O Άνθρωπος που Κατέγραψε το Χωριό-Φάντασμα της Κρήτης με τους Οκτώ Κατοίκους

«Θα μπορούσε να είναι κάποιο χωριό της εμπόλεμης Συρίας, που οι κάτοικοί του το εγκατέλειψαν μέσα σε μία νύχτα για να σωθούν. Ένα πυκνοκατοικημένο πανέμορφο χωριό που οι κάτοικοί του το παράτησαν. Ανοιχτές πόρτες και παράθυρα, σε σπίτια-κουφάρια, με αντικείμενα σκόρπια στα πατώματα, ανάμεσα σε κουρελιασμένα ρούχα, τετράδια με μισοτελειωμένα σημειώματα, πιάτα και ποτήρια στις θήκες τους έτοιμα να ξαναχρησιμοποιηθούν. Πάνω απ' όλα, όμως, η μυρωδιά της εγκατάλειψης και το "καταπλάκωμα" της μελαγχολίας σε ένα χωριό που πριν μερικές δεκαετίες ήταν γεμάτο ζωή. Αυτή είναι η εικόνα που αντικρίζει όποιος βρεθεί 80 χιλιόμετρα ανατολικά του Ηρακλείου, δίπλα από την Άνω Βιάννο, στο χωριό Καλάμι». Αυτή η εικόνα δεν θα ήταν γνωστή σχεδόν σε κανέναν αν ο Νίκος Σαράντος, στον οποίο ανήκουν τα παραπάνω λόγια, δεν είχε κινηματογραφήσει το Καλάμι, των οκτώ (ηλικιωμένων) κατοίκων. «Ένα χωριό-φάντασμα που από την πρώτη στιγμή που βρέθηκα εκεί, είχε πολλά να μου "πει" και εγώ με τη σειρά μου να τα μεταφέρω, με τον δικό μου τρόπο, μέσω της ταινίας μου, στον κόσμο», θα πει ο ίδιος.

Αν και το -viral πλέον- βίντεό του για αυτό το χωριό-φάντασμα της Κρήτης υπάρχει δημοσιευμένο στο Διαδίκτυο από τον περασμένο Νοέμβρη, η δύναμη ορισμένων διακρίσεων σε διεθνή φεστιβάλ, πρόσφατα, ήταν εκείνη που το έφερε στο φως για το ευρύ κοινό.

Ο Νίκος Σαράντος είναι ένας 47χρονος Κρητικός, γνήσιος άνθρωπος της εικόνας, που ξεπέρασε τα στενά όρια του εικονολήπτη των ΜΜΕ. «Η τηλεόραση είναι η δουλειά μου που σέβομαι και αγαπώ, αλλά η κινηματογράφηση είναι το μεράκι μου», λέει μεταξύ άλλων, στην κουβέντα που είχαμε, με αφορμή το πολυβραβευμένο «Kalami Creta, the face of abandonment».

VICE: Από τα πλάνα σας, φαίνεται πως οι κάτοικοι του χωριού έφυγαν κάπως βεβιασμένα. Υπάρχουν εικόνες εγκατάλειψης παντού.
Νίκος Σαράντος: Αυτό που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση και έτσι μπήκα στη διαδικασία να κινηματογραφήσω το συγκεκριμένο χωριό, είναι η εικόνα της εγκατάλειψης που υπάρχει διάσπαρτη παντού και μοιάζει σαν να το άφησαν εσπευσμένα οι κάτοικοι για να σωθούν από κάποιο μεγάλο κακό, κάποιον μεγάλο κίνδυνο. Ένα χωριό-φάντασμα που από την πρώτη στιγμή που βρέθηκα εκεί, είχε πολλά να μου «πει» και εγώ με τη σειρά μου να τα μεταφέρω, με τον δικό μου τρόπο, μέσω της ταινίας μου, στον κόσμο.

Τι έγινε πραγματικά στο Καλάμι; Γνωρίζετε πώς και γιατί εγκαταλείφθηκε το χωριό; Ισχύει ότι ζούσαν περίπου 500 κάτοικοι εκεί κάποτε; Πού είναι τώρα αυτοί;
Ναι, έψαξα και έμαθα ότι μέχρι τη δεκαετία του '70, το Καλάμι έσφυζε από ζωή. Είχε περίπου 500 κατοίκους με 150 οικογένειες που ζούσαν και δραστηριοποιούνταν εκεί. Στα μέσα της ίδιας δεκαετίας, ξεκίνησαν σταδιακά να το εγκαταλείπουν για βιοποριστικούς λόγους. Κατέβηκαν προς τα νότια παράλια, ψάχνοντας μια καλύτερη τύχη στην Ψαρή Φοράδα και την Άρβη, στις θερμοκηπιακές καλλιέργειες, ενώ κάποιοι έφυγαν προς τις μεγάλες πόλεις.

Μιλήσατε με κάποιον/ους από τους οκτώ ηλικιωμένους κατοίκους του χωριού; Αν ναι, τι σας είπαν;
Ναι είχα την τύχη να συναντήσω ένα ηλικιωμένο ζευγάρι από τους οκτώ εναπομείναντες κατοίκους και να μου μιλήσουν με θλίψη για τις εποχές που το χωριό τους ήταν ολοζώντανο και τίποτα δεν προμήνυε το μέλλον του. «Πού να πάμε εμείς τώρα παιδί μου; Εμείς εδώ γεννηθήκαμε, εδώ ζήσαμε και φέραμε στον κόσμο τα παιδιά μας, και εδώ θα πεθάνουμε», ήταν τα λόγια ενός γέροντα που παρά τις εκκλήσεις των παιδιών του να τους πάρουν να ζήσουν λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα, στη Βιάννο, εκείνος αρνείται πεισματικά να εγκαταλείψει τον τόπο όπου γεννήθηκε.

Είχατε την τιμή, το «The face of abandonement» να κατακτήσει το πρώτο βραβείο στην κατηγορία SUPER SHORT DRONE, πρόσφατα, στο κινηματογραφικό φεστιβάλ Berlin Flash Film Festival. Αυτή, όμως, δεν είναι η μοναδική διεθνής διάκρισή σας.
Τα φεστιβάλ θεωρώ ότι είναι μια σημαντική διαδικασία, διότι δίνουν τη δυνατότητα στους δημιουργούς να παρουσιάσουν τις δουλειές τους σε ένα ευρύτερο κοινό. Να μεταφέρουν την κουλτούρα και τις ομορφιές του τόπου τους σε όλο τον κόσμο, να επικοινωνούν μεταξύ τους και να ανταλλάσσουν ιδέες και εμπειρίες, και τέλος να διεκδικούν μέσα από τον παγκόσμιο ανταγωνισμό κάποια διάκριση, ως ηθική ανταμοιβή των κόπων τους.

Με τα φεστιβάλ ήρθα σε επαφή εντελώς τυχαία μέσα από μια δημοσίευση σε ιστοσελίδα για θέματα drone και χωρίς καμία προετοιμασία έστειλα την ταινία μου, περισσότερο από περιέργεια για να δω πώς θα τα πάει, Τελικά, είχα την τιμή το «The face of abandonement» να κατακτήσει το πρώτο βραβείο,τον Δεκέμβριο του 2017, στο κινηματογραφικό φεστιβάλ του Βερολίνου. Eπίσης, κατέκτησε την τρίτη θέση στο φεστιβάλ Los Angeles CineFest, στην κατηγορία Φωτογραφία. Ευχαριστώ θερμά τον κόσμο που συμμετείχε στην ψηφοφορία του τελικού του Νοεμβρίου και με στήριξε. Τέλος, το βίντεο επιλέχτηκε κι από το φεστιβάλ του Μπορντό της Γαλλίας, να συμμετέχει και να προβληθεί στο CinéDrones International Film Festival 2017. Στα βίντεο στο κανάλι σας στο YouTube, βλέπω μια προτίμηση στην Κρήτη. Αυτό είναι λόγω εντοπιότητας ή πιστεύετε ότι η Κρήτη γενικά πρέπει να προβληθεί παραπάνω;
Αν και αγαπάω πολύ την Κρήτη και τη θεωρώ ανεξάντλητη έμπνευση, είναι καθαρά συμπτωματικό, επειδή τα τελευταία χρόνια που ασχολούμαι με την κινηματογράφηση, δεν έτυχε να βρεθώ εκτός του νησιού. Όλη η Ελλάδα είναι υπέροχη και ξεχωριστή. Θα ήθελα πάρα πολύ κάποια στιγμή να μου δοθεί η ευκαιρία να κινηματογραφήσω τις αμέτρητες ομορφιές της.

[VICE Video] Σε Αυτό το Μέρος της Ελλάδας Λέγεται Ότι Σχεδόν Κάθε Οικογένεια Έχει και Ένα Όπλο

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Αυτήν τη στιγμή εργάζεστε ακόμα ως εικονολήπτης σε ΜΜΕ;
Ναι είμαι στα ΜΜΕ από το 1992 και όσο αντέχω θα «τρέχω» στο ρεπορτάζ. Θεωρώ την ενημέρωση κοινωνικό αγαθό, απαραίτητο για τη σωστή λειτουργία της Δημοκρατίας και είμαι περήφανος που συμμετέχω σε αυτήν τη διαδικασία. Η τηλεόραση είναι η δουλειά μου που σέβομαι και αγαπώ, αλλά η κινηματογράφηση είναι το μεράκι μου. Είναι η αγχολυτική διαδικασία που την κάνω αφιλοκερδώς και μου δίνει τη χαρά της δημιουργίας και την απόλυτη ελευθερία της έκφρασης.

Ποιο θεωρείτε το καλύτερο βίντεο από αυτά που έχετε ανεβάσει;
Στο κανάλι μου Sarantos Nikos στο YouTube, τα τελευταία τέσσερα χρόνια, έχω δημοσιεύσει πάνω από 80 βίντεο, που το κάθε ένα είναι μια ιδιαίτερη δημιουργία για μένα. Το λίγο πιο αγαπημένο μου βίντεο είναι αυτό με το χωριό που βουλιάζει και χάνεται στα νερά του φράγματος. Ξεχωρίζω επίσης τη Σπιναλόγκα, περισσότερο για τη στιγμή που την κινηματογράφησα. Εκπέμπει απίστευτο φως και χρώματα μέσα από τη μελαγχολία του θέματος.

Και ποιο ήταν το πιο δύσκολο; Μου έκανε εντύπωση, για παράδειγμα, αυτό με τον Σήφη τον κροκόδειλο.
Το δυσκολότερο μέχρι τώρα ήταν, όντως, με τον Σήφη τον κροκόδειλο, τη δεύτερη φορά που τον κινηματογράφησα. Έπρεπε, από το βουνό που ήμασταν, να στείλω το drone κάτω, στην απέναντι όχθη της λίμνης, μερικές εκατοντάδες μέτρα μακριά. Χρειάστηκε να κάνω λεπτούς χειρισμούς εκατοστών ανάμεσα σε ξερόκλαδα και βλάστηση, σχεδόν ακουμπώντας το drone στο νερό, με άθλια εικόνα στο μόνιτορ και τον φύλακα του φράγματος να με καθοδηγεί, βλέποντας το drone με τα κιάλια του. Τότε, δεν υπήρχαν οι αισθητήρες απόστασης drones και ακόμα απορώ πώς δεν ακούμπησε κάποιος έλικας τα κλαδιά. Το πλάνο, πάντως, δικαίωσε το ρίσκο μου.

Στον τομέα των ΜΜΕ, ως οπερατέρ, έχετε κάνει ένα πολύ εντυπωσιακό ρεπορτάζ, όπως μια συνέντευξη με τον τελευταίο θανατοποινίτη της Ελλάδας. Σε τι άλλα ενδιαφέροντα ρεπορτάζ έχετε συμμετάσχει;
Αυτό με τον τελευταίο θανατοποινίτη της Ελλάδας, που ανέφερες, ήταν από τα πιο δυνατά ρεπορτάζ που έχω συμμετάσχει (για την εκπομπή Η Μηχανή του Χρόνου, με τον συνάδελφο δημοσιογράφο Χρήστο Βασιλόπουλο). Είχε βρει τον Π.Α και τον είχε πείσει να μας μιλήσει στην κάμερα (με πλάτη στον φακό), μετά από ένα έγκλημα που τον καταδίκασε, ως συνεργό, τετράκις εις θάνατον. Ήταν συγκλονιστικό το ρεπορτάζ αλλά και η συνομιλία εκτός κάμερας με αυτόν τον άνθρωπο, για τους καθημερινούς θανάτους που βίωνε επί τρία χρόνια ως μελλοθάνατος, μη γνωρίζοντας αν το επόμενο ξημέρωμα θα εκτελεστεί. Από εκεί και πέρα, οι έρευνες που κάναμε τη δεκαετία του '90 σε ψυχιατρεία, καταγράφοντας τις δύσκολες συνθήκες που βίωναν οι ασθενείς εκεί, οι αποστολές στην ορεινή Κρήτη για τις βεντέτες, τη ζωοκλοπή, τα όπλα και τη δύσκολη ζωή στα βουνά, και αμέτρητα άλλα ρεπορτάζ, όλα έχουν το δικό τους ξεχωριστό ενδιαφέρον.

Ποιο είναι το στοιχείο εκείνο που σας παρακινεί για την κάθε δουλειά που κάνετε; Ποια είναι η έμπνευσή σας;
Με παρακινεί η αγάπη για δημιουργία. Να ξεκινάς από το μηδέν και σιγά-σιγά να χτίζεις, να παράγεις έργο. Αυτό που με εμπνέει είναι ο τόπος και οι άνθρωποι. Να διηγούμαι μέσα από τις εικόνες και τα βίντεό μου, ενδιαφέρουσες ιστορίες. Να προσπαθώ να βρω την ουσία των θεμάτων πίσω από την πρώτη εικόνα και να τη φέρνω μπροστά. Πάντα στα βίντεό μου υπάρχει το ανθρώπινο στοιχείο, χωρίς αυτό να φαίνεται απαραίτητα με την πρώτη ανάγνωση.

Περισσότερα από το VICE

Ο Αγγελιοφόρος του Άρη Βελουχιώτη στην Ήπειρο Μιλάει για τις Μέρες του Δίπλα στον Καπετάνιο

Τα Καλύτερα Video Games που Περιμένουμε Μέσα στο 2018

Το Μυστήριο της Ανθρωποκτονίας που Έγινε Δίπλα στη ΓΑΔΑ Αλλά Δεν Εξιχνιάστηκε Ποτέ