FYI.

This story is over 5 years old.

Διασκέδαση

Ένας «Βικιπαιδειακός» Aναλύει πώς η Wikipedia Παραμένει Αξιόπιστη στην Εποχή των Ψεύτικων Ειδήσεων

Στην εποχή των hoaxes είναι όλο και πιο δύσκολο να διακρίνεις την πραγματική από την ψεύτικη είδηση.
Mike Pearl
Κείμενο Mike Pearl
Εικονογράφηση από Hana Song

To άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE US

Σύμφωνα με τη Wikipedia: «Οι ιστοσελίδες με ψευδείς ειδήσεις δημοσιεύουν φάρσες και προβαίνουν σε δόλια παραπληροφόρηση για να ελέγξουν την κυκλοφορία στον παγκόσμιο ιστό που διακινείται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης». Στον απόηχο μιας εκλογικής σεζόν στην οποία κυριάρχησαν η υπερβολή και ορισμένες φορές τα κατάφωρα ψέματα, ο Τύπος εστιάζει περισσότερο από ποτέ στον τρόπο με τον οποίο διαδίδονται οι ανακρίβειες. Mε κάποιον τρόπο, όμως, η Wikipedia παραμένει απαλλαγμένη από αυτές τις ανοησίες.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Διαβάστε: Το Μεγάλο Πρόβλημα του Facebook με τις Ψεύτικες Ειδήσεις

Παρόλο που είναι μια δωρεάν διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια την οποία μπορεί να επεξεργαστεί οποιοσδήποτε στον κόσμο, συνήθως μπορείς να εμπιστευτείς μια γρήγορη ματιά στη Wikipedia για να μάθεις πράγματα. Σίγουρα δεν είναι αρκετά αξιόπιστη για να τη χρησιμοποιήσεις ως πηγή στη διδακτορική διατριβή σου – κάποιες σελίδες της είναι πιο ακριβείς από άλλες, ενώ πάντα είναι καλό να ελέγχεις τις πηγές της– είναι εντυπωσιακό, όμως, πόσο σωστή είναι. Τσιμπάνε οι μπάμπουρες; Ναι, αλλά συνήθως όχι ανθρώπους και ζώα. Τι πλάτος έχει η Τάφρος των Μαριανών; 69 χιλιόμετρα. Ο Αντρέ ο Γίγαντας είχε παιδιά; Αμέ! Μία κόρη.

Η Wikipedia σπάνια σε παραπληροφορεί, ακόμα και πάνω σε αμφιλεγόμενα θέματα. Προφανώς πρέπει να προσεγγίζεις με δυσπιστία τα πολιτικά ζητήματα στη Wikipedia, όμως τα τμήματα που αγγίζουν ευαίσθητα θέματα, όπως η διαδικασία μετάβασης του Donald Trump στον Λευκό Οίκο και η υγεία της Hillary Clinton, είναι απαλλαγμένα από θεωρίες συνομωσίας και βιαστικά συμπεράσματα. Αν μη τι άλλο, αποτελούν καλή εισαγωγή για κάποιον που ενδιαφέρεται γι' αυτά τα θέματα.

Αυτό είναι αξιοθαύμαστο, αν σκεφτεί κανείς ότι σύμφωνα με την αριθμητική ανάλυση δεδομένων της κίνησης στον παγκόσμιο ιστό του Buzzfeed, οι ιστοσελίδες με ψευδείς ειδήσεις πολλές φορές προσέλκυαν περισσότερους αναγνώστες απ' ό,τι οι πραγματικές ειδησεογραφικές ιστοσελίδες στη διάρκεια των εκλογών. Η είδηση ότι ο Donald Trump πέθανε από καρδιακή προσβολή, για παράδειγμα, εξαπλώθηκε σαν πυρκαγιά στις 13 Αυγούστου, όμως ψάχνοντας στο ιστορικό του άρθρου της Wikipedia για τον Trump μπορεί κανείς να δει ότι η φάρσα δεν εμφανίστηκε ποτέ στο site.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Διαβάστε ακόμη: Μιλήσαμε με τον Έλληνα που Κυνηγάει τα Hoaxes στο Ίντερνετ

Για να μάθω πώς προστατεύεται η Wikipedia από τις ψεύτικες ειδήσεις επικοινώνησα με τον Victor Grigas, ο οποίος εργάζεται ως παραγωγός βίντεο στο Ίδρυμα Wikimedia, στο οποίο ανήκει η Wikipedia. Στον ελεύθερο χρόνο του, ο Grigas γράφει και επεξεργάζεται άρθρα της Wikipedia.

Και αν κάτι μοιάζει με ψέμα, υπάρχουν ένα σωρό άνθρωποι που είναι πρόθυμοι να το διορθώσουν.

VICE: Πώς άρχισες να γράφεις για τις ψεύτικες ειδήσεις;
Victor Grigas: Γενικά γράφω για το Chicago και είχα πάρα πολλούς φίλους που μου έλεγαν «αυτά είναι βλακείες, φίλε» όταν εξελέγη ο Trump. Κι εγώ τους έλεγα «στείλτε τις φωτογραφίες σας από τις διαδηλώσεις». Ένας φίλος το έκανε και τις ανέβασα. Είμαι λοιπόν πολύ ικανοποιημένος με τα άρθρα της Wikipedia για τις διαδηλώσεις κατά του Trump. Αν όμως κάνεις μια μικρή έρευνα, θα δεις ότι όταν πληκτρολογείς «Διαδηλώσεις κατά Trump», εμφανίζονται άρθρα με ψεύτικες ειδήσεις που λένε ότι ο κόσμος χρηματίστηκε κι αυτό είναι σκέτη τρέλα. Αν διαβάσεις τα άρθρα με τις ψεύτικες ειδήσεις, βλέπεις ότι επικαλούνται ένα βίντεο στο YouTube που είναι τραβηγμένο με κάμερα αυτοκινήτου που οδηγεί στο Chicago και περνάει δίπλα από κάτι λεωφορεία. Οπότε λένε «εντάξει, αφού υπάρχουν εκεί λεωφορεία, σημαίνει ότι τα ναύλωσαν για να φέρουν διαδηλωτές από παντού!»

Αυτός ο ισχυρισμός επιβεβαιώνεται από κάποια πηγή που να θεωρεί αξιόπιστη η Wikipedia;
Είναι σαχλαμάρες και δεν έχουν καμία απολύτως βάση. Τα γράφουν, όμως, για να προβοκάρουν. Δεν ξέρω αν το κάνουν για να βγάλουν χρήματα ή αν υποβόσκει κάποιο πολιτικό κίνητρο. Δεν έχω την παραμικρή ιδέα, αλλά σίγουρα είναι αναξιόπιστα. Όμως για κάποιον λόγο εμφανίζονται πρώτα στις αναζητήσεις που κάνω στο Google, πράγμα που είναι εξοργιστικό. Θέλω λοιπόν να βεβαιωθώ ότι όταν ο κόσμος διαβάζει γι' αυτά τα πράγματα θα ξέρει ότι δεν υπάρχουν στη Wikipedia.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Οι ψεύτικες αυτές ειδήσεις αξίζουν να ενταχθούν σε καλά τεκμηριωμένα άρθρα με αξιόπιστες πηγές;
Στο τέλος της σελίδας με τις διαδηλώσεις υπάρχουν μια-δυο σειρές [για τις ψεύτικες ειδήσεις]. Υπήρξε μια διαφωνία κατά την επεξεργασία του κειμένου πάνω σε αυτό, γιατί προσπάθησα να χρησιμοποιήσω την ιστοσελίδα με τις ψεύτικες ειδήσεις ως πηγή για τις ψευδείς ειδήσεις. Διέγραψαν αυτό που είχα γράψει και νομίζω ότι η ακριβής δικαιολόγηση έγραφε «απαίσια αναφορά!» και διαγράφηκε επιτόπου, χωρίς να διαβάσει κανείς ή να προσπαθήσει να καταλάβει τι επιχείρησα να κάνω.

Όταν λοιπόν απουσιάζουν οι έμπειροι συντάκτες της Wikipedia, τι γίνεται όταν εμφανίζεται ένα άρθρο που βασίζεται σε ψεύτικη είδηση;
Υπάρχει έντονη αστυνόμευση στη Wikipedia, πράγμα που ο κόσμος βλέπει σαν ένα μεγάλο εμπόδιο όταν προσπαθεί να κάνει κάποια καταχώριση, καθώς υπάρχει τεράστια καμπύλη μάθησης. Ένα από τα χαρακτηριστικά αυτής της καμπύλης είναι ουσιαστικά αυτό που σου επιτρέπεται να γράψεις. Και χρειάζεται υπομονή για να καταλάβεις πώς μπορεί να λειτουργήσει σωστά όλο αυτό. Αυτό που συμβαίνει, λοιπόν, είναι ότι αρχίζεις να κάνεις επεξεργασία κειμένου και διάφορα πράγματα διαγράφονται.

Τι είδους πράγματα;
Αν αρχίσεις να χρησιμοποιείς πηγές όπως ιστολόγια, προσωπικές ιστοσελίδες ή κάτι παρόμοιο, θα εξαφανιστούν πολύ γρήγορα. Θα σβήσουν αυτό που έγραψες και συνήθως θα αναφέρουν εσένα ως τον λόγο που το διέγραψαν.

Πώς εντοπίζετε έγκαιρα τις ψεύτικες ειδήσεις για να αποφύγετε την αναπαραγωγή διαδεδομένων φαρσών;
Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που κάθονται και κοιτάζουν τη ροή πρόσφατων αλλαγών. Αν δεις οποιαδήποτε σελίδα της Wikipedia, στα πλάγια γράφει «πρόσφατες αλλαγές». Και εκεί μπορείς να δεις τι έγινε μέσα στο τελευταίο λεπτό – τα πάντα. Πόσοι χαρακτήρες προστέθηκαν και οτιδήποτε άλλο. Και αν κάτι μοιάζει με ψέμα, υπάρχουν ένα σωρό άνθρωποι που είναι πρόθυμοι να το διορθώσουν. Όταν επεξεργάζεσαι κείμενα για κάποιο διάστημα, αρχίζεις να διαισθάνεσαι ποια περιεχόμενα πρέπει να επισημανθούν. Μέσα στη Wikipedia διεξάγεται ολόκληρη διαμάχη μεταξύ των λεγόμενων «ελαστικών» και των «εκλεκτικών». Οι εκλεκτικοί είναι πολύ αυστηρά άτομα και διαγράφουν οτιδήποτε μπορείς να φανταστείς από τη στιγμή που προσεγγίζει κάποια παράβαση.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Η πραγματικότητα όπως είναι, μέσα από το Newsletter του VICE Greece

Πώς απαντάτε, όμως, στην κριτική ότι οι φάρσες εξακολουθούν να υπάρχουν στη Wikipedia;
Αν κοιτάξεις τη λίστα, ίσως να υπάρχουν γύρω στις 100. Αν σκεφτείς ότι υπάρχουν περίπου 4.000.000 άρθρα μόνο στην αγγλική Wikipedia, η αναλογία είναι πολύ καλή.

Ένα από αυτά, το οποίο είναι για ένα πλασματικό μαγαζί στη Σουηδία, παρέμεινε στη Wikipedia σχεδόν 11 χρόνια. Πώς γίνεται να επιβιώνουν για τόσο μεγάλο διάστημα οι φάρσες στη Wikipedia;
Δεν έχω ιδέα, όμως φαντάζομαι ότι συμβαίνει όταν δεν θίγουν κάποιο αμφιλεγόμενο ζήτημα και τα μάτια της κοινής γνώμης δεν είναι στραμμένα πάνω τους. Θα πρέπει να είναι κάτι «ψαγμένο», όπως ένα hipster άλμπουμ των '70s για το οποίο δεν δίνει κανείς δεκάρα. Αν μπορείς να δημιουργήσεις κάτι τέτοιο, τότε έχεις πιθανότητες, όμως δεν πρέπει να το κάνεις γιατί είναι σκέτη βλακεία.

Ξέρεις τι θα γινόταν αν οι κανόνες της Wikipedia εφαρμόζονταν στο Facebook; Θεέ μου! Θα έχαναν 99% του περιεχομένου τους.

Τι θα μπορούσε να διδάξει η επεξεργασία κειμένου στη Wikipedia ως προς τον εντοπισμό των ψεύτικων ειδήσεων;
Όταν πρωτοξεκινάς στη Wikipedia είναι σαν να κάνεις εντατικό μάθημα πάνω στην επιστήμη της βιβλιοθηκονομίας και τον νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Μόλις ξεπεράσεις αυτό το εμπόδιο, τότε ο μπαρουφο-ανιχνευτής σου δουλεύει στο 100%. Όταν βλέπεις διάφορα στο Facebook, ο κόσμος ουσιαστικά αντιδρά με το συναίσθημα.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Τι πιστεύεις ότι σημαίνει για την αξιοπιστία η διαφορά μεταξύ Facebook και Wikipedia ως προς τα κίνητρα που έχουν;
Νομίζω ότι δεν υπάρχει πρόβλημα όταν έχεις μια συγκεκριμένη διεπαφή χρήστη και θέλεις να σχεδιάσεις με έναν συγκεκριμένο τρόπο το λογισμικό για να κάνεις τον κόσμο να το χρησιμοποιήσει. Πόσοι άνθρωποι, όμως, διαβάζουν απλώς μια επικεφαλίδα στο Facebook και τη μοιράζονται χωρίς να κάνουν την παραμικρή έρευνα; Ή δεν διαβάζουν καν τον τίτλο και βάζουν απλώς ένα gif ή ένα jpg; Το Facebook δεν είναι για ειδήσεις, όμως λειτουργεί κατ' αυτό τον τρόπο και αυτό είναι κακό. Αυτή είναι η γνώμη μου. Δεν σχεδιάστηκε γι' αυτό, όμως κατέληξε να το κάνει. Και αυτά που ανταλλάσσουν οι άνθρωποι δεν περνάνε από τον μπαρουφο-ανιχνευτή. Ξέρεις τι θα γινόταν αν οι κανόνες της Wikipedia εφαρμόζονταν στο Facebook; Θεέ μου! Θα έχαναν 99% του περιεχομένου τους.

Μπορούμε να πούμε, όμως, ότι υπάρχουν κάποιες ψεύτικες ειδήσεις στη Wikipedia;
Δεδομένου του μεγέθους της Wikipedia, είμαι σίγουρος ότι υπάρχουν περιπτώσεις που έχουν καταχωριστεί πράγματα που δεν θα έπρεπε. Συνολικά, όμως, πιστεύω ότι δεν επικρατούν, καθώς υπάρχουν πολλοί σαν εμένα που όταν βλέπουν κάτι σε μια σελίδα που διαβάζουν, δεν σκέφτονται απλώς σαν αναγνώστες. Οι άνθρωποι της Wikipedia, αυτοί που γράφουν σ' αυτή, σκέφτονται τόσο ως συντάκτες όσο και ως αναγνώστες. Αν δω κάτι λάθος, το επισημαίνω και βρίσκω τον τρόπο να το αντικρούσω. Ένα από τα πράγματα που συναντάς στη Wikipedia είναι το «απαιτείται παραπομπή». Το να καταλήγεις κάπου ύστερα από κριτική σκέψη είναι σημαντικό. Οι άνθρωποι λοιπόν που επεξεργάζονται τα κείμενα έχουν κριτική σκέψη και ψάχνουν για οτιδήποτε χρειάζεται να διαγραφεί.

Περισσότερα από το VICE Μιλήσαμε με τον Καλλιτέχνη που Έκανε τα Εξάρχεια Κόμικ με Γεύση Πικρό Νεράντζι

Κι Όμως Υπάρχει: Μιλήσαμε με Έναν Γκέι Οπαδό από την Κερκίδα της Σκληροπυρηνικής Λέγκια Βαρσοβίας Ο Οδηγός του VICE για τους Άνδρες που Κλείνουν τα 30

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.