Πόσο Ηθικό Είναι να Αγοράζεις Κοκαΐνη Όταν Ξέρεις Πόσοι Φόνοι Γίνονται για Αυτή;

To άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE US.

Οι άνθρωποι που κάνουν κόκα, το κάνουν για να αισθανθούν έστω και για λίγο αυτή την ψεύτικη ανατριχίλα και ότι είναι ενδιαφέρουσες προσωπικότητες. Άραγε πόσοι «κοκάκηδες» σκέφτονται, πριν σκάσουν 70 ευρώ, ότι κάποιος, κάπου αποκεφαλίζεται ή βασανίζεται επειδή εκείνοι θέλουν να αισθανθούν μία εικονική ψυχική ανάταση;

Η προαναφερθείσα αίσθηση υπάρχει εδώ και κάποιο καιρό. Το 1982, το Harper's δημοσίευσε ένα άρθρο γνώμης του David Owen με τίτλο «Boycott Cocaine», το οποίο είχε σκοπό να κάνει όλους τους διανοούμενους της περιόδου Reagan να αναλάβουν τις ευθύνες τους για το συλλογικό τους «σκάλωμα» με την κόκα. «Οι δολοφονίες είναι τόσο σημαντικό κομμάτι της κουλτούρας της κοκαΐνης όσο και τα ασημένια κουταλάκια και τα ρολαριστά εκατοδόλαρα», έγραφε ο Owen. Ανέφερε μια σειρά από φόνους που είχαν καταγραφεί στο Miami το 1981, σημειώνοντας πως «στους πρώτους μήνες του 1979, 240 άνθρωποι πέθαναν εξαιτίας συμπλοκών που σχετίζονται με το εμπόριο ναρκωτικών στη Santa Maria, την πόλη-θέρετρο της Κολομβίας».

Αν ο Owen κατάφερε να «κερδίσει» έναν αριθμό κόσμου με αυτά τα νούμερα, ίσως να εντυπωσίαζε ακόμα περισσότερους με τα σημερινά στοιχεία. Σύμφωνα με ένα περσινό ρεπορτάζ του PBS, με βάση στοιχεία που δημοσίευσε η μεξικανική κυβέρνηση, από το 2007 έως το 2014 δολοφονήθηκαν εντός των ορίων της χώρας 164.000 άτομα, εκ των οποίων οι 27.000 μόνο το 2011. Το ρεπορτάζ του PBS συνέδεσε το 55% αυτών των θανάτων με τα μεξικανικά καρτέλ, αλλά αυτές οι εκτιμήσεις αμφισβητήθηκαν, αφήνοντας τον ακριβή αριθμό νεκρών που συνδέονται με το εμπόριο της κοκαΐνης αβέβαιο.

Υπάρχουν όμως κι άλλα στοιχεία που συνδέουν πιο ξεκάθαρα τη βία με την κοκαΐνη. Το 2011, μια χρονιά-ορόσημο για τις δολοφονίες στο Μέξικο, εισήχθησαν παράνομα στις Ηνωμένες Πολιτείες 546 τόνοι κοκαΐνης –κυρίως μέσω του Μεξικού– σύμφωνα πάντα με το Office of National Drug Control Policy (Γραφείο Εθνικής Πολιτικής για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών). Στην πιο πρόσφατη έκθεσή του για την «απειλή των ναρκωτικών», το υπουργείο Δικαιοσύνης των Ηνωμένων Πολιτειών σημειώνει πως «οι τωρινοί χρήστες της ουσίας είναι πέντε φορές περισσότεροι από τους χρήστες ηρωίνης», σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία από το 2013.

Επιπλέον, τα καρτέλ δεν αυξάνουν απλώς τον αριθμό δολοφονιών. Οι επιπτώσεις των εγκλημάτων που συνδέονται με το εμπόριο ναρκωτικών αντηχούν σε όλη τη χώρα στην οποία λαμβάνουν τόπο, όπως για παράδειγμα η τρομακτική υπόθεση απαγωγής 43 Μεξικανών φοιτητών το 2014. Η αργή αντίδραση του κράτους σε αυτό το έγκλημα, το οποίο φαίνεται να οργανώθηκε από το καρτέλ Guerreros Unidos, πυροδότησε μια περίοδο εμφύλιων συγκρούσεων που διήρκεσε για μήνες. Οι δε Μεξικανοί πολίτες έχουν πλέον τόσο λίγη εμπιστοσύνη στις κρατικές δυνάμεις αστυνόμευσης, που μια πρόσφατη κυβερνητική έρευνα ανέδειξε ότι μόνο το 10% των βίαιων εγκλημάτων στη χώρα καταγγέλλεται στις αρχές.

«Ως καταναλωτής είσαι μέρος της αλυσίδας», δηλώνει στο VICE ο καθηγητής David Schwartz, ηθικιστής του Randolph College και συγγραφέας του βιβλίου Consuming Choices: Ethics in a Global Consumer Age. Μαζί με τους παραγωγούς και διανομείς του προϊόντος, ο Schwartz εξηγεί πως «οι καταναλωτές μοιράζονται την ηθική ευθύνη μιας τόσο ανήθικης ιστορίας, διότι στο τέλος εκείνοι λαμβάνουν το αποτέλεσμα αυτών των πρακτικών. Λαμβάνουν δηλαδή το ίδιο το καταναλωτικό προϊόν».

Σύμφωνα με τον «Ra», έναν έμπορο κοκαΐνης με έδρα το L.A., οι διανομείς της ουσίας γνωρίζουν ελάχιστα για την ουσία του εμπορίου ναρκωτικών. «Σκοτώνονται διάφοροι άνθρωποι; Τέτοια πράγματα; Εγώ δεν ξέρω τίποτα από αυτά», λέει. Εξηγεί πως ήξερε dealers που είχαν συγγενείς στο Μέξικο οι οποίοι είχαν κινδυνέψει, αλλά δεν είχε ακούσει ποτέ κάποιον αγοραστή να εκφράζει κάποια ανησυχία. «Από τη μεριά του καταναλωτή, δεν υπάρχει θέμα. Δεν τους καίγεται καρφί. Μπορεί να είναι vegan και να σνιφάρουν μυτιές. Με λίγα λόγια, να μη σκοτώνονται τα ζωάκια, αλλά το να σκοτώνονται άνθρωποι δεν τους πειράζει. Σίγουρα είναι αρκετά άσχημη ιστορία».

Αν και νέα σχετικά με τη βία που συνδέεται με το εμπόριο ναρκωτικών έρχονται κυρίως από το Μέξικο πλέον, η κοκαΐνη άφησε ανεξίτηλα το σημάδι της τη δεκαετία του '80 σε χώρες όπως η Κολομβία, το Περού και η Βολιβία, όπου καλλιεργούνται σχεδόν όλα τα φυτά κόκας (από τα οποία παράγεται η κοκαΐνη). Παραδόξως, σύμφωνα με τον Sanho Tree, διευθυντή του προγράμματος πολιτικής σε θέματα ναρκωτικών στο Institute for Policy Studies (Ινστιτούτο Πολιτικών Σπουδών), οι αγρότες επιζητούν το οριστικό σπάσιμο αυτού του αέναου κύκλου. «Δεν είναι απλώς ένα μεροκάματο για τους αγρότες. Είναι μια δουλειά, μια ζωή που πολλοί από αυτούς δεν θέλουν πλέον, διότι υπάρχει πολύ αίμα και πολλή βία γύρω από αυτήν», σημειώνει ο Tree, o οποίος έχει βιώσει την καλλιέργεια της κόκας και την παραγωγή της κοκαΐνης από κοντά.

Οι κολομβιανές κυβερνήσεις όπως κι εκείνες των Ηνωμένων Πολιτειών έχουν προσπαθήσει να ενημερώσουν τους καταναλωτές της ουσίας για το οικολογικό αποτύπωμα που αφήνει η καλλιέργειά της. Ο πρώην αντιπρόεδρος της Κολομβίας, Francisco Santos Calderon, ξεκίνησε μια περιβαλλοντολογική καμπάνια στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2008 και στις Ηνωμένες Πολιτείες έναν χρόνο αργότερα, προσπαθώντας να ενημερώσει τους καταναλωτές της κοκαΐνης από τα μεσαία και υψηλά κοινωνικά στρώματα για την ευθύνη που τους αναλογούσε σε ό,τι είχε να κάνει με το εμπόριο ναρκωτικών. Υπολογίζοντας όμως τις ευθύνες των αμερικανικών και των κολομβιανών κυβερνήσεων σε αυτήν την ιστορία, με τον ψεκασμό ζιζανιοκτόνων στα δάση του Αμαζονίου για να πολεμήσουν τις φάρμες κόκας που υπήρχαν σε αυτά, τέτοιες καμπάνιες «βρομούν» από το άγγιγμα της Roundup και φαίνονται κάθε άλλο παρά ειλικρινείς, κάτι που τονίζει και ο Tree.

O Schwartz, εντούτοις, παραμένει αισιόδοξος πως ένα μποϊκοτάζ στην κοκαΐνη θα μπορούσε να βελτιώσει το οικολογικό και ανθρωπιστικό αποτύπωμα της ουσίας. «Νομίζω πως καμιά φορά οι καταναλωτές δεν αναγνωρίζουν τη δύναμή τους», λέει χαρακτηριστικά, αναφέροντας ως παράδειγμα το πώς η δημόσια κατακραυγή προς την αλυσίδα McDonald's σχετικά με τις συνθήκες θανάτωσης των αγελάδων στα εργοστάσιά της οδήγησε σε ριζικές αλλαγές στα σφαγεία της εταιρείας. «Προφανώς, κανείς δεν μπορεί μόνος του να αλλάξει ένα σύστημα, αλλά με τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης είναι πλέον πολύ πιο εύκολο να αναδείξεις ένα ζήτημα και το να κάνεις ορατό στα ραντάρ πολλών ανθρώπων».

Βέβαια, πέρα από το κάπως «χλωμό» σενάριο το οποίο θέλει τις πιο θανατηφόρες συμμορίες του κόσμου να υιοθετούν μη βίαιη στάση και να το γυρίζουν στις βιώσιμες καλλιέργειες, είναι λίγο δύσκολο να σκεφτεί κανείς πώς θα έμοιαζε μια θετική αλλαγή στον κόσμο της κοκαΐνης. Ακόμα όμως και ο Ra, o dealer, θα ήθελε να δει κάποιες βελτιώσεις. Προτείνει οι συμμορίες και οι αγρότες να συμφωνήσουν σε πιο «ανθρώπινες» συνθήκες καλλιέργειας. Είτε αυτό, είπε, είτε «να αρχίσει να το κάνει κάποιος στην Αμερική, αλλά αυτό είναι τρελό. Πού στο διάολο θα το έκανες αυτό;»

Ο Tree σημειώνει πως το κλίμα ίσως να ήταν καλό στη Florida, τονίζοντας πως «η Χαβάη είχε καλλιέργειες κόκας παλαιότερα», αν και προσθέτει πως λόγω της μικρής έκτασης τέτοιων νησιών η αστυνόμευσή της θα ήταν πολύ πιο εύκολη από τις αχανείς εκτάσεις της Λατινικής Αμερικής. Σε αντίθεση με το χόρτο, το οποίο το καλλιεργείς και στην ντουλάπα σου, η κοκαΐνη δεν λειτουργεί έτσι. Σύμφωνα με τον Tree: «Χρειάζεσαι το λιγότερο ένα στρέμμα αν θες να παράγεις ένα επαρκές ποσό για να πουλήσεις, αλλιώς απλώς δεν γίνεται».

Κοινώς, λίγο δύσκολο να δούμε την ουσία να παράγεται στην Αμερική σύντομα, πόσο μάλλον με βεβαιώσεις πως όλα έγιναν με τα καλύτερα ανθρωπιστικά και οικολογικά στάνταρ.

Αν όμως πρέπει ντε και καλά να σνιφάρετε κόκα, σύμφωνα με τον Schwartz, μπορείτε να κάνετε αυτό που κάνουν και άλλα άτομα που έχουν τύψεις για το οικολογικό αποτύπωμα που αφήνουν: φιλανθρωπικές δωρεές. «Με κάτι όπως η κόκα, αν θες να ισορροπήσεις κάπως με τις τύψεις σου, προσπάθησε να βοηθάς οικονομικά οργανώσεις κοινωνικής πρόνοιας ή άλλες ομάδες που προσπαθούν να βοηθούν αυτούς που έχουν επηρεαστεί από το εμπόριο της ουσίας».

Για τον Ra, μια τέτοια καμπάνια ακούγεται μια χαρά, αλλά «για την ώρα, το βασικό μου μέλημα είναι να μη μου ανοίξουν το κεφάλι».

Αν θέλετε να βοηθήστε έναν οργανισμό που παράγει έργο στη Λατινική Αμερική –είτε επειδή αισθάνεστε ένοχοι που κάνετε κόκα είτε όχι– μπορείτε να δείτε τα site ACCION International, OXFAM ή το Save the Children.

Περισσότερα από το VICE

Γιατί Απουσιάζουν οι Γυναίκες και τα Τρανς Άτομα από τις Καμπάνιες για τον ιό HIV;

Τα Σκουπίδια στον Πύργο Φαίνονται από το Διάστημα

Ιερόδουλες μας Είπαν Πώς θα Ήταν ο Ιδανικός Οίκος Ανοχής γι' Αυτές