Κάπως Έτσι Ήταν να Είσαι Γκέι Στην Κομμουνιστική Ρουμανία

Σύμφωνα με έκθεση που συντάχθηκε από την κρατική υπηρεσία της Ρουμανίας για την καταπολέμηση των διακρίσεων το 2010, το 84% των Ρουμάνων θα αρνούνταν να πιουν από το ίδιο ποτήρι όπως και κάποιος που είναι γκέι.

Ωστόσο τα πράγματα στη χώρα ήταν πολύ χειρότερα για τους γκέι παλιότερα. Το 1968, όταν ο δικτάτορας Νικολάε Τσαουσέσκου αναγνώρισε τελικά ότι η ομοφυλοφιλία υπήρχε, αμέσως την χαρακτήρισε παράνομη. Κατά τη διάρκεια της «βασιλείας» του Τσαουσέσκου, το εθνικό δίκαιο δίωκε τα ζευγάρια ιδίου φύλλου, καταδικάζοντάς τα σε χρόνια φυλάκισης.

Οι αμβλώσεις κηρύχθηκαν παράνομες περίπου τον ίδιο χρόνο, δίνοντας στο καθεστώς τη δικαιολογία που χρειαζόταν για να εισβάλει στην ιδιωτική ζωή των ανθρώπων. Σύμφωνα με έκθεση που συντάχθηκε από το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και την IGLHRC, σε συνεργασία με την ΜΚΟ Accept, από το 1970 οι Κομμουνιστές χρησιμοποιούσαν ενεργά το νόμο κατά των γκέι για να ξεφορτωθούν οποιονδήποτε θεωρούσαν επαναστάτη, πετώντας κάτω από το ραντάρ των οργανισμών προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Δικαιολογημένα, αυτό εξανάγκασε τους ομοφυλόφιλους να κρύβονται, εξέλιξη που έκανε την τεκμηρίωση των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Ρουμανία πολύ δύσκολη. Σήμερα, είναι δύσκολο να βρεις γκέι που έζησαν εκείνη την εποχή και να είναι πρόθυμοι να μιλήσουν για το τι συνέβη. Έτσι όταν η  LGBT μη κυβερνητική οργάνωση Accept διοργάνωσε μια συνάντηση για την ιστορία των γκέι στη Ρουμανία, ήξερα ότι έπρεπε να πάω.

Εκεί συνάντησα τον Daniel Iorga, έναν από τους ιδρυτές της Accept και έναν άνδρα, ο οποίος το 1990 έγινε ο πρώτος άνθρωπος που ζήτησε την κατάργηση του Άρθρου 200, το σημείο του ποινικού κώδικα της Ρουμανίας που ποινικοποιεί τις σχέσεις ατόμων του ιδίου φύλου. Μου είπε τα πάντα για το πώς ήταν να είσαι γκέι τη δεκαετία του '80. Επίσης συνάντησα έναν δημοσιογράφο που έκανε το ίδιο αλλά προτίμησε να παραμείνει ανώνυμος.

VICE: Πώς μπορούσατε να καταλάβετε ότι ήσασταν γκέι, εάν κανένας δεν γνώριζε τι ήταν αυτό;
​Daniel: Ο κόσμος δεν θα γνώριζε για αυτό, ακόμα κι αν ρωτούσες. Κατάλαβα τι μου συνέβαινε όταν ήμουν 14, όταν ανακάλυψα το Βιβλίο των Νεαρών Νεονύμφων στο σπίτι μου, στο οποίο μιλούσαν για τη γέννηση, τις σεξουαλικές σχέσεις και τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Η τελευταία σελίδα αφορούσε τις σεξουαλικές διαστροφές, μεταξύ των οποίων ήταν η ομοφυλοφιλία.  Η πρόταση που μου τυπώθηκε ήταν «τιμωρείται με φυλάκιση από ένα έως πέντε χρόνια».

Ανώνυμος: Άκουσα για τη φυλακή όταν ήμουν 17. Πήγα στο σινεμά, χωρίς να γνωρίζω ότι ήταν σημείο εύρεσης ερωτικού συντρόφου. Ένας τύπος μου ζήτησε να πάμε σε ένα μικρό ξενοδοχείο όπου ήθελε να κάνουμε σεξ. Δεν «συνεργάστηκα» μαζί του, αλλά ήμουν αρκετά ηλίθιος να ρωτήσω τη γυναίκα στην ρεσεψιόν ποιος ήταν ο τύπος (η ρεσεψιονίστ μου είπε ότι είχε προσφάτως αποφυλακιστεί). Έτσι πήγα να τον καταγγείλω. Ήμουν μέλος της νεολαίας του Κομμουνιστικού Κόμματος, οπότε  νόμιζα ότι έκανα μια καλή πράξη, καθάριζα την κοινωνία. Ήμουν τυχερός επειδή ο αστυνομικός που επρόκειτο να ασχοληθεί με την υπόθεση ήταν πολύ απασχολημένος και τελικά εγκατέλειψα την προσπάθεια. Με γλίτωσε από το να κάνω μια πράξη που θα μετάνιωνα σε όλη μου τη ζωή.

Υπήρχε κάποιος στον οποίο μπορούσατε να μιλήσετε για τα συναισθήματά σας εκεί;
​Ανώνυμος: Μόνο σε άλλους «σαν κι εμάς». Εάν οι φίλοι ή η οικογένειά μας το ανακάλυπταν, θα επρόκειτο για καταστροφή. Για αυτούς θα ήταν αποτρόπαιο. Η πρώτη θεραπεία που θα συνταγογραφούσαν θα ήταν ένας γρήγορος γάμος, σκεπτόμενοι ότι το να κάνεις παιδιά θα έλυνε τα πάντα. Έχω μερικούς φίλους που το πέρασαν αυτό και η διπλή ζωή που ζούσαν ήταν μια κόλαση. Μια άλλη λύση ήταν να σε πετάξουν έξω από το σπίτι. Αυτό συμβαίνει ακόμα και σήμερα. Ή απλώς σου λένε ότι «χρειάζεται να δεις έναν ψυχίατρο».

Daniel: Πήγα σε ψυχίατρο και εγώ. Δεν υπήρχαν ψυχολόγοι ή σύμβουλοι τότε. Τα σχολεία που τους εκπαίδευαν είχαν κλείσει. Δεν υπήρχε κανείς να μιλήσει για αυτό. Πώς θα μπορούσες να επιχειρήσεις να το πεις στους γονείς σου; Τι ήξεραν; Έτσι απλά έπαθα κατάθλιψη.

Πώς σας συμπεριφέρθηκε ο ψυχίατρος;
​Daniel: Ήταν ένας ευγενικός, ηλικιωμένος γιατρός. Του είπα ότι ήμουν απογοητευμένος, ότι ήθελα να είμαι διαφορετικός. Μου έδωσε ένα τόνο αντικαταθλιπτικά και υπνωτικά χάπια και με κράτησε στο νοσοκομείο για πάνω από ενάμιση μήνα. Πρότεινε να μην ξανασκεφτώ ποτέ ότι είμαι «διαφορετικός», να διαβάσω μερικά βιβλία, να μελετήσω και να διασκεδάσω με τους φίλους μου - αλλά δεν μου εξήγησε τι μου συνέβαινε, επειδή απαγορευόταν να μιλήσει για αυτό. Δεν μπορούσε να μου πει εάν ήταν καλό ή κακό. Ένα χρόνο μετά, επαναλάβαμε τη θεραπεία, αφού πέρασα άλλη μια περίοδο κατάθλιψης.

Βοήθησε ο εγκλεισμός;
​Daniel: Μόνο υπό την έννοια ότι με βοήθησε να προχωρήσω. Μίλησα στους γονείς μου και η μαμά μου έκλαψε για πολλές εβδομάδες για το δράμα που ζούσε το παιδί της. Ο πατέρας μου ήθελε να με πάει σε μια πόρνη, αλλά αρνήθηκα. Ξεπέρασα την κατάθλιψη όταν άρχισα να έχω σχέσεις. Τότε ήταν που κατάλαβα τι ακριβώς μου συνέβαινε.

Πώς βρίσκατε σεξουαλικούς συντρόφους;
​Daniel: Υπήρχε μια δημόσια τουαλέτα στην κεντρική πλατεία της πόλης Μπρασόβ. Επίσης για να βρεις  συντρόφους καλά σημεία ήταν οι σιδηροδρομικοί σταθμοί και τα πάρκα. Οι περισσότεροι άνθρωποι που συναντούσες αρνούνταν να δώσουν το πραγματικό τους όνομα επειδή ήταν πολύ επικίνδυνο.

Ανώνυμος: Στο Βουκουρέστι είχαμε το Τρίγωνο των Βερμούδων, που αποτελούνταν από τρεις δημόσιες τουαλέτες στη μέση της πόλης. Εκείνοι που ψάχνονταν πήγαιναν στο σημείο αρκετές φορές την ημέρα. Έβρισκες και σύντροφο στο σιδηροδρομικό σταθμό, στην Όπερα και γύρω από το Πάρκο Cișmigiu. Στην Όπερα, τα θέατρα και τις εκθέσεις, μπορούσες να συναντήσεις περισσότερους ανθρώπους «υψηλής ποιότητας», εκείνους που δεν σύχναζαν σε πάρκα και τουαλέτες. Υπήρχαν επίσης κύκλοι ομοφυλόφιλων διανοούμενων, καλλιτεχνών και συγγραφέων, στους οποίους μπορούσες να μπεις μόνο εάν κάποιος σε έφερνε αφού είχες κερδίσει την εμπιστοσύνη του. Γίνονταν πάρτι και βραδιές για χαρτιά, που συνήθως ακολουθούνταν από «παιχνίδια» στην κρεβατοκάμαρα.

Έχω ακούσει ότι ο κόσμος βρίσκονταν σε παραθαλάσσιες περιοχές πολύ;
​Ανώνυμος: Ήταν παράδεισος. Στην παραθαλάσσια πόλη της Mamaia, κοντά σε ένα ξενοδοχείο που λέγεται Dorna, υπήρχε ένα σαλόνι μαυρίσματος, όπου όλοι γινόμασταν γυμνιστές. Γκέι από όλη τη χώρα πήγαιναν εκεί, καθώς επίσης και τουρίστες από άλλες σοσιαλιστικές χώρες - κυρίως Γερμανοί, Ούγγροι και Τσέχοι. Ένιωθες ασφαλής γνωρίζοντας ότι ο άλλος δεν ήταν από την ίδια πόλη ή χώρα με σένα.

Υπήρχαν λοιπόν ομοφυλόφιλοι οι οποίοι είχαν κάνει γνωστές τις προτιμήσεις τους;
​Ανώνυμος: Ο Mița Baston, γιατρός που ειδικεύεται στη χειρουργική ορθού είχε καλυμμένα τα νώτα του. Ο πατέρας του ήταν ένας από τους γιατρούς στην Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος. Η μητέρα του, του είχε επιτρέψει να φοράει φόρεμα στο γυμνάσιο και το κολλέγιο. Στο νοσοκομείο όπου εργαζόταν όλοι γνώριζαν ότι ήταν ομοφυλόφιλος. Ήταν θηλυπρεπής, ζωηρός, πολύχρωμος και ήταν απόλαυση να μιλάς μαζί του ιδιαιτέρως, αλλά δεν ήταν καλό να σε δουν να περπατάς μαζί του στο δρόμο.

Πώς καταφέρατε να γλιτώσετε από την τσιμπίδα της στρατιωτικής αστυνομίας;
​Daniel: Είχα αποδεικτικό στοιχείο από το νοσοκομείο ότι προσπάθησα να πάρω βοήθεια. Επίσης, δεν σε τιμωρούσαν επειδή ήσουν γκέι αλλά γιατί σύναψες σεξουαλικές σχέσεις με άτομο του ιδίου φύλου. Και κανείς δεν μπορούσε να δώσει το όνομά μου στη στρατιωτική αστυνομία, επειδή είχα περιστασιακές σχέσεις σε άλλες πόλεις.

Ανώνυμος: Με κάλεσαν μια φορά στην αστυνομία. Είχαν καταγγείλει έναν φοιτητή και όταν έψαξαν στο σπίτι του, βρήκαν ένα σημειωματάριο με τα ονόματα όλων των γκέι που είχε πηδηχθεί, μαζί με τα τηλέφωνά τους. Επίσης τους είχε κατατάξει αναλόγως με την κοινωνική τους κατάσταση: φοιτητές, στρατιωτικοί, καθηγητές κλπ. Αρνήθηκα ότι είχα κάνει σεξ μαζί του και είπα ότι τον γνώριζα από τη δουλειά. Ωστόσο εκείνη την περίοδο, σκέφτηκα ακόμα και την αυτοκτονία επειδή εάν με είχαν ανακαλύψει εκεί, όλα θα είχαν τελειώσει. Θα είχα απολυθεί, θα με είχαν πετάξει εκτός κόμματος και πιθανώς από το σπίτι μου.

Πώς ήταν η ανάκριση;
​Ανώνυμος: Γίνονταν δυο συνεντεύξεις: μία με τον καλό και μία με τον κακό μπάτσο, αλλά ήμουν τυχερός και πέρασα μόνο από την πρώτη. Εκείνος ο αστυνομικός ήταν επίσης ψυχολόγος και μου είπε ότι ήθελε πληροφορίες για το «φαινόμενο» - ότι έψαχνε στοιχεία για να κάνει μελέτη που να αποδεικνύει ότι οι γκέι δεν έκαναν κακό στο κράτος, ότι υπήρχαν σε όλα τα στρώματα της κοινωνίας και πως μερικοί από αυτούς ήταν πολύτιμοι πολίτες.

Προσπάθησε να με πείσει ότι εργαζόταν για την στήριξη των δικαιωμάτων των γκέι. Μου έδειξε μερικές φωτογραφίες, μερικές ήταν από έγγραφα, άλλες από παρακολουθήσεις, για να αναγνωρίσω άλλους γκέι, οι οποίοι θα μπορούσαν να ψωνίζονται στις δημόσιες τουαλέτες στο Βουκουρέστι. Αρνήθηκα ότι γνώριζα οποιονδήποτε.

Βοήθησε το ότι αρνήθηκες τα πάντα;
​Ανώνυμος: Καθόλου. Χρειάζονταν μόνο δυο καταγγελίες για να σε βάλουν στη φυλακή. Όταν ήθελαν να σε εκβιάσουν επειδή δεν συνεργαζόσουν ή όταν ήθελαν να καταστρέψουν την καριέρα σου, να σε βλάψουν, έπειθαν δυο γκέι να πουν ότι κοιμήθηκαν μαζί σου, ακόμα κι αν δεν ήταν αλήθεια. Εκείνοι που σε κατήγγειλαν δεν πήγαιναν φυλακή. Στο τέλος της ανάκρισης ο κακός μπάτσος εμφανίστηκε και είπε: «Εντάξει, αν δεν συνεργάζεται, θα τον τακτοποιήσω» και ήξερα τι θα συμβεί. Έφερναν τον φοιτητή που με είχε καταγγείλει σε αντιπαράθεση -ήταν φανερό ότι τον είχαν βασανίσει.

Σε χτύπησαν;
​Ανώνυμος: Όχι, αλλά με καλούσαν στο τμήμα κάθε λίγους μήνες, για ένα χρόνο. Το ενδιαφέρον τους εξασθένισε μετά από κάποιο σημείο, δεν ξέρω γιατί. Οι ανακρίσεις πολλές φορές σταματούσαν επειδή οδηγούσαν σε κάποιον πολύ ψηλά ιστάμενο στον τομέα του, κάποιον ηγέτη κόμματος ή τον γιο κάποιου. Ο φοιτητής που με κατήγγειλε πήγε στη φυλακή, όμως.

Τι συνέβαινε σε αυτούς που πήγαιναν φυλακή;
​Ανώνυμος: Τους έβαζαν σε ένα κελί με κοινούς εγκληματίες. Ο αρχιφύλακας έκανε γνωστό για ποιο λόγο είχαν καταδικαστεί και… γίνονταν ο κυματοθραύστης για όλους τους άλλους φυλακισμένους. Βασικά ήσουν νεκρός εάν ανακάλυπταν ότι ήσουν γκέι. Έχω φίλους που το πέρασαν και έχουν τραυματιστεί από αυτό. Εγκατέλειψαν τη χώρα και δεν επέστρεψαν ποτέ.

Daniel: Με αυτή τη μέθοδο η αστυνομία προσπαθούσε να συλλέξει πληροφοροδιότες: «Θέλεις να σε αφήσουμε να φύγεις; Τότε πρέπει να συνεργαστείς μαζί μας». Ήταν μια τέλεια μέθοδος εκβιασμού επειδή ήταν δύσκολο να διαλέξεις τη φυλακή από το να γίνεις πληροφοριοδότης.

Τι συνέβαινε σε αυτούς τους ανθρώπους όταν έβγαιναν από τη φυλακή;
​Ανώνυμος: Έπρεπε να ξεκινήσουν από το μηδέν. Οι οικογένειές τους δεν ήθελαν να τους ξέρουν. Και με τέτοιο φάκελο δεν θα μπορούσες ποτέ να κάνεις καριέρα.

Daniel: Ένας φίλος μου που ήταν καθηγητής μαθηματικών, έκανε 2,5 χρόνια φυλακή και όταν βγήκε έπρεπε να δουλέψει πορτιέρης σε ένα νοσοκομείο. Είχε πτυχίο στα οικονομικά. Έπειτα πούλησε το σπίτι του, μετακόμισε σε μια άλλη πόλη και βρήκε δουλειά ως οικονομολόγος. Τα κατάφερε, αλλά έπρεπε να παλέψει για αυτό.

Στην Ευρώπη, ο σεξουαλικός προσανατολισμός δεν τιμωρούνταν με φυλάκιση. Γιατί ο Τσαουσέσκου ήταν τόσο σκληρός σε αυτό το θέμα;
​Ανώνυμος: Μετά την Επανάσταση, ο κόσμος άρχισε να λέει ότι η ομοφοβία του μάλλον έκρυβε κάποιες δικές του ομοφυλόφιλες περιπέτειες από τα νιάτα του, όταν ακόμα ήταν ένας νεαρός μαθητευόμενος στρατολογημένος από τους Κομμουνιστές. Μερικοί μίλησαν για σχέση με έναν από τους ιδρυτές του Κομμουνιστικού Κόμματος, άλλοι λένε ότι όταν ήταν φυλακισμένος στη Doftana είχε σχέση με τον άλλον κομμουνιστή δικτάτορα Dej. Αλλά τίποτα από αυτά δεν έχει αποδειχθεί. Στα όνειρά του για τον νέο άνθρωπο, η ομοφυλοφιλία δεν είχε θέση στο κοινωνικό σύστημα.

Η Έλενα Τσαουσέσκου, η σύζυγός του, ήταν πολύ παθιασμένη με ιστορίες από την ομοφυλοφιλική σκηνή, σωστά;
​Daniel: Τις σεξουαλικές ιστορίες, γενικά. Ο πρώην στρατηγός Pacepa γράφει στα απομνημονεύματά του όταν είχε τοποθετήσει μικρόφωνα στα σπίτια των μελών της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος, για να γνωρίζει τα πάντα για τα σεξουαλικά κατορθώματά τους. Κυκλοφορούσε επίσης μια ιστορία για τον πρωτότοκο γιο της, τον Valentin - είχε μια ύποπτη φιλία με έναν γκέι ηθοποιό που ονομαζόταν Doru Popescu, ο οποίος τελικά εξαναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα. Η φιλία τους ήταν γνωστή στον Τύπο και τον καλλιτεχνικό κύκλο. Η Έλενα το ανακάλυψε και για να προστατέψει τον γιο της, έβγαλε διαβατήριο για τον ηθοποιό και τον έστειλε στη Γαλλία απαγορεύοντάς του να επιστρέψει.

Ωστόσο είχε να κάνει και με την επιρροή που ασκούσαν οι Ρώσοι στον Τσαουσέσκου.
​Daniel: Ναι. Επίσης σε έριχναν στη φυλακή. Οι Πολωνοί, οι Τσέχοι, οι Ούγγροι και οι Βούλγαροι επίσης ανήκαν στους Ρώσους αλλά όλοι κατήργησαν το άρθρο που ποινικοποιούσε τις ομοφυλόφιλες σχέσεις το 1968. Ακόμα κι ο Μπόρις Γιέλτσιν κατήργησε το ρωσικό άρθρο το 1992. Η Ρουμανία, από την άλλη πλευρά, αύξησε την ποινή από δύο έως επτά χρόνια, το 1997.  Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μας ανάγκασε να εξαλείψουμε την ποινή, αλλά το άρθρο καταργήθηκε το 2001, και αυτό για να μπορούμε να μπούμε στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter,  Facebook και Instagram.