Ο Πολύπλοκος και Μεγάλος Κόσμος της Νανοτεχνολογίας Ήρθε και στην Ελλάδα

Photo via Flickr user Gisela Giardino

Αν δεν μπορείς να δοθείς σε κάτι μεγάλο, δώσου σε κάτι μικρό. Σε αυτή τη φράση αποτυπώνεται η νέα επιστήμη της Νανοτεχνολογίας, η οποία στην ουσία δεν είναι μία επιστήμη αλλά πολλές μαζί. Είναι ο συνδυασμός πολλών επιστημών σε «μικρές» διαστάσεις, για να επιτευχθεί κάτι πολύ μεγάλο. Από κάτι πολύ μικρό μπορείς να πετύχεις κάτι πολύ μεγάλο.  Όπως για παράδειγμα να θεραπεύσεις τον καρκίνο, τον καταρράκτη των ματιών ή να ενισχύσεις σημαντικά μία οικονομία. Για το 2013 ο τζίρος από τα προϊόντα της Νανοτεχνολογίας ανήλθε σε 1 τρις εκατομμύρια δολάρια, ενώ μέχρι το 2020 θα βρίσκεται στα 4 τρις.  Συναντήσαμε στην Αθήνα, στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, τον Διευθυντή  και Ιδρυτή του πρώτου εργαστηρίου Νανοτεχνολογίας στην Ελλάδα, με έδρα το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, κ. Στέργιο Λογοθετίδη. Μας εξήγησε πως «Νανοτεχνολογία είναι τα πάντα γύρω μας», τονίζοντας πως, εφόσον δοθεί η ιδιαίτερη βαρύτητα, θα μπορούσε κάλλιστα να υπάρξει βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη.

VICE: Με τι ασχολείται η Νανοτεχνολογία;

Στέργιος Λογοθετίδης: Η Νανοτεχνολογία έχει πλατιάσει πάρα πολύ. Δεν είναι μόνο η φυσική, η χημεία, η βιολογία. Είναι όλες οι επιστήμες σε μία. Γι αυτό και χρησιμοποιούμε την έννοια της διεπιστημονικότητας. Δεν έχει να κάνει μόνο με την επιστήμη, την τεχνολογία και την καινοτομία, έχει να κάνει και με την οικονομία. Εφόσον είναι πολυθεματική και όλες οι επιστήμες συνδέονται για να λύσουν προβλήματα του σύγχρονου πολιτισμού μας, σημαίνει πως δρα οριζόντια και επηρεάζει ότι συμβαίνει γύρω μας. Αυτό μεταφράζεται σε οικονομικά μεγέθη. Δεν είναι μόνο το επιστημονικό καθώς φτάνει στην παραγωγή καινούριων προϊόντων και τη δημιουργία νέων εταιρειών. Η Νανοτεχνολογία όχι απλώς συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη παγκοσμίως αλλά την κατευθύνει κιόλας. Ήδη τη χρονιά που διανύσαμε (το 2013) ο τζίρος που δημιουργήθηκε από τη Νανοτεχνολογία είναι της τάξεως του 1 τρις εκατομμυρίου. Προβλέπεται να γίνει το 2019 με 2020 4 τρις εκατομμύρια. Έχουν δημιουργηθεί τουλάχιστον 160.000 με 180.000 νέες εταιρείες σε όλο τον πλανήτη και κάθε χρόνο δημιουργούνται άλλες 40.000 εταιρείες, οι οποίες ασχολούνται αποκλειστικά και μόνο με προϊόντα της Νανοτεχνολογίας και την προώθησή τους.  Παραδείγματος χάρη τα κινητά στηρίζονται στη Νανοηλεκτρονική. Παρόλο που τα χρησιμοποιούμε δεν ξέρουμε ότι βασίζονται σε αυτόν τομέα. Τα προϊόντα της Νανοτεχνολογίας μπορεί να σχετίζονται με την ιατρική, με την ηλεκτρολογία, με τα κτήρια, με το φαγητό που τρώμε και τις συσκευασίες φαγητών, τα παράθυρα που κάνουν σκίαση και αποθηκεύουν θερμοκρασία, μιλάμε για τα φωτοβολταϊκά,. Για την αποθήκευση της ενέργειας, τα αυτοκίνητα, τα καύσιμα της μηχανές, τα διαστημόπλοια και τις επικοινωνίες. Μέσα από τη Νανοτεχνολογία μπορούμε να επέμβουμε παντού. Έχει να κάνει με τον τρόπο που ο τεχνολογικός μας πολιτισμός δρα τα τελευταία 10 με 20 χρόνια. Μπορούμε να φτιάξουμε μικρές και καινοτόμες συσκευές που μπορούν να προσφέρουν στην υγεία του ανθρώπου.

Ο Στέργιος Λογοθετίδης

Νανοϊατρική δηλαδή…

Ακριβώς. Η συγκεκριμένη κατηγορία μπορεί να παίξει μεγάλο ρόλο στο μέλλον και στη βελτίωση της ποιότητας της υγείας του ανθρώπου. Είναι καινούριος κλάδος που συνδυάζει την ιατρική, την νιολογία και τη νανοτεχνολογία. Υπάρχουν ήδη  διάφορα αποτελέσματα πειραμάτων, όπου μέσω της νανοτεχνολογίας και της νανοϊατρικής μπορούμε να προχωρήσουμε στη θεραπεία διάφορων παθήσεων, όπως είναι ο καρκίνος, το πάρκινσον και καρδιοαγγειακά προβλήματα. Υπάρχουν ήδη προϊόντα στην αγορά. Ωστόσο, απαιτείται χρόνος για να πάρουν την έγκριση από τον Αμερικάνικο Οργανισμό για να βγει στην αγορά. Χρειάζεται δηλαδή από 10 μέχρι 14 χρόνια για να βγει ένα φάρμακο ή μία συσκευή στην αγορά μετά από ενδελεχή έλεγχο. Μπορούν να γίνουν μέχρι τότε πολλές κλινικές μελέτες. Γίνονται πειράματα, πάντως. Πρέπει να είμαστε σίγουροι πως δουλεύουν σωστά και προφυλάσσουν τους ανθρώπους. Θα τα δούμε όμως στο μέλλον σίγουρα. Τα προβλήματα τα οποία θα λύνει πάντως θα είναι πολύ πιο σύνθετα.

Πότε ξεκίνησε να υφίσταται το εργαστήριο και η Νανοτεχνολογία στην Ελλάδα;

Το εργαστήριο ξεκίνησε το 1991 περίπου. Ήταν πολύ μικρότερο τότε. Καμία σχέση με τη σημερινή του μορφή. Άρχισε να εξελίσσεται μέσα από ανταγωνιστικά και εθνικά προγράμματα είτε από την Ελλάδα είτε από το εξωτερικό (Ευρώπη και Αμερική). Έτσι απέκτησε όλο τον εξοπλισμό του και την κατάρτιση του προσωπικού του. Το μεγαλύτερο μέρος του προσωπικού συνδέεται με τα ερευνητικά προγράμματα. Η έννοια και ο όρος νανοτεχνολογία ξεκίνησε να ακούγεται μετά το 2000 και 2001. Παρόλο που αυτά τα οποία φτιάχναμε από το 1991 είναι σε διαστάσεις νανοτεχνολογίας. Από τότε έχουμε και παγκόσμια επέκταση της νανοτεχνολογίας.

Ποια είναι η θεματολογία του εργαστηρίου και ποια η κατάσταση του σήμερα;

Ξεκίνησε με θεματολογία τα μέταλλα και τη μηχανική. Σταδιακά εισήχθη σε καινούριες περιοχές όπως αυτή της νανοτεχνολογίας ή αργότερα η περιοχή της νανοϊατρικής. Η τεχνολογία αυτή έχει να κάνει με τις διαστάσεις. Μικρότερο μέγεθος από ένα άτομο δηλαδή. Ναι μεν η ενασχόληση γινόταν από παλιά αλλά η ορολογία είναι τωρινό φαινόμενο. Το εργαστήριο λεγόταν εργαστήριο Λεπτών Υμενίων, Νανοσυστημάτων και Νανομετρολογίας. Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα καλή. Αντιμετωπίζουμε μόνο θέμα χώρου. Αυτό συζητάμε αυτές τις μέρες. Επεκτείνεται και αναπτύσσεται και έξω από την πανεπιστημιούπολη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης για αυτό και αναζητάμε χώρους. Παραδείγματος χάρη νοικιάστηκαν χώροι τουλάχιστον 2000 τ.μ.

Ποιες είναι οι διακρίσεις του εργαστηρίου;

Υπάρχουν διακρίσεις πάνω στα οργανικά ηλεκτρονικά ή στα εκτυπωμένα ηλεκτρονικά, τα οποία ουσιαστικά  αναπτύχθηκαν περίπου τα τελευταία 12 χρόνια στην Ευρώπη και μετά στην Αμερική και Ασία. Καθοδηγούμε την κούρσα της ανάπτυξης αυτών των τεχνολογιών, χτίζοντας τρεις με τέσσερις πιλοτικές γραμμές στη Θεσσαλονίκη στα καινούρια μας εργαστήρια. Όλο το επίπεδο αυτών των εφαρμογών τοποθετείται στη Θεσσαλονίκη και στο εργαστήριό μας. Γι' αυτό το λόγο πραγματοποιούμε και κάποια συνέδρια φέτος. Συγκεκριμένα το 11ο Διεθνές Συνέδριο σχετικά με τις Νανοεπιστήμες & Νανοτεχνολογίες (NN14) 8-11 Ιουλίου, το 7ο Διεθνές Συμπόσιο για τα Εύκαμπτα Οργανικά Ηλεκτρονικά (ISFOE14) 7 έως 10 Ιουλίου, το  8ο Διεθνές Θερινό Σχολείο "N & N, Ο.Ε. & Νανοϊατρική" (ISSON14) 5 έως 12 Ιουλίου και η 4η έκθεση Νανοτεχνολογίας από 7 έως 11 Ιουλίου.

Τι γίνεται με τη χρηματοδότηση της νανοτεχνολογίας στην Ελλάδα;

Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε αυτές τις μέρες. Να «παρασύρουμε» διάφορους ανθρώπους να μας βοηθήσουν. Τον πρωθυπουργό και τους περιφερειάρχες, δηλαδή. Ιδίως με το νέο ΕΣΠΑ που έρχεται τώρα, πρέπει να βάλουν προτεραιότητες, όχι μόνο στην έρευνα και την τεχνολογία, αλλά και στην καινοτομία, προκειμένου να υπάρξει σύνδεση με τον παραγωγικό ιστό. Η χρηματοδότηση είναι πολύ χαμηλή αυτή τη στιγμή, γύρω στο 0,55% του ΑΕΠ, όταν το μέσο ευρωπαϊκό είναι πάνω από 2%, ενώ σε χώρες όπως η Σουηδία, Φιλανδία, η Δανία και η Ολλανδία έχουν πάνω από 4 με 4,8% του ΑΕΠ. Δηλαδή είμαστε περίπου 8 φορές κάτω από αυτές τις χώρες. Αυτή η χώρα δεν θα κάνει ποτέ βιώσιμη ανάπτυξη αν δεν δώσουμε βαρύτητα σε αυτόν τον τομέα. Έχουμε κάνει επαφές και με την Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας του υπουργείου Παιδείας, προκειμένου να λάβουμε χρηματοδότηση μέσω προγραμμάτων. Το 0,6% του ΑΕΠ πρέπει να γίνει ταχύτατα τουλάχιστον 2%, για να υπάρχει μέλλον και βιώσιμη οικονομική και κατ' επέκταση κοινωνική ανάπτυξη.

Στη Θεσσαλονίκη παραδείγματος χάρη έχουν δημιουργηθεί εταιρείες που ασχολούνται με τη Νανοτεχνολογία;

Έχει δημιουργηθεί για τα οργανικά και εκτυπωμένα ηλεκτρονικά ένας σύνδεσμος, το Hellenic Organic and Printed Electronics Association (HOPEA), που αποτελείται από 25 εταιρείες και 3 Ινστιτούτα Κέντρα. Φτιάχνουν αυτή την καινούρια βιομηχανία. Όταν λέμε οργανωμένα και εκτυπωμένα ηλεκτρονικά σημαίνει και ενέργεια και ηλεκτρονική και νανοτεχνολογία. Είναι το καινούριο και ξεκινάει από το HOPEA, το οποίο ξεκίνησε από το εργαστήριο νανοτεχνολογίας στην Θεσσαλονίκη. Έχει σαν στόχο να δημιουργήσει παράλληλα με άλλες εταιρείες νανοτεχνολογίας αυτή τη νέα αγορά που προσελκύει κι άλλες εταιρείες.

Υπάρχει δηλαδή και άνοιγμα στη νέα γενιά…

Η νέα γενιά μπαίνει σε αυτά τα θέματα γιατί εκπαιδεύονται πιο εύκολα. Στα εργαστήρια τα δικά μας υπάρχουν 40 άτομα, που τρέχουν τα ευρωπαϊκά μας προγράμματα. Ασχολούνται και στις καινούριες εταιρείες τουλάχιστον 100 άτομα, τα οποία είναι εξειδικευμένα και μπορούν τα επόμενα χρόνια να ανοίξουν τη δική τους επιχείρηση, η οποία μπορεί να επεκταθεί σε όλους τους τομείς της νανοϊατρικής. Υπάρχει κόσμος που επιστρέφει μετά από μεταπτυχιακά ή διδακτορικά πίσω στη Θεσσαλονίκη γιατί καταλαβαίνουν πως κάτι υπάρχει στην συμπρωτεύουσα.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter,  Facebook και Instagram.