Ο Σταύρος Τσιώλης Μιλάει στο VICE

Σε ηλικία 82 ετών, έφυγε από τη ζωή στις 23 Ιουλίου, λίγο μετά τις 06.00 το πρωί, ο γνωστός σκηνοθέτης Σταύρος Τσιώλης

Ο Σταύρος Τσιώλης σπούδασε κινηματογράφο στη Σχολή Κινηματογράφου Τηλεόρασης Λ. Σταυράκου στην Αθήνα και από το 1958 δούλεψε ως βοηθός σκηνοθέτη σε 54 ταινίες, πολλές από τις οποίες της Φίνος Φιλμ. Οι ταινίες του έχουν ένα ιδιαίτερα προσωπικό στυλ καθώς βασίζονται στο λεπτό χιούμορ, τους αυτοσχεδιαστικούς διαλόγους και τη χρήση, πολλές φορές, ερασιτεχνών ηθοποιών. Σε πολλές ταινίες του χρησιμοποίησε ως πρωταγωνιστή τον Αργύρη Μπακιρτζή.

Παρακάτω, μπορείτε να διαβάσετε τι μας είχε πει σε συνέντευξή του τον Δεκέμβριο του 2018, σε ένα καφέ των Εξαρχείων.

Η σχέση του 81χρονου εξ Αρκαδίας σκηνοθέτη με το κοινό και μάλιστα με τις νεότερες γενιές, είναι από τις σπάνιες στιγμές της τοπικής κινηματογραφικής πραγματικότητας. Πόσους ήρωες έχουμε, άλλωστε, μέσα από τον νεότερο ελληνικό κινηματογράφο; Μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού; Κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει πώς ατάκες από ταινίες του Σταύρου Τσιώλη -με εμβληματική την ταινία Ας Περιμένουν Οι Γυναίκες το υ 1998- συνεχίζουν να διαδίδονται μέχρι και σήμερα - από τους σημερινούς 35άρηδες, μέχρι την ακόμη νεότερη γενιά των social και των memes. Ο ορισμός των cult φιλμ, δηλαδή, με την έννοια ενός πολύ αφοσιωμένου fanbase (όχι κατά ανάγκη τεράστιο σε αριθμούς) και σίγουρα όχι με την όποια έννοια κακόγουστου b-movie.

Ίσως τελικά κάποιος κόσμος νιώθει και καταλαβαίνει το σινεμά του Σταύρου Τσιώλη καλύτερα από όσο νομίζουμε. Ίσως βλέπει την αλήθεια στο κινηματογραφικό του βλέμμα και στο σενάριο μια τρυφερότητα και ομορφιά που ίσως δεν βγάζουμε στην πραγματική μας ζωή.

Ο Σταύρος Τσιώλης επιστρέφει, μετά από το Φτάσαμεεε! του 2004, με νέα ταινία με τίτλο Γυναίκες Που Περάσατε Από Δω και πρωταγωνιστές τους Κωνσταντίνο Τζούμα και Ερρίκο Λίτση. Οι δύο άνδρες αναλαμβάνουν μια παράξενη υποχρέωση: να φυλάξουν τσίλιες έξω από ένα παλιό σπίτι αθηναϊκής συνοικίας, στο οποίο γίνονται παράνομες εργασίες για να προστεθεί ένα δωμάτιο. Μπροστά από τους δύο στωικούς ήρωες, θα περάσουν διαφορετικές προσωπικότητες, που κοντοστέκονται και κουβαλάνε μαζί τους αφηγήσεις. Ίσως να περάσουν πολεοδόμοι που παριστάνουν τους αθώους διαβάτες, για να συλλάβουν τους παρανομούντες. Ίσως να περάσουν φαντάσματα γυναικών που άφησαν πληγές και ανεκπλήρωτες υποσχέσεις.

Μεσημέρι, σε ένα καφέ των Εξαρχείων ο Σταύρος Τσιώλης μιλάει στο VICE για τη νέα του ταινία και τον λόγο που έλειψε τόσο καιρό.

«Δυσκολεύομαι ακόμη να καταλάβω γιατί έλειψα άλλα 13 χρόνια. Είχα φύγει κάποτε και από τον κ. Φιλοποίμηνα (σ.σ. Φιλοποίμην Φίνος, ο ιδρυτής της Φίνος Φιλμς) και γύρισα μετά από 15 χρόνια. Αυτή τώρα ήταν μια δεύτερη απουσία. Δύο μεγάλα κενά που δεν μπορώ να πω γιατί συνέβησαν. Ίσως έψαχνα κάτι άλλο που δεν μπορούσα να το βρω.

»Ξέρεις, όταν μείνεις μακριά από τον κινηματογράφο, η λαχτάρα σου -η καθημερινή- είναι να γυρίσεις ξανά. Δεν ξέρω αν το νιώθεις και εσύ αυτό. Αν φύγεις από τη δουλειά που αγαπάς, πάντα θα έχεις τη λαχτάρα να γυρίσεις ξανά στο ίδιο αντικείμενο. Μπορείς να το κάνεις πια διαφορετικά, σε διαμορφώνει ο χρόνος, αλλάζεις… Εγώ δεν ξέρω γιατί έφυγα. Βέβαια, απογοητεύτηκα από την παραγωγή».

«Το Φτάσαμεεε!, ενώ ήταν μια ταινία που την αγάπησα πολύ, νομίζω ότι απέτυχε. Αυτή η αποτυχία με είχε φοβίσει. Απέτυχε ως ταινία. Είναι περίεργο, η κάθε ταινία έχει τη μοίρα της και οι πιο εμπορικές ήταν αυτές που δεν έπρεπε να είναι εμπορικές. Είναι περίεργο με το τι συμβαίνει με το κοινό μας. Δηλαδή, το Μια Τόσο Μακρινή Απουσία έκανε πολλές χιλιάδες εισιτήρια, μια πικρή ταινία, άρα ποιος ξέρει τι συγκινεί, τι αρέσει - δεν ξέρω.

»Δεν πειράζει. Σημασία έχει πως κάποια στιγμή γύρισα ξανά. Ίσως επειδή ένιωσα ότι είχα ακόμη κάποιες δυνάμεις. Επειδή, όταν φτάσεις κοντά στα 80, λες “Άσε τώρα”. Είναι λίγο θράσος να θέλεις. Ύστερα, είναι και τα νέα παιδιά, τα οποία υπεραγαπούσα. Από τον Κούτρα μέχρι τον Οικονομίδη, μπορώ να πω άλλα δέκα ονόματα που τα αγαπώ πάρα πολύ. Ζήλεψα και είπα να γυρίσω. Βέβαια, ο τίτλος δεν είναι δικός μου».

VICE VIDEO: Πίσσα, Χώμα και Πούπουλα

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook

«Ένας φίλος μου είπε, “Πούλα ότι γυρνάς για να τελειώσεις την τριλογία σου”. “Τι τριλογία;”, του λέω εγώ. “Ε, αφού έχεις κάνει δύο Γυναίκες, να πας να κάνεις άλλη μία” . Ένα αστείο ήταν! “Θα ήταν ωραίο”, είπε, “να ήταν τριλογία”. “Τι τίτλο να βάλουμε, ρε;”, τον ρωτάω εγώ.

»Ψάχναμε δύο μέρες να βρούμε τον τίτλο, δεν βρίσκαμε. Ξαφνικά, καθόμουν εδώ πέρα στο βιβλιοπωλείο και έτυχε να περάσουν σε 10 λεπτά καμιά 15αριά πολύ όμορφες γυναίκες - καλοκαίρι ήταν, κάποιες με ομπρέλες, επειδή είχε ήλιο. Λέω, “Ωπ, Παναγία μου, γυναίκες που περάσατε από δω, θα τρελαθούμε!”. Αυτό προτού καν τη σύλληψη της ιδέας για την ταινία. Μου λέει ο φίλος, “Για πες το ξανά!”. “Τι;”, λέω εγώ. “Γυναίκες που περάσατε από δω - ο τίτλος”, μου λέει. Οπότε, από εκεί και πέρα με έστειλαν να γράψω το σενάριο. Είχα μια εύκολη ιδέα. Κάθονται δύο και φυλάνε τσίλιες, επειδή κάποιος έχει ένα δωματιάκι παράνομο εκεί πάνω. Αυτή είναι η ιστορία».

«Εκεί υπάρχει ένας δρόμος από όπου περνάνε και γυναίκες - και οι γυναίκες πάντα εξομολογούνται, πάντα κάθονται, πάντα βρίσκουν μια παρέα. Εκεί είναι γυναίκες που περνάνε, με τη δική τους ζωή, με τα τραύματά τους, με τις εμπειρίες τους, με την ομορφιά που κουβαλάνε, τον πόνο που κουβαλάνε, με την ελπίδα που κουβαλάνε. Αυτό είναι. Γυναίκες που περάσανε από εδώ και έφεραν κάτι. Αυτοί οι δύο, ο Τζούμας και ο Λίτσης, ήταν απροετοίμαστοι να δεχτούν ένα τέτοιο κύμα γυναικών. Όμως το δέχτηκαν όλο αυτό με μια ευγνωμοσύνη. Μπήκαν σε έναν κόσμο που ίσως δεν τον ξέρανε. Μπορεί να μην τους είχαν εμπιστευθεί άλλες γυναίκες τόσο προσωπικά τους βιώματα, τα τραύματά τους.

»Ο ένας, ο Λίτσης, που είναι το πιο λαϊκό παιδί, όλη μέρα φοβάται μήπως περάσει κανένας πολεοδόμος και τους βάλει μέσα - και όλο φεύγει. Το βράδυ, όμως, όταν έχει τελειώσει η φύλαξη, λέει στον Τζούμα: “Εγώ θα έρθω και αύριο”. Του απαντάει ο Τζούμας, “Τι να έρθεις αύριο; Έχουν τελειώσει αυτοί. Για μια μέρα μόνο μας έχουν πληρώσει”. “Δεν ξέρω, μπορεί και να μην έχουν τελειώσει. Εγώ θα έρθω”, επιμένει ο Λίτσης. Ούτε φοβάται πια, ούτε τίποτα. Γιατί; Επειδή όλες οι γυναίκες του λένε, “Α, θα σε δω και αύριο. Θα περάσουμε να σας δούμε” και άλλα τέτοια. Περιμένει τις γυναίκες αυτός, έχει τρελαθεί από την ομορφιά. Γι’ αυτό γράφει και ένα ποιηματάκι. Είναι ένα παιδί αγράμματο, η χαρά του, όμως, όταν ήταν μικρός, ήταν να λέει ποιήματα στις γιορτές, 28η Οκτωβρίου, 25η Μαρτίου».

Γυναίκες που περάσατε από δω
Απ’ το μικρό και απόμερο δρομάκι
Καθίστε, για να πιείτε ένα ποτό
Και να σας δούμε και λιγάκι

«Είναι δύο σπουδαίοι ηθοποιοί, οι οποίοι έχουν και μεταξύ τους συγκρούσεις, φόβους, αλλιώς βλέπει ο ένας τα πράγματα, αλλιώς ο άλλος. Βγάζουνε και γέλιο στο πως αντιμετωπίζουν τις γυναίκες κάθε φορά. Είναι διαφορετικός ο τρόπος του καθενός και καταλαβαίνεις πως προκύπτει ένας πλούτος από δύο διαφορετικά πρόσωπα και μάλιστα σπουδαίους ηθοποιούς. Βοήθησαν πάρα πολύ στη δημιουργία της ταινίας».

«Φαίνεται ένα μεγάλο κομμάτι της πόλης από εκεί. Αυτό που λέμε, δηλαδή ότι είναι ένα ακίνητο road movie, είναι αληθινό, επειδή πράγματι όλη η ταινία παίζεται εδώ στα σκαλιά όπου στήνουν τις τσίλιες τους. Αν κοιτάξεις, όμως, κάτω, φαίνεται η πόλη: Άσπρη, γκρι, χτισμένη με μπετό. Υπάρχει μια απομόνωση, υπάρχει όμως και η ζωή. Αλλά όλα γίνονται ακίνητα. Δεν είναι όπως οι προηγούμενες ταινίες μου, που είμαστε συνέχεια σε μια διαδρομή. Εδώ η διαδρομή είναι εσωτερική. Το road movie, η διαδρομή, γίνεται μέσα στις ψυχές των γυναικών, στη διαφορετικότητα αυτών των προσώπων. Κάθε φορά μας αποκαλύπτει κάτι η κάθε γυναίκα, γινόμαστε και πιο πλούσιοι.

»Μόνο στο Μία Τόσο Μακρινή Απουσία, ένα μεγάλο μέρος της ταινίας είναι γυρισμένο στην Αθήνα. Όλες οι άλλες είναι ταινίες δρόμου, μακριά από εδώ. Τώρα πώς και έγινε στην Αθήνα αυτή η ταινία; Η απάντηση είναι απλή: Όταν αποφασίσαμε να κάνουμε την τριλογία, δεν είχαμε λεφτά. Αν κάνεις ένα road movie, να πάμε π.χ. στη Βόλβη, καταλαβαίνεις πως χρειάζονται λεφτά. Ενώ εκεί χάμω τουλάχιστον ήμασταν ακίνητοι. Είχαμε λεφτά να πληρώσουμε τους ηθοποιούς, τους τεχνικούς. Το φαγητό τους το φέρναμε κάθε μεσημέρι, περάσαμε πολύ ωραία. Αλλά δεν είχαμε έξοδα κίνησης, ξενοδοχεία κτλ και έτσι μπορέσαμε και την τελειώσαμε την ταινία. Αλλιώς δεν θα τα είχαμε καταφέρει, παρόλο που είχαμε πίσω μας την καταπληκτική Faliro House του κ. Κωνσταντακόπουλου. Αλλά είχαμε πει ότι το κοστολόγιο είναι μικρό, δεν θέλαμε να βγούμε έξω, να σηκωθούμε και να φύγουμε.

»Όμως, σιγά-σιγά ανακαλύψαμε κάτι. Πήραμε κομμάτια από παλιές μου ταινίες, όχι πολλά, έτσι, τρία-τέσσερα και έδωσαν αυτό το road movie άγγιγμα, με μια συγκίνηση. Μια ζωή που ακινητοποιείται ξαφνικά, όμως μια ζωή που κάποτε είχε ρυθμό και αγάπη».

«Όχι, πλέον δεν γυρίζονται ταινίες σε φιλμ, επειδή στοιχίζει πολύ πιο ακριβά. Κοίτα να σου πω, ο κ. Κωνσταντακόπουλος δεν είναι παραγωγός με παρουσία μόνο στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα ό,τι κάνει, το κάνει από αγάπη για τον ελληνικό κινηματογράφο. Βασικά, παράγει ταινίες στην Αμερική, στο εξωτερικό. Η Kodak συνεργάζεται μαζί του και έτσι μας έδωσε το φιλμ. Ο κ. Χρήστος ήθελε, επειδή εγώ έχω μάθει να γυρίζω σε φιλμ από τον Φίνο. Το είπε στην Kodak, η εταιρεία δέχτηκε και μας έδωσε το φιλμ. Ήταν μια θυσία του Κωνσταντακόπουλου να γυρίσω σε φιλμ και αν γυρίσω την καινούργια μου ταινία του χρόνου, πάλι με φιλμ θα τη γυρίσω. Μου λέει, “Όσο υπάρχεις και όσο γυρίζεις, θα πηγαίνεις με το φιλμ”, κάτι πολύ συγκινητικό.

»Είναι μαγικό το φιλμ. Η κοινωνία, όμως, βρίσκει τρόπους να γίνονται όλα πιο απλά, πιο οικονομικά. Αν ήμουν τώρα 36 χρόνων, θα έλεγα να το κάνω και εγώ με ψηφιακή, όπως όλοι. Όμως τώρα, όλοι συγκινούνται που εγώ θα συνεχίσω την τελευταία μου ταινία με φιλμ».

«Είναι ένα θέμα που τίθεται μέσα μου. Ο Τζούμας έτσι ξεκινάει, “Δεν υπάρχει φιλία γυναικών”. Πιστεύει ότι αν ρίξεις σε μια ομάδα γυναικών έναν άνδρα, θα σκοτωθούν μεταξύ τους. Σαν να ρίχνεις χειροβομβίδα σε κοτέτσι. Εγώ πιστεύω ότι υπάρχουν βαθιές ανδρικές φιλίες. Γιατί, όμως, στις γυναίκες δεν υπάρχει τέτοια βαθιά φιλία; Βέβαια, αυτό που λέω μπορεί να είναι λάθος μου, ασυγχώρητο και να υπάρχουν φιλίες γυναικών. Επειδή η γυναίκα έχει όλη τη φροντίδα, αυτή φέρνει τη ζωή, αυτή θα μεγαλώσει τα παιδιά, αυτή θα τους δώσει τον χαρακτήρα, την κουλτούρα, τον πολιτισμό. Ο άνδρας είναι ένα πλάσμα που συνέχεια φεύγει, τρέχει, πάει και το χειρότερο - πολεμάει. Ασταμάτητα. Μπορεί και σκοτώνει, μπορεί και κάνει μάχες. Αν δεις αυτήν τη στιγμή τη Γη, οι άνδρες σκοτωνόμαστε. Τις γυναίκες τις βλέπεις μετανάστριες, να πνίγονται με τα παιδιά τους στην αγκαλιά.

»Όπως λέει ο Tarkovsky, “Μόνο η γυναίκα είναι ικανή να αγαπήσει και να προσφερθεί”. Είναι προσφορά. Μπορεί να μου πεις, “Ναι, αλλά έχω και μία στις 100 περιπτώσεις που μια γυναίκα εγκαταλείπει τα παιδιά της” - πάντα θα υπάρχει αυτό το μικρό ποσοστό και ποιος ξέρει μια τέτοια γυναίκα τι έχει τραβήξει. Μια μάνα είναι μάνα, ό,τι και να κάνεις, ό,τι και να πεις, κάθε τι που θα κάνει είναι δικαιολογημένο από μια βαθύτερη ανάγκη που μόνο αυτή ξέρει.

»Είναι ιερό πρόσωπο η γυναίκα. Πιστεύω ότι ως δημιουργία, επειδή ο άνθρωπος είναι το ανώτερο δημιούργημα της φύσης, η γυναίκα είναι το πρώτο δημιούργημα. Μετά ερχόμαστε εμείς… Αυτή γεννάει και συντηρεί τη ζωή. Εντάξει, εμείς τι κάνουμε; Δίνουμε ένα σπερματάκι, χαράς το πράγμα».

Το Γυναίκες Που Περάσατε Από Δω βγαίνει στις κινηματογραφικές αίθουσες την Πέμπτη 13 Δεκεμβρίου από την Tulip Entertainment.

Περισσότερα από το VICE

Υπάρχουν 10 Τόνοι «Σοκολάτας» στον Βυθό της Κρήτης;

Πώς Είναι να Κάνεις το Αγροτικό σου ως Γιατρός στην Άγονη Γραμμή τον Χειμώνα

Η Ελένη Δολοφονήθηκε Επειδή Είπε «Όχι»