Υπάρχουν Παιδιά στην Ελλάδα που Κάνουν Sexting και Ανταλλάσουν Γυμνές Φωτογραφίες από το Δημοτικό

Ακόμη θυμάμαι πως κάθε καλοκαίρι, λίγο μετά τις πέντε το απόγευμα, φίλοι μου από τη γειτονιά έρχονταν να χτυπήσουν το κουδούνι για να πάμε για μπάλα στην αλάνα που βρισκόταν δύο στενά πιο κάτω από το σπίτι μου. Μετά από ώρες παιχνιδιού και μερικά γόνατα σκισμένα, συνεχίζαμε παίζοντας κρυφτό. Ιδρώτας, αίματα και φαγωμάρα από τις τσουκνίδες. Ήμασταν τουλάχιστον 20 παιδιά από τους γύρω δρόμους, με τις ηλικίες να κυμαίνονται από τα οκτώ έως τα 16 χρόνια. Δεν είμαι τόσο μεγάλος, όμως ήδη ακούγομαι σαν γέρος καθώς γράφω αυτές τις γραμμές.

Η παραπάνω πραγματικότητα, της τελευταίας γενιάς που μεγάλωσε χωρίς Internet, έχει πεθάνει. Πράγματι, το Διαδίκτυο και τα κοινωνικά δίκτυα φαίνεται ότι έχουν αλλάξει ριζικά τη ζωή των σημερινών παιδιών στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την «Πανελλήνια Έρευνα στον Μαθητικό Πληθυσμό για τη Χρήση Εξαρτησιογόνων Ουσιών και άλλες Εξαρτητικές Συμπεριφορές», ένας στους δύο μαθητές είναι κάθε μέρα στο Διαδίκτυο και τα social media -το Facebook, το Snapchat και το Instagram κυριαρχούν-, ενώ ένας στους τέσσερις ξοδεύει περισσότερες από τέσσερις ώρες καθημερινά στο Ίντερνετ. Οι κύριες ασχολίες των μαθητών είναι τα κοινωνικά δίκτυα (κυρίως τα κορίτσια), η μουσική, οι ταινίες, τα διαδικτυακά παιχνίδια (κυρίως τα αγόρια), οι αγορές και ο τζόγος. Σύμφωνα με τις απαντήσεις που έδωσαν, το 15,1% των μαθητών είναι ψηλά στην κλίμακα των συμπεριφορών παθολογικής χρήσης του Διαδικτύου. Πιο μεγάλο είναι το ποσοστό των κοριτσιών -19%, έναντι 11% των αγοριών. Το 40,5% των 16άρηδων που πήρε μέρος στην έρευνα, είπε πως συχνά ή πολύ συχνά «μπαίνει στο Internet όταν νιώθει άκεφος/η», το 35,9% «για να ξεφύγει από τις στενοχώριες», ενώ το 20,8% παραδέχεται πως του «συμβαίνει να δυσκολεύεται να βγει από το διαδίκτυο».

«Το Διαδίκτυο διαμορφώνει την προσωπικότητα των παιδιών, αφού πλέον υπάρχουν διαδικτυακοί χαρακτήρες και σχέσεις που αναπτύσσονται αποκλειστικά μέσω του διαδικτύου», λέει ο Γιώργος Κορμάς, υπεύθυνος της Γραμμής Βοήθειας του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου. Σύμφωνα με τον ίδιο, βασικός λόγος της υπερβολικής και συχνά προβληματικής χρήσης του Διαδικτύου είναι το γεγονός ότι «δίνει στους γονείς την ψευδαίσθηση της ασφάλειας, αφού το παιδί μένει σπίτι, μακριά από τους κινδύνους που υπάρχουν έξω. Παράλληλα, εξαιτίας της κρίσης, πολλές οικογένειες δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να καλύψουν τα έξοδα εξωσχολικών δραστηριοτήτων», με αποτέλεσμα το «παρκάρισμα» των παιδιών στον υπολογιστή να διευκολύνει τα επιβαρυμένα νοικοκυριά και να αποτελεί μία οικονομική λύση.

Η υπερβολική χρήση του Διαδικτύου έχει να κάνει ωστόσο και με τις δυσκολίες πολλών παιδιών να χτίσουν διαπροσωπικές σχέσεις στην πραγματική τους ζωή. Όπως αναφέρει ο Αχιλλέας Ρούσσος, υπεύθυνος της Ειδικής Μονάδας Προβληματικής Χρήσης Διαδικτύου του ΚΕΘΕΑ, «πολλοί μαθητές νιώθουν ότι αδυνατούν να βγουν στην κοινωνική ζωή και να κάνουν φίλους. Ως εκ τούτου, προσπαθούν να διαμορφώσουν φιλίες μέσα από την απόσταση ασφαλείας που εξασφαλίζει η οθόνη. Με αυτό τον τρόπο, οι ανήλικοι καταφέρνουν να κρύψουν σημεία του χαρακτήρα τους που θεωρούν μειονεκτήματα και να αναδείξουν στοιχεία που ενισχύουν την "τέλεια" εικόνα τους». Σημαντικό ρόλο στη χρήση των κοινωνικών δικτύων παίζει η κοινωνική πίεση που ασκείται στα παιδιά από τον περίγυρό τους. «Όσοι μαθητές δεν έχουν λογαριασμούς στα κοινωνικά δίκτυα, αντιμετωπίζουν ένα νέο είδος κοινωνικού αποκλεισμού. Φανταστείτε πώς νιώθει ένα παιδί που δεν έχει Facebook ή Instagram, σε μία τάξη όπου οι 20 συμμαθητές του είναι συνεχώς συνδεδεμένοι και βλέπουν το διαδίκτυο ως βασικό μέσο επικοινωνίας», λέει ο κ. Κορμάς.

Το αποτέλεσμα είναι τα περισσότερα παιδιά να χρησιμοποιούν χωρίς μέτρο τα social media – σε ηλικία στην οποία κανονικά απαγορεύεται- και να παίζουν για ατελείωτες ώρες video games σε βάρος παραδοσιακών δραστηριοτήτων που συμβάλλουν στην μόρφωση και την κοινωνικοποίησή τους, όπως ο αθλητισμός και η μουσική. Οι συνέπειες του εθισμού στο Ίντερνετ είναι η διαρκής διάσπαση προσοχής, η χαμηλή επίδοση στο σχολείο και η πνευματική κόπωση, αφού τα παιδιά παραμένουν σχεδόν πάντα συνδεδεμένα, περιμένοντας κάποιο λάικ ή σχόλιο, ό,τι κι αν κάνουν στην καθημερινότητά τους. Μάλιστα, ένα νέο άγχος φαίνεται να κυνηγάει τους ανήλικους χρήστες, που «προσπαθούν με κάθε τρόπο να διαμορφώσουν στα κοινωνικά δίκτυα ένα ελκυστικό προφίλ, με αναρτήσεις που θα δείχνουν ότι περνάνε καλά και ότι είναι σημαντικοί», λέει ο κ. Κορμάς. «Αντί να συγκεντρωθούν στις καθημερινές δραστηριότητές τους -είτε πρόκειται για σχολική μελέτη, είτε για βόλτα με φίλους- τα παιδιά απασχολούνται με το πώς θα τραβήξουν μία selfie ή το πώς θα ντυθούν για να κάνουν εντύπωση στους διαδικτυακούς φίλους τους».

Ο κ. Ρούσσος λέει με τη σειρά του ότι «εξαιτίας της άκριτης χρήσης του Διαδικτύου, πολλοί μαθητές γίνονται νευρικοί, παραμελούν τον εαυτό τους, εγκαταλείπουν τις δραστηριότητές τους και συχνά απομακρύνονται από την οικογένεια και τους φίλους τους». Συχνά, μάλιστα, έρχονται αντιμέτωποι με ψυχοσωματικές ασθένειες, αποτέλεσμα της ελλιπούς κοινωνικοποίησής τους και της κακής διατροφής που ακολουθούν. «Η προσήλωση των ανηλίκων στα πολύωρα διαδικτυακά παιχνίδια, τους κάνει να τρώνε φαγητά κακής ποιότητας, για να μην ξεκολλήσουν από την οθόνη του υπολογιστή. Σε ακραίες περιπτώσεις, έχουν αναφερθεί περιστατικά μαθητών που φορούν μέχρι και πάνες για να μην χρειαστεί να πάνε τουαλέτα κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού», προσθέτει ο ίδιος. Ακόμη, δεν είναι λίγοι οι μαθητές που βάζουν οικονομικές σκοτούρες στους γονείς τους, αφού σύμφωνα με την παραπάνω έρευνα, ένας στους επτά μαθητές έχει παίξει ή στοιχηματίσει χρήματα τουλάχιστον δύο φορές το μήνα κατά τη διάρκεια του τελευταίου χρόνου.

Εκτός όμως από τα παραπάνω προβλήματα, οι ειδικοί εντοπίζουν σημαντικούς κινδύνους από την έκθεση των παιδιών στα κοινωνικά δίκτυα, καθώς δεν διαθέτουν την κριτική ικανότητα να διαχειριστούν τις προκλήσεις των social media. «Οι ανήλικοι τείνουν να υπερεκθέτουν τον εαυτό τους, δίνοντας με μεγάλη ευκολία προσωπικές πληροφορίες σε άλλους χρήστες. Σε όλη την Ευρώπη -και φυσικά την Ελλάδα- τα παιδιά κάνουν sexting από τις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού και στέλνουν γυμνές φωτογραφίες σε φίλους τους, με αποτέλεσμα να εκτίθενται σε πολλαπλούς κινδύνους γύρω από τα προσωπικά τους δεδομένα. Πλέον το sexting θεωρείται από ανήλικους μαθητές βασικό χαρακτηριστικό ενός cool και απελευθερωμένου ατόμου», αναφέρει ο κ. Κορμάς.

Αν κάποιος νομίζει πως, όταν μεγαλώνουμε, απλώς αφήνουμε πίσω τις κακές συνήθειες, τα πράγματα μάλλον δεν είναι τόσο απλά. «Βλέπουμε ότι πολλοί ενήλικες γύρω στα 30 επιστρέφουν στο καταφύγιο του Διαδικτύου, όταν ένα γεγονός -όπως μία εγκυμοσύνη ή ένα παιδί- περιπλέκει τα πράγματα στη ζωή τους. Αυτή η τάση φυγής μακριά από τα προβλήματα οδηγεί με τη σειρά της σε δύσκολες οικογενειακές καταστάσεις. Η συνήθεια των παιδιών να ξεχνούν τα προβλήματά τους στο διαδίκτυο, θα τους ακολουθεί και στην ενήλικη ζωή τους», λέει ο κ. Κορμάς.

Διαβάστε Ακόμα: Ίντερνετ, Κάμερα και ένα 13χρονο Κορίτσι που Ανακάλυπτε τον Σεξουαλικό Κόσμο

Φυσικά το Internet δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστη τη σεξουαλική συγκρότηση των εφήβων. «Παραδοσιακά το πορνό έρχεται να καλύψει την αδυναμία πολλών ενηλίκων να βρουν ερωτικό σύντροφο. Αν και για πολλούς ανήλικους είναι φυσιολογικό να μην έχουν ακόμη μία ολοκληρωμένη σχέση, το πορνό δεν τους αφήνει να αποκτήσουν δεξιότητες που απαιτούνται για τη διαμόρφωση μίας ολοκληρωμένης σχέσης», αναφέρει ο κ. Ρούσσος, για να προσθέσει: «Παράλληλα, η εύκολη πρόσβαση στο πορνό έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά να διαμορφώνουν μία ψευδή εικόνα για τα προσόντα που πρέπει να έχει κάποιος, ώστε να σταθεί αξιοπρεπώς σε μία σχέση, με αποτέλεσμα αφενός να αποκτούν ένα συναίσθημα μειονεξίας, αφετέρου να αντιλαμβάνονται ως ιδανικό σύντροφο το μοντέλο άνδρα και γυναίκας που βλέπουν στα πορνό βίντεο».

Μία νέα διαδικτυακή κουλτούρα φαίνεται πως διαμορφώνει τον χαρακτήρα των σημερινών παιδιών και εφήβων, που η δύναμή της φαίνεται να ξεπερνά την παραδοσιακή ισχύ μέχρι πρότινος «ανίκητων» θεσμών της ελληνικής κοινωνίας, όπως είναι η οικογένεια. «Τα ευρωπαϊκά κέντρα ασφαλούς διαδικτύου δείχνουν ότι εξαιτίας του ίντερνετ τα παιδιά σε όλο τον κόσμο ακολουθούν την ίδια συμπεριφορά και τα ίδια πρότυπα. Το sexting και οι selfies είναι mainstream παγκοσμίως, ενώ η οικογένεια δεν δείχνει να παίζει τόσο σημαντικό ρόλο στη συγκρότηση των παιδιών, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό», λέει ο κ. Κορμάς.

«Το Διαδίκτυο είναι ένα εργαλείο με άπειρες δυνατότητες. Όμως γίνεται προβληματικό από τη στιγμή που απορροφά σχεδόν το σύνολο του ελεύθερου χρόνου των παιδιών», προσθέτει ο κ. Ρούσσος.

  Περισσότερα από το VICE

Οδηγήσαμε στους Δρόμους της Γλυφάδας με τον Άνθρωπο που Έφτιαξε τον KITT από τον «Ιππότη της Ασφάλτου»

Πόσο Έλληνας Είσαι; To Επίσημο Τεστ Υπηκοότητας του VICE

Πέρασα το Σαββατοκύριακό μου με Έναν Έμπορο Ναρκωτικών του Deep Web