Στον δημόσιο λόγο δε μιλάμε συχνά για τις πιο εσωτερικές πτυχές της υποκειμενικότητας, όπως είναι ο έρωτας. Είναι ζήτημα σεμνοτυφίας ή προστασίας της αυτοεικόνας μας; Μάλλον είναι ζήτημα αξιοπρέπειας. Πρέπει να είναι μεγάλο νούμερο κάποιος, για να μιλάει δημοσίως για την ερωτική του ζωή. Ιδίως οι άνδρες, ακόμη και στην ιδιωτική τους ζωή πρέπει να είναι τάφος για τα κορίτσια που τους άνοιξαν την αγκαλιά τους. Επειδή κουβαλάω τον Πειραιά μέσα μου, θεωρώ ότι, όταν και μεταξύ φίλων διηγείσαι μια ερωτική ιστορία, σου απαγορεύεται να δίνεις ονόματα.Υπάρχει όμως κοινωνικός συντηρητισμός; Προέρχεται από την ενοχή και η ενοχή στον έρωτα δεν είναι δική μας. Είναι εξωτερική, μας την υπαγορεύουν οι κοινωνικοί κανόνες και η θρησκεία.Ο Alain Badiou υποστηρίζει ότι ο έρωτας είναι μια κατασκευή αλήθειας, συμφωνείτε; Με την έννοια ότι έχει μια αποκαλυπτική διάσταση. Μέσα από την επαφή με τον άλλον, τη χαρά και τον πόνο που μας προκαλεί, μαθαίνουμε καλύτερα τον εαυτό μας. Έχουμε μύχια συναισθήματα και δυνάμεις που αγνοούμε, αν δεν υπάρξει το ερέθισμα να αποκαλυφθούν. Με αυτή την έννοια, ναι, ο έρωτας είναι αποκαλυπτικός.Πρέπει να είναι μεγάλο νούμερο κάποιος, για να μιλάει δημοσίως για την ερωτική του ζωή. Ιδίως οι άνδρες
Στο βιβλίο σας κάνετε μια ειδική μνεία στο φεμινιστικό κίνημα. Ήταν μια τομή για την άρση της ανισότητας στις σχέσεις; Αποκατέστησε πολλές αδικίες και ανισότητες η γυναικεία χειραφέτηση και χάρη στην ανατροπή που επέφερε, παραβλέπονται οι όποιες ακρότητες, επειδή, όταν ξυπνάνε οι σκλάβοι, μην περιμένεις αβρότητες. Επιπλέον, η σχετική ισορροπία που επιτεύχθηκε ήταν ευεργετική και για τους άνδρες.Υπάρχουν όμως νέες μορφές καταπίεσης των γυναικών, όπως η μετατροπή του γυναικείου σώματος σε αντικείμενο και ο ψυχαναγκασμός της γυναίκειας ομορφιάς. Είναι δύσκολο να τ' αφήσουμε μεμιάς όλα πίσω. Δε γίνονται με διατάγματα αυτά. Οι συλλογικές νοοτροπίες παίρνουν χρόνο, για να ωριμάσουν. Άλλωστε, όλοι δέχονται πίεση, κανείς δεν γλιτώνει, άνδρας ή γυναίκα και δεν θεωρώ σε καμιά περίπτωση ψυχαναγκασμό να προσπαθούν οι γυναίκες να γίνουν πιο όμορφες. Είναι πανάρχαιο και μέσα στη φύση τους, για να προκαλέσουν τις συνθήκες γονιμοποίησης. Άλλωστε, μια αντίστοιχη πίεση υπάρχει και στον άνδρα να τα καταφέρει, για παράδειγμα, επαγγελματικά στη ζωή, να ανήκει στους επιτυχημένους - και αυτό φυσικό. Όπως γράφω και στο βιβλίο, η προϊστορική όμορφη γυναίκα που είχε δυνατότητα επιλογής, θα διάλεγε τον επιτυχημένο κυνηγό και όχι τον αδέξιο.Είναι βαρύ το πλήγμα του χωρισμού και ειδικά για τους άνδρες, είναι ο δεύτερος λόγος αυτοκτονίας μετά την απώλεια παιδιού. Αυτό προκύπτει από διεθνείς καταγραφές
Τον αγάπησα τον Βελουχιώτη. Ποιος φανταζόταν πως ήταν διανοούμενος ή ότι πήγαινε στην όπερα;
Τι είναι ο έρωτας στην κρίση, ένα ακόμα θύμα ή αντίδοτο; Και οι σχέσεις επηρεάζονται από την κρίση. Πώς αλλιώς; Η εσωτερικότητά μας κάθε φορά είναι εσωτερικευμένη εξωτερικότητα. Ό,τι συμβαίνει γύρω μας περνάει μέσα μας και λειτουργούμε ανάλογα. Αυτό δεν σημαίνει ότι παραιτούμαστε από κάτι τόσο ζωικά και συναισθηματικά πρωταρχικό, όπως ο έρωτας. Τουλάχιστον εγώ, δεν βλέπω γύρω μου κάποια τέτοια παραίτηση, άσε που παλιά έλεγαν, «του φτωχού η χαρά είναι το γαμήσι».Ποια Αριστερά; Αυτή που κυβερνάει τώρα; Δε μπορεί να είναι Αριστερά αυτό το πράγμα. Αυτό που έγινε με το δημοψήφισμα ήταν τραγικά παλαιοκομματικό. Ο κόσμος ψήφισε «ΟΧΙ» και τους βγήκε «ΝΑΙ». Μας πήγε πολλές δεκαετίες πίσω
Από τα πιο γνωστά σας έργα είναι η μνημειώδης βιογραφία του Άρη Βελουχιώτη. Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε μαζί του; Τον αγάπησα.Τον αγαπήσατε, ενώ κάνατε την έρευνα; Όχι, βέβαια. Για να ξεκινήσεις μια τέτοια περιπέτεια, μόνο από αγάπη μπορείς να το κάνεις. Κανένας άλλος λόγος δε μπορεί να σε οδηγήσει εκεί. Δεν υπάρχει κάτι τόσο δυνατό, για να περάσεις αυτά που πέρασα τόσα χρόνια και μάλιστα με τη βεβαιότητα των γύρω μου ότι είναι ένα βιβλίο που δε θα πουλήσει ούτε 500 αντίτυπα. «Ποιος τον θυμάται;», μου έλεγαν, «ποιος ενδιαφέρεται πια;» - και όμως.Για την κρίση δεν έχουν αποδοθεί ευθύνες, δεν έχει τιμωρηθεί κανείς. Είναι γνωστό πως στην Ισλανδία πήγαν 25 τραπεζίτες στη φυλακή, ακόμη και ο Πρωθυπουργός της χώρας έκατσε στο σκαμνί. Οι Ισλανδοί το έλυσαν το πρόβλημα. Εμείς όχι.
Η Αριστερά στον τόπο μας έχει ένα ένδοξο παρελθόν, με μεγάλη συμβολή στους αγώνες για τη Δημοκρατία. Η Αριστερά σήμερα μπορεί να είναι δύναμη κοινωνικής ισότητας; Ποια Αριστερά; Αυτή που κυβερνάει τώρα; Δε μπορεί να είναι Αριστερά αυτό το πράγμα. Αυτό που έγινε με το δημοψήφισμα ήταν τραγικά παλαιοκομματικό. Ο κόσμος ψήφισε «ΟΧΙ» και τους βγήκε «ΝΑΙ». Μας πήγε πολλές δεκαετίες πίσω. Θα σας διηγηθώ ένα χαρακτηριστικό ιστορικό στιγμιότυπο: το 1935, προκηρύχθηκε δημοψήφισμα για την επιστροφή ή όχι του βασιλιά. Τα «ΝΑΙ» βγήκαν 105%, ενώ σε ορισμένες περιοχές έφτασαν το 130% και επειδή ήταν πολύ μεγάλο το ρεζιλίκι το κατέβασαν τελικά στο 98%. Ο κόσμος δεν ψήφισε να επιστρέψει ο βασιλιάς, τους βγάλανε αυτό το αποτέλεσμα. Εγώ, λοιπόν, αυτό που έγινε τον Ιούλιο του 2015 το θεωρώ ιστορικά λαϊκή εξαπάτηση αντίστοιχης αχρειότητας.Ο Ολυμπιακός παραδοσιακά εκπροσωπεί τους αδύνατους. Μπορεί στην εποχή μας να βάζει τα λεφτά κάποιος και μετά κάποιος άλλος, αλλά αυτό δεν αλλάζει τον χαρακτήρα της ομάδας. Δεν επηρεάζονται οι διαιτητές μόνο εδώ.
Άρα, δε συμμερίζεστε την προσπάθεια συλλογικής ενοχοποίησης, τύπου «μαζί τα φάγαμε»; Αυτά δεν μπορείς να τα αντιμετωπίσεις σοβαρά. Ακούστε, κάθε λαός είναι μια δυνατότητα για το καλύτερο και για το χειρότερο. Τι θα κάνει κάθε φορά, εξαρτάται από την ηγεσία του. Αλλού θα σε πάει ο Hitler, αλλού ο Lincoln. Εμάς μας οδήγησαν στο χειρότερο. Στο σημείο που φτάσαμε, πλέον, το οικονομικό θέμα δεν είναι πια κομματικό, πολιτικό, είναι εθνικό. Μόνο ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπιστεί και όχι ως ευκαιρία για κομματικά οφέλη.Σας απογοητεύει ο τρόπος που η Ευρώπη επέλεξε να διαχειριστεί κρίσιμα ζητήματα, όπως η οικονομική και η προσφυγική κρίση; Η σημερινή Ευρώπη δεν είναι η Ευρώπη που γνώρισα, όσο ζούσα έξω και ταξίδευα. Για παράδειγμα, μια Ευρώπη που να επιβάλλει τη φρίκη και την κακογουστιά στους πολίτες της με τις αποκρουστικές εικόνες στα πακέτα τσιγάρων, θα ήταν αδιανόητη πριν από 20-30 χρόνια. Είναι τρομοκρατικό αυτό το πράγμα. Χάνεται η ευαισθησία και η αισθητική. Η Ευρώπη σήμερα είναι μια ένωση τραπεζιτών και επιχειρηματιών. Δεν υπάρχουν de Gaulle, Schmidt, Mitterrand, Brandt, ηγέτες που εμπνέονται από τα ευρωπαϊκά ιδεώδη. Οι αποφάσεις λαμβάνονται από μη εκλεγμένους αξιωματούχους, μακριά από τους λαούς της Ευρώπης.Τι άλλο μένει στον άνθρωπο; Έρωτες, μεθύσια, μνήμες.
Από το έργο σας φαίνεται ότι οι γειτονιές του Πειραιά άσκησαν μεγάλη επίδραση πάνω σας. Πώς αποφασίσατε να εγκαταλείψετε το λιμάνι; Ο ίδιος ο Πειραιάς σε προετοιμάζει να φύγεις. Στο λιμάνι συναντούσαμε Κινέζους, Ινδούς, όλες τις φυλές του πλανήτη. Ήταν ένα κοσμοπολίτικο σταυροδρόμι, σε προετοίμαζε να βγεις, να γνωρίσεις κόσμο, να ανοίξεις τα φτερά σου.Αυτές οι γειτονιές που γεννηθήκατε και μεγαλώσατε δηλητηριάστηκαν τα τελευταία χρόνια από την ακροδεξιά δράση της Χρυσής Αυγής, με κορύφωση τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Πώς εξηγείτε αυτή την εξέλιξη; Εγώ δεν πιστεύω ότι οι άνθρωποι που μεγάλωσα μαζί τους στον Πειραιά έγιναν ξαφνικά ακροδεξιοί. Η ακροδεξιά στην Ελλάδα ιστορικά ήταν μια ασήμαντη μειονότητα. Στην εκλογική περιφέρεια της Β΄ Πειραιώς ήταν τα προπύργια της Αριστεράς. Στριμώχτηκαν οι άνθρωποι, τρόμαξαν, απελπίστηκαν. Αυτό έγινε. Όπως έγινε και στη Γαλλία, την Αυστρία και αλλού που γιγαντώθηκε η ακροδεξιά. Ο φόβος είναι καταλυτικός. Σε τρελαίνει, σε παραμορφώνει. Θες να πιαστείς από κάπου, να σωθείς και στρέφεσαι εναντίον όλων. Είναι δυνατόν στη Γαλλία, το καταφύγιο των απανταχού κυνηγημένων, να ψηφίζεται με τέτοια ποσοστά η Le Pen; Να βλέπουμε και τις αιτίες, όχι μόνο το αποτέλεσμα.Δεν υπάρχει νόημα της ζωής. Πρόκειται για ψευδοερώτημα. Η ζωή είναι ζωή. Δώρο και κατάρα. Το νόημα το δίνει καθένας μόνος του, στη δική του ζωή. Δεν υπάρχει κάποιο γενικό νόημα. Για μένα, η ζωή είναι μεγάλη πουτάνα - και μ' αρέσει