By Wes Enzinna

H Donka και o Georgi Kostov στη μονάδα εγκαυμάτων του νοσοκομείου του Αγίου Γεωργίου στο Plovdiv, δύο εβδομάδες μετά την απόπειρα αυτοκτονίας του Georgi.

Δεν συναντά κανείς κάθε μέρα κάποιον που αυτοπυρπολήθηκε. Ένας λόγος που συμβαίνει αυτό είναι επειδή πρόκειται, λίγο πολύ, για το πιο απαίσιο και παρανοϊκό πράγμα που μπορεί να φανταστεί κανείς. Ένας άλλος λόγος είναι ότι οι άνθρωποι που αυτοπυρπολούνται, συνήθως πεθαίνουν λίγο αργότερα. Παραδόξως, αυτό που τους σκοτώνει δεν είναι πάντα τα εγκαύματα. Συχνά, οι φλόγες εισέρχονται στους πνεύμονες του (αυτο-θύτη) θύματος από το στόμα του, προκαλώντας του ασφυξία.

Σε ένα πρόσφατο ταξίδι στη Βουλγαρία, γνώρισα όχι έναν, αλλά δύο ανθρώπους που βγήκαν ζωντανοί, αφού αποπειράθηκαν να αυτοκτονήσουν με  φωτιά. «Η επίλυση των προβλημάτων με βενζίνη είναι η νέα τάση», μου είπε ο Γκεόργκι Κόστοφ, στη μονάδα εγκαυμάτων νοσοκομείου του Αγίου Γεωργίου στο Plovdiv, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Βουλγαρίας. Βρισκόταν ακόμα σε κατάσταση σοκ, έτσι μίλησε περισσότερο η σύζυγός του, η Donka.

Moυ εξήγησε πως (το ζευγάρι) ήταν άνεργοι, χρεωμένοι και αγωνίζονταν για να θρέψουν τα παιδιά τους, όταν δύο εβδομάδες πριν από την επίσκεψή μου, ο Georgi εξαφανίστηκε στο δωμάτιό του στο διαμέρισμά τους στη βιομηχανική πόλη Dimitrovgrad. Όταν βγήκε, ήταν περιλουσμένος με βενζίνη, πεπεισμένος ότι η Μαφία ήταν έξω από την πόρτα του για να εισπράξει τα χρέη του και να τον σκοτώσει. Στάθηκε μπροστά από την οικογένειά του, τίναξε τον αναπτήρα του και ξέσπασε σε φλόγες. Η Donka πήδηξε πάνω του για να σβήσει τη φωτιά, ενώ η αδερφή του έριχνε πάνω του νερό. Κατάφεραν να σώσουν τον Georgi, αλλά η σύζυγός του υπέστη εγκαύματα τρίτου βαθμού και στα δύο μπράτσα κατά την προσπάθειά της. «Βρισκόταν σε κατάθλιψη», είπε. «Δεν ήξερε πώς να στρέψει την προσοχή στη φτώχεια μας. Έτσι έκανε αυτό το φρικτό πράγμα.»

Ο Georgi δεν είναι ο μόνος. Τους τελευταίους έξι μήνες, η Βουλγαρία γνώρισε ένα κύμα αυτοπυρπολισμών. Κατά τη διάρκεια του Φεβρουαρίου και του Μαρτίου μόνο, έξι Βούλγαροι αυτοκτόνησαν με φωτιά, ενώ τουλάχιστον δέκα συνολικά άτομα το έχουν κάνει τους τελευταίους έξι μήνες. (Περισσότεροι απ’ ό, τι σε οποιαδήποτε άλλη χώρα εκτός από την Κίνα, όπου οι Θιβετιανοί βουδιστές μοναχοί χρησιμοποιούν αυτή την τακτική για να διαμαρτυρηθούν για τις θρησκευτικές διώξεις.)

Ένα μνημείο για τον Plamen Goranov, έξω από το Δημαρχείο στη Βάρνα, όπου ο καλλιτέχνης αυτοπυρπολήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου του 2013.

Κάποιοι λένε ότι η έμπνευση για όλα αυτά ήταν ένας 36χρονος φωτογράφος, ο Plamen Goranov, o oποίος αυτοπυρπολήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου μπροστά από το Δημαρχείο στη Varna, μια πόλη - θέρετρο στις ακτές της χώρας προς τη Μαύρη Θάλασσα. Σύμφωνα με τους  ερευνητές δημοσιογράφους, το εμπόριο στη Varna ελέγχεται από έναν επιχειρηματικό όμιλο που ονομάζεται ΤΙΜ, τον οποίο ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στη Βουλγαρία, James Pardew, κατηγόρησε για εκβιασμούς και πορνεία σε μια διπλωματική συνομιλία από το 2005, που κυκλοφόρησε από το WikiLeaks. Ο TIM, είπε, ήταν το «ανερχόμενο αστέρι του οργανωμένου εγκλήματος στη Βουλγαρίας.» Ο Plamen αυτοπυρπολήθηκε σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την υποτιθέμενη σχέση τουTIM με τον δήμαρχο της Varna, Kiril «Κiro» Yordanov. Προτού πυρπολήσει το σώμα του, έστησε μια πινακίδα ζητώντας την «παραίτηση του Κiro και ολόκληρου του δημοτικού συμβουλίου μέχρι τις 17:00.»

Όταν, 12 μέρες αργότερα, ο Plamen πέθανε, η επιθυμία του πραγματοποιήθηκε: Μνημεία και αγρυπνίες έγιναν προς τιμήν του σε κάθε μεγάλη πόλη και υπό την πίεση του πολιτικού κόμματος στο οποίο ανήκε, ο Yordanov παραιτήθηκε. Bάσει αυτής της επιτυχίας, είχαν ξεσπάσει διαμαρτυρίες κατά της διαφθοράς σε όλη τη χώρα και μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου είχαν αυξηθεί τόσο πολύ, που ανάγκασαν τον πρωθυπουργό, έναν υποτιθέμενο πρώην λαθρέμπορο αμφεταμίνης, τον Boiko Borisov, να παραιτηθεί. Όταν ο αντικαταστάτης του, ένας σοσιαλιστής που ονομάζεται Plamen Oreharski διόρισε έναν ευρέως μισητό και φερόμενο ως διεφθαρμένο μεγιστάνα των μέσων ενημέρωσης, τον Delyan Peevski, ως διοικητή της Κρατικής Υπηρεσίας της Βουλγαρίας για την Εθνική Ασφάλεια, οι διαδηλωτές ανάγκασαν και τον Peevski σε παραίτηση.

ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Αφού ξύπνησε από το κώμα στο νοσοκομείο στη Σόφια, ο Dimitar Dimitrov τράβηξε μια selfie στο κινητό του. «Έριξα το τηλέφωνο πέντε φορές προσπαθώντας να την τραβήξω», είπε. «Έμοιαζα με τον Κουασιμόδο.»

ΔΕΞΙΑ: Ένας διαδηλωτής σε μία από τις νυχτερινές πορείες στη Σόφια, ζητά την παραίτηση του πρωθυπουργού, Plamen Oresharski.

Κατά την επίσκεψή μου στη Σόφια, την πρωτεύουσα της Βουλγαρίας, τον Ιούνιο, χιλιάδες διαδήλωναν κάθε βράδυ στους δρόμους. Μέχρι τότε οι διαδηλωτές είχαν αυξήσει τις απαιτήσεις τους, ζητώντας την παραίτηση του Πρωθυπουργού Ορεσχάρσκι. Σε ανάμνηση του ανθρώπου του οποίου η αυτοπυρπόληση το 1969 έδρασε καταλυτικά για την πτώση του Σοβιετικού καθεστώτος στην Τσεχοσλοβακία, ο κόσμος άρχισε να χαρακτηρίζει τιμητικά τον Plamen ως τον «Jan Palach της Βουλγαρίας.»

Μένει να δούμε αν οι τελευταίοι έξι μήνες έχουν σηματοδοτήσει την «ανθοφορία» της βουλγαρικής άνοιξης ή αν, αντίθετα, αποτελούν μια καταστροφική επίδειξη του μηδενισμού και της απελπισίας. Όποια και αν είναι η πραγματικότητα, ένα πράγμα είναι σαφές: Οι αυτοπυρπολισμοί συνεχίζουν κατά διαστήματα, ως ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα κληροδοτήματα της φιλότιμης προσπάθειας της Βουλγαρίας να δημιουργήσει μια λιγότερο διεφθαρμένη και πιο δημοκρατική χώρα. «Ο μόνος τρόπος να κάνουμε κάποιον να μας ακούσει και να μας δώσει προσοχή», μου είπε ο Dimitar Dimitrov, άλλος ένας επιζών, ενώ αναρρώνει σε μια μικρή καλύβα στην αγροτική περιοχή της Silistra, «είναι να αυτοπυρποληθούμε.»

Σε μια χώρα όπου οι άνθρωποι εξακολουθούν να αγωνίζονται για να αφομοιώσουν τη δημοκρατία μετά από σχεδόν 50 χρόνια κομμουνιστικής κυριαρχίας, και όπου η ένταξη στην ΕΕ, την οποία η χώρα πέτυχε το 2007, δεν έχει βελτιώσει σημαντικά το ποσοστό της φτώχειας ή της διαφάνειας στην κυβέρνηση, η αυτοπυρπόληση παραμένει μία από τις λίγες διαθέσιμες μορφές αντίδρασης στη Βουλγαρία. «Αυτοκτονούμε επειδή δεν υπάρχει τρόπος να εμπλακούμε ουσιαστικά στο πολιτικό σύστημα,» μου είπε ο Dimitar. «Αλλά κάτι παράξενο συνέβη με εμένα - Εγώ επέζησα. Εγώ επέζησα ώστε να μπορέσω να πω την ιστορία.»

VICE: Περίγραψε τι σου συνέβη στις 13 Μαρτίου, την ημέρα που αυτοπυρπολήθηκες.

Dimitar Dimitrov: Εκείνη η μέρα ξεκίνησε πριν από 23 χρόνια [από τότε που κατέρρευσε η κομμουνιστική κυβέρνηση, το 1989]. Η κυβέρνησή μας, πρώτα οι κομμουνιστές και στη συνέχεια οι «δημοκράτες» πολιτικοί, ήταν πάντα συνδεδεμένοι με τους ολιγάρχες, τον χώρο του εγκλήματος, με ανίκανους ανθρώπους. Την εποχή του κομμουνισμού, έπρεπε να ξυπνάω στις πέντε, έτσι ώστε να μπορέσω να σταθώ στην ουρά για να αγοράσω γάλα και ψωμί για το παιδί μου. Υπό αυτή την κυβέρνηση, ήμουν σιδεράς, μέχρι που το εργαστήριό μου έκλεισε. Η δουλειά με την οποία έτρεφα την οικογένειά μου απλά έπαψε να υπάρχει. Στη συνέχεια μου ήταν αβάσταχτο να αντέξω οικονομικά το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας. Κατά την περίοδο του κομμουνισμού, είχαμε τα χρήματα, αλλά δεν υπήρχε τίποτα για να αγοράσουμε. Τώρα είναι διαθέσιμα τα πάντα, εκτός από τα χρήματα για να τα αγοράσουμε. Υπήρχε συνέχεια μια ύφεση, η οποία στο τέλος με κούρασε.

Dimitar Dimitrov στο μικρό σπίτι της συζύγου του, στο αγροτικό χωριό της Silistra, τέσσερις μήνες μετά την αυτοπυρπόλησή του.

Ποια ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι;

Είχα αποφασίσει να το κάνω από την προηγούμενη μέρα. Μόλις είχε παραιτηθεί ο πρωθυπουργός, [Boiko Borisov] είχαν ανακοινωθεί εκλογές και η κατάσταση με είχε αρρωστήσει. Έτσι αποφάσισα να αυτοκτονήσω μπροστά από το Προεδρικό μέγαρο. Ξύπνησα νωρίς και ήπια καφέ με τη γυναίκα μου. Είχα πάρει την απόφασή μου αλλά δεν της είπα τίποτα. Ήμουν σιωπηρός. Έπειτα πήγα σε ένα κατάστημα και πήρα μια μπύρα. Την ήπια με τους γείτονές μου. Πήγα σε ένα βενζινάδικο, άντλησα λίγη βενζίνη και την έχυσα σε ένα άδειο μπουκάλι βότκα. Πήρα το τρένο για να κατεβώ στο κέντρο και όταν έφτασα εκεί έκανα βόλτες για λίγο. Ήταν 10 το πρωί και περιπλανιόμουν μέχρι τη 1:30. Κατά τη διάρκεια της βόλτας μου, ήπια άλλη μια μπύρα σε ένα άγνωστο μπαρ. Έχω μια κόρη και την σκεφτόμουν. Δεν είναι ότι έχει κακή ζωή αλλά θα ήθελα να έχει την ίδια ζωή με τα κορίτσια στην Αμερική. Πίστευα ότι θα άξιζε γι αυτήν να μην έχει πατέρα, εφόσον θα μπορούσε να έχει μια καλύτερη ζωή. Κανείς δεν μπορεί να ζει μέσα σε μια συνεχή ύφεση.

Τελικά, πήγα και στάθηκα μπροστά από το προεδρικό μέγαρο. Έβγαλα τη μπουκάλα με τη βενζίνη και την έχυσα στο κεφάλι και στο στήθος μου. Άναψα τον αναπτήρα. Δούλευα με τη φωτιά όλη μου τη ζωή, αλλά αυτή τη φορά η πύρινη σφαίρα ήταν τόσο μεγάλη που τρόμαξα. Ούρλιαξα από τον πόνο. Με εξέληξε που με πόνεσε αμέσως. Έχετε καεί ποτέ από μια σταγόνα λάδι από το τηγάνι; Ήταν σαν να είμαι μέσα στο τηγάνι. Το κεφάλι μου, το πρόσωπο, οι ώμοι, όλα.

Μετά άκουσα κόσμο να φωνάζει, «Αυτός ο τύπος αυτοπυρπολήθηκε!» Ήταν οι φύλακες, οι οποίοι έτρεξαν αμέσως προς το μέρος μου με πυροσβεστήρες, προσπαθώντας να με σβήσουν. Μέχρι τότε, είχαν υπάρξει τόσες πολλές αυτοκτονίες, που ήταν προετοιμασμένοι. Φοβούνταν ότι κάποιος θα έκανε αυτό που έκανα εγώ. Έτσι, με έσβησαν. Κάποια στιγμή έχασα τις αισθήσεις μου και ξύπνησα στο νοσοκομείο. Επέζησα λογω της ταχύτητας με την οποία αντέδρασαν οι φύλακες και επειδή το νοσοκομείο ήταν κοντά, αλλά δεν το θυμάμαι. Ήμουν σε κώμα για μια βδομάδα.

Όταν ξύπνησα, ήμουν χάλια. Με τράβηξα μια φωτογραφία με το κινητό μου. Το έριξα πέντε φορές στην προσπάθειά μου να πετύχω μια καλή λήψη. Δεν είχα δέρμα. Μπορούσες να δεις τα κόκκαλά μου μέσα από τα μπράτσα μου. Δεν είχα χείλη. Ήμουν φρικιαστικός, σαν τον Κουασιμόδο. Όταν είδα τη φωτογραφία, πίστεψα ότι θα έπρεπε να φύγω, να ζήσω σε ένα απομονωμένο χωριό ολομόναχος. Έμοιαζα με βρυκόλακα. Δεν πίστευα ότι θα γινόμουν ποτέ καλύτερα.

Όμως, ενώ βρισκόμουν στο νοσοκομείο Pirogov αναρρώνοντας και κάνοντας εγχειρίσεις, ο Υπουργός Υγείας ερχόταν να με επισκεφθεί κάθε μέρα. Οι νοσοκόμες μου είπαν ότι ήμουν υπό την επίβλεψη του Προέδρου. Κάτι που σήμαινε ότι έπρεπε να επιζήσω. Ακόμα και αν χρειαζόταν να με πάνε αεροπορικώς στη Νέα Υόρκη για να με σώσουν, θα το έκαναν. Έπρεπε να ζήσω, γιατί αν κάποιος πέθαινε μπροστά από το Προεδρικό μέγαρο, αυτό θα αποτελούσε πολύ κακή είδηση. Δεν είχα το δικαίωμα να πεθάνω. Επομένως, έζησα.

Στη συνέχεια, η κυβέρνηση έκλεισε την προσωπική μου ιστοσελίδα και διέγραψε τα προφίλ μου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης - στο Facebook, σε όλα. Με χαρακτήρισαν «επικίνδυνο» και φοβούνται ότι θα προκαλέσω κι άλλους.

Γιατί διάλεξες τη φωτιά ως μέθοδο; Γιατί όχι ένα όπλο για παράδειγμα;

Δεν ήθελα απλώς να αυτοκτονήσω. Είχαμε όλες αυτές τις διαμαρτυρίες -ακόμα τις έχουμε- και τίποτα δεν γίνεται. Τίποτα δεν αλλάζει. Δεν ζητούσα τίποτα από τους Βούλγαρους πολιτικούς. Ήλπιζα ότι ο κόσμος, άνθρωποι σαν εσάς, θα κοιτούσαν τη χώρα μας πιο προσεκτικά. Όταν αυτοκτόνησε ο Plamen Goranov, πέτυχε την απομάκρυνση του δημάρχου της Varna με την αυτοπυρπόλησή του. Εγώ ήθελα να απομακρύνω ολόκληρο το σύστημα.

Το βίντεο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο VICE στις 08/15/2013