 της Εθνικής Ουρουγουάης. Το πέρασμά του ήταν σύντομο, αλλά προκάλεσε κρότο: H ομάδα του επέστρεψε από τους Παναμερικανικούς αγώνες της Βενεζουέλας με το Χρυσό Μετάλλιο. Ρηξικέλευθος και ασυμβίβαστος, αφού γεύτηκε τις συνθήκες εργασίας τριών συλλόγων της γενέτειράς του (Danubio, Montevideo Wanderers, Peñarol), το 1987, ανέλαβε ξανά τα ηνία των πιτσιρικάδων της Celeste. Το δείγμα που άφησε και κατά το δεύτερο πέρασμά του δεν πέρασε απαρατήρητο από την ομοσπονδία της χώρας και ενάμιση χρόνο αργότερα δέχτηκε την πιο τιμητική πρόταση της προπονητικής διαδρομής του, ένα σινιάλο που αγωνιούσε ν’ αντικρύσει από τότε που παράταγε την καρέκλα του καθηγητή: Να αναλάβει τις τύχες της των Ανδρών της Εθνικής Ουρουγουάης, ενόψει του Copa America που θα εκτυλισσόταν το 1989 στη Βραζιλία.

Ο Maestro, με το που είπε το «ναι», σήκωσε μανίκια, τροφοδότησε με ψυχολογικές ντόπες, σαν καλός παιδαγωγός, τους ποδοσφαιριστές του και σύσσωμος ο οργανισμός της Celeste πήρε το δρόμο για τη «χώρα του καφέ». Οι νουθεσίες του Ταμπάρεζ έπιασαν τόπο και λίγο έλειψε να χαλάσουν το βραζιλιάνικο πάρτι. Η οικοδέσποινα, ωστόσο, δεν θα μπορούσε να χάσει ένα τρόπαιο μέσα στο σπίτι της και η Ουρουγουάη συμβιβάστηκε με το ασημένιο μετάλλιο.

Οι εξαιρετικές σχέσεις που είχε οικοδομήσει με τους παίχτες του και η θρησκευτική ευλάβεια με την οποία οι τελευταίοι εκδήλωναν στο χορτάρι τους αυτοματισμούς που αυτός σχεδίαζε εξήγαγαν τη φήμη του στην Αργεντινή. Και όχι σ’ οποιοδήποτε σύλλογο. Η Μπόκα Τζούνιορς ανέπτυξε ένα εμμονικό «θέλω» για την απόσπαση της απογραφής του, μια λατρεία που αποδείχθηκε αμοιβαία όταν ο 43χρονος τεχνικός τους χάρισε δύο τίτλους.

Η προπονητική στολή του Ταμπάρεζ ασφυκτιούσε από τα γαλόνια της επιτυχίας και η δόξα του είχε φτάσει μέχρι τη Γηραιά Ήπειρο. Οι ιταλικές Κάλιαρι και Μίλαν καθώς και η ισπανική Οβιέδο, μόνο όμορφες αναμνήσεις έχουν αποκομίσει από τη συνεργασία τους με τον Ουρουγουανό προπονητή. Όπως, επίσης και η Βελέζ με τη λατρεμένη του Μπόκα, κατά το δεύτερο πέρασμά του από τη «χώρα του τανγκό». Δέκα χρόνια μακριά από το σπίτι του, ήταν, ωστόσο, πολλά για τον 55χρονο, τότε, προπονητή, ο οποίος ένιωσε την ανάγκη για ένα τετραετές διάλειμμα, έτσι ώστε το 2006 να επιστρέψει στον πάγκο της χώρας του, υπό το σχέδιο «The Proceso» (Η Διαδικασία).

Το 2006 αποτελεί ημερομηνία ορόσημο για το ουρουγουανικό ποδόσφαιρο. Η Celeste, ένα χρόνο νωρίτερα, έχει εισπράξει, ίσως, το πιο ντροπιαστικό «χαστούκι» της ιστορίας της: Χάνει στα πέναλτι από την Αυστραλία, μένει εκτός του επικείμενου Μουντιάλ και η χώρα βυθίζεται σε ποδοσφαιρικό πένθος. Τη στιγμή εκείνη, κανείς δεν έμοιαζε καταλληλότερος απ’ ό, τι ο Ταμπάρεζ. Μελετώντας τις επικρατούσες αθλητικές συνθήκες δεν περιορίστηκε σε διορθωτικές πινελιές. Αντιθέτως, ξερίζωσε το πρόβλημα από τη βάση του. Μέσα σε τέσσερα χρόνια είχε μεταλλάξει πλήρως το ποδοσφαιρικό τοπίο. Καταβάλλοντας επίπονες προσπάθειες και ακολουθώντας πιστά το πλάνο του, το 2010 επανάφερε το χαμόγελο στα χείλη ενός ολόκληρου λαού. Η Ουρουγουάη συμμετέχει στο Μουντιάλ της Ν. Αφρικής και φτάνει μέχρι τα ημιτελικά της διοργάνωσης. Πως επήλθε, όμως, η αποκατάσταση της φήμης της στα μάτια της παγκόσμιας ποδοσφαιρικής κοινότητας;

Τα εύσημα πρέπει να αποδοθούν στο διορατικό σχέδιο του Ταμπάρεζ υπό την κωδική ονομασία «The Proceso»: μια ωδή στη μεθοδικότητα, και στην αξία του σεβασμού την οποία εμφύσησε στα φυτώρια των εθνικών ομάδων. Αναπτύσσοντας νέες τεχνικές ομαλής ενσωμάτωσης των νεαρών στην πρώτη ομάδα, δεν άργησε ν’ αναδείξει νέα διαμαντάκια. Τα βασικά γρανάζια της σημερινής Celeste, Σουάρες, Καβάνι και Κάσερες, αποτελούν πιστούς «μαθητές» του Maestro. Ο Ταμπάρες, δεν τους έχασε στιγμή από τα μάτια του, αλλά επέβλεψε πατρικά κάθε τους ποδοσφαιρικό βήμα. «Απαιτούμε από τα 13χρονα παιδιά να χαιρετάνε και να λένε ευχαριστώ στους ανθρώπους που κουβαλάνε τα νερά και στους σερβιτόρους που πλένουν τα πιάτα τους. Πρέπει να λες “ευχαριστώ”», είχε αναφέρει σε μια από τις σπάνιες τηλεοπτικές εμφανίσεις του.

Ο αποκλεισμός στη φάση των «16» από την Κολομβία στο Μουντιάλ της Βραζιλίας το 2014 αφήνει πικρή γεύση στους Ουρουγουανούς. Σίγουρα, όμως, δεν διαγράφει τα άλματα προόδου τα οποία σημείωσε η χώρα υπό την καθοδήγηση του «Δασκάλου», κάτι που αναγνωρίζει και ο τερματοφύλακας της Celeste, Φερνάντο Μουσλέρα: «Ό,τι έχει καταφέρει ο Δάσκαλος είναι τεράστιο επειδή το ξεκίνησε από το απόλυτο μηδέν. Αυτός δημιούργησε όσα καταφέραμε και όσα θα ακολουθήσουν. Αν η Ουρουγουάη απολαμβάνει τον παγκόσμιο σεβασμό, οφείλεται σ’ αυτόν»

Το πάθος του Ταμπάρεζ και οι αξίες τις οποίες καλλιέργησε στους ποδοσφαιριστές του, τον ανέδειξαν σε μια από τις πιο αγαπητές φιγούρες παγκοσμίως. Γι’ αυτό ήταν και τόσο επίπονο να εξοικειωθούν οι λάτρεις του στην εικόνα να κινείται με τη βοήθεια πατερίτσας ή ηλεκτρονικού αμαξιδίου κατά το Copa America του 2016. Όσο τηρούσε σιγή ιχθύος, η αγωνία για την κατάσταση υγείας του ενισχυόταν. Αλλά ο Ταμπάρεζ δεν δέχτηκε να κρατάει εκατομμύρια ανθρώπους στο σκοτάδι και σε τηλεοπτική συνέντευξη γνωστοποίησε πως έπασχε από το σύνδρομο Guillen-Barré: ένα νόσημα που επηρεάζει το ανοσοποιητικό και μέσω αυτού χτυπάει στα νεύρα, προκαλώντας παράλυση στα άκρα.

Η κατάσταση, ωστόσο, της υγείας του όχι μόνο δεν τον λυγίζει, αλλά και απαιτεί να κρίνεται με βάση ποδοσφαιρικά κριτήρια. «Όσο το μυαλό μου είναι καλά και λειτουργεί θα είμαι εδώ. Όταν είσαι προπονητής, γνωρίζεις πως κρίνεσαι από τα αποτελέσματα», είναι η αφοπλιστική απάντηση που δίνει όταν τον ρωτούν για το συγκεκριμένο θέμα. Για τον Maestro το ποδόσφαιρο είναι πολλά περισσότερα απ’ όσα εκτυλίσσονται πάνω στο χορτάρι. Ένθερμος υποστηρικτής του Τσε Γκεβάρα, έχει δώσει στην κόρη του το όνομα της συναγωνίστριάς του κατά την κουβανική επανάσταση, Τάνια, ενώ έχει μετατρέψει σε πυξίδα ζωής μια φράση του Αργεντινού: «Πρέπει να σκληραίνεις χωρίς να χάνεις στιγμή την τρυφερότητά σου», λέξεις που κοσμούν και έναν τοίχο στο σπίτι του 71χρονου, σήμερα, προπονητή στο Μοντεβιδέο.

Ο Ταμπάρεζ πιστεύει πως το ποδόσφαιρο πρέπει να λειτουργεί ως αγωγός κοινωνικής αλλαγής στη χώρα. «Είμαι άνθρωπος του ποδοσφαίρου, αλλά κατανοώ πως υπάρχουν πολύ σημαντικότερα πράγματα απ’ αυτό. Υπάρχουν, βέβαια, και τομείς όπου το ποδόσφαιρο μπορεί να βοηθήσει. Ο αθλητισμός μπορεί να συμβάλλει τα μέγιστα στην υγεία και την εκπαίδευση. Το ποδόσφαιρο μπορεί επαναφέρει τους περιθωριοποιημένος στην κοινωνία, να προωθήσει ένα σύστημα με ίσες ευκαιρίες, να ωθήσει την κυβέρνηση στη λήψη αναζωογονητικών μέτρων, ώστε να εξαλειφθούν οι τάσεις αδράνειας». Για αυτές τις αξίες πάλεψε ο Όσκαρ Ταμπάρεζ και αυτές θα συνεχίσει να υπερασπίζεται όσο χτυπάει η καρδιά του.

Περισσότερα από το VICE

Ο DJ Loco Dice Στέλνει Love Letter στην Αθήνα

Πόσο Ρεαλιστικό Είναι το «Jurassic World» Σύμφωνα με μια Ειδικό στους Δεινοσαύρους;

Τα Αδέσποτα της Ρωσίας Πληρώνουν με το Αίμα τους το Φετινό Παγκόσμιο Κύπελλο