Το Χωριό στη Φλώρινα που Βουλιάζει και οι 20 Κάτοικοι που Δεν το Εγκαταλείπουν

Στους Ανάργυρους, δυο χρόνια από τη μεγάλη κατολίσθηση της 10ης Ιουνίου 2017, τα ρήγματα στους δρόμους κοντά στο ορυχείο γίνονται μεγαλύτερα και οι ρωγμές στα πρώτα σπίτια του οικισμού σπάζουν στα δύο τους τοίχους τους. Τα «οδοφράγματα», που απαγορεύουν την πρόσβαση στους δρόμους που οδηγούν στα σημεία της κατολίσθησης παραμένουν. «Ξέρετε κανέναν στην Google να ενημερώσουμε ότι αυτός ο δρόμος δεν βγάζει πουθενά; Το GPS στέλνει τους επισκέπτες προς τα εκεί», λέει ο πρόεδρος της κοινότητας Γιώργος Τσισμαλίδης. Σήκωσε όλο το βάρος της πίεσης για να αποδειχτεί πως η ΔΕΗ ευθύνεται για την κατολίσθηση και να κινηθούν οι διαδικασίες μετεγκατάστασης του χωριού σε άλλο χώρο, που όμως προχωρούν με αργούς ελληνικούς γραφειοκρατικούς ρυθμούς.

Οι Ανάργυροι είναι το μοναδικό χωριό το οποίο έχει κηρυχθεί τρεις φορές σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Οι ειδικοί έχουν δώσει τελεσίγραφο στους κατοίκους ότι πρέπει να εγκαταλειφτεί και πως η διαμονή εκεί είναι επικίνδυνη. Όμως οι δημοτικές εκλογές διεξήχθησαν κανονικά, τοπικό συμβούλιο εκλέχθηκε κανονικά, ενώ οι κάτοικοι εξακολουθούν να πληρώνουν ΕΝΦΙΑ - ακόμη και για τα σπίτια που γκρεμίζονται από τα ρήγματα που προκαλεί το ορυχείο.

Στο καφενείο της κυρίας Σιδηροπούλου, τρεις ηλικιωμένοι κάθονται και πίνουν τον καφέ τους. Στους τοίχους είναι κρεμασμένες οι αναμνήσεις της ζωής του χωριού. Ασπρόμαυρες φωτογραφίες από τα παλιά χρόνια, τότε που η Δόξα Αναργύρων θριάμβευε και οι ποδοσφαιριστές της κρατούσαν μία μπάλα από κουλουριασμένα δέρματα. Το καφενείο μπορεί να κλείσει, όμως αυτοί οι τρεις άνθρωποι θα μείνουν εκεί τον χειμώνα. «Πού να πάω, στην Πτολεμαΐδα; Και τα χωράφια, τα ζώα, τι θα τα κάνω;», διερωτάται ο Κώστας Τσισμαλίδης. Συνταξιούχος της ΔΕΗ ο ίδιος, 64 χρόνων, βοηθάει στις εργασίες της κτηνοτροφικής μονάδας της συζύγου του. «Εάν δεν μας δώσουν χρήματα δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Είπαν εδώ και δύο χρόνια ότι θα απαλλοτριώσουν τα χωράφια μας, τίποτε. Την πρώτη μέρα που έπεσε το ορυχείο ξεσήκωσαν το χωριό να φύγει και τα κατάφεραν. Έβαλαν τους παππούδες στα διαμερίσματα και τους πληρώνουν το νοίκι, σιγά τον πολυέλαιο», διαμαρτύρεται.

Ο Θόδωρος Θεοδωρίδης είναι 48 χρόνων και από τους πιο νέους που έμειναν στο χωριό. Θα είναι ένας από τους 15–20 που δεν θα φύγουν για τον χειμώνα. «Δεν μπορώ να κάνω διαφορετικά. Έχω τους γονείς μου, 92 και 87 χρόνων - πού να τους αφήσω; Άμα πάμε στην Πτολεμαΐδα, τελείωσαν. Απ’ αυτούς που έφυγαν και πήγαν σε διαμερίσματα το 10% πέθαναν», λέει στο VICE. Ο 92χρονος πατέρας του, Γιώργος Θεοδωρίδης, ξεκινάει με αργά βήματα υπερήλικου, κρατώντας το μπαστούνι, να κινήσει για το καφενείο. «Εάν μείνει στο διαμέρισμα, τι θα κάνει;».

Ο Θ. Θεοδωρίδης, μέλος της επιτροπής παρακολούθησης για τη μετεγκατάσταση του χωριού, βλέπει τις αργές διαδικασίες. «Τώρα περιμένουμε την επιτροπή να έρθει και να κατηγοριοποιήσει τα σπίτια. Όμως όλα κινούνται με ρυθμούς χελώνας», σημειώνει και μεταφέρει με παράπονο πως η δική τους κτηνοτροφική μονάδα, 140 μέτρα από τον γκρεμό που δημιουργήθηκε με το ορυχείο που υποχώρησε, δεν απαλλοτριώθηκε. Ούτε η Μαρία Θεοδωρίδου, καινούργια συνταξιούχος του ΟΓΑ, πρόκειται να φύγει τον φετινό χειμώνα από τους Ανάργυρους. «Τώρα καθόμαστε με δική μας ευθύνη. Ας μας πληρώσουν, να χτίσουμε άλλο σπίτι και να πάμε. Η ΔΕΗ μπορεί να πληρώνει το ενοίκιο, όμως πού να αφήσουμε το σπίτι και το βιος μας;», διερωτάται.

«Δεν πρόκειται να φύγουν, είναι αγρότες, κτηνοτρόφοι και ηλικιωμένοι», ξεκαθαρίζει ο πρόεδρος των Αναργύρων Γιώργος Τσισμαλίδης. «Εάν πάνε στο διαμέρισμα, τις στάνες με τα ζώα πού θα τα βάλουν;», αναφέρει σκωπτικά. «Αφήστε που η απόφαση για τα ενοίκια της ΔΕΗ αφορούν την πρώτη τριετία, μετά δεν ξέρει κανείς ποιος θα πληρώνει τα διαμερίσματα». Διαμαρτύρεται έντονα επειδή οι κάτοικοι καλούνται να πληρώσουν ΕΝΦΙΑ για τα γκρεμισμένα διαμερίσματα και εκτός από την προηγούμενη κυβέρνηση, τα βάζει και με τη σημερινή που πλέον υποσχέθηκε να μην πληρωθεί ο ΕΝΦΙΑ από το 2020. «Εγώ δεν είμαι με κανέναν παρά μόνο με το χωριό», τονίζει χτυπώντας το χέρι στο τραπέζι.

Ο πρόεδρος παρακολουθεί στενά όλες τις διαδικασίες, τρέχει σε γραφεία, στην περιφέρεια, στα υπουργεία και πιέζει, μήπως και επιταχυνθεί η μετεγκατάσταση του χωριού. Αυτήν την περίοδο περιμένουν την επίσκεψη οκταμελούς επιτροπής πραγματογνωμόνων που θα εντάξει τα σπίτια σε κατηγορίες, ανάλογα με τις οποίες θα αποζημιωθούν. «Το ευχάριστο είναι ότι έχει εκδοθεί το ΦΕΚ για την απαλλοτρίωση του οικισμού και μπήκαν στον αντίστοιχο λογαριασμό της περιφέρειας πάνω από 42 εκατομμύρια ευρώ για τις αποζημιώσεις», είπε ο κ. Τσισμαλίδης. Όμως τα βήματα για να δημιουργηθεί ένα καινούργιο χωριό, στη θέση Κουρί, που επέλεξαν οι κάτοικοι, περίπου 13 χιλιόμετρα από τους Ανάργυρους, είναι πολλά. Πρέπει άμεσα να προχωρήσει από την περιφέρεια και τον δήμο Εορδαίας η β’ φάση των μελετών και να ξεκινήσουν οι κατασκευές των υποδομών. Ταυτόχρονα να αρχίσουν, με τις αποζημιώσεις, να χτίζονται τα σπίτια. «Με τα δικά τους τα δεδομένα τέλη του 2020 θα δοθούν τα λεφτά. Θα δούμε», επιφυλάσσεται ο πρόεδρος.

Η ΔΕΗ στην κατάσταση αυτή, περιορίστηκε μόνον στα έξοδα των ενοικίων και της μεταφοράς της οικοσκευής όσων κατοίκων εγκατέλειψαν το χωριό τις πρώτες ημέρες. Η επιχείρηση ποτέ δεν παραδέχτηκε ότι η κατολίσθηση των τοιχωμάτων του ορυχείου που κατάπιε ένα μεγάλο τμήμα του χωριού, είναι δική της ευθύνη. «Υποτιμήθηκε από την επιχείρηση η συνδυασμένη επιρροή πολλών παραμέτρων, που οδήγησαν τελικώς στην κατολίσθηση του Ορυχείου», ξεκαθαρίζει στο πόρισμά του, που δημοσιεύτηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2018, ο Συνήγορος του Πολίτη. «Υπήρξε συστηματική αδράνεια απ’ όλο το πλέγμα των εμπλεκόμενων υπηρεσιών, η οποία οδήγησε σε αδυναμία πρόβλεψης των επιπτώσεων από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα», τονίζεται στα συμπεράσματα στα οποία γίνεται λόγος ότι χρόνια πριν την κατολίσθηση «εμφανίστηκαν φαινόμενα εδαφικών διαρρήξεων στην περιοχή τα οποία συνδέονταν και με τη λειτουργία του Ορυχείου».

Τέτοια φαινόμενα, όμως, ήδη άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους σε γειτονικά από τους Ανάργυρους χωριά, που είναι χτισμένα παράλληλα με τα όρια του λιγνιτορυχείου. Στα Βαλτόνερα, ο πρώτος όροφος ενός σπιτιού έχει σοβαρές ρωγμές και έχουν τοποθετηθεί απαγορευτικές λωρίδες. Στην ίδια «γραμμή» με το σπίτι, μαντρότοιχοι και αποθήκες κοντεύουν να σχιστούν στα δύο από τις ρωγμές που έχουν κάνει την εμφάνισή τους. Οι κάτοικοι έχουν προσφύγει στα δικαστήρια και περιμένουν. Η ΔΕΗ δεν αποδέχεται ότι αυτά οφείλονται στη μεταλλευτική δραστηριότητα. Το ίδιο συμβαίνει στα χωριά Φανός και Πεδινό.

Παραδίπλα, στον Ροδώνα, η εκκλησία του χωριού έχει σοβαρά προβλήματα μεγάλες ρωγμές σχίζουν τις εικόνες των αγίων. «Δεν λέει κανένας τίποτα. Δεν έχω να απαντήσω στους κατοίκους. Ήρθαν οι επιστήμονες και δεν μου μίλησαν επειδή ήμουν ντυμένος με τα ρούχα της δουλειάς», απαντάει εκνευρισμένα ο πρόεδρος του χωριού Δημήτρης Παρασκευάς. «Είναι φανερό ότι η αιτία είναι το ορυχείο, αλλά η ΔΕΗ λέει πως οφείλεται στην υπεράντληση των υδάτων. Η εκκλησία υποχωρεί, άρχισαν να εμφανίζονται ρωγμές και σε σπίτια. Τι θα κάνουμε;».

Περισσότερα από το VICE

Μέσα στα Ασιατικά Μπαρμπέρικα της Θεσσαλονίκης

Αυτό που Βλέπουν Όλοι στο Λιμάνι του Πειραιά, Αλλά Λίγοι Προσέχουν

Η Ελληνίδα που Φωτογραφίζει την Underground Νυχτερινή Ζωή της Μαδρίτης